Giáo án Đại số 10 theo chuẩn kiến thức kỹ năng Chương II Hàm số bậc nhất và bậc hai

Tuaàn: Tieát : 9 Chöông II:HAØM SOÁ BAÄC NHAÁT VAØ BAÄC HAI §1. HAØM SOÁ I. Muïc tieâu: Veà kieán thöùc: HIỂU khái niệm hàm số, tập xác định của hàm số, đồ thị của hàm số. HIỂU khái niệm hàm số đồng biến, nghịch biến, hàm số chẵn, lẻ. BIẾT được tính chất đối xứng của đồ thị hàm số chẵn, đồ thị hàm số lẻ. Veà kyõ naêng: BIẾT tìm tập xác định của các hàm số đơn giản. BIẾT cách chứng minh đồng biến, nghịch biến của một số hàm số trên một khoảng cho trước. BIẾT xét tính chẵn, lẻ của một hàm số đơn giản. Veà tö duy: Tö duy linh hoaït trong vieäc thöïc hieän caùc pheùp bieán ñoåi ñeå tìm TXÑ, tính chaún leû, tính ñôn ñieäu cuûa haøm soá. Veà thaùi ñoä: Hoïc sinh caån thaän chính xaùc trong tính toaùn, nhôù saâu hôn caùc kieán thöùc veà haøm soá ñaõ hoïc. II. Chuaån bò cuûa thaày vaø troø: Giaùo vieân: giaùo aùn, phaán maøu, thöôùc, baûng phuï H13, H14. Hoïc sinh: xem baøi trước. III. Phöông phaùp daïy hoïc: Vaán ñaùp gôïi môû, neâu vaán ñeà, ñan xen caùc hoaït ñoäng nhoùm. IV. Tieán trình cuûa baøi hoïc : 1. OÅn ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung HÑ1: OÂn taäp khaùi nieäm veà haøm soá GV ví duï veà haøm soá y = x2 Noùi: Khi cho töông öùng moãi giaù trò x ta ñöôïc moät giaù trò y. Hoûi: Vaäy theá naøo laø 1 haøm soá? GV chính xaùc ñònh nghóa GV giôùi thieäu ví duï 1 ôû SGK. Hoûi: Chæ ra ñaâu laø bieán x, y töông öùng, TXÑ, TGT? Yeâu caàu:Neâu ví duï thöïc teá khaùc veà haøm soá (hoïc sinh thaûo luaän nhoùm 2 phuùt) Gv neâu caùc caùch cho 1 haøm soá Noùi: C1: Cho baûng giaù trò x, y töông öùng nhö ôû ví duï 1. Yeâu caàu: Hoïc sinh tìm giaù trò haøm soá taïi x = 1999; 2001; 2004 Noùi: C2: Cho haøm soá theo bieåu ñoà nhö hình 13. Yeâu caàu: Hoïc sinh tìm giaù trò töông öùng. Noùi: C3: Cho theo coâng thöùc. Yeâu caàu: Hoïc sinh nhaéc laïi caùc haøm soá ñaõ hoïc. Nhaán maïnh: Coù ba caùch cho moät haøm soá: baèng bieåu ñoà, baèng coâng thöùc, vaø baûng giaù trò. Traû lôøi: Haøm soá laø quy taéc cho töông öùng moãi giaù trò cuûa x Î D thu ñöôïc moät giaù trò y töông öùng. Hoïc sinh ghi vaøo vôû. Hoïc sinh theo doõi ví duï1 Traû lôøi: x Î D = {1995; 1996; … } TGT : y = {200; 282; … } Traû lôøi: Hoïc sinh thaûo luaän nhoùm tìm ví duï. Hoïc sinh theo doõi. Traû lôøi: giaù trò töông öùng x = 1999 Þ y = 339 x = 2001 Þ y = 375 x = 2004 Þ y = 534 Traû lôøi: Hoïc sinh ñöùng leân tìm giaù trò y töông öùng. Traû lôøi: y = ax + b vaø y = ax2 + bx +c I. Haøm soá: 1.Ñònh nghóa: Neáu vôùi moãi giaù trò x Î D coù moät vaø chæ moät giaù trò töông öùng cuûa y Î R thì ta coù moät haøm soá. Ta goïi x laø bieán soá vaø y laø haøm soá cuûa x. Taäp D ñöôïc goïi laø TXÑ cuûa haøm soá. * Caùch cho moät haøm soá: C1: Cho theo baûng. C2: Cho theo bieåu ñoà. C3: Cho theo coâng thöùc. HÑ2: Giôùi thieäu TXÑ cuûa haøm soá. Hoûi: Cho haøm soá , khi x = 2 thì y = ? Noùi: "x, khoâng phaûi luùc naøo ta cuõng tìm ñöôïc y, neân taäp hôïp nhöõng soá thöïc x laøm cho haøm soá coù nghóa ñgl TXÑ cuûa haøm soá. Yeâu caàu: Hoïc sinh neâu ñònh nghóa TXÑ haøm soá. Hoûi: Haøm soá coù nghóa khi naøo ? Yeâu caàu: Nhoùm 1, 2, 3 thöïc hieän HĐ 5.a); nhoùm 4, 5, 6 thöïc hieän HĐ 5.b) trong 2 phuùt. Yeâu caàu: Xem HĐ 6, Khi x = -2 thì y = ? Khi x = 5 thì y = ? Gv giôùi thieäu ñoà thò haøm soá ôû H14. Traû lôøi: Khoâng tìm ñöôïc giaù trò y töông öùng vôùi x=2. Haøm soá khoâng coù nghóa. Traû lôøi: Laø taäp nhöõng soá thöïc laøm cho haøm soá coù nghóa. Traû lôøi: khi x ³ 3 haøm soá coù nghóa. Hoïc sinh thöïc hieän baøi taäp 5 theo nhoùm. Ñaïi dieän nhoùm trình baøy. Traû lôøi: x = -2 Þ y = -4 x = 5 Þ y = 11 2.Taäp xaùc ñònh: TXÑ cuûa haøm soá y = f(x) laø taäp hôïp taát caû caùc soá thöïc x sao cho bieåu thöùc f(x) coù nghóa. Ví duï: Haøm soá coù nghóa khi x ³ 3 TXÑ : D = [3 ; +¥) Baøi toaùn 5: Tìm TXÑ a) b) Giaûi: a) g(x) coù nghóa khi x ¹ 2 Vaäy TXÑ D = R\{2} b) h(x) coù nghóa khi -1 £ x £ 1 Vaäy TXÑ D = [-1; 1] HĐ 3: Đồ thị hàm số Ở lớp 9 ta đã biết đồ thị của các hàm số như hàm số bậc nhất y = ax + b là một đường thẳng, đồ thị của hàm số y = ax2 là một parabol,… Vậy đồ thị của hàm số là gì? GV gọi HS nêu khái niệm đồ thị của hàm số. Gv Chính xaùc ñònh nghóa ñoà thò haøm soá GV cho HS xem đồ thị của hai hàm số f(x) = x +1 và g(x)=trong hình 14 SGK. HS chú ý theo dõi… HS thảo luận và suy nghĩ trả lời. HS xem đồ thị của hàm số trong hinh 14. 3. Ñoà thò cuûa haøm soá: Ñoà thò cuûa haøm soá y = f(x) xaùc ñònh treân D laø taäp hôïp taát caû caùc ñieåm M(x;f(x)) treân mp toïa ñoä HÑ4: Baøi toaùn 7 Yeâu caàu :Neâu caùch tìm f(-2) cuûa haøm soá y = f(x) = x – 1 GV Goïi 3 hoïc sinh leân baûng tính f(-1), f(0), f(2). GV goïi 3 hoïc sinh leân baûng tính g(-1), g(0), g(-2). GV nhaän xeùt & söûa sai. Hoûi: Cho f(x) = 2 laøm theá naøo ñeå tìm x. Töông töï g(x) = 2 Þ x = ? Traû lôøi: Theá x = -2 vaøo haøm soá f(-2) = -2 -1 = -3 Ba hoïc sinh leân baûng thöïc hieän tính f(-1), f(0), f(2). Ba hoïc sinh khaùc leân baûng tính g(-1), g(0), g(-2). Traû lôøi: Cho x + 1 = 2 Þ x = 1 x2 = 2 Þ x = ±2 Baøi toaùn 7: a) f(-2) = -1, f(-1) = 0 f(0) = 1 f(2) = 3 g(-2) = 2 g(-1) = g(0) = 0 b) f(x) = 2 Þ x + 1 = 2 Þ x = 1 g(x) = 2 Þ x2 = 2 Þ x2 = 4 Þ x = ±2 4. Cuûng coá: Cho hoïc sinh laøm theo nhoùm baøi taäp 1 trang 38. Nhoùm 1+2: caâu a. Nhoùm 3+4: caâu b. Nhoùm 5+6: caâu c Bài 1:Tìm txđ: a.y= b.y= x2+1 với x Bài 2 :Cho hs y = Tính giá trị của hs này tại x=2, x=0. 2x-1 với x<1 5. Daën doø: Xem phaàn tieáp theo cuûa baøi “Haøm soá”. Tuần: Tieát: 10 §1. HAØM SOÁ (tt) I. Muïc tieâu: Veà kieán thöùc: HIỂU khái niệm hàm số, tập xác định của hàm số, đồ thị của hàm số. HIỂU khái niệm hàm số đồng biến, nghịch biến, hàm số chẵn, lẻ. BIẾT được tính chất đối xứng của đồ thị hàm số chẵn, đồ thị hàm số lẻ. Veà kyõ naêng: BIẾT tìm tập xác định của các hàm số đơn giản. BIẾT cách chứng minh đồng biến, nghịch biến của một số hàm số trên một khoảng cho trước. BIẾT xét tính chẵn, lẻ của một hàm số đơn giản. Veà tö duy: Tö duy linh hoaït trong vieäc thöïc hieän caùc pheùp bieán ñoåi ñeå tìm TXÑ, tính chaún leû, tính ñôn ñieäu cuûa haøm soá. Veà thaùi ñoä: Hoïc sinh caån thaän chính xaùc trong tính toaùn, nhôù saâu hôn caùc kieán thöùc veà haøm soá ñaõ hoïc. II. Chuaån bò cuûa thaày vaø troø: Giaùo vieân: giaùo aùn, phaán maøu, thöôùc, baûng phuï H13, H14. Hoïc sinh: xem baøi trước. III. Phöông phaùp daïy hoïc: Vaán ñaùp gôïi môû, neâu vaán ñeà, ñan xen caùc hoaït ñoäng nhoùm. IV. Tieán trình cuûa baøi hoïc : 1. OÅn ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: Caâu hoûi: Cho haøm soá Tìm giaù trò haøm soá taïi x = 3, x = -1, x = 2. 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Nội Dung HÑ1: Giôùi thieäu söï bieán thieân cuûa haøm soá. Yeâu caàu: Hoïc sinh nhaéc laïi haøm soá ñoàng bieán khi naøo, nghòch bieán khi naøo ? Yeâu caàu: Chæ ra ôû H15 nhaùnh naøo laø ñoà thò haøm soá ñoàng bieán, nghòch bieán ? GV Cho hoïc sinh ghi ñònh nghóa vaøo vôû. GV Giôùi thieäu baûng bieán thieân ôû VD5 töø ñoù chæ ra caùch veõ baûng bieán thieân. Traû lôøi: Ñoàng bieán khi "x1,x2 Î D, x1 f(x2). Traû lôøi: Nhaùnh 15b nghòch bieán, nhaùnh 15c ñoàng bieán . Hoïc sinh ghi vaøo vôû. Hoïc sinh theo doõi. II. Söï bieán thieân cuûa haøm soá: -Haøm soá y = f(x) laø ñoàng bieán (taêng) treân D neáu "x1,x2 Î D, x1 < x2 thì f(x1) < f(x2) Haøm soá y = f(x) laø nghòch bieán (giaûm) treân D neáu "x1,x2 Î D, x1 < x2 thì f(x1) > f(x2). * Bieåu dieãn tính taêng (giaûm) treân baûng bieán thieân: -Ñeå dieãn taû haøm soá nghòch bieán treân (-¥ ; 0) ta veõ chieàu muõi teân xuoáng töø -¥® 0. -Ñeå dieãn taû haøm soá ñoàng bieán treân (o ;+¥) ta veõ chieàu muõi teân leân töø 0 ® +¥ VD:Bảng biến thiên của hàm số y = x2: x -∞ 0 +∞ +∞ +∞ y 0 HÑ2: Xeùt tính chaün leû cuûa haøm soá. GV Cho vaøi ví duï veà haøm soá chaün y = x2, y = 2x4 + x2 , y = ½x½ GV Cho vaøi ví duï veà haøm soá leû y = x, y = , y = x3 Hoûi: Theá naøo laø haøm soá chaün, haøm soá leû ? Hoûi: Laøm theá naøo ñeå xeùt tính chaün leû cuûa haøm soá ? Yeâu caàu: Nhoùm 1, 2 xeùt caâu a, nhoùm 3, 4 xeùt caâu b, nhoùm 5, 6 xeùt caâu c của HĐ 8. Goïi ñaïi dieän nhoùm leân trình baøy. Nhaán maïnh: "xÎD phaûi xeùt xem (-x) coù thuoäc D hay khoâng, neáu khoâng thuoäc thì keát luaän haøm soá khoâng chaún khoâng leû. Neáu -x Î D môùi xeùt tieáp. GV Giôùi thieäu H16 veà ñoà thò haøm soá. Hoûi: ÔÛ ñoà thò cuûa haøm soá chaün coù ñaëc ñieåm gì ? Ñoà thò cuûa haøm soá leû coù ñaëc ñieåm gì ? GV Cho hoïc sinh ghi vaøo vôû. Traû lôøi: Haøm soá chaún neáu f(-x) = f(x); Haøm soá leû neáu f(-x) = - f(x) Traû lôøi: Tính f(-x) roài so saùnh v ôùi f(x), neáu f(-x) = f(x) thì haøm soá chaün; neáu f(-x) = - f(x) thì haøm soá leû. Hoïc sinh thöïc hieän HĐ 8 theo nhoùm. Ñaïi dieän nhoùm trình baøy. Traû lôøi: Ñoà thò haøm soá chaün ñoái xöùng nhau qua Oy; Ñoà thò haøm soá leû ñoái xöùng qua goác toïa ñoä O. III. Tính chaün, leû cuûa haøm soá: Haøm soá y = f(x) vôùi TXÑ D goïi laø haøm soá chaün neáu "x Î D thì – x Î D vaø f(-x) = f(x). Haøm soá y = f(x) vôùi TXÑ laø D goïi laø haøm soá leû neáu "x Î D thì – x Î D vaø f(-x) = - f(x). * Ñoà thò của hàm số chẵn, lẻ: Ñoà thò haøm soá chaún nhaän truïc tung laøm truïc ñoái xöùng. Ñoà thò cuûa haøm soá leû nhaän goác toïa ñoä laøm taâm ñoái xöùng. HÑ3: Thöïc haønh xeùt tính chaún leû cuûa haøm soá. Yeâu caàu: Hoïc sinh laøm baøi taäp 4 tr39 theo nhoùm. Nhoùm 1, 2 caâu b, nhoùm 3, 4 caâu c, nhoùm 5, 6 caâu d trong 3phuùt. Goïi ñaïi dieän nhoùm trình baøy. GV nhaän xeùt cho ñieåm. Hoïc sinh laøm baøi theo nhoùm. Ñaïi dieän nhoùm leân trình baøy. * Baøi taäp: 4 trang 39 Xeùt tính chaún leû. b) y = (x+2)2 TXÑ : D = R "xÎD Þ -x Î D Þ f(-x) = (-x + )2 = (x – 2)2 ¹ f(x) ¹ - f(x) Vaäy haøm soá khoâng chaün, khoâng leû. c) y = x3 +x laø haøm soá leû d) y = x2 + x + 1 laø haøm soá khoâng chaún, khoâng leû. 4. Cuûng coá: Nhaéc laïi haøm soá ñoàng bieán, nghòch bieán khi naøo ? Caùch xeùt tính chaún leû cuûa haøm soá. Cho hs y=2x2-x+2.Điểm A(1 ;1),B(-1 ;5) có thuộc đồ thị của hs đó không ? 5. Daën doø: Xem baøi “Haøm soá y = ax + b”. Tuần : Tieát : 11 §2. HAØM SOÁ y = ax + b I. Muïc tieâu: Veà kieán thöùc: HIỂU được sự biến thiên và đồ thị của hàm số bậc nhất. HIỂU cách vẽ đồ thị hàm số bậc nhất và đồ thị hàm số y = |x|. BIẾT được đồ thị hàm số y = |x| nhận Oy làm trục đối xứng. Veà kyõ naêng: THÀNH THẠO việc xác định chiều biến thiên và vẽ đồ thị của hàm số bậc nhất. VẼ được đồ thị y = b, y = |x|. BIẾT tìm tọa độ giao điểm của hai đường thẳng có phương trình cho trước. Veà tö duy: Linh hoaït trong vieäc veõ ñoà thò haøm soá y = ax + b chuyeån sang haøm soá y = êx ê vaø caùc daïng khaùc. Veà thaùi ñoä: Hoïc sinh caån thaän trong veõ hình, tìm ñieåm ñaëc bieät vaø veõ ñoà thò. II. Chuaån bò cuûa thaày vaø troø: Giaùo vieân: Giaùo aùn, phaán maøu, thöôùc. Hoïc sinh: Xem baøi trước. III. Phöông phaùp daïy hoïc: Vaán ñaùp gôïi môû, neâu vaán ñeà, ñan xen caùc hoaït ñoäng nhoùm. IV.Tieán trình cuûa baøi hoïc : 1. OÅn ñònh lôùp : (1phuùt ) 2. Kieåm tra baøi cuõ: (2phuùt ) 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Nội Dung HÑ1: Nhaéc laïi kieán thöùc veà haøm soá y = ax + b, (a ¹ 0) Yeâu caàu: Nhoùm 1, 2, 3 veõ ñoà thò haøm soá y = 3x + 2. Nhoùm 4, 5, 6 veõ ñoà thò haøm soá y = -x + 5. Goïi ñaïi dieän hai nhoùm leân trình baøy. GV vaø hoïc sinh nhaän xeùt, söûa sai. Hoûi: Coù nhaän xeùt gì veà TXÑ cuûa haøm soá y = ax + b ? Hoûi: Haøm soá y = ax + b ñoàng bieán, nghòch bieán khi naøo ? Veõ baûng bieán thieân trong hai tröôøng hôïp treân ? Goïi hai hoïc sinh leân baûng. Yeâu caàu: Neâu caùch tìm ñieåm ñaëc bieät ñeå veõ ñoà thò haøm soá y=ax + b. Nhaán maïnh: Caùc böôùc khaûo saùt vaø veõ ñoà thò haøm soá y=ax+b : B1: TXÑ B2:baûng bieán thieân, B3:tìm ñieåm ñaëc bieät B4:veõ ñoà thò Noùi: y = ax laø daïng ñaëc bieät cuûa y = ax + b ñoà thò cuûa noù ñi qua O(0;0) y = b cuõng laø moät daïng cuûa haøm soá y = ax + b bò khuyeát a. Ñaây ñgl haøm soá haèng Hoïc sinh thöïc hieän theo nhoùm. Hai hoïc sinh ñaïi dieän hai nhoùm leân trình baøy. Traû lôøi: D = R Traû lôøi: a > 0 haøm soá ñoàng bieán. a < 0 haøm soá nghòch bieán. Hai hoïc sinh leân baûng veõ baûng bieán thieân. Traû lôøi: Haøm soá qua 2 ñieåm A(0;b) vaø B(-; 0) Hoïc sinh chuù yù theo doõi vaø ghi baøi vaøo vôû. I. Haøm soá baäc nhaát: y = ax + b, (a ¹ 0) TXÑ: D = R Baûng bieán thieân: * a > 0 (ñoàng bieán) x -¥ +¥ y +¥ -¥ * a< 0 (nghòch bieán) x -¥ +¥ y +¥ -¥ Ñoà thò: caét truïc Oy taïi A(0; b) vaø Ox taïi B(-; 0) * Ñaëc bieät: ñoà thò haøm soá y = ax qua goùc toïa ñoä O(0;0) vaø qua ñieåm A(1;a). HÑ2: Giôùi thieäu haøm haèng y=b. Cho haøm soá y = 2. Yeâu caàu: Hoïc sinh tìm giaù trò haøm soá taïi x = -2, -1, 0, 1, 2,… nhaän xeùt gì veà giaù trò haøm soá y = 2 ? Yeâu caàu: Bieåu dieãn hai trong caùc caëp ñieåm treân (-1;2), (-2;2)….. Noùi: Noái hai caëp ñieåm treân ta ñöôïc ñoà thò haøm soá y = 2. Hoûi: Coù nhaän xeùt gì veà daïng cuûa ñoà thò haøm soá y = 2 ? Nhaán maïnh: Ñoà thò haøm soá y=b song song Ox vaø caét Oy taïi ñieåm (0;b). Traû lôøi: x = -2 => y = 2 x = -1 => y = 2 Vôùi baát kyø giaù trò x thì y = 2 Moät hoïc sinh leân baûng veõ. Traû lôøi: Ñoà thò haøm soá y=2 song song vôùi Ox caét Oy taïi ñieåm (0;2). II. Haøm soá haèng y = b: Ñoà thò haøm soá y = b laø moät ñöôøng thaúng song song hoaëc truøng vôùi truïc hoaønh vaø caét truïc tung taïi ñieåm coù toïa ñoä (0; b). y y = b b O x HÑ3: Giôùi thieäu haøm soá y=½x½. Yeâu caàu: Nhaéc laïi ñònh nghóa ½x½ Noùi: Veõ y = ½x½ chính laø veõ y = x (x ³ 0); vaø y = -x (x < 0). Hoûi: Haøm soá y = ½x½ coù khoaûng bieán thieân nhö theá naøo ? Yeâu caàu: Moät hoïc sinh veõ baûng bieán thieân cuûa haøm soá y = ½x½ . GV Goïi moät hoïc sinh leân veõ moät nhaùnh cuûa ñoà thò haøm soá y = ½x½ trong tröôøng hôïp ñoàng bieán, moät hoïc sinh khaùc veõ trong tröôøng hôïp nghòch bieán. Nhaán maïnh: TXÑ, BBT, caùch veõ ñoà thò haøm soá y = ½x½. Hoûi: y = ½x½ laø haøm soá chaún hay leû? Coù truïc ñoái xöùng hay taâm ñoái xöùng? Traû lôøi: Traû lôøi: Ñoàng bieán treân (0 ; +¥) Nghòch bieán treân (-¥; 0) Moät hoïc sinh leân baûng thöïc hieän. Hai hoïc sinh leân baûng thöïc hieän. Hoïc sinh ghi vaøo vôû. Traû lôøi: y = ½x½ laø haøm soá chaún, nhaän Oy laøm truïc ñoái xöùng. III. Haøm soá y = ½x½: TXÑ: D = R y = Baûng bieán thieân: x -¥ 0 +¥ y +¥ +¥ 0 Ñoà thò: Ñoà thò haøm soá y = ½x½ nhaän Oy laøm truïc ñoái xöùng. 4. Cuûng coá: Veõ ñoà thò haøm soá y = ½2x½ + 1 Cho hoïc sinh laøm theo nhoùm, ñaïi dieän nhoùm trình baøy. GV nhaän xeùt cho ñieåm. Daën doø: Hoïc baøi, laøm baøi 1, 2, 3, 4 trang 41, 42. Tuần: Tieát:12 §2. BAØI TAÄP I. Muïc tieâu: Veà kieán thöùc: Giuùp hoïc sinh naém caùch veõ ñoà thò haøm soá daïng y = ax + b töø ñoù naém caùch veõ ñoà thò haøm soá y = b, y = ½x½ Veà kyõ naêng: Hoïc sinh veõ thaønh thaïo caùc daïng ñoà thò haøm soá baäc nhaát. Veà tö duy: Hoïc sinh linh hoaït trong vieäc veõ ñoà thò haøm soá töø ñôn giaûn sang daïng phöùc taïp hôn. Veà thaùi ñoä: Hoïc sinh caån thaän trong vieäc tìm ñieåm ñaëc bieät vaø veõ ñoà thò haøm soá. II. Chuaån bò cuûa thaày vaø troø: Giaùo vieân: giaùo aùn, phaán maøu, thöôùc. Hoïc sinh: xem baøi trước. III. Phöông phaùp daïy hoïc: Vaán ñaùp gôïi môû, neâu vaán ñeà, ñan xen caùc hoaït ñoäng nhoùm. IV. Tieán trình cuûa baøi hoïc : 1. OÅn ñònh lôùp : 2. Kieåm tra baøi cũ: Caâu hoûi: Haøm soá y = ½x½ ñoàng bieán treân khoaûng naøo, nghòch bieán treân khoaûng naøo ? Veõ ñoà thò haøm soá y = ½x½- 1 Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Nội Dung HĐ 1: Bài 1 -Để vẽ đồ thị hs y=ax+b cần xđ mấy điểm? -Đồ thị hs y=b là 1 đường thẳng như thế nào? - Gọi 3 Học sinh lên bảng vẽ 3 câu a,b,c. -Phân công các Học sinh khác nhận xét. -Chính xác hoá kq. -Để vẽ đồ thị hs y=ax+b cần xđ 2 điểm khác nhau của nó. -Đồ thị hs y=b là 1 đường thẳng song song hay trùng với trục hoành -Học sinh vẽ đồ thị. -Chỉnh sửa và hoàn thiện. -Ghi nhận kq. *Bài 1:Vẽ đồ thị các hs: a.y=2x - 3 Đồ thị hs y=2x - 3 đi qua 2 điểm A(0;-3); B( ;0) b.y = Đồ thị hs y = là đường thẳng song song với trục hoành. c. y= -x + 7 Đồ thị hs y= -x + 7 đi qua2 điểm A(0;7); B( ;0) HÑ2: Baøi taäp 2. Hoûi: Muoán xaùc ñònh a, b khi bieát ñoà thò qua 2 ñieåm ta phaûi laøm theá naøo ? Yeâu caàu: Hoïc sinh 1 thöïc hieän caâu a. Hoïc sinh 2 thöïc hieän caâu b. Hoïc sinh 3 thöïc hieän caâu c. GV Goïi hoïc sinh khaùc nhaän xeùt söûa sai. GV cho ñieåm. Nhaán maïnh: Muoán veõ ñoà thò ta phaûi tìm hai ñieåm ñaëc bieät treân ñoà thò, ngöôïc laïi qua hai ñieåm treân ñoà thò ta seõ xaùc ñònh ñöôïc heä soá a, b. Traû lôøi: Theá toïa ñoä töøng ñieåm vaøo haøm soá vaø giaûi heä phöông trình theo a, b. Caùc hoïc sinh leân baûng thöïc hieän. Hoïc sinh khaùc nhaän xeùt söûa sai. Baøi 2: Xñ a, b bieát ñoà thò cuûa hs y=ax+b qua a. A(0;3) ;B(3/5;0) A(0; 3) => b =3 B(3/5;0) => 0 = 3/5a + b => a = - 5 Vaäy : y= - 5x+3 b. A(1;2) ;B(2;1) Ta coù heä : => a= - 1, b = 3 Vaäy : y= - x + 3 c. A(15;- 3) vaø B(21;-3) A(15;-3) =>15a + b = -3 B(21;-3) => 21a +b = -3 => a = 0; b = -3. Vaäy : y = -3 HÑ3: Baøi taäp 3. Yeâu caàu:Moät hoïc sinh thöïc hieän caâu 3a Goïi hoïc sinh nhaän xeùt söûa sai. GV cho ñieåm. Hoûi: ÔÛ caâu b) ñoà thò haøm soá y = ax +b song song Ox coù daïng gì Qua A(1;-1) vaäy b = ? Vaäy daïng ñoà thò haøm soá naøy laø gì? Hoûi: Neáu ñoà thò haøm soá song song vôùi Oy thì noù coù daïng gì ? Traû lôøi: Hoïc sinh traû lôøi baøi 3a. Traû lôøi: y = ax + b song song vôùi Ox => daïng y = b => b = -1. Vaäy y = -1 Traû lôøi:Ñoà thò haøm soá song song Oy coù daïng x=c. Baøi 3: y = ax + b a) Qua A(4; 3), B(2; -1) Qua A(4; 3) => 4a + b = 3 B(2;-1) => 2a + b = -1 => a = 2; b = -5. Vaäy y = 2x – 5 b) Qua A(1; -1) vaø song song Ox Song song Ox => y = 0x + b => y = b Vaäy : y = -1 HÑ4: Baøi taäp 4. Giôùi thieäu haøm soá Yeâu caàu: Moät hoïc sinh veõ y = 2x vôùi x ³ 0. Moät hoïc sinh veõ y = - x vôùi x<0. treân cuøng moät heä truïc toïa ñoä. GV Nhaän xeùt söûa sai vaø cho ñieåm. Nhaán maïnh: Hai nhaùnh treân chính laø ñoà thò haøm soá Giôùi thieäu haøm soá Yeâu caàu: Baèng caùch veõ töông töï, moät hoïc sinh leân baûng veõ ñoà thò haøm soá treân. GV nhaän xeùt, söûa sai vaø cho ñieåm. Traû lôøi: Veõ y = 2x vôùi x ³ 0 Veõ y = -x vôùi x < 0 Hoïc sinh theo doõi. Moät hoïc sinh leân baûng thöïc hieän. Baøi 4: Veõ ñoà thò haøm soá a) y = 2x vôùi x ³ 0 qua O vaø A(1; 2) y = -x vôùi x < 0 qua O vaø B(-1; ) y 2 y 1 O x A’ 2 A 0 1 x 4. Cuûng coá: Nhaéc laïi caùch veõ ñoà thò haøm soá daïng y = ax + b, y = b, y =½x½. Laøm baøi taäp ôû saùch baøi taäp. 5. Daën doø: Xem baøi tieáp theo “Haøm soá baäc hai”. Tuần: Tieát : 13 §3. HAØM SOÁ BAÄC HAI I. Muïc tieâu: Veà kieán thöùc: HIỂU được sự biến thiên của hàm số bậc hai trên . BIẾT được các bước khảo sát và vẽ đồ thị. Veà kyõ naêng: Lập được bảng biến thiên của hàm số bậc hai; xác định được tọa độ đỉnh, trục đối xứng, vẽ được đồ thị hàm số bậc hai. Đọc được đồ thị của hàm số bậc hai, từ đồ thị xác định được: trục đối xứng, các giá trị của x để y > 0 và y < 0. Tìm được phương trình parabol y = ax2 + bx + c khi BIẾT một trong các hệ số và BIẾT đồ thị đi qua hai điểm cho trước. Veà tö duy: Hoïc sinh tö duy linh hoaït trong vieäc naém caùch veõ ñoà thò haøm soá y = ax2, chuyeån sang hình thaønh caùch veõ ñoà thò haøm soáy = ax2 + bx + c. Veà thaùi ñoä: Hoïc sinh caån thaän chính xaùc trong tính toaùn toïa ñoä, bieát quy laï veà quen. II. Chuaån bò cuûa thaày vaø troø: Giaùo vieân: Giaùo aùn, phaán maøu, thöôùc, baûng phuï veõ hình 20 vaø 21. Hoïc sinh: Xem baøi trước, xem laò ñoà thò haøm soá y = ax2 ñaõ hoïc ôû lôùp 9. III. Phöông phaùp daïy hoïc: Vaán ñaùp gôïi môû, neâu vaán ñeà, ñan xen caùc hoaït ñoäng nhoùm. IV. Tieán trình cuûa baøi hoïc : 1. OÅn ñònh lôùp : 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Nội Dung HÑ1: OÂn taäp ñoà thò haøm soá y = ax2; nhaän xeùt veà ñoà thò haøm soá y = ax2 + bx + c. Hoûi: Trong tröôøng hôïp a > 0 thì giaù trò cuûa haøm soá y seõ nhö theá naøo? Vôùi a < 0 thì giaù trò y nhö theá naøo? Noùi: Luùc naøy ta coù O(0;0) laø ñænh cuûa ñoà thò haøm soá y=ax2. Vaäy ñoái vôùi ñoà thò haøm soá y = ax2 + bx + c coù ñænh laø? Giaûi thích: Vì neáu a > 0 thì y ³ -; a < 0 thì y £ - neân toïa ñoä ñænh cuûa ñoà thò haøm soá y = ax2 + bx + c laø I(-;-) ñoùng vai troø nhö ñænh O(0;0) cuûa ñoà thò haøm soá y =ax2 £ ³ ¹ D Traû lôøi: a > 0 => y ³ 0 a y £ 0 Traû lôøi: I(-;-) Hoïc sinh chuù yù theo doõi vaø ghi baøi vaøo vôû. I. Ñoà thò cuûa haøm soá baäc 2: y = ax2 + bx + c (a ¹ 0) 1.Điểm O(0;0)là đỉnh của parabol y=ax2.Đó là điểm cao nhất của đồ thị trong trường hợp a 0. 2.Thực hiện các phép tính đã biết ở lớp 9, ta có y=ax2+b+c=a(x+với -Từ đó ta nx: +Nếu x=thì y= Vậy điểm I(thuộc đồ thị của hs y=ax+bx+c(a +Nếu a > 0 thì y,.Vậy I là điểm thấp nhất của đồ thị +Nếu a < 0 thì y, Vậy I là điểm cao nhất của đồ thị Vậy điểm I(đối với đồ thị của hs y=ax+bx+c(acó vai trò giống như đỉnh O(0;0) của parabol y=ax(a HÑ2: Giôùi thieäu ñoà thò haøm soá y = ax2 + bx + c. Hoûi: Ñoà thò haøm soá y = ax2 nhaän ñöôøng thaúng naøo laø truïc ñoái xöùng vaø khi naøo thì beà loõm quay xuoáng, quay leân? Noùi: Töông töï nhö ñoà thò haøm soá y = ax2 thì ñoà thò haøm soá y=ax2 +bx+ c seõ nhö theá naøo? Töø treân hình veõ giaùo vieân nhaán maïnh laïi caùc vaán ñeà veà ñoà thò haøm soá y = ax2 + bx + c. Traû lôøi: Ñoà thò haøm soá y=ax2 nhaän ñöôøng thaúng x= 0 laøm truïc ñoái xöùng, beà loõm quay xuoáng khi a 0. Traû lôøi: Ñoà thò haøm soá y = ax2 + bx + c nhaän ñöôøng thaúng x= 0 laøm truïc ñoái xöùng, beà loõm quay xuoáng khi a 0. Hoïc sinh chuù yù theo doõi vaø ghi vaøo vôû. 2) Ñoà thò: Ñoà thò haøm soá y = ax2 + bx + c laø 1 ñöôøng parabol coù ñænh laø ñieåm I(-;-), coù truïc laø ñöôøng thaúng . Parabol naøy beà loõm höôùng leân neáu a > 0, höôùng xuoáng neáu a < 0. Hình veõ HÑ3: Giôùi thieäu caùch veõ ñoà thò. Hoûi: Muoán veõ ñoà thò tröôùc heát ta phaûi tìm gì ? Noùi: Khi tìm ñænh I ta veõ truïc ñoái xöùng x = . Hoûi: Coù ñænh I vaø truïc ñoái xöùng ñaõ veõ ñöôïc ñoà thò chöa? Neáu chöa phaûi tìm gì nöõa? Hoûi: Tìm giao ñieåm ñoà thò vôùi Ox, Oy ta tìm nhö theá naøo? Noùi: Ñeå veõ (P) chính xaùc hôn thì ngoaøi giao ñieåm vôùi Ox, Oy ta coù theå laáy theâm caùc ñieåm ñoái xöùng nhau qua truïc ñoái xöùng. Sau ñoù veõ (P) qua caùc ñieåm môùi tìm ñöôïc. Nhaán maïnh: Caùc böôùc veõ (P) cuûa haøm soá y = ax2 + bx + c. Yeâu caàu: Hoïc sinh laøm theo nhoùm : veõ (P) y = -2x2 + x +3 trong 3’. Goïi ñaïi dieän 1 nhoùm leân trình baøy. GV nhaän xeùt vaø söûa sai. Traû lôøi: Tìm toïa ñoä ñænh I(-;-) Traû lôøi: Chöa veõ ñöôïc ta phaûi tìm ñieåm ñaëc bieät nhö giao ñieåm vôùi Ox, Oy. Traû lôøi: Giao ñieåm vôùi Ox cho y = 0 tìm x, giao vôùi Oy cho x = 0 tìm y. Hoïc sinh chuù yù theo doõi vaø ghi vaøo vôû. Hoïc sinh thöïc hieän theo nhoùm. Moät hoïc sinh ñaïi dieän nhoùm leân trình baøy. Söûa baøi 3. Caùch veõ: B1: Xaùc ñònh toïa ñoä ñænh I(-;-). B2:Veõ truïc ñoái xöùng x =. B3: Tìm giao ñieåm cuûa (P) vôùi Ox vaø Oy (neáu coù). Coù theå laáy theâm caùc caëp ñieåm ñoái xöùng nhau qua truïc x = . B4:Veõ (P) qua caùc ñieåm ñaõ tìm Ví duï: Veõ (P) y = -2x2 + x + 3 B1: B2: Truïc ñoái xöùng laø B3: Giao ñieåm vôùi Ox: A(-1;0) vaø B(. Giao ñieåm vôùi Oy: C(0;3). Ñoà thò: HÑ4: Giôùi thieäu chieàu bieán thieân cuûa haøm soá. Yeâu caàu: Hoïc sinh xem (P) ôû ví duï SGK vaø (P) vöøa thöïc hieän. Hoûi: Trong TH a > 0 ôû ví duï, haøm soá ñoàng bieán vaø nghòch bieán treân khoaûng naøo? Trong TH a < 0 ôû baøi taäp vöøa thöïc hieän haøm soá ñoàng bieán, nghòch bieán treân khoaûng naøo? Nhaán maïnh: Caùc khoaûng ñoàng bieán, nghòch bieán treân töøng tröôøng hôïp a > 0, a < 0. Yeâu caàu: Moät hoïc sinh veõ baûng bieán thieân trong tröôøng hôïp a > 0. Moät hoïc sinh veõ baûng bieán thieân trong tröôøng hôïp a < 0. GV nhaän xeùt vaø söûa sai. Traû lôøi: a > 0 haøm soá ñoàng bieán treân , nghòch bieán treân . a < 0 haøm soá ñoàng bieán treân , nghòch bieán treân . Hoïc sinh chuù yù theo doõi vaø ghi vaøo vôû. Hoïc sinh leân thöïc hieän. II. Chieàu bieán thieân cuûa haøm soá y=ax2 + bx + c: Ñònh lyù: Neáu a > 0 thì haøm soá Nghòch bieán treân Ñoàng bieán treân Neáu a < 0 thì haøm soá Ñoàng bieán treân Nghòch bieán treân Baûng bieán thieân TH a > 0 x y - Baûng bieán thieân TH a