Giáo án Bài ca ngắn đi trên bãi cát ( sa hành đoản ca)

Tiết thứ: 14,15 Ngày soạn: 17/9/2008 Ngày dạy: 18/9/2008 Đọc văn Bài ca ngắn đi trên bãi cát ( sa hành đoản ca) cao bá quát I - Mục tiêu cần đạt. Giúp học sinh: - Thấy được tâm trạng bi phẫn của kẻ sĩ chưa tìm được lối ra trên đường đời. - Hiểu được các hình ảnh biểu tượng trong bài và đặc điểm các bài thơ cổ thể. II - Phương pháp, phương tiện. 1,Phương pháp. -Dạy học theo hình thức giảng giải, thuyết trình, phát vấn, chia nhóm thảo luận. 2,Phương tiện. -Sử dụng SGK,SGV,Sách tham khảo. III - Tiến trình dạy học. 1,ổn định lớp. 2,Kiểm tra bài cũ.: Nêu bật cá tính sáng tạo của Hồ Xuân Hương trong bài thơ Tự tình II? 3,Dạy bài mới. Hoạt động của GV và Học Sinh Yêu cầu cần đạt CH: Nêu những nội dung trong phần tiểu dẫn trong sgk ? - Mệnh danh là thần Siêu, thánh Quát. ( Chữ đẹp) Bài thơ sáng tác trong thời đại chế độ phong kiến với thi cử không còn hấp dẫn với trí thức nữa cho nên họ tự đi tìm lẽ sống, lí tưởng mới nhưng họ không tìm thấy. Vì thế họ nhỏ bé, cô đơn, tuyệt vọng trên con đường xa xôi đầy cát dài mờ mịt. CH : Chia bố cục bài thơ ? CH: Hình ảnh bãi cát dài và con đường cùng trong bài thơ được miêu tả như thế nào ? ( GV chia học sinh thành các nhóm làm việc) CH: Hình ảnh người đi đường xuất hiện như thế nào ? CH : Tác giả có tâm sự gì ? 4. Củng cố. 5. Dặn dò. I/ Tiểu dẫn. - Cao Bá Quát ( 1808- 1855) : Quê làng Phú Thị – Gia Lâm – Bắc Ninh. - Là người học rộng tài cao, khí phách hiên ngang, tính tình phóng khoáng cứng cỏi không chịu gò ép vào khuân phép của trật tự xã hội. - Để lại gần 1400 bài thơ và hơn hai chục bài văn xuôi. Nội dung thơ thể hiện sự phóng khoáng, mới mẻ, chú trọng đến tình cảm cá nhân con người. - Bài thơ : Bài ca ngắn đi trên bãi cát là một bài thơ chữ Hán được làm trong thời gian khi ông đi thi hội. II/ Đọc – chia bố cục. - Bài thơ chia làm 3 đoạn : + Đoạn 1 : 4 câu đầu Miêu tả tâm trạng của người đi đường. + Đoạn 2 : 6 câu tiếp, Miêu tả thực tế của cuộc đời và tâm trạng chán ghét trước phường mưu cầu danh lợi. + Đoạn 3 : Còn lại, Đường cùng của kẻ sĩ và tâm trạng bi phẫn. Chủ đề : Bài thơ miểu tả đường đi trên cát tượng tưng cho đường đời xa xôi, mù mịt. Trên đường đời ấy đầy bọn ham danh lợi chen chúc mưu sinh và ham hưởng thụ đối lập với khát vọng sống cao đẹp. Đồng thời bài thơ cũng thể hiện sự bất lực của kẻ sĩ không tìm thấy lối thoát cho mình. III/ Đọc hiểu văn bản. 1. Hình ảnh bãi cát dài và con đường cùng. - Hình ảnh bãi cát dài mênh mông, bãi cát này tiếp theo bãi cát khác-> Gợi một con đường bất tận, mờ mịt. Hình ảnh thơ vừa hiện thực vừa mang ý nghĩa tượng trưng. Bãi cát dài là hình ảnh tượng trưng về con đường đời, con đường công danh nhọc nhằn của tác giả và của bao trí thức đương thời. - Hình ảnh con đường cùng : con đường ghê sợ, phía bắc, phía nam núi muôn trùng, sóng dào dạt. Cũng là hình ảnh tượng trưng cho đường đời không lối thoát. 2. Hình ảnh người đi đường và tâm sự của tác giả. - Hình ảnh người đi đường : hiện lên thật khốn khổ Đi một bước, lùi một bước Mặt trời đã lặn chưa dừng được Lữ khách trên đường nước mắt rơi + Người đi đường có nhiều loại : có phường danh lợi, vô số người say vì hơi men, còn loại người tỉnh thì rất ít. - Tâm sự của tác giả : + Oán hận Không học được tiên ông phép ngủ Trèo non, lội suối, giận khôn vơi Bãi cát dài ơi, bãi cát dài ơi- tính sao đây Đường bằng mờ mịt, đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít + Khinh phường danh lợi, chỉ biết say sưa với danh hoa phú quý. + Có những suy nghĩ khác : sẽ thấy vô nghĩa nếu đi tiếp trên con đường đó. Nhưng không đi tiếp thì đi đâu. Nỗi bế tắc, tuyệt vọng bao trùm lên người đi đường và bãi cát dài. IV/ Tổng kết. 1. Nội dung. - Tác phẩm thể hiện những mâu thuẫn hết sức sâu sắc giữa khát vọng sống cao đẹp với hiện thực đen tối mờ mịt, giữa tinh thần xông pha vì lí tưởng của kẻ sĩ với thói cầu an hưởng lạc của người đời và những khó khăn trên con đường tiến thân. - Bài ca thể hiện niềm thất vọng và bi phẫn của nhà thơ trước đường đời trắc trở bế tắc, vô vọng. 2. Nghệ thuật. - Khắc họa hình tượng, âm điệu u buồn, câu hỏi, cách xưng hô, câu than thể hiện tâm trạng dằn vặt của người tri thức đã thức tỉnh.