Đề tài Thiết kế các trò chơi toán học ở lớp 5

Phần I: Mở đầu Lí do chọn đề tài: 1. Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng: Như chúng ta đã biết, trẻ em hình thành và phát triển tâm lí, nhân cách bằng các hoạt động cụ thể hàng ngày. Trước tuổi học tiểu học, ở bậc học mầm non, với trẻ hoạt động vui chơi là chủ đạo. Đến bậc tiểu học việc học của học sinh được bắt đầu tiến hành học tập một cách có hệ thống thông qua các môn học và qua các hoạt động. Nhờ học tập các em sẽ được lĩnh hội những tri thức về thế giới xung quanh đồng thời phát triển nhân cách của người học sinh, trong quá trình sinh hoạt vui chơi và qua các tiết học do giáo viên tổ chức. ở bậc Tiểu học các em vẫn có thể chơi các trò chơi cũ nhưng có sự chọn lọc và xuất hiện những loại hình mới trong nhà trường như các trò chơi vận dụng kiến thức: Giải đố, ai nhanh ai đúng, ...... Các họat động vui chơi trong dạy học đã góp phần vào việc phát triển trí tuệ và trí thông minh của các em, làm cho tâm hồn các em phong phú hơn, cuộc sống của các em vui tươi lành mạnh hơn, các em sẽ cảm thấy tự tin hơn về khả năng học tập của mình. Và đặc biệt, thông qua các trò chơi giúp học sinh không bị ức chế, giảm căng thẳng trong thời gian học tập kéo dài, tạo cho không khí lớp học sôi nổi bớt căng thẳng về tinh thần. Giúp cho học sinh hào hứng, ham muốn học tập. ở lứa tuổi học sinh tiểu học đặc biệt là lớp cuối cấp thì việc học tập và vui chơi là hai hoạt động chủ đạo. Các em phải được “ Học mà chơi - chơi mà học”. 2. Xuất phát từ mục đích và định hướng về đổi mới phương pháp dạy học toán học ở tiểu học. Lịch sử loài người đã bước sang thế kỉ XXI và tiến như vũ bão vào lĩnh vực khoa học công nghệ. Phát triển giáo dục là nền tảng, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; là một trong những động lực quan trọng, thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa; là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước và hội nhập với quốc tế đòi hỏi phải khẩn trương đổi mới giáo dục đào tạo. Để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới, ngành giáo dục nói chung, bậc tiểu học nói riêng đang đẩy mạnh tiến trình đổi mới cả về nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động dạy và học. Đó là, dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh. Đổi mới hình thức dạy học cũng là một trong các giải pháp được toàn xã hội quan tâm, nhằm đưa các hình thức tổ chức dạy học mới vào nhà trường tiểu học. Đây là một trong các biện pháp chủ yếu để đạt được các mục đích trên nhằm tạo cho học sinh hứng thú học tập. Giúp học sinh có được niềm tin, niềm vui học tập. Để góp phần nâng cao hiệu quả giờ dạy cần tổ chức các trò chơi học tập hấp dẫn và phù hợp với trình độ nhận thức, đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học. 3. Xuất phát từ thực trạng việc dạy và học thông qua các trò chơi toán học ở trường tiểu học hiện nay. Trong những năm trở lại đây giáo dục bậc tiểu học đã và đang được thực hiện đổi mới phương pháp và hình thức dạy học sao cho giờ dạy được “nhẹ nhàng tự nhiên và hiệu quả” hơn. Một trong những hình thức dạy học theo xu hướng đổi mới đó là tổ chức các trò chơi học tập. Không ai có thể phủ nhận những mặt tích cực mà việc tổ chức trò chơi học tập mang lại sau mỗi tiết dạy. Song không phải bất cứ người giáo viên tiểu học nào cũng biết cách tổ chức trò chơi học tập đạt hiệu quả. Thực trạng việc dạy học toán ở các trường tiểu học về cơ bản thì phương pháp dạy học đã được đổi mới. Nhưng chưa thực sự phát huy được vai trò người học cũng như chưa thực sự phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của các em. Việc thiết kế và áp dụng các trò chơi toán học vào giảng dạy ở một số giáo viên còn lúng túng, họ còn băn khoăn không biết nên tổ chức trò chơi vào lúc nào, cách tổ chức ra sao để đạt hiệu quả. Mặt khác môn toán ở lớp 5 mang nặng kiến thức hơn cả nên thời gian để tổ chức trò chơi rất hạn hẹp. Với những lí do đó một số giáo viên chưa dám mạnh dạn thiết kế và áp dụng trò chơi vào dạy học. Nếu có thì chỉ mang tính chất đối phó trong những giờ thao giảng hoặc qua loa đại khái, không thường xuyên liên tục. Về phía học sinh, hầu hết số học sinh trong toàn trường là con nhà nông, kinh tế còn khó khăn, phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em, trong cuộc sống hàng ngày các em ít được giao tiếp, thăm quan mở rộng tầm hiểu biết, nhiều em không dám thể hiện mình, khả năng diễn đạt trước mọi người còn hạn chế. Là một giáo viên được phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 5, bản thân tôi nhận thấy để nâng cao chất lượng dạy học môn toán, người giáo viên không những nắm vững nội dung chương trình mà còn phải năng động, sáng tạo vận dụng linh họat các phương pháp và hình thức dạy học phù hợp, kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của các em, gây được hứng thú học tập trong giờ học toán và cũng như trong các môn học khác cho giờ học được “ nhẹ nhàng, tự nhiên và đạt hiệu quả” cao hơn. Với các lí do ở trên, tôi đã mạnh dạn tìm hiểu, sưu tầm, thiết kế và tổ chức một số trò chơi nhằm góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn toán ở lớp 5. Mục đích nghiên cứu: 1. Thiết kế và sưu tầm một số trò chơi toán học phục vụ vào các bài dạy toán lớp 5 góp phần đổi mới phương pháp dạy học toán nhằm nâng cao chất lượng dạy học, chất lượng học sinh giỏi. 2. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho bản thân. Bước đầu tập nghiên cứu khoa học làm cơ sở cho việc học tập và dạy học. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 5 ở trường tiểu học. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Tìm hiểu phương pháp dạy và học môn toán lớp 5 để lựa chọn và sử dụng hợp lí các trò chơi toán học. - Thông qua tài liệu, tìm hiểu tâm lí học của học sinh tiểu học. - Thông qua dạy môn toán lớp 5, qua dự giờ rút kinh nghiệm. - Thông qua trò chuyện với giáo viên đang trực tiếp giảng dạy lớp 5. - Dạy thực nghiệm: Giảng dạy thực nghiệm bài “ Ôn tập về phân số ”. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu tài liệu. Phương pháp điều tra quan sát thông qua dự giờ tìm hiểu thực trạng dạy và học. Phương pháp thực hành, kiểm tra việc tổ chức thiết kế trò chơi. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm sau các giờ dạy toán của bản thân và đồng nghiệp. Phần 2: nội dung mục đích yêu cầu và phân dạng các trò chơi toán học. Mục đích: Học sinh tiểu học mang đặc điểm hiếu động tò mò ham chơi thích tìm tòi khám phá nhưng lại chóng chán, dễ nhớ nhưng lại cũng dễ quên. Do vậy dạy học theo quan điểm: “ Thông qua hoạt động vui chơi để tiến hành hoạt động học tập” là rất phù hợp với việc dạy và học trong nhà trường tiểu học hiện nay. Sử dụng trò chơi trong dạy học nói chung và dạy học toán nói riêng nhằm mục đích: - Làm cho không khí học tập trong giờ học sôi nổi, bớt căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu, gây hứng thú học tập cho học sinh, kích thích sự tìm tòi, khám phá, tạo niềm tin, cơ hội để các em thể hiện mình. - Góp phần phát triển trí tuệ, rèn luyện trí thông minh nhanh nhẹn. Qua đó các em vận dụng kiến thức linh hoạt kích thích phát huy trí tưởng tượng, nhớ lâu, phát triển tư duy mềm dẻo, ứng xử thông minh trong các tình huống phức tạp, tăng cường khă năng vận dụng vào cuộc sống để các em thích nghi với điều kiện đổi mới của xã hội. - Giúp học sinh ôn tập và ứng dụng các kiến thức đã học, người chơi nắm vững kiến thức cơ bản của bài học. - Thông qua trò chơi học tập giúp các em phát triển được nhiều phẩm chất như mạnh dạn, tự tin, tình đoàn kết, lòng nhân ái, giúp đỡ nhau, tính trung thực thẳng thắn, tinh thần trách nhiệm cao với cộng đồng, ..... 2. Yêu cầu: a. Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu giáo dục mang tính phổ cập (vừa sức dễ thực hiện) có nghĩa là: Đa số các bài tập trong trò chơi có mức độ vừa phải đủ để học sinh bình thường có thể giải quyết được trong một thời gian ngắn và nhiều học sinh được tham gia. b. Trò chơi phải mang tính chất học tập, cụ thể là phải xác định rõ mục đích hình thành hay khắc sâu củng cố kiến thức, kĩ năng gì liên quan đến bài học. Giáo viên hướng dẫn trò chơi luôn luôn bám sát mục tiêu của bài học. c. Trò chơi phải đảm bảo yêu cầu khai thác và thực hành: Phải sử dụng triệt để phương tiện đồ dùng của môn học, tiết học của nhà trường, của giáo viên và học sinh. Đồ dùng tự làm là những vật liệu dễ kiếm xong phải đảm bảo tính khoa học, tính thẩm mĩ, tính giáo dục và phải đủ cho số lượng học sinh tham gia. d. Trò chơi phải đảm bảo phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh, nó phải mang tính cạnh tranh trong quá trình tổ chức trò chơi. Trò chơi vui nhưng phải có tổ chức thì mới đạt hiệu quả. Vì vậy phải có luật chơi và luật chơi phải được giới thiệu rõ ràng trước khi chơi. Luật chơi cần nêu rõ nội dung trò chơi, cách tổ chức chơi, cách đánh giá người chơi một cách công bằng và chính xác theo đúng luật chơi đã nêu. 3. Phân dạng trò chơi: - Trò chơi dãy số và so sánh số. - Trò chơi rèn kĩ năng thực hành bốn phép tính. - Trò chơi về hình học. - Trò chơi về đại lượng. - Trò chơi về giải toán. thiết kế các trò chơi toán học ở lớp 5 Dạng 1: củng cố khái niệm số và so sánh số 1.trò chơi thứ nhất: Ai đúng? Ai nhanh? a) Mục đích chơi: Giúp học sinh nắm vững khái niệm cách đọc, viết cấu tạo phân số và so sánh sắp thứ tự phân số. Rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, trí thông minh sáng tạo. b) Đối tượng chơi: là học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh trung bình trở lên). c) Thời gian chơi: 5 - 7 phút. d) Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 con xúc sắc bằng gỗ trên các mặt có ghi các số trong phạm vi từ 1 đến 9. học sinh chuẩn bị giấy nháp và bút để ghi e) Hướng dẫn cách chơi: Chơi theo nhóm, gồm 4 nhóm, mỗi nhóm 3 học sinh, cả 4 nhóm đứng thành hàng đối diện quan sát kết quả thầy giáo tung xúc sắc 3 lần liên tiếp. Các nhóm có thể phân công nhau ghi kết quả từng lần tung. Sau đó có 5 phút để: - Viết các phân số sau mỗi lần tung. Ví dụ: Viết phân số từ số trên mặt ( mặt trên là số 3, mặt dưới là số 5) của xúc sắc: ; ..... - So sánh và sắp thứ tự các phân số sau từng lần tung. - So sánh và sắp thứ tự các phân số cả nhóm đã viết được. Gv cùng cả lớp sẽ làm trọng tài kiểm tra 4 nhóm. g) Luật chơi: Viết đầy đủ các phân số trong các lần tung: 10 điểm. So sánh và sắp thứ tự từng cặp đúng: 10 điểm. - So sánh sắp thứ tự tất cả các phân số đã viết trong nhóm thì cộng: 20 điểm ( có 1 phần sai hoặc thiếu sẽ không được tính điểm). Nhóm nào xong trước và đúng thì được cộng thêm 1 điểm. Nhóm thắng cuộc là nhóm đạt nhiều điểm hơn . 2. trò chơi thứ 2: cướp cờ tính điểm . a) Mục đích chơi : Giúp học sinh nắm vững cấu tạo hàng của số thập phân và cách ghi số theo vị trí ứng dụng linh hoạt trong tình huống chơi. Rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, thông minh sáng tạo . b) Đối tượng chơi : là học sinh lớp 5 ( dành cho học sinh trung bình trở lên.) c) Thời gian chơi: 7-10 phút . d) chuẩn bị : 5 lá cờ gồm các màu: xanh, đỏ, tím, vàng, trắng , 5 mẩu bút để cắm cờ, 1 miếng mút đỏ để làm dấu phẩy. - Giáo viên và một học sinh sẽ làm thư kí ghi thứ tự lá cờ được cắm và điểm của từng nhóm . e) Luật chơi: 2 nhóm xếp hàng, điểm danh từ 1-5 như sau: Xếp hàng: 5 4 3 2 1 _ 1 2 3 4 5 Mỗi nhóm sẽ tham gia chơi hai lượt, mỗi lượt 5 em ghép thành một đội xếp thành đội hình như trên Cắm cờ Phần nguyên Phần thập phân - Khi thầy cô giáo hô (1 ) thì 2 em số 1 (ở hai đội ) chạy lên cướp cờ và chỉ được cướp 1 lá ở hàng cao nhất của số thập phân. - Người cướp được ở hàng nào phải hô to lên hàng đó, lần lượt các em số 2 cướp một lá cờ ở hàng cao nhất còn lại, các em còn lại tuỳ theo dấu phẩy đặt ở đâu thì lá cờ cướp được sẽ đạt ở điểm tương ứng. - Đội nào đạt nhiều điểm hơn đội đó sẽ thắng cuộc. 3. Trò chơi thứ 3. Hãy tìm lấy ngôi nhà của bạn . a) Mục đích : giúp học sinh nắm vững tính chất cơ bản của phân số, ứng dụng linh hoạt. Rèn luyện tác phong nhanh nhẹn , trí thông minh sáng tạo. b) Đối tượng chơi: Là học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh khá giỏi). c) Thời gian chơi : 7 – 10 phút . d) Chuẩn bị : giáo viên chuẩn bị một số chun buộc, vẽ hình 2 ngôi nhà, trên mỗi ngôi nhà có ghi một phân số. ` - 8 bút chì và các thẻ bài được ghi các phân số như trên. - Mỗi đội cử 4 bạn tham gia chơi một lần và chơi trong hai lượt. e) Hướng dẫn cách chơi: Giáo viên tráo đều các thẻ bài rồi chia cho các đội viên của 2 đội một cách xen kẽ, yêu cầu học sinh quan sát kĩ số nhà ghi trên hình vẽ của 2 toà lâu đài và quan sát kĩ số ghi trên thẻ bài rồi suy nghĩ và quyết định xem mình sẽ được vào ngôi nhà nào. Khi đó sẽ ghi tên bằng bút màu ở sau thẻ bài và ghi tên ở bên dưới hình vẽ của ngôi nhà. Sau đó chuyển thẻ bài cho Gv và về chỗ. g) Luật chơi: GV cùng hai bạn được chọn làm “ bảo vệ” sẽ kiểm tra thẻ vào cửa với tên đã ghi ở dưới ngôi nhà. Bạn nào vào nhầm sẽ bị buộc tóc túm lại ở trên đầu. Sau hai lần chơi đội nào có nhiều bạn bị buộc chun thì đội đó sẽ thua. II. Dạng 2: Trò chơi rèn kĩ năng thực hành 4 phép tính. 1. Trò chơi thứ nhất: “ Ai nhanh, ai đúng” a. Mục đích chơi: Giúp HS nắm vững cấu tạo số thập phân, nắm vững quy tắc và có kĩ năng nhân nhẩm một số thập phân với 10; 100; …. Rèn cho học sinh tính tư duy, tác phong năng động sáng tạo. b. Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( Dành cho HS trung bình trở lên) c. Thời gian chơi: 7 – 10 phút d. chuẩn bị: 10 tấm thẻ và phát cho 5 em mỗi đội. e. Hướng dẫn cách chơi: Khi giáo viên đọc to một số thập phân hai đội phải mau chóng xếp thành hàng ngang đứng giơ thẻ sao cho đúng với số giáo viên vừa đọc. - Khi giáo viên đọc lần hai “ Gấp số được xếp lên 10 lần” học sinh cũng làm tương tự như lần 1. - Giáo viên đọc lần 3 “ Giảm số vừa xếp xuống 100 lần” HS cũng làm tương tự như lần 2. g. Luật chơi: Mỗi lần đúng được 10 điẻm. - Chậm chạp, lúng túng: 5 điểm. - Đội nào nhiều điểm hơn thì thắng cuộc. 2. Trò chơi thứ 2: Đoán số tuổi tôi nghĩ. a) Mục đích chơi: Giúp học sinh có kĩ năng tính toán nắm vững quy tắc nhân chia với 10, bảng chia 9, dấu hiệu chia hết cho 9, khả năng cộng trừ các số tự nhiên. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh khá giỏi) c) Thời gian chơi: 7 phút d) Chuẩn bị: 2 nhóm mỗi nhóm 5 em ( học sinh chuẩn bị giấy, bút) e) Hướng dẫn cách chơi: Giáo viên làm mẫu một lượt, yêu cầu học sinh đưa ra câu đố và em nghĩ ra tuổi của một người nào đó nhân với 10 rồi trừ đi một số chia hết cho 9 trong bảng chia 9. Em chỉ nêu kết quả cuối cùng và đố đối phương đoán nhanh số tuổi bạn nghĩ trong đầu. Ví dụ: - Học sinh A: Tuổi A nghĩ là 18, A nhẩm 18 A nêu kết quả: 153. - Học sinh B đoán: B nhẩm: 153 + 27 = 180 Vậy tuổi A nghĩ là 18. Cô giáo và cả lớp đếm từ 10 cho đến 1. Nếu đối phương đoán sai hoặc chậm thì sẽ thua chuyển sang lần đố khác. Mỗi đội được đố đội kia 3 lần và ghi kết quả trả lời, sau đó đổi vai trò ngược lại. g) Luật chơi: Mỗi câu đố chính xác được 10 điểm. Người đoán đúng được 10 điểm. Đội nào có số điểm cao hơn thì đội đó thắng cuộc. 3. Trò chơi thứ 3: Nhanh mắt khéo tay. a) Mục đích chơi: Giúp học sinh nắm vững khái niệm phân số, mối liên quan giữa phân số với số tự nhiên, có kĩ năng cộng trừ phân số cùng mẫu. rèn cho học sinh kĩ năng quan sát tinh tế. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( dành cho học sinh khá giỏi) c) Thời gian chơi: 5 – 7 phút d) Chuẩn bị: Giáo viên viết sẵn lên bảng với nội dung sau: a- Có 9 que tăm được xếp thành một phân số ( như hình vẽ) ||| ||||| Hãy tìm cách chuyển vị trí một số que tăm ( không quá 4 que) để phân số tạo thành một số tự nhiên. b- Có 16 que tăm được xếp thành một dãy tính có phân số như sau ( như hình vẽ). e) Hướng dẫn cách chơi: Chơi thi đua giữa hai đội. Mỗi đội cử 3 em, mỗi em chuyển số que tăm đã cho như hình vẽ để được một phép tính đúng. Khi giáo viên hô bắt đầu tính giờ thì hai bạn số 1 của hai đội lên làm, bạn số 1 làm xong chạy về chỗ thì bạn tiếp theo mới được lên làm ( cách làm không trùng nhau). g) Luật chơi: Giáo viên và học sinh sẽ làm trọng tài và cổ vũ cho hai đội. Hết thời gian đội nào xong và làm đúng thì được 30 điểm. Mỗi cách chuyển đổi đúng thì được 10 điểm. Đội nào làm đúng mà xong trước thì được cộng thêm 3 điểm. Đội nào nhiều điểm hơn sẽ thắng cuộc. 4. Trò chơi thứ tư: Thử trí thông minh a) Mục đích chơi: Giúp học sinh nắm vững quy tắc về thực hiện các phép tính. Có kĩ năng thực hiện các phép tính nhanh và thành thạo. Rèn cho học sinh cách tư duy sáng tạo và linh hoạt. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( dành cho học sinh khá giỏi). c) Thời gian chơi: 7 phút d) Chuẩn bị: Giáo viên chọn hai đội , mỗi đội 3 em và viết vào 2 bảng nhóm ghi nội dung như sau: *Điền vào tổng sau đây các số hạng còn thiếu rồi tính tổng đó: 2 + 4 + 6 + 8 + ….. + 100 - Học sinh chuẩn bị giấy bút. e) Hướng dẫn cách chơi: Giáo viên và học sinh hô kết bạn, 3 em sẽ cùng bàn nhau cách làm rồi viết vào giấy đã chuẩn bị. g) Luật chơi: Nhóm nào xong trước và đúng thì nhóm đó thắng cuộc. III. dạng 3: trò chơi về hình học. 1. Trò chơi thứ nhất: Những bông hoa điểm 10. a) Mục đích chơi: Giúp học sinh nhớ lâu công thức tính chu vi, diện tích của các hình cơ bản trong chương trình. Từ đó vận dụng linh hoạt kết hợp với kĩ năng tính nhẩm để tính toán chu vi, diện tích của một số hình. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( dành cho học sinh trung bình trở lên). c) Thời gian chơi: 5 – 7 phút. d) Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị một bó hoa đặt ở giữa bục giảng, trên những bông hoa được cắt bằng giấy màu bên trong ghi nội dung các câu hỏi: 1/ Có mấy loại góc, đó là những góc nào? So sánh các góc với góc vuông. 2/ Hình vuông có đặc điểm gì? 3/ Hình chữ nhật có đặc điểm gì? 4/ Nêu đặc điểm giống và khác nhau giữa hình vuông và hình chữ nhật. 5/ Nêu điểm khác biệt giữa tính chu vi và diện tích một hình? Cho ví dụ minh hoạ. 6/ Đố em nhận dạng hình gì : Diện tích của nó em thì đọc thơ. 3,7 m 4,34m Có bạn cứ tiếc ngẩn ngơ. Thì ra mới biết lơ mơ tính nhầm. Số đo rõ rệt trong hình. 6,3m Em hãy giúp bạn thử tìm xem sao? 6,3 m 7/ Cho “ Một hình tứ giác có hai cạnh dài bằng nhau, hai cạnh ngắn bằng nhau là hình chữ nhật” Đúng hay sai? Vì sao? 8/ Cho “ một hình tứ giác có 3 góc vuông” góc còn lại là góc gì? 17m 8m 9/ Hình bên tên gọi là gì? Chu vi? Diện tích? Em thì tính mau Em có biết được mấy câu? Thơ về diện tích, chu vi hình này. 15 m e) Hướng dẫn cách chơi: Chơi thi đua giữa các cá nhân. Học sinh xung phong lên hái hoa. Hái hoa xong phải đọc cho cả lớp nghe câu hỏi sau đó mới trả lời. Nếu bạn trả lời chính xác, diễn đạt trôi chảy thì cả lớp vỗ tay thật to và thưởng cho bạn một bông hoa. Nếu bạn trả lời đúng nhưng chưa trôi chảy thì vỗ tay nhưng hơi nhỏ. Nếu bạn trả lời sai cô giáo gợi ý nhưng không trả lời được thì lặc cò cò về chỗ, bạn khác lên thay. g) Luật chơi: Giáo viên nhận xét đánh giá và có phần thưởng cho học sinh trả lời xuất sắc. 2. Trò chơi thứ hai: Ghép hình từ năm mảnh cơ bản. a) Mục đích chơi: Giúp học sinh thực hành sử dụng năm mảnh cơ bản, hai tam giác nhỏ, một tam giác nhỡ, tứ giác và hình vuông để ghép tạo thành hình tam giác, hình tứ giác, hình thang, hình chữ nhật, ….. Phát triển trí tưởng tượng thông minh óc sáng tạo cho học sinh. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh trung bình trở lên). c) Thời gian chơi: 10 phút d) Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị sáu bộ, mỗi bộ năm mảnh cơ bản sau đó chia lớp thành 6 nhóm mỗi nhóm 5 em, sáu cờ hiệu mỗi nhóm 1 cờ. e) Cách chơi: Chơi thi đua giữa các nhóm. Giáo viên giải thích yêu cầu của trò chơi, dùng năm mảnh cơ bản để ghép lần lượt thành các hình: hình vuông, hình chữ nhật, hình thang, hình tam giác, hình tứ giác ( Giáo viên nêu từng yêu cầu) sau đó bắt đầu tính giờ chơi. g) Luật chơi: Đội nào ghép xong trước thì giơ cờ hiệu dành quyền trả lời, các em ghép giơ hình lên cho cả lớp xem. Đáp án đúng sẽ thưởng một tràng pháo tay. IV. dạng 4: trò chơi về đại lượng. 1. Trò chơi thứ nhất: “ Hãy sửa sai” a) Mục đích chơi: Giúp học sinh củng cố lại các đơn vị đo lường ( đo thời gian, đo độ dài, đo khối lượng, đo diện tích). b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh trung bình trở lên). c) Thời gian chơi: 5 – 7 phút. d) Chuẩn bị: Giáo viên viết sẵn vào bảng nhóm với nội dung sau: + Đúng ghi Đ, sai ghi S vào ô trống: * 1 giờ 15 phút = 1,25 giờ * 3 giờ 42 phút = 222 giờ * 270 mm = 2,70 m * 1m 2 mm = 1002 mm * 3600 m2 = 3,6 km2 * 1 kg = tạ + Sửa lại cho đúng những phần còn sai: e) Hướng dẫn cách chơi: Chơi thi đua giữa hai đội, mỗi đội ba em. Hai đội chơi theo kiểu “tiếp sức”, mỗi em điền vào hai dòng. g) Luật chơi: Đội nào điền nhanh, đúng nhiều hơn thì thắng cuộc. 2. Trò chơi thứ hai: “ Đồng hồ thời gian” a) Mục đích chơi: Giúp học sinh củng cố và nắm vững các đơn vị đo thời gian: tuần lễ, ngày, tháng, năm, thế kỉ, phút, giây. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh trung bình trở lên). c) Thời gian chơi: 5 – 7 phút. d) Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị bốn hình mặt nạ được làm bằng bìa cứng ( một mặt cười và một mặt mếu trong mỗi hình mặt nạ); 10 bảng con ghi các phép đổi đơn vị đo thời gian ( Có thể ghi các phép đổi đúng hoặc đổi sai). Học sinh thành lập bốn đội chơi, mỗi đội bốn em. Cử ban thư kí: 2 em. Các em còn lại làm cổ động viên. Nội dung trong bảng được ghi như sau: *1 thế kỉ = 10 năm *1 năm = 12 tháng *1 năm thường = 366 ngày *1 năm nhuận = 365 ngày *1 tuần = 7 ngày *1 giờ = 60 phút *1 phút = 60 giây *6 giờ = ngày *20 phút = giờ e) Hướng dẫn cách chơi: Chơi thi đua giữa các đội. Giáo viên lần lượt xuất hiện các bảng con, các đội quan sát khi giáo viên có tín hiệu ( gõ thước), nếu đội nào cho là đúng thì quay mặt cười, đội nào cho là sai thì quay mặt mếu. Giáo viên yêu cầu học sinh giải thích: - Vì sao đội em cho là đúng? - Căn cứ vào đâu đội em cho là sai? - Giáo viên cùng đưa ra đáp án bằng cách quay mặt nạ, ban thư kí ghi điểm cho các đội sau mỗi lần chơi. g) Luật chơi: Mỗi lần trả lời đúng và quay mặt nạ đúng thì cho 10 điểm. - Nếu quay mặt nạ đúng nhưng giải thích sai thì trừ 5 điểm . - Nếu quay sai thì không được điểm. - Đội nào nhiều điểm thì thắng cuộc. Nếu có từ hai đội bằng điểm nhau thì đặt câu hỏi phụ tìm đội thắng cuộc. V. dạng 5: trò chơi về giải toán 1. Trò chơi thứ nhất: Đội nào vô địch a) Mục đích chơi: Giúp học sinh nắm vững cách giải bài toán tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó. Rèn tác phong nhanh nhẹn, trí thông minh, sáng tạo. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh trung bình trở lên). c) Thời gian chơi: 10 phút. d) Chuẩn bị: Giáo viên chia lớp thành ba đội, mỗi đội năm em và viết sẵn năm bộ đề toán cho ba đội. Nội dung như sau: *Đề 1: Hai mảnh vườn năng suất như nhau cùng trồng rau xanh. Mảnh thứ nhất có diện tích 21, 5 m2, mảnh thứ hai có diện tích 19 m2. Cả hai mảnh thu được 137,7 kg rau xanh.Hỏi mỗi mảnh thu được bao nhiêu ki-lô-gam rau xanh? *Đề 2: Chu vi hình chữ nhật bằng 45 cm. Chiều dài gấp 4 lần chiều rộng. Tính chiều dài và chiều rộng của hình chữ nhật. *Đề 3: Tìm hai số biết rằng tổng của của chúng bằng số lớn nhất có ba chữ số và hiệu của chúng bằng số lớn nhất có hai chữ số. *Đề 4: Sân trường hình chữ nhật có chu vi bằng 250 m, chiều rộng kém chiều dài 50 m. Tính diện tích sân trường. * Đề 5: Một thửa ruộng hình chữ nhật có chu vi 420 m, chiều dài hơn chiều rộng 40 m. Tính diện tích thửa ruộng đó. e) Hướng dẫn cách chơi: Khi giáo viên hô ( 5 phút bắt đầu) thì mỗi em trong đội bốc thăm đề của mình trong bộ đề của đội và làm các yêu cầu của đề. Em nào làm xong trước thì nộp bài rồi về chỗ ngồi, giáo viên đánh dấu những bài nộp trước thời gian quy định. Hết thời gian giáo viên cùng cả lớp chấm điểm cho từng đội. g) Luật chơi: Mỗi bài giải đúng được 10 điểm. Nếu sai một phép tính hoặc một lời giải trừ 2 điểm. Mỗi bài nộp trước thời gian quy định được cộng thêm một điểm. Hết thời gian mà bạn nào còn viết tiếp là phạm quy thì không được tính điểm. Đội nào có tổng điểm nhiều hơn thì thắng cuộc. 2. Trò chơi thứ hai: Tìm đội vô địch a) Mục đích chơi: Giúp học sinh nắm vững khái niệm tìm hai số khi biết hiệu và tỉ số của hai số đó. b) Đối tượng chơi: Học sinh lớp 5 ( Dành cho học sinh khá giỏi). c) Thời gian chơi: 7- 10 phút d) Chuẩn bị: Giáo viên chia lớp thành hai đội, mỗi đội ba em, số em còn lại vừa nháp vừa cổ vũ cho đội mình. Nội dung yêu cầu của hai đội như sau: *Đặt đề toán theo tóm tắt sau rồi giải ? 33,3 km/giờ 11,1 km/giờ e) Hướng dẫn cách chơi : Ba bạn mỗi bạn cần đặt được một đề toán khác nhau và giải bài toán của mình ( dựa vào tóm tắt trên). g) Luật chơi: Đặt đề toán chính xác ( không thừa không thiếu dữ kiện) phù hợp với thực tiễn được 5 điểm. Mỗi phép tính và lời giải đúng được 5 điểm. Đội nào nhiều điểm hơn sẽ thắng cuộc. C. đề xuất tổ chức các hoạt động dạy học thông qua các trò chơi ở phần trên. 1. Trò chơi thứ nhất: Dạng 1 phù hợp với bài “ So sánh hai phân số cùng mẫu số và khác mẫu số”. 2. Trò chơi thứ hai: Dạng 1 phù hợp với bài “ Khái niệm số thập phân ; Đọc, viết số thập phân”. 3. Trò chơi thứ ba: Dạng 1 phù hợp với bài “ Ôn tập phân số”. 4. Trò chơi thứ nhất: Dạng 2 phù hợp với bài “