Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (nâng cao) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 50 – Chất rắn

BÀI 50 – CHẤT RẮN Ngày soạn: 30/03 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Phân biệt được chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình dựa vào hình dạng bên ngoài, hiện tượng nóng chảy và cấu trúc vi mô của chúng Biết thế nào là chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể Hiểu được chuyển động nhiệt ở chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình Có khái niệm về tính dị hướng và đẳng hướng của tinh thể và chất vô định hình 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập Giải thích được tính dị hướng và đẳng hướng II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Mô hình một số tinh thể: muối ăn, kim cương than chì Tranh vẽ các tinh thể trên (nếu không có mô hình) Đèn chiếu, kính lúp, kính hiển vi, một ít muối ăn 2. Học sinh Ôn lại kiến thức về cấu tạo chất Tham khảo trước bài học mới III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Hoạt động 1: ỔN ĐỊNH LỚP, KIỂM TRA SĨ SỐ & KIỂM TRA BÀI CŨ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhận xét câu trả lời của bạn Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Trình bày cấu tạo của chất nói chung Gọi học sinh trả lời Nhận xét, cho điểm Hoạt động 2: TÌM HIỂU CHẤT RẮN KẾT TINH VÀ CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH Các chất rắn có hình dạng và thể tích xác định, chất rắn được chia thành hai loại: Chất kết tinh: có cấu trúc tinh thể, có dạng hình học xác định, có nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ đông đặc xác định Chất vô định hình: không có cấu trúc tinh thể, không có dạng hình học xác định, không có nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ xác định, có tính đẳng hướng Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Quan sát hình ảnh nguyên tử trên bề mặt đơn tinh thể mica Đọc sgk, tìm hiểu về thuật ngữ : trạng thái, điều kiện có biến đổi trạng thái Đọc sgk, quan sát các hình ảnh và trả lời C1 Đọc sgk phần 1 Chất rắn kết tinh là gì ? lấy ví dụ Chất rắn vô định hình là gì ? Lấy ví dụ Hướng dẫn học sinh xem tranh sgk Nêu câu hỏi Nhận xét câu trả lời Gợi ý học sinh tìm hiểu về các định nghĩa Nêu câu hỏi Nhận xét câu trả lời của học sinh Hoạt động 3: TÌM HIỂU TINH THỂ, MẠNG TINH THỂ Tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân tử, iôn) liên kết chặt chẽ với nhau Mạng tinh thể: các tinh thể sắp xếp theo một trật tự hình học trong không gian xác định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động xung quanh vị trí cân bằng xác định Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Đọc sgk Tinh thể, mạng tinh thể là gì? Quan sát một số mạng tinh thể, cho nhận xét Yêu cầu học sinh quan sát một số mô hình mạng tinh thể Nêu câu hỏi Quan sát và hướng dẫn học sinh làm việc Nhận xét các ví dụ và các câu trả lời của học sinh Hoạt động 4: TÌM HIỂU VẬT RẮN ĐƠN TINH THỂ, ĐA TINH THỂ Chất kết tinh được chia thành hai loại: Chất đơn tinh thể : có tính dị hướng (muối, kim cương) Chất đa tinh thể : có tính đẳng hướng. (các kim loại) Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Đọc sgk phần 3 Thế nào là vật rắn đơn tinh thể? lấy ví dụ Thế nào là vật rắn đa tinh thể? lấy ví dụ Thế nào là tính dị hướng và đẳng hướng của vật rắn Trả lời C5 Nêu câu hỏi Quan sát và hướng dẫn học sinh làm việc Nhận xét các ví dụ và các câu trả lời của học sinh Hoạt động 5: TÌM HIỂU CHUYỂN ĐỘNG NHIỆT CỦA CHẤT RẮN Các hạt dao động xung quanh vị trí cân bằng xác định, khi nhiệt độ tăng thì dao động mạnh lên Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Đọc sgk phần 4 Nêu chuyển động nhiệt của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình Khi nhiệt độ tăng thì dao động của các phân tử mạnh lên hay yếu đi Gợi ý về chuyển động nhiệt của chất khí và chất lỏng Nhận xét câu trả lời Hoạt động 6: VẬN DỤNG & CỦNG CỐ BÀI HỌC Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Trả lời các câu hỏi trong sgk Ghi nhận kiến thức: chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình. Mạng tinh thể Nhận xét các câu trả lời của học sinh Nhận xét, đánh giá chung về buổi học Hoạt động 7: GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo