Giáo án Địa lý 1 - Dân số và sự gia tăng dân số

Phần hai ĐỊA LÍ KINH TẾ - XÃ HỘI Chương VIII ĐỊA LÍ DÂN CƯ Bài DÂN SỐ VÀ SỰ GIA TĂNG DÂN SỐ MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học HS cần: Biết được quy mô dân số, tình hình biến động dân số thế giới và giải thích được nguyên nhân Hiểu được các thuật ngữ: Tỉ suất sinh thô và tử suất tử thô. Phân biệt được gia tăng dân dân số tự nhiên, gia tăng dân số cơ học và gia tăng dân số. Phân tích được hậu quả của gia tăng dân số không hợp lí. Biết tính tử suất sinh, tỉ suất tử, tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên và tỉ suất gia tăng dân số Nhận xét, phân tích biểu đồ, lược đồ, bảng số liệu về tỉ suất sinh, tử và tỉ suất gia tăng tự nhiên. THIẾT BỊ DẠY HỌC Bản đồ địa lí dân cư thế giới Biểu đồ tỉ suất sinh thô, tỉ suất tử thô HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Mở bài: Phương án 1: Mở bài như gợi ý Phương án 2: Mở bài bằng cách nêu ra một số câu hỏi nhằm định hướng hoạt động nhận thức của HS. Ví dụ: Dân số thế giới luôn có sự biến động, quy mô dân số ở các nước, các vùng lãnh thổ không giống nhau, vì sao? Sự gia tăng dân số không hợp lí có ảnh hưởng như thế nào đối với sự phát triển kinh tế - xã hội?... Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung chính HĐ 1: Bước 1: HS đọc mục 1 trong SGK và rút ra nhận xét về quy mô dân số trên thế giới. Cho dẫn chứng chứng minh HS dựa vào bảng số liệu dân số thế giới từ năm 1804 đến năm 2005, nhận xét về tình hình phát triển dân số thế giới. GV gợi ý: Tính số năm dân số tăng thêm 1 tỉ người, dân số tăng gấp đôi rồi rút ra nhận xét. Bước 2: HS trình bày kết quả, GV giúp HS chuẩn kiến thức và nhấn mạnh: Quy mô dân số có sự chênh lệch giữa 2 nhóm nước phát triển và đang phát triển (dẫn chứng). HĐ 2: Phương án 1: Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Đọc mục 1 (phần a, b, c) và dựa vào biểu đồ 30.1, 30.2, lược đồ 30.3 hay: + Cho biết tỉ suất sinh thô, tỉ suất tử thô và tỉ suất gia tăng tự nhiên là gì? + Nhận xét về xua hướng biến động tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô của thế giới, của các nước đang phát triển và các nước đang phát triển giai đoạn 1950 – 2005 + Nhận xét tình hình gia tăng dân số tự nhiên hàng năm trên thế giới giai đoạn 1950 – 2005 HS làm việc khoảng 15 phút Bước 2: HS trình bày kết quả trước lớp GV chuẩn xác kiến thức và và giải thích thêm về các yếu tố tác động đến tỉ suất sinh và tỉ suất tử, tương quan giữa mức sinh và mức tử ở ác nhóm nước có GTTN khác nhau. GV giải thích vì sao tỉ suất tăng tự nhiên được coi là động lục phát triển dân số. GV đặt câu hoi: Hậu quả của việc gia tăng dân số không hợp lí (Quá nhanh hoặc suy giảm dân số) đối với kinh tế, xã hội và môi trường? Phương án 2: GV chia HS lớp thành nhóm và giao cho 2 nhóm tìm hiểu nội dung: Tỉ suất sinh thô Tỉ suất tử thô Gia tăng tự nhiên hậu quả của gia tăng tự nhiên HS thảo luận nhóm (khoảng 10 phút). HS báo cáo kết quả làm việc trước lớp (đại diện của 4 nhóm, các nhóm khác bổ sung). GV nhận xét và chốt kiến thức HĐ 3: GV thuyết trình giảng giải: Gia tăng cơ học là gì? Nguyên nhân gây nên các luồng di chuyển của dân cư. Tỉ suất nhập cư, tỉ suất xuất cư và tỉ suất gia tăng cơ học Ảnh hưởng của gia tăng dân số cơ học đối với sự biến đổi dân số của thế giới nói chung, của từng khi vực, tùng quốc gia nói riêng. I. Dân số và tình hình phát triển dân số thế giới Dân số thế giới Dân số thế giới: 6.137 triệu người (năm 2001) Quy mô dân số giữa các nước, các vùng lãnh thổ rất khác nhau. Tình hình phát triển dân số trên thế giới Thời gian dân số tăng thêm 1 tỉ người và thời gian dân số tăng gấp đôi ngày càng rút ngắn. + Tăng thêm 1 tỉ người rút ngắn từ 123 năm (giai đoạn 1804 – 1927) xuống 12 năm (giai đoạn 1987 – 1999). + Tăng gấp đôi rút ngắn từ 123 năm xuống 47 năm Nhận xét: Tốc độ gia tăng dân số tăng nhanh; quy mô dân số thế giới ngày càng lớn và tốc độ tăng dân số ngày càng nhanh. II. Gia tăng dân số Gia tăng tự nhiên Tỉ suất sinh thô (SGK) Tỉ suất tử thô (SGK) Tỉ suất gia tăng tự nhiên (SGK) Nhận xét: + Tỉ suất sinh thô có xu hướng giảm mạnh, nhưng các nước phát triển giảm nhanh hơn + Tỉ suất thô có xu hướng giảm rõ rệt + Gia tăng tự nhiên: 4 nhóm có mức GTTN khác nhau Gia tăng bằng 0 và âm: LBN, một số quốc gia ở Đông Âu Gia tăng chậm < 0,9%: Các quốc gia ở Bắc Mĩ, Ôt-xtray-lia, Tây Âu Gia tăng trung bình từ 1 – 1,9%: Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Braxin… Gia Tăng cao nhất từ 2% đến 3%: Các quốc gia ở Châu Phi, Một số quốc gia ở Trung Đông