Giáo án Công nghệ 10 năm 2009

Ngày soạn: 20- 8-2009 Ngày giảng: 31- 8- 2009 Tiết 1: Bài mở đầu I . Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs phải: biết được vai trò , tác dụng của rừng đối với nền kinh tế xã hội biết được các biện pháp đảm bảo an toàn lao động trong nghề trồng rừng. Có ý thức trồng và bảo vệ rừng. II. Chuẩn bị : Nghiên cứu kĩ nội dung SGK và các tài liệu có liên quan Sưu tầm một số tranh ảnh về cảnh quan cây rừng III. Tiến trình bài giảng: ổn định tổ chức lớp: giới thiệu bài học: các hoạt động day và học Hoạt động của GV và HS Nội dung cơ bản Rừng lá gì? Vai trò, tác dụng của rừng? Vai trò bảo vệ môi trường sinh thái của rừng thể hiện như thế nào? Em có nhận xét gì về tốc độ dòng chảy khi có mưa ở nơi có rừng và ở nơi đất trống? Em nào lấy được ví dụ về vai trò của rừng trong chiến tranh? Gọi hs đọc sgk Mục tiêu của nghề trồng rừng là gì? Gv giới thiệu Theo em cần làm như thế nào để đảm bảo an toàn lao động trong nghề trồng rừng? Trang thiết bị bảo hộ gồm những gì? Sau khi lao động cần làm gì để bảo quản tốt dụng cụ lao động? I.Vị trí , vai trò và triển vọng của nghề trồng rừng: 1. Cung cấp sản phẩm và nguyên liệu : gỗ , củi và các nguyên liệu cho ngành công nghiệp ( giấy, sợi tơ nanh, hương liệu, dược liệu, thực phẩm..) 2. Bảo vệ môi trường sinh thái: Cây rừng hấp thụ khí CO2 và nhả khí O2 , vì vậy rừng có tác dụng duy trì sự cân bằng khí O2 và CO2 trong khí quyển. 3. Nuôi dưỡng nguồn nước , hạn chế lũ lụt, hạn hán: nơi có rừng thì tốc độ dòng chảy giảm, lượng nước thấm xuống đất nhiều. 4. Rừng có tác dụng làm đẹp cảnh quan đất nước. Vườn phong nha , vịnh hạ long, đền hùng,...đều gắn liền với cảnh đẹp của núi rừng. 5. Rừng có vai trò quan trọng trong chiến tranh bảo vệ tổ quốc. 6. Triển vọng phát triển của nghề trồng rừng: II. Mục tiêu, nội dung chương trình và phương pháp học tập nghề: Mục tiêu: biết được biện pháp kĩ thuật tạo cây con từ hạt và trồng rừng bằng cây có bầu. Chăm sóc , bảo vệ rừng. Trang bị một số kiến thức cơ bản về nghề trồng rừng cho hs. Nội dung chương trình: Sản xuất hạt giống cây rừng. Sản xuất cây con ở vườn ươm Trồng rừng bằng cây có bầu Phòng, trừ sâu, bệnh hại cây rừng Tìm hiểu nghề trồng rừng Phương pháp học tập nghề: Học sinh cần tích cực chủ động, sáng tạo xây dựng bài, tích cực thực tập. III. Các biện pháp đảm bảo an toàn lao động trong nghề trồng rừng: Trước khi lao động: Phải kiểm tra trang thiết bị bảo hộ , dụng cụ lao động phải đầy đủ, sắc , chắc chắn. Khi lao động sản xuất: - Nghiêm túc thực hiện đúng quy định theo quy trình kĩ thuật đã ban hành. - Khi phun thuốc phải mặc đầy đủ bảo hộ lao động, không đứng ở đầu gió. - Khi phát thực bì phải dùng dao sắc, đứng đúng khoảng cách. - Đốt thực bì phải làm đường ranh cản lửa, lúc lặng gió, châm lửa ở cuối hướng gió. - Đào hố phải dùng cuốc sắc, đúng theo cự li quy định. - Trồng cây có bầu phải thu dọn vỏ bầu - Bón phân hữu cơ chỉ sử dụng phân đã hoai 3. Sau khi lao động: Làm sạch dụng cụ và treo đúng nơi quy định, sữa chữa khi bị hư hỏng, 4.Củng cố: Sử dụng các câu hỏi cuối bài ( SGK) để củng cố lại các kiến thức cơ bản cho hs. Nhắc hs đọc trước bài học tiếp theo. Ngày soạn: 21- 8- 2009 Ngày giảng: 31- 8- 2009 Chương 1: Sản xuất hạt giống cây rừng Tiết 2,3: Bài 1: Vai trò của giống cây rừng. Nguyên tắc chọn cây lấy giống. I . Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs cần phải: Hiểu được vai trò của giống cây rừng trong sản xuất lâm nghiệp. Hiểu được nguyên tắc chọn cây lấy giống. Có ý thức cải tạo và phá huy đặc tính tốt của giống; làm theo đúng nguyên tắc nhằm nâng cao hiệu quả của nghề trồng rừng. II. Chuẩn bị: - Nghiên cứu SGK và sưu tầm tư liệu về giống cây rừng trong sản xuất lâm nghiệp. - Sưu tầm một số cách chọn cây lấy giống trong thực tiễn sản xuất ở địa phương. - Sưu tầm tranh ảnh về giống cây rừng. III. Tiến trình day học: ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra bài củ: Phân tích vai trò , vị trí của nghề trồng rừng? Các hoạt động dạy và học: Hoạt động của GV và HS Nội dung cơ bản Gọi hs đọc SGK và hỏi: - Em hãy nêu vai trò của giống cây trồng nói chung, giống cây rừng nói riêng đối với sản xuất nông , lâm nghiệp? - So sánh điều kiện tác động kĩ thuật vào cây trồng nông nghiệp với cây lâm nghiệp? - Theo em trong lâm nghiệp công tác giống cần đi trước trồng rừng ít nhất là bao nhiêu năm? (10 năm) - Khi chọn cây lấy giống cần tuân thủ theo những nguyên tắc nào? - Tại sao Chọn lọc cây trội nên tiến hành ở rừng thuần loài, đồng tuổi và có hoàn cảnh đồng đều. - Tại sao cây trội được chọn phải là cây có độ vượt trội cần thiết so với trị số trung bình của quần thể chọn giống? - Hãy sắp xếp thứ tự các nguyên tắc theo thứ tự đúng? ( mục tiêu – chịn rừng chứa cây trội – chọn cây trội ) I.Vai trò của giống cây rừng: Trong sản xuất nông nghiệp việc chọn giống giữ vai trò quan trọng. Trong lâm nghiệp chọn giống còn giữ vai trò quan trọng hơn. Tuy chọn giống có vai trò rất quan trọng , song nếu không áp dụng các biện pháp kĩ thuật thâm canh thích đáng và gây trồng không đúng vùng sinh thái , thì dù có giống tốt đến đâu cũng không thể cho năng suất cao. Chương trình chọn giống cần được xây dựng cho từng loài cây cụ thể trong điều kiện sinh thái cụ thể và phải áp dụng các biện pháp kĩ thuật thâm canh cần thiết. II. Các nguyên tắc chọn cây lấy giống: 1.Phải lấy mục tiêu kinh tế để xác định các chỉ tiêu chọn lọc cây trội lấy giống. 2.Chọn lọc cây trội nên tiến hành ở rừng thuần loài, đồng tuổi và có hoàn cảnh đồng đều. 3.Rừng để chọn cây trội phải có độ tuổi thành thục hoặc gần thành thục. 4.Rừng chọn lọc cây trội phải có sinh trưởng từ mức trung bình trở lên, có sản phẩm mong muốn trên mức trung bình. 5. Cây trội được chọn cần phải có độ vượt cần thiết so với trị số trung bình của quần thể chọn giống. 6. Đối với cây lấy gỗ hoặc lấy vỏ, lá thì rừng chọn lọc cây trội là rừng chưa bị khai thác . 7. Đối với cây không lấy quả , cây trội vẫn nên là những cây ra hoa kết quả nhiều. 4.Củng cố: Gv hệ thống lại các kiến thức của bài Yêu cầu hs trả lời các câu hỏi cuối bài Nhắc hs đọc trước bài kế tiếp Ngày soạn: 1- 9- 2009 Ngày giảng: 8- 9- 2009 Tiết 4,5,6: Bài 2: Sản xuất hạt giống cây rừng I.Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs cần phải: Hiểu được phương pháp thu hoạch, tách quả lấy hạt, phân loại , bảo quản hạt giống cây rừng. Nghiêm túc thực hiện các quy định về an toàn lao động trong quá trình sản xuất hạt giống cây rừng. II. Chuẩn bị: -Nghiên cứu SGK . tham khảo thêm phần thông tin bổ sung, phần một số kiến thức bổ sung và các tài liệu có liên quan. - Phóng to hình 2.1 SGK . - Sưu tầm một số quả , hạt tươi hoặc khô. III. Tiến trình bài giảng: ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra bài củ: Trình bày các nguyên tắc chọn cây lấy giống? Các hoạt động dạy và học: Hoạt động của GV và HS Nội dung cơ bản -Nêu quy trình thu hái quả giống? - Gọi hs nhắc lại các nguyên tắc chọn cây lấy giống. - Nêu những dấu hiệu nhận biết hạt chín? - Dựa vào những đặc điểm nào của cây lấy giống mà xây dựng thời điểm và cách thu hoạch hạt giống? Gv thông báo lịch thu hái hạt một số loại cây. - Căn cứ vào đâu người ta chia ra các phương pháp thu hái quả khác nhau? - Gv giảng giải cần phải đảm bảo an toàn lao động khi thu hái hạt, quả và giới thiệu hình 1 sgk . - Căn cứ vào đâu mà chia thành 2 phương pháp tách hạt khác nhau?( tính chất chín của hạt) - Quy trình tách hạt đối với quả thịt như thế nào? -Phân loại chất lượng hạt giống thường căn cứ vào các chỉ tiêu nào? Theo em chỉ tiêu nào được người sản xuất quan tâm? - Nêu ý nghĩa của công tác bảo quản hạt giống? -Trình bày các yếu tố ảnh đến sức sống của hạt giống? - Căn cứ vào đâu mà chia thành các phương pháp cất giữ hạt giống?( lượng nước tiêu chuẩn của hạt) - Để bảo quản hạt giống tốt , cần chú ý những điểm cơ bản nào? I.Thu hái quả giống: 1. Chọn cây lấy giống: Chọn cây lấy giống phải tuân theo nguyên tắc ( xem ở bài 1) Nhận biết quả chín: Để thu hái hạt giống có chất lượng tốt, phải thu hoạch khi hạt đã chín. Dấu hiệu nhận biết quả chín: Trạng thái vỏ Màu sắc vỏ quả Tỉ trọng của hạt. Thu hoạch hạt giống: Khi thu hoạch hạt giống cần căn cứ vào thời kì rơi rụng và đặc điểm phát tán hạt mà có kế hoạch thu hái cho thích hợp với từng loại cây. II. Các phương pháp thu hái quả: Thu hạt ( quả) dưới đất: áp dụng đối với quả có kt to, nặng, thời gian rụng ngắn, ít bị chim thú ăn. Thu hái quả( hạt ) ở trên cây: áp dụng đối với hạt nhỏ, nhẹ, có cánh. Thu lượm quả trên mặt nước: áp dụng đối với quả, hạt rơi rụng trên mặt nước, không chìm. III. Tách hạt giống: Đối với quả khô: Khi quả chín ủ từ ( 2-4) ngày, phơi 2-3 nắng nhẹ ( 7- 8 h/ ngày), hạt sẽ tự tách khỏi quả. Đối với quả thịt: Chà xát để thịt quả nát nhằm thu lấy hạt , sau đó làm sạch hạt ( sàng, quạt, dùng nước) IV. Phân loại hạt giống: Mục đích: Cung cấp thông tin cần thiết về tỉ lệ nảy mầm . Căn cứ phân loại chất lượng hạt giống: Tỉ lệ nảy mầm Thế nảy mầm Hàm lượng nước có trong hạt Độ sạch của hạt giống V. Bảo quản hạt giống: 1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sức sống của hạt giống. - Lượng nước chứa trong hạt. - Nhiệt độ. - Khí O2 - Sâu , bệnh hại 2. Các phương pháp cất giữ hạt giống: a. Cất giữ khô: b. Cất giữ ướt : c. Những điểm cần chú ý khi cất giữ: - Không xếp dày - Nên xếp riêng từng loại - Sát trùng hạt giống, kho, dụng cụ chứa hạt. - Thường xuyên kiểm tra - Định kì kiểm nghiệm tỉ lệ nảy mầm. Củng cố: sử dụng các câu hỏi cuối bài để củng cố bài học. Nhắc nhở hs chuẩn bị dung cụ cho bài thực hành tiết sau. Ngày soạn: 10- 9- 2009. Ngày giảng: 15- 9- 2009 22-9-2009 Tiết 7 – 12: Bài 3: Thực hành: Thu hái hạt giống I.Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs cần phải: Làm được các khâu trong quy trình thu hái hạt giống cây rừng Thực hành đúng quy trình và đúng yêu cầu kĩ thuật , đảm bảo an toàn lao động và vệ sinh môi trường. II. Chuẩn bị: Gv phân công và cùng hs chuẩn bị: Các công cụ thu hái hạt giống thường dùng ở địa phương. Dụng cụ đựng hạt giống , làm sạch hạt giống( túi, rỗ, chậu, sàng) Thuốc sát trùng kho và hạt giống( thuốc tím, vôi, dầu hoả) III. Tiến trình giảng bài thực hành: ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra bài cũ: Nêu các phương pháp thu hái hạt giống? Những lưu ý để đảm bảo an toàn lao động khi thu hái hạt giống? Chia lớp thành 4 nhóm và kiểm tra dụng cụ của từng nhóm, phân công nhiệm vụ cho từng nhóm. Gv giới thiệu các bước trong quy trình thực hành thu hái hạt giống, hs nghe giảng và ghi chép. Bước 1: Xác định được loài cây định thu hạt giống và phương thức thu hạt. Bước 2: Xác định chính xác cây cụ thể( cây trội ) sẽ thu hạt giống. Bước 3: Xác định được thời điểm hạt chín tại địa phương nơi thực tập. Bước 4: Chuẩn bị các dụng cụ thu hái tuỳ thuộc vào phương thức thu hạt ở dưới đất hoặc trên cây. Bước 5: Thu hái quả và phơi, hoặc ủ quả để tách lấy hạt . Bước 6: Làm sạch hạt Bước 7: Cất giữ hạt. Gv phân công vị trí và loài cây cần thu hạt cho từng nhóm, các nhóm thực hành theo hướng dẫn và giám sát của gv. Đánh giá kết quả thực hành của từng nhóm: Hs tự đánh giá công việc chuẩn bị và quy trình thực hành của nhóm mình theo mẫu bảng SGK. Gv nhận xét , đánh giá kết quả thực hành của từng nhóm bằng cách chấm điểm cho từng nhóm. Dặn dò hs đọc trước bài 4. Ngày soạn: 20-9-2009 Ngày giảng: 29-9-2009 Chương 2: Sản xuất cây con Tiết 13,14,15: Bài 4: Lập vườn ươm I.mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs cần phải: Biết được một số loại vườn ươm cây. Biết được các yêu cầu của vườn ươm cây rừng , chọn và quy hoạch vườn ươm cây rừng. Có ý thức bảo vệ và xây dựng vườn ươm cây rừng. II. Chuẩn bị: Nghiên cứu sgk và tham khảo thêm các tài liệu có liên quan. Sưu tầm một số tranh ảnh về mô hình vườn ươm cây rừng. Phóng to bảng 4.2 SGK . III. Tiến trình bài giảng: ổn định tổ chức lớp: Giới thiệu bài mới: cho hs xem một số mô hình vườn ươm cây rừng. Các hoạt động dạy và học: Hoạt động của GV và HS Nội dung cơ bản - thế nào là vườn ươm? Nhiệm vụ của công tác ươm cây là gì? - Dựa vào cơ sở nào để phân loại vườn ươm? - Gv thông báo, giải thích bảng 4.1 SGK. - Vườn ươm phải đảm bảo yêu cầu kĩ thuật nào ? - D ựa vào những tiêu chuẩn nào để xác định điều kiện vườn ươm ? - Gv treo bảng 4.2 SGK và phân tích các tiêu chuẩn để xác định vườn ươm. - Vườn ươm phải đảm bảo các điều kiện kĩ thuật nào? - Các chất dinh dưỡng cần thiết phải có trong đất vườn ươm là chất nào? - Gv phân tích bảng 4.3 SGK. - Thế nào là quy hoạch vườn ươm? - Gv giải thích hình 4.3 SGK. - Dựa vào căn cứ nào để quy hoạch vườn ươm.? I. Phân loại vườn ươm cây: 1. Dựa vào nguồn gốc: - Vườn ươm tạo cây con từ hạt. - Vườn ươm tạo cây con từ hom. 2. Dựa theo kĩ thuật: - Vườn ươm tạo cây con rễ trần trên nền đất thấm nước. - Vườn ươm tạo cây con trong bầu trên nền đất thấm nước. - Vườn ươm tạo cây con trong bầu trên nền đất cứng không thấm nước. 3. Dựa theo quy mô: - Vườn ươm nhỏ. - Vườn ươm trung bình. - Vườn ươm lớn. 4. Dựa theo thời gian sử dụng : - Vườn ươm tạm thời ( < 3 năm) - Vườn ươm bán lâu dài ( 3- 10 năm) - Vườn ươm lâu dài (> 10 năm) II. Yêu cầu kĩ thuật của vườn ươm cây rừng: Tiêu chuẩn xác định điều kiện vườn ươm: Nguồn nước tưới: cách vườn ươm < 20 cm. Chất lượng nước tưới: nước ngọt, ph 6,5- 7,0 hàm lượng muối NaCl 0.2%. Nguồn điện : cung cấp đủ , đều, điện áp đủ và ổn định. Giao thông : cách trục giao thông < 50cm. Độ thoát nước: tốt Độ dày tầng đất mặt: > 50cm Loại đất: đất cát pha Mầm móng sâu, bệnh hại của đất: không có Yêu cầu kĩ thuật của vườn ươm. Địa điẻm lập vườn ươm. Điều kiện tự nhiên: có độ dốc 2-50 , tránh các hướng gió hại, gần nguồn nước sạch. Vị trí: gần đường giao thông, gần khu dân cư. - Đất : cát pha, tơi xốp, thoáng khí,đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, độ ph từ 5-6. b. Phân loại đất vườn ươm . - Đất cát pha - Đất thịt trung bình. III. Quy hoạch vườn ươm. 1.Khái niệm: là phân chia đất vườn ươm thành nhiều khu và đề xuất phương hướng sử dụng một cách hợp lí nhằm lợi dụng triệt để đất và các điều kiện khác của vườn ươm. 2. Các căn cứ để quy hoạch vườn ươm. - Bản đồ địa hình - Đặc tính sinh vật học của các loài cây gieo ươm. - Điều kiện quản lí kinh doanh - Công tác kiến thiết cơ bản. Củng cố: Gv tóm tắt các kiến thức cơ bản của bài. Sử dụng các câu hỏi cuối bài để kiểm tra đánh giá hs. Nhắc nhở hs đọc trước bài học kế tiếp. Ngày soạn: 1-10-2009 Ngày giảng: 6-10-2009 Tiết 16,17,18: Bài 5: Sản xuất cây con bằng hạt I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs cần phải: Hiểu được mục đích, biện pháp và yêu cầu kĩ thuật gieo ươm cây rừng. Biết được các công việc cụ thể trong công tác gieo ươm. Tỏ thái độ yêu thích nghề trồng rừng. II. Chuẩn bị: Nghiên cứu SGK và tham khảo thêm các tài liệu có liên quan đến bài học. Một số vật thật : vỏ bầu , cây trồng trong bầu III. Tiến trình bài giảng: 1. ổn định tổ chức lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Trình bày yêu cầu kĩ thuật của vườn ươm cây rừng? 3. Các hoạt động dạy và học: Hoạt động của GV và HS Nội dung cơ bản Nêu các bước trong quy trình sản xuất cây con bằng hạt? Nêu ý nghĩa công tác làm đất gieo ươm? -Làm luống có mấy loại? đối tượng áp dụng có giống nhau không? Nêu yêu cầu của đất đóng bầu và thành phần ruột bầu bắt buộc phải có? - Vì sao phải gieo hạt giống vào mùa xuân hoặc mùa thu? - Để xác định mật độ gieo hạt cần căn cứ vào yếu tố nào? Gv thông báo và giải thích các pp xử lí hạt giống và giới thiệu hình 5.2 SGK. - Em hiểu gì về gieo hạt và lấp hạt? ( làm đất – lên luống, đóng bầu- phun nước – gieo hạt – lấp đất – che phủ – rắc thuốc chống nấm) - Em hãy trình bày các việc cần làm để chăm sóc sau khi gieo? - Gv giải thích nội dung từng công việc. -Gv thông báo kỹ thuật cấy cây và giới thiệu hình 5.4 -5.8.SGK. - Cần làm những việc gì để chăm sóc cây ở vườn ươm? I. Chuẩn bị đất gieo hạt và làm luống: 1. Làm đất gieo ươm. a. Cày đất: sâu 20-25cm(vườn cấy cây), 10-15cm(vườn gieo ươm), kết hợp lật đất phơi ải và bón phân. b. Bừa: c. Làm luống: - Luống gieo nổi: mặt luống cao hơn rãnh(20-30) cm. - Luống bằng: ( 2-3 )cm - Luống chìm:mặt luống thấp hơn rãnh ( 10-20) cm. - Kích thước luống: dài 10m, rộng 1m, rãnh luống(30-40)cm. 2. Làm đất và đóng bầu: a. Chuẩn bị đất: lấy ở tầng B, TPCG nhẹ đến TB, đất được phơi ải, đập nhỏ, sàng qua lưới. b. Vỏ bầu: nguyên liệu là pôliêtylen, kích thước tuỳ loại cây. c. Thành phần ruột bầu: cơ bản gồm: đất, phân chuồng hoai,xơ dừa, tro trấu, cát. Ngoài ra còn tuỳ nhu cầu dinh dưỡng của từng loại cây mà hỗn hợp ruột bầu khác nhau. II. Gieo hạt: 1. Thời vụ gieo hạt: thường gieo vào mùa xuân hoặc mùa thu. 2. Mật độ gieo hạt: tuỳ thuộc đặc tính loài cây, điều kiện khí hậu đất đai và phẩm chất giống cây. Công thức tính: X = NP/ER* 10 X: lượng hạt gieo trên 1m2. N: Số lượng cây con hợp lí trên 1m2. P: khối lượng 1000 hạt(g) E: tỉ lệ nảy mầm vườn ươm R: độ thuần của hạt(%) 3. Xử lí hạt để kích thích hạt nảy mầm. a. Dùng nhiệt độ cao: b. Tác động cơ giới: c. Tác động hoá học: d. Bón lót trước khi gieo hạt: 4. Gieo hạt và lấp hạt: Sau khi gieo phải lấp hạt ngay, độ dày 0.2-1cm . III. Chăm sóc sau khi gieo: Che phủ. Tưới nước. Làm cỏ, xới đất. Phòng trừ sâu, bệnh. Tứa thưa cây con. IV. Cấy cây: - Phương thức cấy cây tuỳ thuộc từng loại cây. - Phải tuân thủ theo nguyên tắc: loại bỏ cây không đủ tiêu chuẩn, giữ cho bộ rễ không bị khô héo và không bị tổn thương, bộ rễ không bị biến dạng. - Thao tác cấy: SGK - Lưu ý: trước khi cấy nên hồ rễ. V. Chăm sóc cây vườn ươm: 1. Che nắng. 2. Làm cỏ, xới đất. 3. Tưới nước. 4. Bón thúc. 5. Phòng trừ sâu, bệnh. 4.Củng cố: Gv tóm tắt kiến thức cơ bản và dùng câu hỏi cuối bài để kiển tra đánh giá hs . Nhắc hs đọc trước bài kế tiếp. Ngày soạn: 9-10-2009 Ngày giảng: 13-10-2009 Tiết 19,20,21: Bài 6: Sản xuất giống cây rừng bằng phương pháp nhân giống vô tính (giâm hom, nuôi cấy mô tế bào) i. mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs cần phải: Hiểu được ý nghĩa và kĩ thuật sản xuất giống cây rừng bằng phương pháp nhân giống vô tính. Hiểu được ý nghĩa và biện pháp luân canh trong vườn gieo ươm. Tỏ thái độ yêu thích nghề trồng rừng thông qua mong muốn tìm hiểu công nghệ nuôi cấy mô tế bào. II. Chuẩn bị: Nghiên cứu SGK và tham khảo các tài liệu có liên quan tới bài giảng. Một số mẫu cây nhân giống vô tính ở địa phương nơi công tác. III. Tiến trình bài giảng: ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra bài cũ: Để sản xuất cây con cần phải làm những gì? Các hoạt động dạy và học: Hoạt động của GV và HS Nội dung cơ bản - Nêu khái niệm về pp giâm hom?( dùng 1 đoạn thân, 1 phần lá, đoạn cành, đoạn rễ từ cây mẹ để tạo ra cây mới) - Đặc điểm chính của pp giâm hom là gì? - Để giâm hom đạt hiệu quả cao cần đảm bảo những yêu cầu kĩ thuật cơ bản nào? - Theo em việc xác định thời vụ giâm hom có cần thiết không? - Kỹ thuật giâm hom được tiến hành như thế nào? - Gv giảng giải thêm - Sau khi giâm hom cần chăm sóc hom như thế nào? - Gv gọi hs đọc SGK - Khi chuyển hom vào vườn ươm cần có chế độ chăm sóc như thế nào? - Khi nào thì cây hom có thể đem trồng được? ( cây hom đạt chiều cao 20- 30 cm) - Em hãy nhắc lại khái niệm nuôi cấy mô tế bào đã được học ở môn CN 10 ? - Cơ sở khoa học của pp này là gì? - Gv thông báo nội dung các hình thức nuôi cấy. - Em hãy kể tên các loại hình luân canh mà em biết? I. Giâm hom: 1. ý nghĩa của nhân giống bằng giâm hom. - Đưa lại hiệu quả cao nhất đối với chọn giống cây rừng. 2. Những đặc điểm chính của nhân giống bằng giâm hom: - Truyền đạt các biến dị di truyền của cây mẹ cho cây giâm . - Gĩư được ưu thế lai ở đời F1 và khắc phục được hiện tượng phân li ở đời F2. - Rút ngắn được chu kì sinh sản, rút ngắn thời gian thực hiện chương trình cải thiện giống cây rừng. - Hệ số nhân giống cao. 3. Những yêu cầu kĩ thuật cơ bản khi giâm hom: - Vật liệu giâm hom không nên lấy quá xa nơi giâm hom , không cất giữ quá 1 ngày. - Hom chọn bánh tẻ là tốt nhất , không nên cắt hom quá già hoặc quá non. - Hom đã cắt không được để trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời. - Khi vận chuyển phải giữ hom luôn đủ ẩm. - Hom phải được ngắt hết các chồi phụ đã ra lá. - Đối với cây lá kim hom phải đủ búp ngọn. - Chiều dài của đoạn giâm hom (6-10) cm. - Phải cắt bớt phiến lá và cắt hết lá ở phần giâm hom dưới đất. - Khi cắt hom tránh làm giập nát và xây xước. - Phải xử lí thuốc chống nấm trước thuốc ra rễ. - Phải có mái che cho giâm hom. - Gía thể giâm hom phải thoát nước tốt và phải xử lí nấm trước khi cắm hom giâm. - Thường xuyên phun tưới và tránh gió lùa vào lều. 4. Thời vụ giâm hom: Tuỳ thuộc vào thời vụ trồng và sự phát triển của cây hom. Thông thường giâm hom thuận lợi nhất vào thời kì nhiệt độ trung bình của tháng từ 20oC trở lên và có nhiều nắng. 5. Kĩ thuật giâm hom: a. Tạo hom. b. Xử lí hom. c. Gía thể giâm hom. d. Xử lí giá thể giâm hom. e. Kĩ thuật cấy hom: cắt hom- xử lí thuốc- cấy vào bầu hoặc giá thể giâm hom. Cắm hom sâu( 2-3) cm- dùng que cấy ép đất quanh gốc hom và giữ cho hom thẳng đứng. f. Chăm sóc hom. - Chăm sóc hom trong bể giâm: . Che phủ .Tưới nước phun mưa . Bón phân . Phòng chống sâu , bệnh . Thường xuyên theo dõi - Chăm sóc cây hom trong vườn ươm: II. ứng dụng của công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây rừng: Khái niệm: SGK Cơ sở khoa học của công nghệ nuôi cấy mô tế bào. Là TBTV có tính toàn năng: có khả năng phân hoá, ở điều kiện thích hợp còn có khả năng phản phân hoá, chứa hệ gen của loài, có khả năng sinh sản vô tính. Một số hình thức nuôi cấy mô tế bào: Nuôi cấy mô phân sinh điỉnh sinh trưởng. Nhân chồi bên. Tạo chồi bất định. Hình thành cơ quan từ mô nuôi cấy. III. Luân canh trong vườn gieo ươm: Luân canh cây rừng với cây rừng. Luân canh cây rừng với cây nông nghiệp hoặc cây phân xanh. Luân canh cây rừng và cỏ chăn nuôi. Luân canh tổng hợp cây rừng, cây nông nghiệp và cây cải tạo đất. Củng cố: Gv sử dụng câu hỏi cuối bài để củng cố và đánh giá hs. Nhắc nhở hs chuẩn bị cho bài thực hành hôm sau. Ngày soạn : 10-10-2009 Ngày giảng: 20-10-2009 Tiết 22: kiểm tra 1 tiết Đề: Câu hỏi 1: (3 điểm) Trình bày các yêu cầu kỹ thuật của vườn ươm cây rừng? Em hãy cho biết chọn địa điểm vườn ươm thuận lợi có làm giảm giá thành cây con không? Tại sao? Câu hỏi 2: (4 điểm) Theo em để sản xuất cây con cần phải làm gì? Để có cây con khoẻ mạnh , không sâu, bệnh cần phải làm gì sau khi gieo? Câu hỏi 3: (3 điểm) Em hãy cho biết ngoài phương thức tạo cây con bằng hạt , còn có phương thức nào nữa? Hãy nêu yêu cầu kỹ thuật cơ bản của phương thức đó? Đáp án: Câu 1: * Những yêu cầu kỹ thuật của vườn ươm: - Địa điẻm lập vườn ươm. + Điều kiện tự nhiên: có độ dốc 2-50 , tránh các hướng gió hại, gần nguồn nước sạch. + Vị trí: gần đường giao thông, gần khu dân cư. + Đất : cát pha, tơi xốp, thoáng khí,đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, độ ph từ 5-6. - Phân loại đất vườn ươm . + Đất cát pha + Đất thịt trung bình. Câu 2: * Để sản xuất cây con cần làm những việc sau : - Chuẩn bị đất gieo hạt và làm luống: + Làm đất gieo ươm. . Cày đất: sâu 20-25cm(vườn cấy cây), 10-15cm(vườn gieo ươm), kết hợp lật đất phơi ải và bón phân. . Bừa: . Làm luống: Luống gieo nổi: mặt luống cao hơn rãnh(20-30) cm. Luống bằng: ( 2-3 )cm Luống chìm:mặt luống thấp hơn rãnh ( 10-20) cm. Kích thước luống: dài 10m, rộng 1m, rãnh luống(30-40)cm. - Làm đất và đóng bầu: - Gieo hạt: . Thời vụ gieo hạt: thường gieo vào mùa xuân hoặc mùa thu. . Mật độ gieo hạt: tuỳ thuộc đặc tính loài cây, điều kiện khí hậu đất đai và phẩm chất giống cây. - Xử lí hạt để kích thích hạt nảy mầm. . Dùng nhiệt độ cao: . Tác động cơ giới: . Tác động hoá học: .Bón lót trước khi gieo hạt: - Gieo hạt và lấp hạt: Sau khi gieo phải lấp hạt ngay, độ dày 0.2-1cm . * Để có cây con khoẻ mạnh , không sâu, bệnh cần phải chăm sóc sau khi gieo: . Che phủ. .Tưới nước. .Làm cỏ, xới đất. .Phòng trừ sâu, bệnh. .Tỉa thưa cây con Câu3: Ngoài phương thức tạo cây con bằng hạt , còn có phương thức giâm hom. * yêu cầu kỹ thuật cơ bản của phương thức giâm hom: -Vật liệu giâm hom không nên lấy quá xa nơi giâm hom , không cất giữ quá 1 ngày. - Hom chọn bánh tẻ là tốt nhất , không nên cắt hom quá già hoặc quá non. - Hom đã cắt không được để trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời. - Khi vận chuyển phải giữ hom luôn đủ ẩm. - Hom phải được ngắt hết các chồi phụ đã ra lá. - Đối với cây lá kim hom phải đủ búp ngọn. - Chiều dài của đoạn giâm hom (6-10) cm. - Phải cắt bớt phiến lá và cắt hết lá ở phần giâm hom dưới đất. - Khi cắt hom tránh làm giập nát và xây xước. - Phải xử lí thuốc chống nấm trước thuốc ra rễ. - Phải có mái che cho giâm hom. - Gía thể giâm hom phải thoát nước tốt và phải xử lí nấm trước khi cắm hom giâm. - Thường xuyên phun tưới và tránh gió lùa vào lều. Ngày soạn : 10-10-2009 Ngày giảng: 20-10-2009 27-10-2009 Tiết 23,24,25: Bài 7: Thực hành Xử lí hạt giống I. Mục tiêu : Sau khi học xong bài này hs cần phải: Làm được các