Giáo án dạy thêm Ngữ văn 7 năm 2012

/ Ngày soạn: 7/9/2012 Ngày dạy: 7A( 10/9/2012) Buổi 1: Bài tập rèn kĩ năng tạo lập văn bản. mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản thông qua các tiết học về liên kết, mạch lạc và bố cục trong văn bản. B.tài liệu tham khảo: Vở bài tập HS. Nâng cao N. văn 7. Kiểm tra, đánh giá N. văn 7... C.các bước lên lớp: GV kiểm tra vở học thêm và y thức làm bài tập của HS. Nội dung ôn tập: Bài tập 1: Cho 1 tập hợp câu như sau: Chiếc xe lao mỗi lúc một nhanh.(2)”Không được”! Tôi phải đuổi theo nó vì tôi là tài xế mà!.(3) Một chiếc xe ô tô buýt chở đầy khách đang lao xuống dốc.( 4)Thấy vậy, một bà thò đầu ra cửa kêu lớn: (5)Một người đàn ông mập mạp, mồ hôi nhễ nhại đang gắng sức chạy theo chiếc xe.(6)” ông ơi! không kịp được đâu, đừng đuổi theo vô ích.(7) người đàn ông vội gào lên. a) hãy sắp xếp lại tập hợp câu trên theo một thứ tự hợp lí để có một VB hoàn chỉnh mang tính LK chặt chẽ? b) Theo em, có thể đặt đầu đề cho VB trêb được không? c) Phương thức biểu đạt chính của VB trên là gì? * Gợi y: a) 3-5-1-4-6-7-2. b) “Không kịp đâu” Hoặc” Một tài xế mất xe.” c) Tự sự. Bài tập 2:Dưới đây là một đoạn văn tường thuật buổi khai giảng năm học. Theo em, ĐV có tính LK không? hãy bổ sung cac y để ĐV có tính LK. “ Trong tiếng vỗ tay vang dội, cô hiệu trưởng với dáng điệu vui vẻ, hiền hoà tiến lên lễ đài.( 1)Lời văn sôi nổi truyền cho thày trò niềm tự hào và tinh thần quyết tâm( 2) Âm thanh rộn ràng phấp phới trên đỉnh cột cờ thúc giục chúng em bước vào năm học mới.” Gợi ý: - ĐV thiếu LK vì còn thiếu một số y: + Cô hiệu trưởng bước lên lễ đài làm gì? +Lời văn nói trong câu 2 liên quan đến y gì ở câu 1? +Âm thanh và hình ảnh phấp phới trên đỉnh cột cờ ở câu 3 là tả cái gì? GV HD HS viết lại ĐV. Bài tập 3: Để chuẩn bị viết bài TLV theo đề bài: “ Sau khi thu hoạch lúa, cánh đồng làng em lại tấp nập cảnh trồng màu”, một bạn đã phác ra bố cục như sau: MB: Giới thiệu chung về cánh đồng làng em. TB: + Cảnh mọi người tấp nập gieo ngô, đậu. +Những thửa ruộng khô, trơ gốc rạ. + người ta lại khẩn trương cày bừa, đập dất. + Quang cảnh chung của cánh đồng sau khi gặt lúa. KB: Cảm nghĩ của em khi đứng trước cánh đồng. Câu hỏi: Bố cục trên đây đã hoàn toàn hợp lí chưa? Nên sửa như thế nào? Gợi y: a) Phần TB bố cục chưa hợp lí, các chi tiết của cảnh xếp lộn xộn. b) Sắp xếp lại theo bố cục trình tự không gian và thời gian VD: Theo (t): +Những thửa ruộng....ra xếp đầu tiên. + Người ta lại...... ( HS tự sắp xếp) Bài tập 4: Hãy kể lại: “Cuộc chia tay của những con búp bê” trong đó nhân vật chính là Vệ Sĩ & Em Nhỏ. * Gợi ý: 1. Định hướng. - Viết cho ai? - Mục đích để làm gì? - Nội dung về cái gì? - Cách thức như thế nào? 2. Xây dựng bố cục. MB: Giới thiệu lai lịch 2 con búp bê: Vệ Sĩ- Em Nhỏ. TB:-Trước đây 2 con búp bê luôn bên nhau cũng như hai anh em cô chủ, cậu chủ - Nhưng rồi búp bê cũng buộc phải chia tay vì cô chủ & cậu chủ của chúng phải chia tay nhau,do hoàn cảnh gia đình Trước khi chia tay,hai anh em đưa nhau tới trường chào thầy cô, bạn bè. - Cũng chính nhờ tình cảm anh em sâu đậm nên 2 con búp bê không phải xa nhau. KB:Cảm nghĩ của em trước tình cảm của 2 anh em & cuộc chia tay của những con búp bê. 3. Diễn đạt. HS diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thành văn bản.(GV kiểm tra). 4. Kiểm traVB. Sau khi hoàn thành văn bản, HS tự kiểm tra lại điều chỉnh để hoàn thiện. (GV gọi HS đọc trước lớp- sửa & đánh giá có thể cho điểm). Bài tập 5: Câu văn “ở một nhà kia có hai con búp bê được đặt tên lạ con Vệ Sĩ và con Em Nhỏ ”phù hợp với phần nào của bài văn trên? A: mở bài B: thân bài C: kết bài D: Có thể dùng cả ba phần. Bài tập 6: Em có người bạn thân ở nước ngoài.Em hãy miêu tả cảnh đẹp ở quê hương mình, để bạn hiểu hơn về quê hương yêu dấu của mình & mời bạn có dịp đến thăm. * Gợi ý: 1. Định hướng. - Nội dung:Viết về cảnh đẹp của quê hương đất nước. - Đối tượng:Bạn đồng lứa. - Mục đích:Để bạn hiểu & thêm yêu đất nước của mình. 2. Xây dựng bố cục. MB: Giới thiệu chung về cảnh đẹp ở quê hương Việt Nam. TB: Cảnh đẹp ở 4 mùa (thời tiết, khí hậu) Phong cảnh hữu tình. Hoa thơm trái ngọt. Con người thật thà, trung hậu. (Miêu tả theo trình tự thời gian - không gian) KB. Cảm nghĩ về đất nước tươi đẹp.niềm tự hào về cảnh đẹp của quê hương, đất nước Việt Nam- Liên hệ bản thân. 3. Diễn đạt. HS diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thành văn bản. (Hãy viết phần MB-Phần TB) 4. Kiểm tra. Kiểm tra các bước 1- 2- 3 & sửa chữa sai sót,bổ sung những ý còn thiếu. Hướng dẫn học bài: Làm hoàn thiện các bài tập. Chuẩn bị bài sau. * Điều chỉnh, bổ sung:……………………………………………………………….. Ngày soạn: 14/9/2012 Ngày dạy: 7A( 17/9/2012) BUỔI 2-3: BÀI TẬP CẢM THỤ CA DAO A. Mục tiêu cần đạt: Củng cố kiến thức về ca dao, dân ca. Hiểu biết sâu sắc hơn về ca dao, dân ca về nội dung & nghệ thuật. Biết cách cảm thụ 1 bài ca dao.Thấy được cái hay, cái đẹp của thơ ca dân gian. Học tập & đưa hơi thở của ca dao vào văn chương. B.Tiến trình bài giảng: 1. Tổ chức 2. Bài mới : I. Giới thiệu về ca dao. 1. Khái niệm: Ca dao là những bài hát ngắn, thường là 3,4 câu.cũng có một số ít những bài ca dao dài. Những bài ca thường có nguồn gốc dân ca- Dân ca khi tước bỏ làn điệu đi, lời ca ở lại đi vào kho tàng ca dao. Ca dao, dân ca vốn được dân gian gọi bằng những cái tên khác nhau: ca, hò, lí, ví, kể, ngâm... VD: - Tay cầm bó mạ xuống đồng. Miệng ca tay cấy mà lòng nhớ ai. - Ai có chồng nói chồng đừng sợ. Ai có vợ nói vợ đừng ghen. Đến đây hò hát cho quen. - Ví ví rồi lại von von. Lại đây cho một chút con mà bồng. 2. Về đề tài. a. Ca dao hát về tình bạn, tình yêu, tình gia đình. b. Ca dao bày tỏ lòng yêu quê hương, đất nước. c. Biểu hiện niềm vui cuộc sống, tình yêu lao động, tinh thần dũng cảm, tấm lòng chan hòa với thiên nhiên. d. Bộc lộ nỗi khát vọng về công lí, tự do,quyền con người. Ca dao có đủ mọi sắc độ cung bậc tình cảm con người: vui, buồn, yêu ghét, giận hờn nhưng nổi lên là niềm vui cuộc sống, tình yêu đời, lòng yêu thương con người. 3. Nội dung: Ca dao là sản phẩm trực tiếp của sinh hoạt văn hóa quần chúng, của hội hè đình đám. Ca dao là một mảnh của đời sống văn hóa nhân dân. Vì vậy nội dung vô cùng đa dạng & phong phú. II. Bài tập phân tích cảm thụ ca dao * Phương pháp cảm thụ một bài ca dao. 1. Đọc kĩ nhiều lượt để tìm hiểu nội dung(ý). 2. Cách dùng từ đặt câu có gì đặc biệt. 3. Tìm những hình ảnh, chi tiết có giá trị gợi tả. 4. Tìm hiểu và vận dụng một số biện pháp tu từ (Đặc biệt là ý và từ trong ca dao). 5. Cảm nhận của em về cả bài. Bài tập 1: a) Nhà thơ dân gian đã dùng biện pháp tu từ nào trong bài ca dao sau: “ Thương thay...........nò nghe” Điệp ngữ. B. Nhân hóa. C. So sánh. D. Nói quá. b) Các nhân vật được nói đến trong bài ca dao: Con tằm, con kiến, hạc, con cuốc…là biểu tượng cho những lớp người nào trong xã hội? A. Người lao động siêng năng, chụi khó. B. những con người nhỏ bé, thấp kém. C. những kẻ tha phương cầu thực. D. Những con người oan ức, đau khổ. E Gồm tất cả A, B, C, d. F. Chẳng biieeur tượng cho ai hết. c) Em hiểu cụm từ "thương thay" như thế nào?Hóy chỉ ra ý nghĩa của sự lặp lại cụm từ này trong bài .* Gợi ý: Nội dung bài 2 là lời của người lao động tỏ sự đồng cảm đối với những người cựng khổ. "Thương thay" là tiếng than biểu hiện sự thương cảm, xút xa.*Từ "thương thay" được lặp lại bốn lần tạo cho nú sắc thỏi ý nghĩa như sau:- Mỗi lần lặp lại là một nỗi xút thương đối với những người lao động nghốo khổ, trong đú, cũng là lời than vón cho thõn phận mỡnh. Mỗi lần lặp lại "thương thay" dường như nỗi xút thương ấy thờm thấm sõu tận đỏy lũng.- Sự lặp lại từ này nhiều lần cũn bao hàm ý nghĩa rộng hơn - Nỗi xút thương cho tất cả những người dõn thấp cổ bộ họng phải chịu nhiều oan ứcd) Hóy phõn tớch nỗi thương thõn của người lao động qua cỏc hỡnh ảnh ẩn dụ trong bài * Gơi ý: Trong ca dao, tỏc giả dõn gian thường mượn hỡnh ảnh cỏc con vật như một phương tiện để than thở về mỡnh. Qua đú, cũng cho thấy sự đồng cảm sõu sắc của người lao động đối với cỏc con vật đó gắn bú với họ, vỡ cuộc đời của họ cú khỏc gỡ cuộc sống của chỳng.Quanh năm suốt thỏng người lao động luụn cơ cực nhưng luụn bị bũn rỳt sức lực chẳng khỏc chi con tằm phải nằm nhả tơ cho bọn ỏp bức búc lột. Vỡ thế, suốt đời họ dự phải cần cự như con kiến đi tỡm mồi mà vẫn thiếu ăn. Cho nờn, dự người nụng dõn cú cố gắng như con hạc "lỏnh đường mõy" nhưng cuộc sống vẫn cứ phiờu bạt, lận đận và vụ vọng. Những oan trỏi trờn, với thõn phận thấp cổ bộ họng, người lao động trong xó hội cũ "Dẫu kờu ra mỏu cú người nào nghe" ko cú một lẽ cụng bằng nào soi tỏ cho họ.Tất cả những nỗi thương thõn và than thõn đú được gửi gắm qua những hỡnh ảnh ẩn dụ thật tài tỡnh, cộng với lối thơ lục bỏt mượt mà, ngọt ngào khiến ta thấm được nỗi khổ nhiều bề của dõn ta ngày trước và đó làm nhức nhối lũng ta mói đến giờ. Bài tập 2: Hãy cảm nhận về tình yêu quê hương đất nước & nhân dân qua bài ca dao sau: Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát. Đứng bên tê đồng , ngó bên ni đồng cũng bát ngát mênh mông. Thân em như chẽn lúa đòng đòng. Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai. a.Tìm hiểu: - Hình ảnh cánh đồng đẹp mênh mông, bát ngát. - Hình ảnh cô gái. Biện pháp so sánh: Em như chẽn lúa đòng đòng. Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai. b. Luyện viết: * Gợi ý: Cái hay của bài ca dao là miêu tả được 2 cái đẹp: cái đẹp của cánh đồng lúa & cái đẹp của cô gái thăm đồng mà không thấy ở bất kì một bài ca dao nào khác. Dù đứng ở vị trí nào, “đứng bên ni” hay “đứng bên tê”để ngó cánh đồng quê nhà, vẫn cảm thấy “mênh mông bát ngát . .. bát ngát mênh mông”. Hình ảnh cô gái thăm đồng xuất hiện giữa khung cảnh mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa & hình ảnh ấy hiện lên với tất cả dáng điệu trẻ trung, xinh tươi, rạo rực, tràn đầy sức sống. Một con người năng nổ, tích cực muốn thâu tóm, nắm bắt cảm nhận cho thật rõ tất cả cái mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa quê hương . Hai câu đầu cô gái phóng tầm mắt nhìn bao quát toàn bộ cánh đồng để chiêm ngưỡng cái mênh mông bát ngát của nó thì 2 câu cuối cô gái lại tập trung ngắm nhìn quan sát & đặc tả riêng 1 chẽn lúa đòng đòng & liên hệ với bản thân một cách hồn nhiên. Hình ảnh chẽn lúa đòng đòng đang phất phơ trong gió nhẹ dưới nắng hồng buổi mai mới đẹp làm sao. Hình ảnh ấy tượng trưng cho cô gái đang tuổi dậy thì căng đầy sức sống. Hình ảnh ngọn nắng thật độc đáo. Có người cho rằng đã có ngọn nắng thì cũng phải có gốc nắng & gốc nắng là mặt trời vậy. Bài ca dao quả là 1 bức tranh tuyệt đẹp & giàu ý nghĩa. Hướng dẫn tự học: - Nắm vững nội dung ôn tập. - Chuẩn bị cảm thụ ca dao( tiếp theo) BUỔI 3: BÀI TẬP CẢM THỤ CA DAO ( Tiếp theo) Bài tập 3: a) Xác định biện pháp tu từ trong bài ca dao sau: “ Thân em như trái bần trôi Gió dập sống dồi biết tấp vào đâu” ẩn dụ. So sánh. Điệp ngữ. Nhân hóa. b) “ Trái bần trôi ”là biểu tượng cho những con người nào trong xx hội? A. người con gái tội nghiệp. B. Người con gái lưu lạc. C. Người con gái lưu lạc nếm trải nhiều đắng cay, vất vả, đau khổ. D. Người phụ nữ bất hạnh. c) Hỡnh ảnh so sỏnh ở bài ca dao cú gỡ đặc biệt? Qua đõy, em thấy cuộc đời người phụ nữ trong xó hội phong kiến như thế nào? * Gợi ý: Bài ca dao núi về thõn phận người phụ nữ trong xó hội phong kiến. "Thõn em như trỏi bần trụi". Trong ca dao Nam bộ, hỡnh ảnh trỏi bần cũng như mự u, sầu riờng, thường gợi đến cuộc đời nghốo khổ, buồn đau, đắng cay. Hỡnh ảnh so sỏnh được miờu tả bổ sung bằng cỏc chi tiết "giú dập", "súng dồi", "biết tấp vào đõu". Cỏc chi tiết ấy gợi lờn cuộc đời người phụ nữ quỏ nhỏ bộ, số phận họ thật là lờnh đờnh, chỡm nổi trong sự mụng mờnh của xó hội ngày xưa. Họ ko mảy may cú 1 quyền tự quyết nào về chớnh bản thõn mỡnh cả. Người phụ nữ là hiện thõn của nỗi đau khổ ngày xưa. Bài tập 4: Bài ca dao “Số cô chẳng giàu thì nghèo” châm biếm bọn người nào trong xã hội xưa nay? Thầy phù thủy.. C. Thầy địa lí. Thầy bói. D. Thầy kiện. Bài tập 5: a) “ Chú tôi” được giới thiệu đáng yêu như thế nào trong bài ca dao “ Cái cò lặn lội bờ ao”? * Gợi ý: Bài ca dao có 6 câu lục bát đã đặc tả chân dung “ chú tôi” của cái cò như một lời mối lái. “ Cô yếm đào” là hình ảnh ẩn dụ cho cô thôn nữ xinh đẹp, trẻ trung.” Chú tôi” đang sống độc thân, chưa có người nâng khăn sửa túi. “ Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng?” Chú tôi” là một người đàn ông rất đặc biệt. Bốn chữ “ hay” giới thiệu cái nết chú tôi là say sưa rượu chè. “ Hay tửu hay tăm” là nghiện rượu, thích uống rượu ngon. “ Hay nước chè đặc” là nghiện chè, nghiện trà ngon. Người nông dân vốn cần cù “ hai sương một nắng”, chân lấm tay bùn quanh năm, nhưng chú cái cò lại “ hay nằm ngủ trưa”, nghĩa là rất lười biếng. “ Chú tôi hay tửu hay tăm Hay nước chè đặc hay nằm ngủ trưa” Những điều ước của chú cái cò cũng rất lạ, ta ít thấy trong tâm lí, trong suy nghĩ của người nông dân xưa nay. “ Ước những ngày mưa” để khỏi phải ra đồng làm lụng. “ Ước những đêm thừa trống canh” để ngủ được đẫy giấc. Điều “ ước” của chú tôi vừa kì quặc, vừa phi lí. Đêm chỉ có 5 canh, làm sao có thể “ Đêm thừa trống canh”. Chỉ thích ăn no ngủ kĩ mà lại rất lười biếng không muốn động chân mó tay vào bất kì công việc gì nên mới “ ước” như vậy: “ Ngày thì ước những ngày mưa Đêm thì ước những đêm thừa trống canh” Giọng bài ca dao nhẹ nhàng mà bỡn cợt. Chú cái cò là hình ảnh người nông dân nghiện rượu chè, thích ăn no ngủ kĩ mà lại rất lười biếng. Đó là đối tượng chaam biếm của dân gian được thể hiện một cách hóm hỉnh trong bài ca dao này. b) Tính cách của “ chú tôi” ra sao? A. Cần cù làm ăn. C. Lười nhác. B. Phong lưu nhàn nhã. D. Lười biếng, say sưa rượu chè. Hướng dẫn học bài: Làm hoàn thiện các bài tập. Chuẩn bị bài sau: Cảm thụ VB: Sông núi nước Nam, Phò giá về kinh. * Điều chỉnh, bổ sung:……………………………………………………………….. Ngày soạn: 29/9/2012 Ngày dạy: 1/10/2012 Buổi 4: Giới thiệu về thể thơ đường luật. Cảm thụ văn bản “Sông núi nước nam”, “Phò giá về kinh”. A. Mục tiêu cần đạt: - Học sinh mở rộng kiến thức về thể thơ đường luật. - Biết phân tích & cảm thụ 2 tác phẩm văn học: Sông núi nước Nam, Phò giá về kinh. B. Hoạt động dạy và học: I. Thể thơ Đường luật. Bao gồm : - Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. - Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt. - Thể thơ thất ngôn bát cú. - Thể thơ trường luật (dài hơn 10 câu). * Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. - HS chủ yếu học thể thơ này. - Là thể thơ mà mỗi bài chỉ có 4 câu.Mỗi câu 7 tiếng, viết theo luật thơ do các thi sĩ đời Đường (618-907) nước Trung Hoa sáng tạo nên. - Các nhà thơ VN sáng tác những bài thơ thất ngôn tứ tuyệt bằng chữ Hán- chữ Nôm hoặc bằng chữ Quốc ngữ. VD: - Nam Quốc Sơn Hà Lí Thường Kiệt.(viết bằng chữ Hán) - Bánh Trôi Nước. Hồ Xuân Hương.(viết bằng chữ Nôm) - Cảnh Khuya. HCM. (viết bằng chữ quốc ngữ) 1. Hiệp vần: Mỗi bài có thể có 3 vần chân, hoặc 2 vần chân.ở đây chỉ nói 3 vần chân(loại phổ biến), loại vần bằng. Các chữ cuối câu 1-2 & 4 hiệp vần. (Vần chân hoặc vần bằng). 2. Đối: Phần lớn không có đối. Nếu có: - Câu 1-2 đối nhau. - Câu 3- 4 đối nhau. Đối câu, đối ý, đối thanh. - Câu 2- 3 đối nhau. 3. Cấu trúc: 4 phần. Khai ,Thừa. Chuyển. Hợp. 4. Luật: Nhất, tam, ngũ, bất luận. Nhị, tứ, lục, phân minh. Các chữ 1- 3- 5 là bằng hay trắc đều được,các chữ 2- 4- 6 phải đúng luật bằng, trắc. - Luật bằng trắc (loại bài có 3 vần) + Các chữ không dấu, chỉ có dấu huyền thuộc thanh bằng. + Các chữ có dấu sắc, nặng, hỏi, ngã, thuộc thanh trắc. + Trong mỗi câu thơ, các chữ 2- 4- 6 phãi đối thanh. Nếu chữ thứ 2 là bằng đ chữ thứ 4 là trắc đ chữ thứ 6 là bằng. Nếu chữ thứ 2 là trắc đ chữ thứ 4 là bằng đ chữ thứ 6 là trắc. Nói một cách khác, mỗi câu thơ, chữ thứ 2 & 6 phải đồng thanh, chữ thứ 4 phải đối thanh với 2 chữ thứ 2 & 6. Cặp câu 1 & 4, cặp câu 2 & 3 thì các chữ thứ 2 - 4- 6 phải đồng thanh (cùng trắc hoặc cùng bằng) Luật bằng: 1 2 3 4 5 6 7 1 B T B Vần 2 T B T Vần 3 T B T 4 B T B Vần Luật trắc: 1 T B T Vần 2 B T B Vần 3 B T B 4 T B T Vần II. Cảm thụ: “ sông núi nước Nam” & “phò giá về kinh” Bài tập 1: Bài thơ “Sông núi nước Nam” thường được gọi là gì? * Gợi ý: Bài thơ từng được xem là bản Tuyên Ngôn độc lập đầu tiên được viết bằng thơ ở nước ta. Bài thơ là lời khẳng định hùng hồn về chủ quyền dân tộc Việt Nam & tỏ rõ một thái độ kiên quyết đánh tan mọi kẻ thù bạo ngược dám xâm lăng bờ cõi. Liên hệ: - Bình Ngô Đại Cáo. ( Nguyễn Trãi). - Tuyên Ngôn Độc Lập. ( HCM ) Bài tập 2: Nếu có bạn thắc mắc “Nam nhân cư” hay “Nam Đế cư”. Em sẽ giải thích thế nào cho bạn? * Gợi ý: - Nam Đế: Vua nước Nam. - Nam nhân: Người nước Nam. Dùng chữ Đế tỏ rõ thái độ ngang hàng với nước Trung Hoa.Nước Trung Hoa gọi Vua là Đế thì ở nước ta cũng vậy.->Khẳng định nước Nam có chủ (Đế: đại diện cho nước), có độc lập, có chủ quyền. Bài tập 3: Hoàn cảmh ra đời của bài thơ : “Sông Núi Nước Nam” là gì? A. Ngô Quyền đánh quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. B. LTK chống quân Tống trên sông Như Nguyệt. C. Quang Trung đại phá quân Thanh. D. Trần quang Khải chống quân Nguyên ở bến Chương Dương. Bài tập 4: Chủ đề của bài thơ “Sông Núi Nước Nam” là gì? Khẳng định chủ quyền lãnh thổ của đất nước. Nêu cao ý chí tự lực tự cường của dân tộc, niềm tự hào về độc lập & chủ quyền lãnh thổ của đất nước. Bài tập 5: Nêu cảm nhận của em về nội dung & nghệ thuật của bài “Sông núi nước Nam” bằng một đoạn văn (khoảng 5-7 câu). * Gợi ý: Bài thơ được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt.Giọng thơ đanh thép,căm giận hùng hồn. Nó vừa mang sứ mệnh lịch sử như một bài hịch cứu nước, vừa mang ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập lần thứ nhất của nước Đại Việt. Bài thơ là tiếng nói yêu nước & lòng tự hào dân tộc của nhân dân ta. Nó biểu thị ý chí & sức mạnh Việt Nam. “Nam quốc sơn hà” là khúc tráng ca chống xâm lăng biểu lộ khí phách & ý chí tự lập tự cường của đất nước & con người Việt Nam. Nó là bài ca của “Sông núi ngàn năm”. Bài tập 6: Tác giả bài thơ “Phò giá về kinh” là?Trần Quang Khải. Bài tập 7: Chủ đề của bài thơ “Phò giá về kinh” là gì? Thể hiện hào khí chiến thắng của quân dân ta. Thể hiện khát vọng hòa bình thịnh trị của dân tộc ta. Bài tập 9: Trong những nhận xét sau đây, nhận xét nào đúng cho cả 2 bài thơ “SNNN”, “PGVK”? A. Khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của đất nước. B. Thể hiện lòng tự hào trước những chiến công oai hùng của dân tộc. C. Thể hiện bản lĩnh, khí phách của dân tộc trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. D. Thể hiện khát vọng hòa bình. Bài tập 10: Em hãy nêu cảm nhận của em về bức tranh quê trong “Thiên Trường vãn vọng”. * Gợi ý: Bài tứ tuyệt “Thiên Trường vãn vọng” là bức tranh quê đậm nhạt, mờ sáng rất đẹp & tràn đầy sức sống. Một bút pháp nghệ thuật cổ điển tài hoa. Một tâm hồn thanh cao yêu đời. Tình yêu thiên nhiên, yêu đồng quê xứ sở đã được thể hiện bằng một số hình tượng đậm đà, ấm áp qua những nét vẽ tinh tế, gợi hình, gợi cảm, giàu liên tưởng. Kì diệu thay, bài thơ đã vượt qua hành trình trên bảy trăm năm, đọc nên nó vẫn cho ta nhiều thú vị. Ta vẫn cảm thấy cánh cò trắng được nói đến trong bài thơ vẫn còn bay trong ráng chiều đồng quê & còn chấp chới trong hồn ta. Tình quê & hồn quê chan hòa dào dạt. Hướng dẫn học bài: Làm hoàn thiện các bài tập. Chuẩn bị bài sau: Ôn tập từ láy, đại từ, từ ghép.. * Điều chỉnh, bổ sung:…………………………………………………………….. Ngày soạn: 6/10/2012 Ngày dạy: 8/10/2012 BUỔI 5-6: ễN TẬP VÀ THỰC HÀNH MỘT SỐ BÀI TẬP NÂNG CAO VỀ TỪ VỰNG TIẾNG VIỆT (Từ ghép, từ láy, đại từ ) A.MỤC TIấU CẦN ĐẠT: - Tiếp tục củng cố cho học sinh kiến thức về từ ghép,từ láy,đại từ. - Biết cách nhận biết và sử dụng các loại từ trên. B. BÀI MỚI: I. Từ ghép 1. Thế nào là từ ghép,có mấy loại từ ghép. 2. Lấy ví dụ Bài tập 1: Hãy gạch chân các từ ghép - phân loại. a. Trẻ em như búp trên cành. Biết ăn ngủ biết học hành là ngoan. (HCM) b. Ai ơi bưng bát cơm đầy. Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần. (ca dao) c. Nếu không có điệu Nam Ai. Sông Hương thức suốt đêm dài làm chi. Nếu thuyền độc mộc mất đi. Thì Hồ Ba Bể còn gì nữa em. (Hà Thúc Quá) Bài tập 2: Phân biệt, so sánh nghĩa của từ nghép với nghĩa của các tiếng: a. ốc nhồi, cá trích, dưa hấu . b. Viết lách, giấy má, chợ búa, quà cáp. c. Gang thép, mát tay, nóng lòng. * Gợi ý: Có một số tiếng trong cấu tạo từ ghép đã mất nghĩa, mờ nghĩa. Tuy vậy người ta vẫn xác định được đó là từ ghép CP hay đẳng lập. Nhóm a: Nghĩa của các từ ghép này hẹp hơn nghĩa của tiếng chính đ từ ghép CP. Nhóm b: Nghĩa của các từ ghép này khái quát hơn nghĩa của các tiếng đ từ ghép Đl. Bài tập 3: Hãy tìm các từ ghép và từ láy có trong VD sau. a. Con trâu rất thân thiết với người dân lao động. Nhưng trâu phải cái nặng nề, chậm chạp, sống cuộc sống vất vả, chẳng mấy lúc thảnh thơi. Vì vậy, chỉ khi nghĩ đến đời sống nhọc nhằn, cực khổ của mình, người nông dân mới liên hệ đến con trâu. b. Không gì vui bằng mắt Bác Hồ cười. Quên tuổi già tươi mãi tuổi hai mươi. Người rực rỡ một mặt trời cách mạng. Mà đế quốc là loài dơi hốt hoảng. Đêm tàn bay chập choạng dưới chân Người. Gợi ý: a.- Các từ ghép: con trâu, người dân, lao động, cuộc sống, cực khổ, nông dân, liên hệ. - Các từ láy: thân thiết, nặng nề, chậm chạp, vất vả, thảnh thơi, nhọc nhằn. b- Từ ghép: tuổi già, đôi mươi, mặt trời, cách mạng, đế quốc, loài dơi. - Từ láy: rực rỡ, hốt hoảng, chập choạng. Bài tập 4: Hãy tìm từ ghép trong đoạn văn sau & sắp xếp chúng vào bảng phân loại. Mưa phùn đem mùa xuân đến, mưa phùn khiến những chân mạ gieo muộn nảy xanh lá mạ. Dây khoai, cây cà chua rườm rà xanh rợ các trảng ruộng cao. Mầm cây sau sau, cây nhội, cây bàng hai bên đường nảy lộc, mỗi hôm trông thấy mỗi khác. … Những cây bằng lăng mùa hạ ốm yếu lại nhú lộc. Vầng lộc non nảy ra. Mưa bụi ấm áp. Cái cây được cho uống thuốc. (Tô Hoài) Bài tập 5: Hãy chọn cụm từ thích hợp ( trăng đã lên rồi, cơn gió nhẹ, từ từ lên ở chân trời, vắt ngang qua, rặng tre đen, những hương thơm ngát) điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh đoạn văn dưới đây: Ngày chưa tắt hẳn, trăng đã lên rồi. Mặt trăng tròn, to và đỏ từ từ lên ở chân trời, sau rặng tre đen của làng xa. Mấy sợi mây con vắt ngang qua, mỗi lúc mảnh dần rồi đứt hẳn. Trên quãng đồng ruộng, cơn gió nhẹ hiu hiu đưa lại, thoang thoảng những hương thơm ngá (Thạch Lam) II. Từ láy 1. Thế nào là từ láy,có mấy loại từ láy. 2. Lấy ví dụ. Bài tập 1: Cho các từ láy: Long lanh, khó khăn,vi vu, nhỏ nhắn, ngời ngời, bồn chồn, hiu hiu, linh tinh, loang loáng, thăm thẳm, tim tím. Hãy sắp xếp vào bảng phân loại: Bài tập 2: Đặt câu với mỗi từ sau: A. Lạnh lùng. B. Lạnh lẽo. C. Lành lạnh. D. Nhanh nhảu. Đ. Lúng túng. Bài tập 3:Tìm, tạo từ láy khi đã cho trước vần a.Vần a: VD: êm ả, óng ả, oi ả, ra rả, ha hả, dà dã, na ná. . . b. Vần ang: VD: làng nhàng, ngang tàng, nhịp nhàng, nhẹ nhàng . . . c. Phụ âm nh: VD: nho nhỏ, nhanh nhảu, nhanh nhẹn, nhóng nhánh, nhỏ nhoi, nhớ nhung . . . d. Phụ âm kh: VD: khúc khích, khấp khểnh, khập khà khập khiễng, khó khăn. . . C.Hướng dẫn học bài: -Làm hoàn thiện các bài tập. - Chuẩn bị bài sau: Ôn tập từ láy, đại từ ( tiếp). BUỔI 6: Bài tập 5: Hãy thay từ “có” bằng từ láy thích hợp để đoạn văn sau giàu hình ảnh hơn. Đồng quê vang lên âm điệu của ngày mới. Bến sông có những chuyến phà. Chợ búa có tiếng người.Trường học có tiếng trẻ học bài. VD: (dạt dào- rộn ràng- ngân nga) Bài tập 6: Hãy tìm các từ láy trong đoạn thơ sau: a.Vầng trăng vằng vặc giữa trời. Đinh ninh hai miệng, một lời song song. . . (Tkiều-NDu) b.Gà eo óc gáy sương năm trống. Hòe phất phơ rủ bóng bốn bên. Khắc giờ đằng đẵng như niên. Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa. . . (Chinh phụ ngâm) c.Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông chợ mấy nhà. (Bà huyện Thanh Quan) d.Năm gian nhà cỏ thấp le te. Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe. Lưng dậu phất phơ màu khói nhạt. Làn ao lóng lánh bóng trăng loe. (Thu ẩm-NKhuyến) đ.Chú bé loắt choắt. Cái sắc xinh xinh. Cái chân thoăn thoắt. Cái đầu nghênh nghênh. (Lượm- Tố Hữu) Bài tập 7: Hãy chọn từ thích hợp trong các từ: âm xâm, sầm sập, ngai ngái, ồ ồ, lùng tùng, độp độp, man mác để điền vào chỗ trống trong đoạn văn sau: Mưa xuống sầm sập, giọt ngã, giọt bay, bụi nước tỏa trắng xóa.Trong nhà âm xâm hẳn đi.Mùi nước mưa mới ấm, ngòn ngọt, man mác. Mùi ngai ngái, xa lạ của những trận mưa đầu mùa đem về. Mưa rèo rèo trên sân, gõ độp độp trên phên nứa, mái giại, đập lùng tùng, liên miên vào tàu lá chuối. Tiếng giọt gianh đổ ồ ồ, xối lên những rãnh nước sâu. III .Đại từ 1. Thế nào là đại từ,đặc điểm của đại từ. 2. Lấy ví dụ. Bài tập 1: Hãy xác định đại từ & chỉ rõ nó thuộc loại đậi từ nào? a. Bố để ý là sáng nay, lúc cô giáo đến thăm khi nói tới mẹ, tôi có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ với mẹ. Để cảnh cáo tôi bố đã viết thư này. Đọc thư tôi đã xúc động vô cùng. b. Sao không về hả chó? Nghe bom thằng Mĩ nổ. Mày bỏ chạy đi đâu? Tao chờ mày đã lâu. Cơm phần mày để cửa Sao không về hả chó? Tao nhớ