Giáo án Công nghệ 10 - Tiết 10, 11, 12

TiÕt 10 Bµi 13 : øng dông c«ng nghÖ vÖ sinh trong s¶n xuÊt ph©n bãn I. Môc tiªu : - Häc xong bµi nµy, HS cÇn ®¹t ®­îc: 1 - BiÕt ®­îc nguyªn lý s¶n xuÊt ph©n vi sinh vËt 2 - BiÕt ®­îc mét sè ph©n vi sinh vËt ®· ®­îc sö dông trpng s¶n xuÊt. 3 - Cã ý thøc ham mª t×m hiÓu nh÷ng c¸i míi trong khoa häc ®Ó ¸p dông vµo thùc tiÔn, mang l¹i hiÖu qu¶ cao. II. Néi dung chuÈn bÞ : 1 - §äc kÜ bµi trong SGK, tham kh¶o thªm tµi liÖu kh¸c vÒ ph©n bãn vi sinh còng nh­ t×nh h×nh sö dông vµ s¶n xuÊt ph©n vi sinh ë n­íc ta. 2 - Mét sè mÉu vËt vÒ c¸c lo¹i ph©n vi sinh vËt hiÖn ®ang ®­îc sö dông ë n­íc ta( mÉu vËt cã ®ñ nh·n m¸c, bai b× ®Ó gióp HS lµm quen víi lo¹i ph©n hãa nµy). III. Thùc hiÖn bµi d¹y . Bµi nµy ®Ò cËp tíi viÖc øng dông c«ng nghÖ sinh häc vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt trong n«ng l©m nghiÖp, cô thÓ lµ ®­a c«ng nghÖ vi sinh vµo s¶n xuÊt ph©n bãn. Vai trß cña vi sinh vËt vµ nh÷ng øng dông cña nã trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, HS líp 10 Ýt nhiÒu ®· biÕt qua c¸c bµi häc cña m«n sinh häc tõ THCS. V× vËy víi bµi nµy HS cã thÓ chñ ®éng lµm viÖc víi SGK d­íi sù h­íng dÉn cña GV ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc. Tæ chøc cho HS tham gia c¸c ho¹t ®éng sau : Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS §å dïng thiÕt bÞ Häat ®éng 1: Giíi thiÖu bµi häc - Giíi thiÖu c«ng nghÖ vi sinh : Lµ ngµnh c«ng nghÖ khai th¸c sö dông ho¹t ®éng cña vi sinh vËt ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ phôc vô nhu cÇu con ng­êi. Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ng­êi ta ®· øng dông c«ng nghÖ vi sinh vµo nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã cã s¶n xuÊt ph©n bãn. - Bµi häc nµy sÏ gióp ta lµm quen vµ t×m hiÓu mét sè lo¹i ph©n vi sinh ®· ®­îc dïng vµo s¶n xuÊt. - Giíi thiÖu môc tiªu bµi häc - Giíi thiÖu vµ cho HS quan s¸t c¸c mÉu vËt vÒ ph©n vi sinh. - L¾ng nghe GV giíi thiÖu bµi häc, biÕt râ môc tiªu bµi häc cÇn ®¹t ®­îc ®Ó cè g¾ng h­íng tíi. - Quan s¸t ®Ó lµm quen vµ nhËn biÕt mét sè lo¹i ph©n bãn vi sinh - C¸c mÉu ph©n vi sinh Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu mét sè lo¹i ph©n vi sinh vËt - GV lÇn l­ît nªu ra nh÷ng c©u hái gîi ý vµ h­íng dÉn HS lµm viÖc ®éc lËp ®Ó tiÕp cËn kiÕn thøc - NGhe GV nªu c©u hái, ®äc SGK bµi 13 phÇn I, tù ph¸t biÓu nguyªn lÝ cña s¶n xuÊt ph©n vi sinh vËt Trén ®Òu chñng VSV ®Æc hiÖu víi chÊt nÒn + §Ó cã ph©n vi sinh vËt dïng trong n«ng nghiÖp, ng­êi ta ®· s¶n xuÊt nã nh­ thÕ nµo? Ph©n lËp vµ nh©n c¸c chñng VSV ®Æc hiÖu Ph©n VSV ®Æc chñng S¬ ®å quy tr×nh tæng qu¸t s¶n xuÊt ph©n VSV. GV cã thÓ vÏ s¬ ®å nµy lªn b¶ng vµ chØ ®Þnh HS tr¶ lêi: + Em h·y tr×nh bµy nh÷ng g× em biÕt vÒ ph©n vi sinh vËt cè ®Þnh ®¹m. L­u ý ë lo¹i ph©n nµy cã nhiÒu chñng lo¹i VSV cè ®Þnh ®¹m kh¸c, nªn ®­îc s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i ph©n kh¸c nhau : VÝ dô : VSV cè ®Þnh ®¹m céng sinh víi c©u hä ®Ëu dïng ®Ó s¶n xuÊt ph©n Nitragin. Cßn VSV cè ®Þnh ®¹m héi sinh víi c©y lóa dïng s¶n xuÊt ph©n Azogin. C¸c nhãm VSV cè ®Þnh ®¹m ®Òu cã ®iÓm chung lµ kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m tù do, nh­ng kh¸c nhau ë ph­¬ng thøc sèng cña chóng (cã lo¹i sèng céng sinh víi c©y hä ®Ëu vµ cã lo¹i sèng héi sinh víi c©y lóa hoÆc nh÷ng c©y kh¸c). Do vËy tõng lo¹i ph©n nµy chØ dïng bãn cho mét lo¹i c©y trång phï hîp míi hiÖu qu¶. VÝ dô ph©n Nitragin bãn cho c©y hä ®Ëu lµ tèt, bãn cho nh÷ng c©y kh¸c kh«ng cã t¸c dông. GV gîi ý ®Ó HS tù t×m thÊy ®iÒu cÇn l­u ý nªu trªn. ë ®©y sÏ xuÊt hiÖn 2 kh¸i niÖm lµ “ sèng céng sinh vµ sèng héi sinh”. NÕu c¸c em ®· biÕt (®· ®­îc häc ë m«n sinh häc) ta chØ cÇn nh¾c qua. NÕu HS ch­a biÕt GV yªu cÇu c¸c em ®äc ë phÇn th«ng tin bæ sung cuèi bµi (SGK). Trong phÇn nµy GV dïng thªm c©u hái phô ®Ó kiÓm tra vÊn ®Ò nµy. C©u hái : Theo em ph©n Nitragin cã thÓ bãn cho lóa hay c©y trång kh¸c ®­îc kh«ng? V× sao? + Em h·y giíi thiÖu c¸ch sö dông ph©n VSV cè ®Þnh ®¹m? Sau khi cho HS th¶o luËn GV chèt l¹i nh÷ng ý c¬ b¶n ®· nªu ë trªn. - H­íng dÉn HS t×m hiÓu tiÕp lo¹i ph©n VSV ph©n gi¶i l©n. C©u hái th¶o luËn: + Thµnh phÇn ph©n l©n h÷u c¬ vi sinh do VN s¶n xuÊt? + Sö dông, b¶o qu¶n ph©n l©n h÷u c¬ vi sinh? Cho HS th¶o luËn 2 c©u hái trªn vµ s¬ kÕt. - ChuyÓn tiÕp t×m hiÓu vÒ ph©n VSV ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬. C©u hái th¶o luËn: + Ph©n VSV ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ cã gß kh¸c víi ph©n VSV cè ®Þnh ®¹m vµ VSV ph©n gi¶i l©n? + Môc ®Ých chÝnh cña viÖc bãn ph©n VSV ph©n gi¶I chÊt h÷u c¬? ë c©u hái ®Çu, GV l­u ý c¸ch dïng ph©n VSV ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ cã kh¸c lµ kh«ng dïng ®Ó tÈm, trén víi h¹t gièng. Trong c©u hái tiÕp theo GV l­u ý yªu cÇu cña qu¸ tr×nh ph©n gi¶I xenlul« ph¶i cã sù tham gia cña c¸c men do VSV tiÕt ra. V× vËy qu¸ tr×nh ph©n huû ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ trong ®Êt kh«ng thÓ thiÕu vai trß cña VSV. Liªn hÖ thùc tÕ : N«ng d©n ta tõ tr­íc ( khi ch­a cã ph©n VSV nµy) ®· lîi dông vai trß VSV trong viÖc ñ ph©n chuång. Nhê VSV cã s½n trong ph©n, khi ñ, c¸c loµi VSV ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ ho¹t ®éng m¹nh ®· lµm ph©n huû c¸c chÊt xellul«, sau mét thêi gian ph©n toi vôn ra. V× vËy ph©n VSV ph©n huû chÊt h÷u c¬ võa bãn trùc tiÕp vµo ®Êt võa cã thÓ trén ñ víi ph©n chuång. - VÏ s¬ ®å quy tr×nh tæng qu¸t s¶n xuÊt ph©n vi sinh vËt vµo vë. - Tham gia th¶o luËn ë líp. - Ghi tãm t¾t c©u hái ra giÊy nh¸p vµ ®äc kÜ phÇn II bµi 10 SGK. - Tham gia th¶o luËn vÒ ph©n vi sinh vËt cè ®Þnh ®¹m. Chó ý tÝnh ®a d¹ng cña c¸c nhãm VSV cè ®Þnh ®¹m, tõ ®Êy ng­êi ta s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i ph©n VSV cè ®Þnh ®¹m kh¸c nhau. Vµ mçi lo¹i ph©n nµy ®­îc dïng cho mét loµi c©y thÝch hîp. VÝ dô : Ph©n VSV cè ®Þnh ®¹m Nitragin chØ dïng cho c©y hä ®Ëu lµ cã t¸c dông, víi nh÷ng c©y trång kh¸c sÏ kh«ng hiÖu qu¶. - L­u ý t×m hiÓu 2 kh¸i niÖm : Sèng céng sinh vµ sèng héi sinh cña c¸c chñng VSV cè ®Þnh ®¹m. - Tham gia tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV nªu ra. L­u ý : C¸c lo¹i ph©n VSV khi dïng tr¸nh ¸nh n¾ng mÆt trêi (lµm chÕt VSV). - Ghi chÐp mét sè ý chÝnh GV ®· s¬ kÕt - §äc kÜ phÇn 2 bµi 13 (ph©n VSV ph©n gi¶i l©n), suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV nªu ra. Ghi chÐp ý chÝnh vµo vë. + §äc kü phÇn 3 bµi 13( ph©n VSV ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬), suy nghÜ tr¶ lêi c¸c c©u hái gîi ý cña GV. - Tham gia th¶o luËn chung nh÷ng vÊn ®Ò GV nªu ra. - Ghi chÐp c¸c ý chÝnh vµo vë. Ho¹t ®éng 3: Tæng kÕt bµi häc, kiÓm tra ®¸nh gi¸ - ChØ ®Þnh 3 - 4 HS tr¶ lêi c¸c c©u hái ë cuèi bµi (SGK) - Dùa vµo c¸c ý kiÕn tr¶ lêi cña HS GV cã thÓ : + Bæ sung cho ®ñ néi dung + NhËn xÐt ®¸nh gi¸ chung - DÆn dß sù chuÈn bÞ cña HS cho bµi häc sau. - Chó ý nghe b¹n tr¶ lêi c©u hái, nhËn xÐt ®¸nh gi¸ vµ bæ sung (nÕu cÇn). Qua ®ã tù ®¸nh gi¸ møc ®é tiÕp thu bµo so víi môc tiªu bµi häc. - Chó ý nghe GV bæ sung hoÆc gi¶I thÝch thªm (nÕu cã). TiÕt 11. Bµi 14: Thùc hµnh : Trång c©y trong dung dÞch I. Môc tiªu : Häc xong bµi nµy, HS cÇn ®¹t ®­îc: 1 - Trång ®­îc c©y trong dung dÞch theo ®óng quy tr×nh kÜ thuËt. 2 - Cã ý thøc t×m tßi, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng khoa häc. Yªu thÝch viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt vµo thùc tiÔn cuéc sèng. CÈn thËn, tØ mØ, chÝnh x¸c trong mäi c«ng viÖc. II. Néi dung chuÈn bÞ: - ChuÈn bÞ ®ñ ph­¬ng tiÖn thùc hµnh nh­ ®· nªu trong SGK. L­u ý thªm: - Nªn dïng b×nh nhùa mµu tr¾ng (dÔ quan s¸t khi lµm), tÝch 1 lÝt, sau khi trång c©y xong bäc giÊy ®en ngoµi ®Ó c¸ch li ¸nh s¸ng. N¾p hép ®ôc lç ®Ó trång c©y vµ th«ng khÝ. - H­íng dÉn tr­íc viÖc chän c©y trång cho HS. Nªn chän mét trong c¸c lo¹i c©y rau( cµ chua, rau c¶i, d­a chuét.) phæ biÕn ë ®Þa ph­¬ng. III. Thùc hiÖn bµi d¹y : §Ó thùc hiÖn bµi nµy. GV tæ chøc vµ h­íng dÉn cho HS tham gia c¸c ho¹t ®éng häc tËp sau : Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Ph­¬ng tiÖn d¹y - häc Häat ®éng 1: Giíi thiÖu bµi häc - Giíi thiÖu : Trång c©y trong dung dÞch lµ mét h×nh thøc canh t¸c ®­îc gäi lµ thuû canh. Trång c©y trong dung dÞch ®ßi hái mét sè hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. Bµi nµy gióp t×m hiÓu quy tr×nh kÜ thuËt vµ lµm quen víi lo¹i h×nh canh t¸c nµy. - Giíi thiÖu môc tiªu bµi thùc hµnh. - Chó ý l¾ng nghe GV giíi thiÖu vÒ mét h×nh thøc canh t¸c míi l¹ vµ néi dung bµi häc cïng môc tiªu cÇn ®¹t cña bµi. Ho¹t ®éng 2: GV tr×nh diÔn kÜ n¨ng - Giíi thiÖu néi dung cña quy tr×nh thùc hµnh trång c©y trong dung dÞch ( kÕt hîp diÔn gi¶I vµ thao t¸c mÉu) + B1: ChuÈn bÞ dung dÞch dinh d­ìng GV giíi thiÖu dung dÞch dinh d­ìng ®· pha s½n. §ång thêi giíi thiÖu c¸c ho¸ chÊt ®Ó pha dung dÞch dinh d­ìng( §äc phÇn th«ng tin bæ sung cuèi bµi). + B2 : §iÒu chØnh ®é pH. Dïng m¸y ®o pH ®Ó kiÓm tra (l­u ý : h­íng dÉn c¸ch sö dông m¸y ®o). Khi ®iÒu chØnh ®é pH ph¶i rÊt cÈn thËn, dïng H2SO4 hoÆc NaOH tõ tõ, chÝnh x¸c. + B3: Chän c©y GV giíi thiÖu c©y vµ h­íng dÉn c¸ch chän, nhÊn m¹nh 2 yªu cÇu : c©y khoÎ, rÔ th¼ng. + B4 : Trång c©y trong dung dÞch. L­u ý ®éng t¸c luån bé rÔ c©y qua lç ë chÝnh gi÷a n¾p hép. Tuú lo¹i c©y mµ ®ôc lç trªn n¾p hép to hay nhá ( phô thuéc ®­êng kÝnh th©n c©y lóc c©y tr­ëng thµnh). §Æt c©y vµo hép sao cho mét phÇn bé rÔ ngËp vµo dung dÞch vµ mét phÇn ë phÝa trªn bÒ mÆt dung dÞch (kh«ng ®Ó ngËp toµn bé rÔ trong dung dÞch vµ còng kh«ng ®Ó bé rÔ l¬ long trªn bÒ mÆt líp n­íc). VÆn chÆt n¾p hép l¹i vµ bäc giÊy ®en ra ngoµi hép (nÕu lµ hép nhùa cã mÇu sÉm kh«ng cÇn bäc giÊy). + Trong thùc tÕ, nÕu trång c©y trong dung dÞch cßn ph¶i thùc hiÖn mét b­íc quan träng n÷a lµ theo dâi vµ ch¨m sãc c©y sau khi trång (B.5) ë bµi thùc hµnh nµy, träng t©m lµ thùc hiÖn c¸c b­íc tõ B1 ®Õn B4. KÕt thóc b­íc 4 s¶n phÈm sÏ ®­îc ®¸nh gi¸ lu«n. B­íc tiÕp theo lµ (B.5) khuyÕn khÝch HS mang c©y ®· trång vÒ nhµ ®Ó theo dâi sù ph¸t triÓn cña c©y. - L¾ng nghe, theo dâi quan s¸t c¸c thao t¸c GV thùc hiÖn. Ghi chÐp tãm t¾t quy tr×nh kÜ thuËt vµ nh÷ng ®iÓm GV nhÊn m¹nh. §Æc biÖt cÇn chó ý mét sè thao t¸c quan träng sau : + Sö dông m¸y ®o pH: ®Ó bÇu ®iÖn cùc cña m¸y ngËp vµo gi÷a khèi dung dÞch cÇn ®o. §Æt m¸y cè ®Þnh trªn bµn. + §iÒu chØnh ®é pH : ding NaOH 0,2% hoÆc H2SO4 0,2% ®Ó ®iÒu chØnh ®é pH theo yªu cÇu lo¹i c©y trång. L­u ý nhá giät ho¸ chÊt tõ tõ cho tíi khi trÞ sè pH võa ®óng yªu cÇu. + Xem h­íng dÉn cña GV vÒ chän c©y ®Ó trång. §èi chiÕu víi c©y ®· chuÈn bÞ s½n ®Ó lùa c©y phï hîp. + Luån bé rÔ c©y qua lç trªn n¾p hép, sao cho bé rÔ kh«ng bÞ gÉy, dËp. §iÒu chØnh c©y( cao lªn hay thÊp xuèng) sao cho mét nöa bé rÔ ngËp vµo dung dÞch, cßn mét nöa n»m trªn bÒ mÆt tr­íc. Nªn dïng hép nhùa tr¾ng, sau khi ®Æt c©y, vÆn chÆt n¾p, ph¶I ding giÊy mµu sÉm bäc ra ngoµi. §Çy ®ñ dông cô, ho¸ chÊt, mÉu vËt phôc vô GV lµm mÉu Ho¹t ®éng 3: HS thùc hµnh trång cay trong dung dÞch - Nh¾c nhë HS kiÓm tra dông cô, ho¸ chÊt, mÉu vËt ®Çy ®ñ tr­íc khi thùc hµnh. - §iÒu chØnh ®é pH: GV l­u ý HS ding giÊy qu× vµ thang mµu chuÈn ( nÕu tr­êng chØ cã mét m¸y ®o pH). - GV ding m¸y ®o pH ®I ®o kiÓm tra l¹i dung dÞch cña HS ®· chØnh pH b»ng giÊy qu×. NÕu ch­a khíp yªu cÇu HS ®iÒu chØnh l¹i. - KiÓm tra ®å dïng cÇn thiÕt. - Thùc hiÖn tuÇn tù c¸c b­íc. L­u ý mét sè thao t¸c khã ®· nªu ë trªn. - Lµm thong th¶, cÈn thËn, tr¸nh ®ïa ngÞch, ®i l¹i nhiÒu trong líp. - §iÒu chØnh ®é pH ph¶i dùav µo yªu cÇu cña c©y cô thÓ sÏ trång. - Ghi tªn, ngµy trång ra ngoµi bao giÊy ®Ó tiÖn theo dâi. Dông cô, ho¸ chÊt mÉu vËt ding cho thùc hµnh cña HS Ho¹t ®éng 4: Tæng kÕt bµi häc, kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ - GV nªu mét sè c©u hái ®Ó kiÓm tra sù hiÓu biÕt cña HS. + Em cã nhËn xÐt g× vÒ thµnh phÇn c¸c chÊt trong dung dÞch dinh d­ìng Kn«p? ( cã N,P,K vµ c¸c chÊt kho¸ng cÇn thiÕt cho c©y). + Dùa vµo ®©u ®Ó ®iÒu chØnh ®é pH trong dung dÞch dinh d­ìng ( yªu cÇu cña tong lo¹i c©y). + V× sao lóc trång c©y vµo dung dÞch kh«ng ®Ó ngËp bé rÔ vµo n­íc. (NÕu ®Ó ngËp c©y kh«ng h« hÊp ®­îc, bé rÔ còng sÏ chÕt). - ChØ ®Þnh 2 - 3 HS tr¶ lêi c©u hái trªn. - H­íng dÉn c¸ch kiÓm tra ®¸nh gi¸ s¶n phÈm thùc hµnh. + C©y th¼ng ®øng, kh«ng nghiªng ng¶, n¾p ®Ëy chÆt. + Ngoµi hép tr¾ng cã giÊy bao che ¸nh s¸ng (bãc giÊy ra). + Quan s¸t vÞ trÝ bé rÔ trong hép dung dÞch (ngËp hÕt trong n­íc hay mét phÇn). + Më hép kiÓm tra viÖc ®iÒu chØnh pH ( ®o l¹i pH, ®èi chiÕu víi yªu cÇu pH cña c©y). + Thùc hiÖn ®óng quy tr×nh. + ý thøc tæ chøc, kØ luËt - trong giê häc. Cho ®iÓm: Tiªu chÝ : 1,3,4 : 6 ®iÓm Tiªu chÝ : 2, 5 : 2®iÓm Tiªu chÝ : 6: 2®iÓm - GV c¨n cø vµo kÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ cña HS, qua theo dâi cña b¶n th©n trong qu¸ tr×nh thùc hµnh ®Ó cho ®iÓm thùc hµnh bµi nµy. - Nh¾c nhë HS thu dän dông cô, lµm vÖ sinh líp vµ c¸ nh©n. + Suy nghÜ tr¶ lêi c¸c c©u hái, l¾ng nghe b¹n tr¶ lêi vµ tham gia th¶o luËn (nÕu GV cho phÐp). - C¨n cø vµo c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm thùc hµnh, c¸c HS trao ®æi kÕt qu¶ bµi häc cho nhau ®Ó thùc hiÖn kiÓm tra chÐo. - LÇn l­ît kiÓm tra s¶n phÈm cña b¹n theo c¸c néi dung. C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm tra mµ cho ®iÓm. - Thu dän dông cô, lµm vÖ sinh líp tr­íc khi ra vÒ. TiÕt 12. Bµi 15 : §iÒu kiÖn ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i c©y trång I. Môc tiªu : Häc xong bµi nµy HS cÇn ®¹t ®­îc. 1 - BiÕt nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i c©y trång. 2- HiÓu ®­îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a m«i tr­êng vµ ®êi sèng s©u bÖnh h¹i, lµm c¬ së ®Ó häc bµi sau vÒ ph­¬ng ph¸p phßng trõ dÞch h¹i. II. Néi dung chuÈn bÞ: 1 - Tham kh¶o mét sè tµi liÖu nãi vÒ s©u bÖnh h¹i c©y trång , nh­ : Sæ tay s©u bÖnh h¹i c©y trång - Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp. 2 - Mét sè tranh ¶nh vÒ s©u bÖnh h¹i trªn c©y trång ( trªn ®ång ruéng). III. Thùc hiÖn bµi d¹y: GV thùc hiÖn bµi d¹y nµy th«ng qua 3 ho¹t ®éng chñ yÕu sau gi÷a thµy vµ trß. Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Ph­¬ng tiÖn d¹y - häc Häat ®éng 1: Giíi thiÖu bµi häc - Nªu vÊn ®Ò : Trong s¶n xuÊt trång trät, s©u bÖnh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè nguy h¹i nhÊt lµm gi¶m n¨ng suÊt, chÊt l­îng n«ng phÈm. V× vËy phßng vµ trõ s©u bÖnh lµ viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu trong qui tr×nh s¶n xuÊt. Muèn phßng trõ dÞch h¹i cã hiÖu qu¶, cÇn ph¶I hiÓu vÒ c¸c lo¹i s©u lo¹i bÖnh nãi chung ®Æc biÖt lµ c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh ph¸t triÓn cña chóng. - Chó ý nghe GV nªu vÊn ®Ò cña bµi häc, môc tiªu ph¶i ®¹t ®­îc sau khi häc. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u, bÖnh h¹i c©y trång. - H­íng dÉn t×m hiÓu nguån s©u bÖnh h¹i. + Giíi thiÖu mét sè tranh ¶nh vÒ c©y trång bÞ s©u bÖnh g©y h¹i. + C©u hái gîi ý : S©u bÖnh h¹i cã mÆt trªn ®ång ruéng tõ nh÷ng nguån nµo? S©u ( trøng, nhéng, s©u non) vµ nhiÒu bµo tö nÊm, vi rót g©y bÖnh tiÒm Èn trong ®Êt ruéng, trªn th©n c©y vµ c¸c tµn d­ thùc vËt. H¹t gièng, c©y non gièng nhiÔm s©u bÖnh ®­a vµo gieo trång trªn ®ång ruéng. Theo em, muèn ng¨n chÆn nguån s©u bÖnh h¹i trªn ®ång ruéng cÇn ph¶I lµm g×? ë ®Þa ph­¬ng em cã lµm nh­ vËy kh«ng? GV gîi ý ®Ó HS gi¶I thÝch t¸c dông cña tong biÖn ph¸p ng¨n ngõa s©u bÖnh h¹i trªn ®ång ruéng. - H­íng dÉn t×m hiÓu nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t sinh ph¸t triÓn s©u bÖnh h¹i. + C©u hái gîi ý : Theo em, cã nh÷ng yÕu tè nµo ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i? T¸c ®éng cña tõng yÕu tè? + Mét sè ®iÓm cÇn nhÊn m¹nh khi gi¶I thÝch: S©u h¹i lµ loµi ®éng vËt mµ nhiÖt ®é c¬ thÓ phô thuéc vµo nhiÖt ®é cña m«i tr­êng sÏ lµ quyÕt ®Þnh ho¹t ®éng sèng cña s©u. VÝ dô : S©u c¾n giÐ(h¹i lóa) ®Î trøng ë nhiÖt ®é thÝch hîp lµ 19 - 230c, ë nhiÖt ®é 300c søc ®Î kÐm, nhiÖt ®é lªn 350c s©u kh«ng ®Î ®­îc n÷a. S©u h¹i cã ®Æc ®iÓm lµ l­îng n­íc trong c¬ thÓ biÕn ®æi theo ®é Èm kh«ng khÝ vµ l­îng m­a. NÕu ®é Èm kh«ng khÝ thÊp, h¬i kh« h¹n, l­îng n­íc trong c¬ thÓ c«n trïng gi¶m, cã thÓ dÉn tíi chÕt. T¸c ®éng gi¸n tiÕp cña c¸c yÕu tè nhiÖt ®é m«i tr­êng, ®é Èm kh«ng khÝ vµ l­îng m­a ®Ðn qu¸ tr×nh ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i ( qua c©y trång lµ nguån thøc ¨n vµ kÝ chñ cña s©u bÖnh). Nh÷ng ®iÓm nhÊn m¹nh trªn ®©y, GV cã thÓ gîi ý cho HS trao ®æi qua nh÷ng c©u hái phô. YÕu tè ®Êt ®ai cã t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh nh­ng còng chØ t¸c ®éng gi¸n tiÕp qua c©y trßng. + C©u hái : Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu trªn, theo em cßn cã ®iÒu kiÖn nµo kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i trªn ®ång ruéng? GV cho HS th¶o luËn chung c©u hái nµy. ë ®©y cÇn l­u ý thªm vÒ yÕu tè gièng. Ngoµi viÖc ding gièng bÞ nhiÔm s©u bÖnh, cÇn chØ ra viÖc lùa chän c¸c gièng cã søc ®Ò kh¸ng tèt víi s©u bÖnh, ( gièng lóa chèng rµy-) sÏ h¹n chÕ sù ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i. Ng­îc l¹i dïng gièng cã søc ®Ò kh¸ng s©u bÖnh kÐm sÏ lµm cho s©u bÖnh h¹i cã c¬ ph¸t triÓn m¹nh. - Trong c¸c biÖn ph¸p canh t¸c ( ch¨m sãc c©y trång) GV nhÊn m¹nh : NÕu c©y trång ®­îc ch¨m sãc tèt, ®óng kÜ thuËt sÏ t¨ng søc ®Ò kh¸ng víi s©u bÖnh do ®ã h¹n chÕ ®­îc sù ph¸t triÓn cña s©u bÖnh do ®ã h¹n chÕ ®­îc sù ph¸t triÓn cña s©u bÖnh( lÊy vÝ dô trong SGKminh ho¹). + ChuyÓn tiÕp sang néi dung vÒ ®iÒu kiÖn ®Ó s©u bÖnh ph¸t triÓn thµnh dÞch. Néi dung nµy GV ®Ó cho HS tù ®äc trong SGK, kh«ng cÇn ®­a ra th¶o luËn. - Nªu c©u hái kiÓm tra. - V× sao nãi sù ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i c©y trång phô thuéc vµo c¸c yÕu tè khÝ hËu? - ChØ ®Þnh HS tr¶ lêi - Bæ sung vµ nhÊn m¹nh träng t©m. - Nªu nhËn xÐt qua phÇn kiÓm tra vµ c¸c phÇn th¶o luËn vÒ bµi häc. - Nh¾c nhë HS chuÈn bÞ cho bµi häc sau,bµi thùc nhËn biÕt mét sè s©u bÖnh h¹i lóa - Quan s¸t tranh ¶nh - §äc phÇn I cña bµi trong SGK. Tham gia th¶o luËn c©u hái gîi ý cña GV cã 2 nguån chÝnh : C©y trång, c¸c tµn d­ thùc vËt, ®Êt tiÒm Èn nguån s©u bÖnh. - Ghi chÐp ý chÝnh vµo vë. - Suy nghÜ vµ th¶o luËn c©u hái tiÕp theo. C¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn nguån s©u bÖnh chñ yÕu lµ : BiÖn ph¸p canh t¸c Dïng gièng s¹ch bÖnh. - Ghi tãm t¾t c¸c biÖn ph¸p vµo vë. - §äc kü phÇn II cña bµi (SGK). Thèng kª c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn s©u bÖnh h¹i. - Trao ®æi nhãm vÒ t¸c ®éng cña tõng yÕu tè ®Õn s©u, bÖnh. YÕu tè nhiÖt ®é: L­u ý ®Æc ®iÓm cña c¸c loµi s©u lµ kh¶ n¨ng tù ®iÒu tiÕt th©n nhiÖt kÐm. §é Èm kh«ng khÝ vµ l­îng m­a. L­u ý ®Æc ®iÓm cña s©u h¹i lµ t­îng n­íc trong c¬ thÓ biÕn ®æi theo ®é Èm kh«ng khÝ thÊp, l­îng n­íc trong c¬ thÓ c«n trïng gi¶m, c«n trïng cã thÓ chÕt). - Th¶o luËn c¶ líp vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c©u hái nªu ra. - Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña c¸c loµi c«n trïng nªu trªn. CÇn ®i s©u t×m hiÓu t¸c ®éng nhiÖt ®é cña c¸c yÕu tè nhiÖt ®é, ®é Èm, l­îng m­a ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i. - Ghi chÐp tãm t¾t nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh h¹i. - §äc l¹i PhÇn II cña bµi trong SGK, l­u ý ®iÒu kiÖn vÒ gièng c©y trång vµ chÕ ®é canh t¸c. - Tham gia th¶o luËn c©u hái GV võa nªu ra. §Æc biÖt lµm râ vai trß c¸c gièng kh¸ng s©u bÖnh trong viÖc h¹n chÕ sù ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh. §èi víi c¸c biÖn ph¸p ch¨m sãc cÇn lµm râ ý nghÜa cña viÖc ch¨m sãc c©y trång ®óng yªu cÇu kÜ thuËt sÏ h¹n chÕ sù ph¸t sinh ph¸t triÓn cña s©u bÖnh. - Ghi chÐp mét sè ý chÝnh cña phÇn nµy sau khi ®· th¶o luËn vµ cã ý kiÕn bæ sung cña GV. - Tù ®äc SGK phÇn III cña bµi - Nghe GV nªu ra c©u hái, suy nghÜ tr¶ lêi. + S©u vµ bÖnh h¹i chØ ph¸t sinh ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhÊt ®Þnh. + S©u h¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riÒn khiÕn cho nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng khiÕn cho chóng phô thuéc nhiÒu vµo nhiÖt ®é, m«I tr­êng vµo ®é Èm kh«ng khÝ vµ l­îng m­a. - Ghi chÐp c«ng viÖc cÇn chuÈn bÞ cho bµi thùc hµnh tuÇn sau. - Tranh ¶nh s©u bÖnh h¹i trªn c©y, ®ång ruéng