Giáo án Địa lý 10 - Tiết thứ 1 - Bài 18: Sinh quyển, các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật

Tiết thứ 1 BÀI 18 SINH QUYỂN. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CỦA SINH VẬT. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học HS cần: Về kiến thức. Hiểu rõ ảnh hưởng của từng nhân tố của môi trường đối với sự sống và sự phân bố của sinh vật. Về kĩ năng. Rèn luyện kĩ năng tu duy cho HS (Kĩ năng phân tích, so sánh mối quan hệ giữa sinh vật với môi trường). Quan sát, tìm hiểu thực tế địa phương để thấy được tác động của các nhân tố tới sự phát triển và phân bố sinh vật. Về thái độ hành vi Quan tâm đến thực trạng suy giảm diện tích rừng ở Việt Nam và trên thế giới hiện nay; tích cực trồng rừng, chăn sóc cây xanh và bảo vệ các loài động, thực vật. THIẾT BỊ DẠY HỌC. Tranh, ảnh về thực vật ở một số đới tự nhiên (đài nguyên, ôn đới, nhiệt đới…) Băng hình, đĩa CD về thực, động vật các đới tự nhiên. MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý. Về nội dung Bài này có 2 nội dung: Sinh quyển và các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật. Tuy vậy, trọng tâm của bài là phần thứ hai. Nội dung khó là vấn đề xác định giới hạn của sinh quyển Giới hạn phân bố của sinh vật quyết định quyết định giới hạn của sinh quyển. Giới hạn phía trên của sinh quyển là nơi tiếp giáp với tầng ôdôn của khí quyển (22- 25Km) . Sinh vật không thể xâm nhập và tồn tại trong tầng ôdôn, vì tầng này hấp thụ tia tử ngoại, làm cho sinh vật bị tiêu diệt. Giới hạn phía dưới là đáy vực thảm của đại dương (trên 11 Km); trong lục địa giới hạn cuối cùng của vỏ phong hóa, ở độ sâu trung bình 60m, hiếm khi tới 100 – 200m. Tuy nhiên, sinh vâth không phân bố đều khắp sinh quyển, mà chỉ tập trung vào một lớp dày khoảng vài chục mét, nơi chủ yếu có thực vật mọc. Như vậy sinh quyển gồm có tầng thấp của khí quyển, toàn bộ thủy quyển, thổ nhưỡng và vỏ phong hóa. Về phương pháp Đàm thoại. Thảo luận nhóm. Khai thác các kênh chữ và ảnh đê làm rõ kiến thức trọng tâm. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Lên lớp: - kt sĩ số, ổn định tổ chức. - kt bài cũ theo câu hỏi sgk Hoạt động của GV và HS Nội dung chính HĐ 1: hs: Bước 1: HS dựa vào kênh chữ SGK, vốn hiểu biết trả lời các câu hỏi: Sinh quyển là gì? Câu hỏi mục 1 trong SGK. Bước 2: HS phát biểu, GV giúp HS chuẩn kiến thức. HĐ 2: Cả lớp HS dựa vào SGK, vốn hiểu biết, trình bày vai trò của sinh quyển * Chuyển ý: Tương tự như sự hình thành và phân bố của đất. Sinh vật cũng chịu ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên: khí hậu. HĐ 3: Nhóm Bước 1: Nhóm 1: Dựa vào hình ảnh cây xung quanh, Hinhg 18, kênh chữ SGK thảo luận theo các câu hỏi.: - Nhân tố khí hậu có ảnh hưởng gì đến SV? - Dựa vào SGK, vốn hiểu biết, thảo luận theo các câu hỏi: - Nhân tố đất và địa hình có ảnh hưởng như thế nào đến SV? Gợi ý cho hs. Chú ý: - Mối quan hệ giữa TV và ĐV. - Ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của con người đối với SV/ Bước 2: Đại diện hs lên trình bày, các ks khác bổ xung, GV giúp HS chuẩn kiến thức. I. Sinh quyển 1. Khái niệm Là quyển chứa toàn bộ các sinh vật sống (gồm thực động vật, vi sinh vật) 2. Vai trò của sinh quyển - Tạo ra ôxi tự do thông qua quá trình quang hợp - Tham gia vào quá trình hình thành 1 số loại đá, mỏ quặng, khoáng sản: than bùn, than đá. - Đóng vai trò chủ đạo đối với sự hình thành đất. - Ảnh hưởng tới thủy quyển qua quá trình trao đổi vật chất giữa sinh vật và môi trường nước. II. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của sinh vật 1. Khí hậu: Ảnh hưởng trực tiếp thông qua: Nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, ánh sáng - Nhiệt độ: Ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và phân bố của SV. - Nước và độ ẩm: Quyết định sự sống của sinh vật, tác động trực tiếp tới sự phát triển và phân bố của sinh vật - Sự thay đổi nhiệt độ theo vĩ độ dẫn dến sự thay đổi thực vật theo vĩ độ - Ánh sáng ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự quang hợp của thực vật 2. Đất. - Ảnh hưởng rõ rệt đến sự sinh trưởng và phân bố SV do khác nhau về đặc lí, hóa và độ ẩm. 3. Địa hình: - Độ cao, hướng sườn, độ dốc của địa hình ảnh hưởng đến sự phân bố SV vùng núi. - Vành đai SV thay đổi theo độ cao. - Lượng nhiệt ẩm ở các hướng sườn khác nhau nên độ cao bắt đầu và kết thúc của các vành đai SV khác nhau. 4. Sinh vật - Thức ăn quyết định sự phát triển và phân bố của ĐV Mối quan hệ giữa ĐV và TV rất chặt chẽ vì: Thực vật là nơi cư trú của động vật. Thức ăn của động vật Con người tác đọng 2 mặt: tích cực và tiêu cực. Ảnh hưởng lớn đến phân bố SV: du nhập, vận chuyển sv( vd ốc bươu vàng) .. Mở rộng hay thu hẹp phạm vi phân bố của SV: VD chặt hạ rừng, trồng rừng., bảo vệ khôi phục sv.. Việt nam: Diện tích rừng bị suy giảm ĐÁNH GIÁ Nối các ý ở cột A và cột B sao cho hợp lí. A. Nhân tố B. vai trò Sinh vật Khí hậu Con người Địa hình Đất Ảnh hưởng trực tiếp thông qua: nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, ánh sáng Mở rộng hoặc thu hẹp phạm vi phân bố của SV Ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự quang hợp của thực vật Quyết định hoạt sự sống, phát triển và phân bố của TV Hình thành vành đại SV thay đổi theo độ cao Củng cố KT: - nhắc lại kiến thức chình: kn, các nhân tố. - HS cho biết sinh vật xung quanh ta chịu ảnh hưởng bởi những nhân tố nào? Vì sao lại có cây lá rụng ? Nhắc: hs về tìm hiểu tiếp bài học và hình 18 Chuẩn bị bài mới.