Giáo án dạy Vật lý lớp 8 tiết 6: Lực ma sát

Ngày soạn: 29/ 9 / 2013 Ngày dạy: 02 / 10 / 2013 Tiết 6. LỰC MA SÁT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Nhận biết lực ma sát là một loại lực cơ học. Phân biệt được ma sát trượt, ma sát nghỉ, ma sát lăn. Làm thí nghiệm để phát hiện ma sát nghỉ. Phân tích được một số hiện tượng về lực ma sát có lợi, có hại trong đời sống và kĩ thuật. Nêu được cách khắc phục tác hại của lực ma sát và vận dụng ích lợi của lực này. 2. Kĩ năng: - Đo lực, đo Fms để rút ra nhận xét về đặc điểm của Fms. 3.Thái độ: - Nghiêm túc, trung thực và hợp tác trong thí nghiệm. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Mỗi nhóm: 1 lực kế, 1 miếng gỗ có móc, 1 quả cân. - Cả lớp: Tranh vẽ to hình 6.1. III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - DH tích cực - DH hợp tác IV. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC * HOẠT ĐỘNG 1. ổn định lớp, tạo tình huống học tập - Mục tiêu: kt sự chuyên cần của hs, gây hưng thú học tập cho hs. - Đồ dung dạy học: - Thời gian: 5’ - Cách tiến hành: Hoạt động của GV , HS Nội dung - GV: Y/C lt báo cáo sĩ số lớp Thế nào là hai lực cân bằng? Hiện tượng gì xảy ra khi có lực cân bằng tác dụng lên vật? Chữa bài tập 5.5(SBT) HS2: Chữa bài tập 5.6 (SBT) - GV: tại sao con ngừơi lại có thể đi lại được trên mặt đất mà không bị ngã? - HS: lt báo cáo sĩ số lớp cho GV + lớp 8A: + lớp 8B: * HOẠT ĐỘNG 2: tìm hiểu khi nào có lực ma sát - Mục tiêu: giúp hs biết được khi nào xuất hiện lực ma sát, và lấy dược các vd về lực ma sát. - Đồ dùng dạy học: SGK - Thời gian: 18’ - Cách tiến hành: Hoạt động của GV , HS Nội dung - Yêu cầu HS đọc thông tin mục 1 và trả lời câu hỏi: Fmstrượt xuất hiện ở đâu? - Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào? - Yêu cầu HS hãy tìm Fmscòn xuất hiện ở đâu trong thực tế. - Yêu cầu HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi: Fmslăn xuất hiện giữa hòn bi và mặt sàn khi nào? - Yêu cầu HS tìm thêm ví dụ về ma sát lăn trong đời sống và trong kĩ thuật. - Lực ma sát lăn xuất hiện khi nào? - Cho HS quan sát và yêu cầu HS phân tích H6.1 để trả lời câu hỏi C3. - Yêu cầu HS đọc hưóng dẫn thí nghiệm và nêu cách tiến hành. - Yêu cầu HS tiến hành TN theo nhóm. - Yêu cầu HS trả lời C4 và giải thích. - Lực ma sát nghỉ xuất hiện trong trường hợp nào? Lưu ý:Fmsnghỉ có cường độ thay đổi theo lực tác dụng lên vật - Yêu cầu HS tìm ví dụ về ma sát nghỉ. I. Khi nào có lực ma sát? 1. Lực ma sát trượt - đọc thông tin và trả lời được: Fms trượt ở má phanh ép vào bánh xe. - NX: Lực ma sát trượt xuất hiện khi vật chuyển động trượt trên mặt vật khác. - C1: Ma sát giữa dây cung ở cần kéo của đàn nhị, violon,... với dây đàn;.... 2. Lực ma sát lăn - đọc thông tin và trả lời: Fmslăn xuất hiện khi hòn bi lăn trên mặt sàn. - C2: Ma sát sinh ra ở các viên bi đệm giữa trục quay với ổ trục. Ma sát giữa các con lăn với mặt trượt (dịch chuyển các vật nặng, đầu cầu,....). NX: Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật chuyển đông lăn trên mặt vật khác - C3: Cường độ lực ma sát lăn nhỏ hơn ma sát trượt 3. Ma sát nghỉ - đọc và nắm được cách tiến hành TN. - Làm thí nghiệm theo hướng dẫn và đọc số chỉ của lực kế. - C4: Vật vẫn đứng yên chứng tỏ vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng (Fk = Fmsn) - NX: Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi vật chịu tác dụng của lực kéo mà vật vẫn đứng yên. - C5: Trong sản xuất: sản phẩm chuyển động cùng với băng truyền nhờ ms nghỉ Trong đời sống: nhờ có ma sát nghỉ con người mới đi lại được... * HOẠT ĐỘNG 3: tìm hiểu về lợi ích và tác hại của lực ma sát trong đời sống và trong kĩ thuật - Mục tiêu: hs biết được tác mặt lợi mặt hại của lực ma sát. - Đồ dùng day học: SGK - Thời gian: 10’ - Cách tiến hành: Hoạt động của GV , HS Nội dung - Yêu cầu HS quan sát H6.3,mô tả lại tác hại của ma sát và biện pháp làm giảm ma sát đó. - GV chốt lại tác hại của ma sát và cách khắc phục: tra dầu mỡ giảm ma sát 8 - 10 lần; dùng ổ bi giảm ma sát 20-30 lần. - Việc phát minh ra ổ bi có ý nghĩa ntn? - Yêu cầu HS quan sát H6.4 chỉ ra được lợi ích của ma sát và cách làm tăng (C7). II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật - C6: a. Ma sát trượt làm mòn xích đĩa Khắc phục: tra dầu mỡ. b. Ma sát trượt làm mòn trục, cản trở CĐ. Khắc phục: lắp ổ bi, tra dầu mỡ. c. Ma sát trượt làm cản trở CĐ của thùng. Khắc phục: lắp bánh xe con lăn. - trả lời: T/ d của ổ bi: giảm ms sát. C7: Cách làm tăng ma sát a. Tăng độ nhám của bảng b. Tăng độ sâu của rãnh ren Độ nhám của sườn bao diêm c. Tăng độ sâu khía rãnh mặt lốp * HOẠT ĐỘNG 4. vận dụng – củng cố - Mục tiêu: giúp hs ghi nhớ và khắc sâu kiến thức mới. - Đồ dùng dạy học: SGK - Thời gian: 8’ - Cách tiến hành: Hoạt động của GV , HS Nội dung - Yêu cầu HS giải thích các hiện tượng trong C8 và cho biết trong các hiện tượng đó ma sát có ích hay có hại - GV: Yêu cầu HS hệ thống lại kiến thức III. Vận dụng - C8: a. Vì ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nhỏ ma sát có ích. b. Lực ma sát lên lốp ô tô quá nhỏ nên bánh xe bị quay trượt ma sát có ích. c. Vì ma sát giữa mặt dường với đế giày làm mòn đế ma sát có hại. d. Để tăng độ bám của lốp xe với mặt đường ma sát có lợi. * HOẠT ĐỘNG 5. hướng dẫn về nhà - Mục tiêu: hướng dẫn hs về nhà học bài và trả lời câu hỏi từ C1 đến C3và chuẩn bị bài mới. - Đồ dùng dạy học: SGK, SBT - Thời gian: 4’ - Cách tiến hành: GV hướng dẫn hs về nhà trả lời câu hỏi trong SGK và làm bài tập trong sbt - Học bài và làm bài tập 6.1- 6.5 (SBT).