Giáo án Đại số lớp 9 tuần 10 tiết 19: Nhắc lại và bổ sung các khái niệm về hàm số

MỌI CHI TIẾT XIN LIÊN HỆ: Gv: Nguyễn Hữu Dương – Trường THCS Đại hải 2 – Huyện Kế Sách – Tỉnh Sóc Trăng. Mail: hduong7985@yahoo.com ĐT: 0978035097. 0793875806. Tuần 10 Tiết 19 Ngày soạn: 27/10/ 2008 Ngày dạy: 27/10/2008 Bài 1. NHẮC LẠI VÀ BỔ SUNG CÁC KHÁI NIỆM VỀ HÀM SỐ I. Mục tiêu: * Kiến thức: HS nắm vững các khái niệm về “hàm số”, “biến số”; Hàm số có thể được cho bằng bảng, bằng công thức. Khi y là hàm số của x thì có thể viết y = f(x), y = g(x), Giá trị của hàm số y = f(x) tại x0 , x1, được kí hiệu là f(x0), f(x1), Đồ thị của hàm số y = f(x) là tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng (x,f(x)) trên mặt phẳng toạ độ. Bước đầu nắm được khái niệm hàm số đồng biến trên R, nghịch biến trên R. * Kỹ năng: Yêu cầu HS tính thành thạo các giá trị của hàm số khi cho trước biến số; biết biểu diễn các cặp số (x,y) trên mặt phẳng toạ độ, vẽ thành thạo đồ thị hàm số y = f(x). * Thái độ: Học sinh yêu thích môn học, cẩn thận trong tính toán. II. Chuẩn bị: Gv: Bảng phụ kẻ carô để vẽ đồ thị, bảng giá trị [?3] Hs: Xem trước bài học này ở nhà, thước. III. Hoạt động dạy và học: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG v Hoạt động 1: Ổn định lớp – kiểm tra bài cũ: (9 phút) * Gv cho hs báo cáo sỉ số Gv nêu yêu cầu kiểm tra Lớp trưởng báo cáo Hs nghe yêu cầu của gv. Hs1:Nêu khái niệm về hàm số? Hs2: Biểu diễn các điểm lên mặt phẳng toạ độ? A(1;2) B(-2;1) C(0; 1/2) D(3/2; -3) Sau đó gv nhận xét và cho điểm từng em học sinh . Hs1: phát biểu khái niệm như ở lớp 7. Hs2: Lên thực hiện vẽ mặt phẳng toạ độ và vẽ. v Hoạt động 2 : Bài mới : ( 30 phút ) Gv: Đặt vấn đề vào bài: Ở lớp 7 chúng ta đã được làm quen với khái niệm hàm số,khái niệm mặt phẳng toạ độ, đồ thị hàm số y = ax. Hôm nay chương trình lớp 9 ngoài ôn tập lại các kiến thức trên, ta còn bổ sung thêm một số khái niệm: Hàm số đồng biến, nghịch biến, đường thẳng song song và xét kỹ một hàm số cụ thể y = ax + b (a0). Tiết học này ta sẽ nhắc lại và bổ sung các khái niệm hàm số. Học sinh cả lớp theo dõi SGK và nghe theo giáo viên đặt vấn đề. * Hđ 2.1: Khái niệm về hàm số(20phút) Gv cho hs ôn lại bằng hệ thống câu hỏi sau: + Khi nào đại lượng y gọi là hàm số của đại lượng thay đổi x? +Hàm số có thể được cho bằng cách nào? GV yêu cầu HS nhắc lại khái niệm hàm.(có thể đọc SGK). Gv đưa bảng phụ về ví dụ cho hs quan sát theo dõi. à GV chỉ dẫn kỹ: Hàm số có thể được cho bằng bảng hoặc bằng công thức. Gv nêu khái niệm lên bảng phụ cho hs ghi và yêu cầu một vài hs nhắc lai. Hs: Nếu đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi giá trị của x, ta luôn xác định được một giá trị tương ứng y thì y gọi là hàm số của x, và x gọi là biến số. Hàm số có thể được cho bằng bảng hoặc bằng công thức Học sinh lần lượt nhắc khái niệm hàm số (2 chấm đầu tiên). + HS xem VD1 / SGK. Hs ghi nhận lại. Hs ghi nhận lại. 1) Khái niệm hàm số: * Nếu đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi giá trị của x, ta luôn xác định được một giá trị tương ứng y thì y gọi là hàm số của x, và x gọi là biến số. * Hàm số có thể được cho bằng bảng hoặc bằng công thức, GV hướng dẫn HS kỹ dấu chấm thứ ba. ( tìm miền xác định của hàm số) Gv: qua ví dụ 1b, biểu thức 2x xác định với mọi giá trị của x! nên hàm số y = 2x có biến lấy giá trị tuỳ ý. Gv: (hỏi) Hàm số y = 2x + 3, có biến lấy giá trị tuỳ ý. Vì sao? ? Hàm số , biến số có thể lấy giá trị nảo? vì sao? Vậy với hàm số thì sao? Gv cho hs làm [?1] Gv gợi ý: công thức y = 0x + 2 có đặc điểm gì? ? Thế nào là hàm hằng? Cho ví dụ? Gv kết lụân và cho hs ghi. Hs nghe và quan sát gv chứng minh. Hs: do 2x+ 3 xác định với mọi giá trị. Hs: Biến số x chỉ lấy những giá trị x 0. Vì không xác định khi x = 0. Hs: biến số chỉ lấy những giá trị . Hs tính và nêu kết quả: f(0) = 5; f(1) = 5,5; f(2) = 6; f(-10) = 0; f(3) = 6,5; f(-2) = 4 Hs: Khi x thay đổi mà y luôn nhận một giá trị không đổi thì y gọi là hàm hằng. Hs ghi nhận lại. * Khi hàm số cho bằng công thức y = f(x), ta hiểu rằng biến x chỉ lấy những giá trị mà tại đó nó xác định. * Khi y là hàm số của x, ta có thể viết y = f(x), y = g(x), VD: y = f(x) = 2x + 1 * Khi x thay đổi mà y luôn nhận một giá trị không đổi thì y gọi là hàm hằng. * Hđ 2.2: Đồ thị của hàm số (10phút) Gv yêu cầu hs làm [?2]. Gv kẻ sẵn hệ toạ độ Oxy lên bảng. Gv gọi đờng thời 2 em lên bảng thực hiện. Hs ở dưới lớp làm vào vở và nhận xét phần trình bày của 2 hs đó. Sau cùng gv hỏi: Thế nào là đồ thị hàm số y = f(x)? Em quan sát câu a và cho biết đồ thị của hàm số đó là gì? Đồ thị của hàm số y = 2x là gì? + HS nghiên cứu SGK trả lời. Hs1: thực hiện. Hs2: thực hiện. Tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng (x ; f(x)) trên mặt phẳng toạ độ được gọi là đồ thị của hàm số y = f(x). - Là tập hợp các điểm A, B, C, D, E, F. Là đường thẳng OA trong mặt phẳng toạ độ Oxy. 2) Đồ thị của hàm số: Tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng (x ; f(x)) trên mặt phẳng toạ độ được gọi là đồ thị của hàm số y = f(x). * Hđ 2.3:Hàm số đồng biến, nghịch biến:(10phút) Gv yêu cầu hs thực hiện [?3]: Cho cả lớp tính toán và điền vào bảng. Hãy nhận xét: Khi x tăng dần lên, các giá trị tương ứng của y = 2x + 1 thế nào? Gv giới thiệu: Hàm số y = 2x + 1 đồng biến trên tập R Xét hàm số y = -2x + 1 tương tự? Hàm số y = -2x + 1 nghịch biến trên tập R. Gv kết luận và treo bảng phụ ghi sẵn khái niệm cho hs ghi nhận. Gv nêu thêm:Ä TÓM TẮT : Với x1, x2 bất kì thuộc R : + Nếu x1 < x2 mà f(x1) < f(x2) thì hàm số y = f(x) đồng biến trên R. + Nếu x1 f(x2) thì hàm số y = f(x) nghịch biến trên R. à 2 HS lên bảng làm. * Cả lớp nhận xét. 3) Hàm số đồng biến, nghịch biến: x -2,5 -2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 y = 2x + 1 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 y = -2x +1 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 + Giá trị của biến x tăng dần lên. + Giá trị y tương ứng cũng tăng dần lên. + Giá trị y tương ứng giảm dần. + Nếu giá trị của biến x tăng lên mà giá trị tương ứng f(x) cũng tăng lên thì hàm số y = f(x) gọi là hàm số đồng biến trong R + Nếu giá trị của biến x tăng lên mà giá trị tương ứng f(x) lại giảm thì hàm số y = f(x) gọi là hàm số nghịch biến trong R Hs ghi nhận lại. Cho hàm số y = f(x) xác định với mọi giá trị của x thuộc R. a) Nếu giá trị của biến x tăng lên mà giá trị tương ứng f(x) cũng tăng lên thì hàm số y = f(x) gọi là hàm số đồng biến trong R (gọi tăt là hàm số đồng biến). b) Nếu giá trị của biến x tăng lên mà giá trị tương ứng f(x) lại giảm đithì hàm số y = f(x) gọi là hàm số nghịch biến trong R (gọi tăt là hàm số đồng biến). v Hoạt động 3 : Củng cố : ( 5 phút ) Gv yêu cầu hs nêu lại khái niệm hàm số, đồ thị hàm số, hàm số đồng biến, nghịch biến. Gv nêu bài tập 2 SGK trang 45 yêu cầu hs thực hiên thảo luận nhóm trong 3 phút Gv cho các nhóm nhận xét kết quả. Gv nhận xét sửa chữa sai xót Hs cả lớp nghe và phát biểu theo yêu cầu của gv. Hs chia 4 nhóm thảo luận theo yêu cầu sau đó nêu kết quả: x -2,5 -2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2.5 Các nhóm nhận xét. Hs ghi nhận sửa chữa. v Hoạt động 4 : Dặn dò : ( 1 phút ) Gv yêu cầu hs về nhàhọc thuộc các khái niệm hàm số, đồ thị hàm số, hàm số đồng biến, nghịch biến. Làm bài tập: 1, 3 trang 44, 45 SGK. Soạn trước bài 4 đến 7 trang 45- 46 SGK. v Gv nhận xét ưu điểm hạn chế tiết học. Hs ghi nhận Hs ghi nhận.