Giáo án Điện công nghệp - Chương 3: Khí cụ điện

Chương 3: KHÍ CỤ ĐIỆN 3.1. PHÂN LOẠI KHÍ CỤ ĐIỆN - Khí cụ điện là những thiết bị điện dùng để đóng, cắt, điều khiển, điều chỉnh và bảo vệ lưới điện, máy điện, mạch điện, 3.2. SỰ PHÁT SINH HỒ QUANG VÀ SỰ PHÁT NÓNG CỦA KHÍ CỤ ĐIỆN - Phóng điện hồ quang chỉ xảy ra khi các dòng điện có trị số lớn (> 0,5A) - Dòng điện chạy trong vật dẫn làm cho khí cụ điện nóng lên. 3.3. MỘT SỐ KHÍ CỤ ĐIỆN THÔNG DỤNG 3.3.1. Áp tô mát dòng cực đại - Cấu tạo và nguyên lý làm việc của áp tô mát dòng cực đại và điện áp thấp. (1) - lò xo (2) - các tiếp điểm (3) - ngàm (4) - đòn bẩy (5) - cuộn dây (6) - giá đỡ (7) - lẫy (8) - phần tử đốt nóng (9) - cuộn dây điện áp 0,05 0,01 1 10 10000 10 t (s) Bội số của dòng điện - Thông thường các CB trong công nghiệp có đặc tính thời gian - dòng điện như sau: - Kí hiệu trên bản vẽ của áptômát 3.3.2. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của áp tô mát chống giật một pha (1) - lò xo (2) - ngàm (3) - lẫy (4) - lò xo (5) - lõi thép (6) - cuộn dây (7) – lõi thép 8) - cuộn dây thứ cấp 3.3.3. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của áp tô mát chống giật ba pha - Thông số kỹ thuật và cách lựa chọn áp tô mát Inm > Ikđ Iqt = (1,1 ¸ 1,2). Itt 3.3.4. Công tắc tơ - Công tắc tơ là loại khí cụ điện dùng để đóng ngắt mạch điện động lực bằng tay (thông qua bộ nút ấn) hoặc tự động. 1 - tiếp điểm chính 2 - tay đòn 3 - tiếp điểm phụ 4 - lõi thép động 5 - lò xo 6 - vòng chóng rung 7 - lõi thép tĩnh 8 - cuộn dây - Các kí hiệu của công tắc tơ trên bản vẽ K1 K13 K14 K12 - Các thông số kỹ thuật của công tắc tơ Iđm = (1,2 ¸ 1,5).Itt Uđm ≥ Ulv 3.3.5. Rơle nhiệt Rơle nhiệt là loại khí cụ điện tự động đóng, cắt tiếp điểm nhờ sự co dãn vì nhiệt của các thanh kim loại. (1) - đòn bẩy (2) - các tiếp điểm thường đóng (3) - tiếp điểm thường mở (4) - vít điều chỉnh (5) - thanh lưỡng kim (6) - cầu nối (7) - dây đốt nóng (8) - cần gạt 3.3.6. Rơle thời gian điện tử - Rơle thời gian được dùng nhiều trong các mạch tự động điều khiển. Nó có tác dụng làm trễ quá trình đóng, mở các tiếp điểm sau một khoảng thời gian chỉ định nào đó. Khối rơle Đế cắm K VR RL C R  - + K1 K2 Cuộn dây Thường đóng mở chậm Thường mở đóng chậm - Nguyên lý hoạt động của loại rơle ON DELAY K C VR RL K2 K1 + _ Cuộn hút Tiếp điểm phụ Thường mở mở chậm Thường đóng đóng chậm Nguyên lý hoạt động của rơle thời gian điện tử kiểu OFF DELAY 3.3.7. Rơle tốc độ (1) - trục quay (roto) (2) - nam châm vĩnh cửu (3) - stato (4) - cần tác động - Đây là loại khí cụ điện dùng để đóng, ngắt mạch điện khi tốc độ động cơ đạt đến một trị số nào đó. 3.3.8. Công tắc chuyển mạch - Là loại khí cụ điện đóng, ngắt nhờ ngoại lực (có thể bằng tay hoặc điều khiển qua một cơ cấu nào đó). Bao gồm; Công tắc gạt, Công tắc hành trình, Công tắc xoay, Công tắc ấn, Công tắc ấn – xoay (nút dừng khẩn cấp), Công tắc tắc có khoá (khoá điện), Công tắc gạt Công tắc hành trình Công tắc xoay Công tắc ấn - xoay Công tắc có khoá Công tắc 1 ngã Công tắc 2 ngã Công tắc 3 ngã - Kí hiệu công tắc 3.3.9. Nút ấn - Là loại khí cụ điện dùng để đóng ngắt các thiết bị điện bằng tay. Nút ấn thường mở Nút ấn thường đóng Nút ấn liên động 3.3.10. Cầu chì Là loại khí cụ điện dùng để bảo vệ thiết bị điện và lưới điện khi bị sự cố quá tải hoặc ngắn mạch - Kí hiệu của cầu chì trên bản vẽ kỹ thuật Cầu chì thông thường Cầu chì tự rơi ba pha 3.3.11. Các loại cảm biến - Cảm biến nhiệt độ - Cảm biến quang 3.4. MỘT SỐ KÍ HIỆU THÔNG DỤNG TRONG ĐIỆN CÔNG NGHIỆP BẢNG 1: Bảng so sánh cách vẽ một số kí hiệu thường gặp STT Việt nam Mỹ Nhật Tây Âu Ý nghĩa 01 Tiếp điểm thường mở, đóng chậm 02 Tiếp điểm thường đóng, mở chậm 03 Tiếp điểm thường mở 04 Tiếp điểm thường đóng