Giáo án Đại số 7 - Tiêt 1, 2, 3

PHAÀN ÑAÏI SOÁ CHÖÔNG I: SOÁ HÖÕU TÆ – SOÁ THÖÏC TIEÁT 1 § 1: TAÄP HÔÏP Q VAØ CAÙC SOÁ HÖÕU TÆ A/. MUÏC TIEÂU HS hieåu ñöôïc khaùi nieäm soá höõu tæ, caùch bieåu dieãn soá höõu tæ treân truïc soá vaø so saùnh caùc soá höõu tæ. Böôùc ñaàu nhaän bieát ñöôïc caùc moái quan heä giöõa caùc taäp hôïp soá: N Z Q. HS bieát bieåu dieãn soá höõu tæ treân truïc soá, bieát so saùnh hai soá höõu tæ. B/. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: GV: Ñeøn chieáu vaø caùc phim giaáy trong (hoaëc baûng phuï) ghi sô ñoà quan heä giöõa 3 taäp hôïp soá: N, Z, Q vaø caùc baøi taäp. Thöôùc thaúng coù chia khoaûng, phaán maøu. HS: OÂn taäp caùc kieát thöùc: phaân soá baèng nhau, tính chaát cô baûn cuûa phaân soá, quy ñoàng maãu caùc phaân soá, so saùnh soá nguyeân, so saùnh phaân soá, bieåu dieãn soá nguyeân treân truïc soá. Duïng cuï: giaáy trong, buùt daï, thöôùc thaúng coù chia khoaûng. C/. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 - GV giôùi thieäu chöông trình Ñaïi soá lôùp 7 (4 chöông) - GV neâu caùc yeâu caàu saùch, vôõ, duïng cuï hoïc taäp, yù thöùc vaø phöông phaùp hoïc taäp boä moân Toaùn - GV giôùi thieäu sô löôïc veà chöông I: Soá höõu tæ – Soá thöïc HS nghe GV höôùng daãn (HS ghi laïi caùc yeâu caàu cuûa GV ñeå thöïc hieän) HS môû muïc luïc (trang 142 SGK) theo doõi. Hoaït ñoäng 2: 1/ SOÁ HÖÕU TÆ Giaû söû ta coù caùc soá: 3 ; -0,5 ; 0 ; ; . Em haõy vieát moãi soá treân thaønh ba phaân soá baèng noù. - Coù theå vieát moãi soá treân thaønh bao nhieâu phaân soá baèng noù. (Sau ñoù GV boå sung vaøo cuoái caùc daõy soá daáu…) - GV: ÔÛ lôùp 6 ta ñaõ bieát: Caùc phaân soá baèng nhau laø caùc caùch vieát khaùc nhau cuûa cuøng moät soá, soá ñoù ñöôïc goïi laø soá höõu tæ. Vaäy caùc soá treân: 3 ; -0,5 ; 0 ; ; ñeàu laø soá höõu tæ. Vaäy theá naøo laø soá höõu tæ? GV: giôùi thieäu: taäp hôïp caùc soá höõu tæ ñöôïc kyù hieäu laø Q - GV yeâu caàu HS laøm  ?1 . HS: - HS: Coù theå vieát moãi soá treân thaønh voâ soá phaân baèng noù. HS: Soá höõu tæ laø soá ñöôïc vieát döôùi daïng phaân soá vôùi a, b Z; b 0 HS: 0,6 = Vì sao caùc soá 0,6 ; -1,25 ; laø caùc soá höõu tæ? Caùc soá treân laø soá höõu tæ (theo ñònh nghóa). - GV yeâu caàu HS laøm  ?2  Soá nguyeân a coù laø soá höõu tæ khoâng ? Vì sao? Soá töï nhieân n coù laø soá höõu tæ khoâng ? Vì sao? - Vaäy em coù nhaän xeùt gì veà moái quan heä giöõa caùc taäp hôïp soá: N , Z , Q ? - GV giôùi thieäu sô ñoà bieåu thò moái quan heä giöõa ba taäp hôïp soá (trong khung trang 4 SGK) - GV yeâu caàu HS laøm baøi 1 (trang 7 SGK) HS: Vôùi a Z Thì a= Vôùi n Z Thì n = - HS: n N Z Q - HS qua saùt sô ñoà: Baøi 1 (trang 7 SGK) -3 Ï N ; -3 Î Z ; -3 Î Q; Ï Z ; Î Q; N Ì  Z Ì  Q Hoaït ñoäng 3: 2/ BIEÅU DIEÃN SOÁ HÖÕU TÆ TREÂN TRUÏC SOÁ - GV: Veõ truïc soá Haõy bieåu dieãn caùc soá nguyeân –2 ; -1 ; 2 treân truïc soá 1 0 -1 2 -2 Töông töï nhö ñoái vôùi soá nguyeân, ta coù theå bieåu dieãn moïi soá höõu tæ treân truïc soá. Ví duï 1: bieåu dieãn soá höõu tæ treân truïc soá. GV: yeâu caàu HS ñoïc VD1 SGK, sau khi HS ñoïc xong, GV thöïc haønh treân baûng, yeâu caàu HS laøm theo (Chuù yù: Chia ñoaïn thaúng ñôn vò theo maãu soá; xaùc ñònh ñieåm bieåu dieãn soá höõu tæ theo töû soá). Ví duï 2: Bieåu dieãn soá höõu tæ treân truïc soá - Vieát döôùi daïng phaân soá coù maãu döông - Chia ñoaïn thaúng ñôn vò thaønh maáy phaàn? - Ñieåm bieåu dieãn soá höõu tæ xaùc ñònh nhö theá naøo? GV goïi 1 HS leân baûng bieåu dieãn GV: Treân truïc soá, ñieåm bieåu dieãn soá höõu tæ x ñöôïc goïi laø ñieåm x GV yeâu caàu HS laøm baøi taäp 2 (trang 7 SGK) GV goïi 2 HS leân baûng laøm moãi em laø moät phaàn. 1 2 0 M - HS ñoïc SGK caùch bieåu dieãn soá höõu tæ treân truïc soá - HS: - HS: Chia ñoaïn thaúng ñôn vò thaønh 3 phaàn baèng nhau - Laáy veá beân traùi ñieåm O moät ñoaïn baèng hai ñôn vò môùi. 0 1 -1 N Baøi 2 (trang 7 SGK) a) b) 0 1 -1 Hoaït ñoäng 4: SO SAÙNH HAI SOÁ HÖÕU TÆ - GV:?4 So saùnh hai phaân soá vaø Muoán so saùnh hai phaân soá ta laøm theá naøo? - Ví duï:a) So saùnh hai soá höõu tæ: 0,6 vaø Ñeå so saùnh hai soá höõu tæ ta laøm theá naøo? Haõy so saùnh –0,6 vaø (HS phaùt bieåu ghi laïi treân baûng) b) So saùnh hai soá höõu tæ: 0 vaø GV: Qua hai ví duï, em haõy cho bieát ñeå so saùnh hai soá höõu tæ ta caàn laøm nhö theá naøo? GV: Giôùi thieäu veà soá höõu tæ döông, soá höõu tæ aâm, soá 0 - Cho HS laøm ?5 - GV ruùt ra nhaän xeùt: neáu a, b cuøng daáu; neáu a, b khaùc daáu. HS: - HS: ñeå so saùnh hai soá höõu tæ ta vieát chuùng döôùi daïng phaân soá roài so saùnh hai phaân soá ñoù. - HS töï laøm vaøo vôû. Moät HS leân baûng laøm HS: Ñeå so saùnh hai soá höõu tæ ta caàn laøm: + Vieát hai soá höõu tæ coù daïng hai phaân soá coù cuøng maãu döông. + So saùnh hai töû soá, soá höõu tæ naøo coù töû lôùn hôn thì lôùn hôn. ?5 : Soá höõu tæ döông: Soá höõu tæ aâm: Soá höõu tæ khoâng döông cuõng khoâng aâm: Hoaït ñoäng 5: LUYEÄN TAÄP CUÛNG COÁ - Theá naøo laø soá höõu tæ? Cho ví duï. - Ñeå so saùnh hai soá höõu tæ ta laøm theá naøo? - GV cho HS hoaït ñoäng nhoùm Ñeà baøi: Cho hai soá höõu tæ: -0,75 vaø a) So saùnh hai soá ñoù b) Bieåu dieãn caùc soá ñoù treân truïc soá. Neâu nhaän xeùt veà giaù trò cuûa hai soá ñoù ñoái vôùi nhau, ñoái vôùi 0. GV: nhö vaäy vôùi hai soá höõu tæ x vaø y: neáu x<y thì treân truïc soá naèm ngang ñieåm x ôû beân traùi ñieåm y (nhaän xeùt naøy cuõng gioáng nhö hai soá nguyeân). - HS traû lôøi caâu hoûi HS hoaït ñoäng nhoùm - HS traû lôøi caâu hoûi. a) –0,75= 0 -1 1 2 (Coù theå so saùnh baéc caàu qua soá 0). b) ôû beân traùi treân truïc soá naém ngang ôû beân traùi ñieåm 0 ôû beân phaûi ñieåm 0 Hoaït ñoäng 6: HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Naém vöõng ñònh nghóa soá höõu tæ, caùch bieåu dieãn soá höõu tæ treân truïc soá, so saùnh hai soá höõu tæ. - baøi taäp veà nhaø soá 3, 4, 5 (trang 8 SGK) vaø soá 1, 3, 4, 8 (trang 3,4 SBT) - OÂn taäp quy taéc coäng, tröø phaân soá; quy taéc “daáu ngoaëc”, quy taéc chuyeån veá (Toaùn 6) TIEÁT 2 § 2: COÄNG, TRÖØ SOÁ HÖÕU TÆ A/. MUÏC TIEÂU: HS naém vöõng caùc quy taéc coän g tröø soá höõu tæ, bieát quy taéc “chuyeån veá” trong taäp hôïp soá höõu tæ. Coù kyû naêng laøm caùc pheùp coäng, tröø soá höõu tæ nhanh vaø ñuùng. B/. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: GV: Ñeøn chieáu saùng vaø caùc phim giaáy trong ghi: Coâng thöùc coäng, tröø soá höõu tæ (trang 8 SGK) Quy taéc “chuyeån veá” (trang 9 SGK) vaø caùc baøi taäp. HS: - OÂn taäp quy taéc coäng tröø phaân soá, quy taéc “chuyeån veá” vaø quy taéc daáu ngoaëc (Toaùn 6). - Giaáy trong, buùt daï. Baûng phuï hoaït ñoäng nhoùm C/. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 KIEÅM TRA GV neâu ra caâu hoûi kieåm tra: HS1: Theá naøo laø soá höõu tæ ? Cho ví duï 3 soá höõu tæ (döông, aâm, 0) Chöõa baøi taäp 3 (Tr8 – SGK) HS2: Chöõa baøi taäp 5 (Tr8 SGK) Giaû söû Vaø x<y. Haõy chöùng toû neáu choïn: GV: Nhö vaäy treân truïc soá, giöõa hai ñieåm höõu tæ khaùc nhau baát kyø bao giôø cuõng coù ít nhaát moät ñieåm höõu tæ nöõa. Vaäy trong taäp hôïp soá höõu tæ, giöõa hai soá phaân bieät baát kyø coù voâ soá soá höõu tæ. Ñaây laø söï khaùc nhau caên baûn cuûa taäp Z vaø Q HS1: Traû lôøi caâu hoûi, cho ví duï ba soá höõu tæ Baøi taäp 3 (Tr8 – SGK) So saùnh: a) Vì -220 b) c) HS2: (Choïn HS khaù gioûi) Ta coù: Vì a<b a+a < a+b < b+b 2a<a+b<2b hay x < z < y Hoaït ñoäng 2: 1) COÄNG, TRÖØ HAI SOÁ HÖÕU TÆ GV: Ta ñaõ bieát moïi soá höõu tæ ñeàu vieát ñöôïc döôùi daïng phaân soá vôùi a, b Z, b Vaäy ñeå coäng hay tröø hai soá höõu tæ ta coù theå laøm nhö theá naøo? GV: Neâu quy taéc coäng hai phaân soá cuøng maãu, coäng hai phaân soá khaùc maãu HS: Ñeå coäng hay tröø soá höõu tæ ta vieát chuùng döôùi daïng phaân soá roài aùp duïng quy taéc coäng, tröø phaân soá. -HS: Phaùt bieåu caùc quy taéc trong SGK - GV: Yeâu caàu HS laøm tieáp baøi 6 (Tr.10 SGK) HS toaøn lôùp laøm vaøo vôû, hai HS leân baûng laøm. HS1 laøm caâu a,b HS2 laøm caâu c.d Hoaït ñoäng 3: 2) QUY TAÉC CHUYEÅN VEÁ Xeùt baøi taäp sau: Tìm soá nguyeân x bieát: x + 5 = 17 GV: Nhaéc laïi quy taéc chuyeån veá trong Z GV: Töông töï, trong Q ta coù quy taéc chuyeån veá. Goïi HS ñoïc quy taéc (9 SGK) GV ghi: vôùi moïi x, y, z Q x + y = z x = z – y Ví duï: Tìm x bieát: GV: yeâu caàu HS laøm ?2 Tìm x bieát: a) GV: Cho HS ñoïc ghi chuù (SGK) GV: Nhö vaäy, vôùi hai soá höõu tæ baát kyø ta ñeàu coù theå vieát chuùng döôùi daïng hai phaân soá coù cuøng moät maãu döông roài aùp duïng quy taéc coäng,tröø phaân soá cuøng maãu. Vôùi Haõy hoaøn thaønh coâng thöùc: x + y = x – y = GV: Em haõy nhaéc laïi caùc tính chaát pheùp coäng phaân soá. Ví duï: a) b) Goïi HS ñöùng taïi choã noùi caùch laøm, GV ghi laïi, boå sung vaø nhaán maïnh caùc böôùc laøm - Yeâu caàu HS laøm ?1 Tính a) b) HS: x + 5 = 17 x = 17 – 5 x = 12 HS nhaéc laïi quy taéc: Khi chuyeån moät soá haïng töø veá naøy sang veá kia cuûa moät ñaúng thöùc ta phaûi ñoåi daáu soá haïng ñoù. 1 HS ñoïc quy taéc “Chuyeån veá” SGK HS toaøn lôùp laøm vaøo vôû 1 HS leân baûng laøm ?2 Hai HS leân baûng laøm Keát quaû: a) Moät HS ñoïc “chuù yù” (Tr9 SGK) 1 HS leân baûng ghi tieáp: HS phaùt bieåu caùc tính chaát pheùp coäng a) b) HS noùi caùch laøm HS caû lôùp laøm baøi vaøo vôû, hai HS leân baûng laøm a) = = = b) = = =  Hoaït ñoäng 4: LUYEÄN TAÄP CUÛNG COÁ Baøi 8: (a,c) (Tr10 SGK) Tính: a) c) (Môû roäng: coäng, tröø nhieàu soá höõu tæ) Baøi 7 (a) (Tr10 SGK ). Ta coù theå vieát soá höõu tæ döôùi daïng sau: Ví duï: Em haõy tìm theâm moät ví duï - GV yeâu caàu HS hoaït ñoäng nhoùm laøm baøi taäp 9 (a, c) vaø laøm baøi 10 (Tr10 SGK) GV: Kieåm tra baøi cuûa moät vaøi nhoùm. (Coù theå cho ñieåm) GV: Muoán coäng, tröø caùc soá höõu tæ ta laøm theá naøo? Phaùt bieåu quy taéc chuyeån veá trong Q. a) = = c) = = HS tìm theâm ví duï: HS hoaït ñoäng theo nhoùm: Baøi 9 – Keát quaû: a) Baøi 10 (Tr1- SGK) Caùch 1: A =  A = Caùch 2: A = = = HS: Nhaéc laïi caùc quy taéc Hoaït ñoäng 5: HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Hoïc thuoäc quy taéc vaø coâng thöùc toång quaùt Baøi taäp veà nhaø: baøi 1 (b); baøi 8 (b,d); baøi 9 (b,d) (Tr10 SGK); baøi 12,13 (Tr5 SBT). OÂn taäp quy taéc nhaân, chia phaân soá ; caùc tính chaát cuûa pheùp nhaân trong Z, pheùp nhaân phaân soá. TIEÁT 3 § 3. NHAÂN, CHIA SOÁ HÖÕU TÆ A/. MUÏC TIEÂU HS naém vöõng caùc quy taéc nhaân, chia soá höõu tæ. Coù kyõ naêng nhaân , chia soá höõu tæ nhanh vaø ñuùng. B/. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH GV: Ñeøn chieáu vaø caùc phim giaáy trong ghi: coâng thöùc toång quaùt nhaân hai soá höõu tæ, chia hai soá höõu tæ, caùc tính chaát cuûa pheùp nhaân soá höõu tæ, ñònh nghóa tæ soá cuûa hai soá, baøi taäp. Hai baûng phuï ghi baøi taäp 14 (Tr12 SGK) ñeå toå chöùc “troø chôi”. HS: OÂn taäp quy taéc nhaân phaân soá, chia phaân soá, tính chaát cô baûn cuûa pheùp nhaân phaân soá, ñònh nghóa tæ soá (lôùp 6). Giaáy trong, buùt daï. C/. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1:KIEÅM TRA GV neâu caâu hoûi kieåm tra: HS1: Muoán coäng, tröø hai soá x,y ta laøm theá naøo? Vieát coâng thöùc toång quaùt. Chöõa baøi taäp soá 8(d) (Tr10 SGk) GV: Höôùng daãn HS giaûi theo caùch boû ngoaëc ñaèng tröôùc coù daáu “-“ HS2: Phaùt bieåu quy taéc chuyeån veá - Vieát coâng thöùc Chöõa baøi taäp 9(d) (Tr10 SGK) Hai HS leân baûng kieåm tra - HS1: Muoán coäng tröø hai soá höõu tæ x, y ta vieát chuùng döôùi daïng hai phaân soá coù cuøng maãu döông roài aùp duïng quy taéc coäng, tröø phaân soá. Vôùi Baøi 8(d) (Tr10 SGk). Tính: = = - HS2: Phaùt bieåu vaø vieát coâng thöùc nhö SGK Baøi taäp 9(d) Keát quaû Hoaït ñoäng 2: 1) NHAÂN HAI SOÁ HÖÕU TÆ - GV ñaët vaán ñeà: Trong taäp Q caùc soá höõu tæ, cuõng coù pheùp tính nhaân, chia hai soá höõu tæ. Ví duï: Theo em seõ thöïc hieän nhö theá naøo? Haõy phaùt bieåu quy taéc nhaân phaân soá? AÙp duïng: - GV: Moät caùch toång quaùt Vôùi - Laøm ví duï: GV: Pheùp nhaân phaân soá coù nhöõng tính chaát gì? GV: Pheùp nhaân soá höõu tæ cuõng coù tính chaát nhö vaäy. GV ñöa “ Tính chaát pheùp nhaân soá höõu tæ”leân maøn hình - Vôùi x.y = y.x (x.y).z = x.(y.z) x.1 = 1.x = x x(y+z) = xy – xz - Yeâu caàu HS laøm baøi taäp soá 11 (Tr12 SGK) phaàn a, b, c. Tính: a) b) HS: Ta coù theå vieát caùc soá höõu tæ döôùi daïng phaân soá, roài aùp duïng quy taéc nhaân phaân soá. HS ghi baøi. Moät HS leân baûng laøm: HS: Pheùp nhaân phaân soá coù caùc tính chaát: giao hoaùn, keát hôïp, nhaân vôùi 1, tính phaân phoái cuûa pheùp nhaân ñoái vôùi pheùp coäng, caùc soá khaùc 0 ñeàu coù soá nghòch ñaûo. HS ghi “Tính chaát pheùp nhaân soá höõu tæ” vaøo vôû. HS caû lôùp laøm baøi taäp vaøo vôû 3 HS leân baûng laøm Keát quaû: a) b) Hoaït ñoäng 3: 2) CHIA HAI SOÁ HÖÕU TÆ GV: Vôùi AÙp duïng quy taéc chia phaân soá, haõy vieát coâng thöùc x chia cho y Ví duï: - Haõy vieát –0,4 döôùi daïng phaân soá roài thöïc hieän pheùp tính - Laøm ? SGK trang 11 Tính: a) - GV yeâu caàu HS laøm baøi taäp 12 (Tr12 SGK) Ta coù theå vieát soá höõu tæ döôùi caùc daïng sau: a) Tích cuûa hai soá höõu tæ Ví duï: b) Thöông cuûa hai soá höõu tæ Vôùi moãi caâu haõy tìm theâm moät ví duï. (baøi taäp naøy coù taùc duïng reøn tö duy ngöôïc cho HS) Moät HS leân baûng vieát Hoïc sinh noùi, GV ghi laïi: HS caû lôùp laøm baøi taäp, 2 HS leân baûng laøm Keát quaû: a) HS tìm theâm caùc caùch vieát khaùc. (Moãi caâu coù theå coù coù nhieàu ñaùp soá) a) b)  Hoaït ñoäng 4: CHUÙ YÙ GV goïi 1 HS ñoïc phaàn “Chuù yù” trang 11 SGK Ghi: vôùi Tæ soá cuûa x vaø y ta kí hieäu laø: hay x: y Haõy laáy ví duï veà tæ soá cuûa hai soá höõu tæ Tæ soá cuûa hai soá höõu tæ ta seõ ñöôïc hoïc sau HS ñoïc SGK HS leân baûng vieát Ví duï: Hoaït ñoäng 5: LUYEÄN TAÄP – CUÛNG COÁ Baøi taäp 12 (Tr12 SGK) Tính: a) a) Thöïc hieän chung toaøn lôùp phaàn a, môû roäng töø nhaân hai soá ra nhaân nhieàu soá. Cho HS laøm tieáp roài 3 HS leân baûng laøm phaàn b,c,d = = Ba HS laøm. Keát quaû: b) b) c) c) d) d) = = Phaàn c,d: Yeâu caàu HS nhaéc laïi thöù töï pheùp toaùn Troø chôi Baøi 14 (Tr12 SGK) Ñieàn caùc soá höõu tæ thích hôïp vaøo oâ troáng. Luaät chôi: Toå chöùc hai ñoäi, moãi ñoäi 5 ngöôøi, chuyeàn tay nhau moät buùt (hoaëc 1 vieân phaán), moãi ngöôøi laøm moät pheùp tính trong baûng. Ñoäi naøo laøm ñuùng vaø nhanh laø thaéng Cho HS chôi “Troø chôi” 4 = : : -8 : = 16 = = = x -2 = (Hai ñoäi laøm treân baûng phuï) GV nhaän xeùt: cho ñieåm khuyeán khích ñoäi thaéng cuoäc HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa hai ñoäi Hoaït ñoäng 6: HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Naém vöõng quy taéc nhaân chia soá höõu tæ. OÂn taäp giaù trò tuyeät ñoái cuûa soá nguyeân. Baøi taäp veà nhaø soá 15,16 (Tr13 SGK); soá 10, 11, 14, 15 (Tr4,5 SBT). Höôùng daãn baøi 15(a) (Tr13 - SGK); Caùc soá ôû laù: 10; -2; 4; -25 Soá ôû boâng hoa: -105. “Noái caùc soá ôû nhöõng chieác laù baèng daáu caùc pheùp tính coäng, tröø, nhaân, chia vaø daáu ngoaëc ñeå ñöôïc moät bieåu thöùc coù giaù trò ñuùng baèng ôû soá boâng hoa. 4.(-25) + 10: (-2) = -100 + (-5) = -105 (ñöa ñeà baøi 15 (a) vaø höôùng daãn leân maøn hình)