Giáo án giảng dạy ngữ văn 12

Trường trung học phổ thông Cái Bè Bộ môn: Ngữ Văn -----o0o----- GIÁO VIÊN: VÕ MINH NHỰT NĂM HỌC 2008 - 2009 GIÁO ÁN GIẢNG DẠY Trường: THPT Cái Bè. Tuần lễ thứ: 01. Lớp: 12. Môn: Đọc văn. Tiết thứ: 1 - 2. KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỈ XX MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh nắm được 1. Kiến thức: Nắm được một số nét tổng quát về các chặng đường phát triển, những thành tựu chủ yếu và những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam (VHVN) từ CMTT năm 1945 đến năm 1975 và những đổi mới bước đầu của VHVN giai đoạn từ năm 1975, nhất là từ năm 1986 đến hết thế kỉ XX. 2. Kĩ năng: Rèn luyện năng lực tổng hợp, khái quát, hệ thống hoá các kiến thức đã học về VHVN từ CMTT năm 1945 đến hết thế kỉ XX 3. Thái độ, tư tưởng: Có quan điểm lịch sử, quan điểm toàn diện khi đánh giá văn học thời kì này; không khẳng định một chiều mà cũng không phủ nhận một cách cực đoan II) PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN: Sách giáo khoa Ngữ văn 12 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 12 – tập 1. Thiết kế dạy học Ngữ văn 12 – tập 1. Thiết kế bài giảng Ngữ văn 12 – tập 1. Giới thiệu giáo án Ngữ văn 12 – tập 1. Bài tập Ngữ văn 12 – tập 1. III) CÁCH THỨC TIẾN HÀNH: GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp: gợi tìm, kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. IV) TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: (Không có) 3. Giảng bài mới: Vào bài: Ở các chương trình Ngữ văn lớp 10 và 11, các em đã được tìm hiểu về các giai đoạn phát triển của nền văn học Việt Nam từ khi hình thành nền văn học dân gian, văn học viết từ thế kỉ X cho đến hết thế kỉ XIX. Ở chương trình Ngữ văn 12 này, các em sẽ được tìm hiểu thêm về một giai đoạn văn học có thể nói là phát triển trong hoàn cảnh đặc biệt của dân tộc : Chặng đường văn học từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT * Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu những nét khái quát nền văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng tám 1945 đến năm 1975 - Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu vài nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá từ cách mạng tháng tám 1945 đến năm 1975 + GV: Hãy tóm tắt những nét chính về tình hình lịch sử, xã hội, văn hoá có ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của VHVN giai đoạn 1945-1975? + HS: Đọc sách giáo khoa và tóm tắt những nét chính + GV: Từ năm 1945 đến 1975, nước ta trải qua những biến cố, sự kiện nào? + HS: Đọc sách giáo khoa và khái quát lại + GV: Còn điều kiện kinh tế, văn hoá trong thời kì này như thế nào? + HS: Đọc sách giáo khoa và khái quát lại I- KHÁI QUÁT VHVN TỪ CMTT NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1975: 1-Vài nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá: - CMT8 thành công đã mở ra kỉ nguyên độc lập cho dân tộc: tạo nên một nền văn học mới thống nhất về tư tưởng, về tổ chức và quan niệm nhà văn kiểu mới (nhà văn - chiến sĩ). - Nước ta trải qua nhiều biến cố, sự kiện lớn: Hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ kéo dài suốt 30 năm, tác động mạnh mẽ và sâu sắc đến đời sông nhân dân và văn học. - Nền kinh tế còn nghèo nàn và chậm phát triển. - Giao lưu văn hoá chủ yếu giới hạn trong các nước XHCN. + GV: Lưu ý học sinh: Giai đoạn lịch sử này tuy chưa lùi xa, nhưng những thế hệ sinh ra sau 1975 không dễ lĩnh hội được nếu không hình dung được cụ thể hoàn cảnh lịch sử đặc biệt lúc đó: Đó là thời kì chiến tranh kéo dài và vô cùng ác liệt. + Trong chiến tranh, vấn đề đặt lên hàng đầu là sự sống còn của dân tộc. Mọi phương diện khác của đời sống chỉ là thứ yếu, nếu cần phải dẹp đi, hi sinh hết, kể cả tính mạng của mình + Nhiệm vụ hàng đầu của văn học lúc bấy giờ là phục vụ cách mạng, tuyên truyền và cổ vũ chiến đấu + Tình cảm đẹp nhất là tình đồng chí, đồng bào, tình quân dân... + Con người đẹp nhất là anh bộ đội, chị quân dân, thanh niên xung phong và các lực lượng phục vụ chiến đấu + Con người tuy sống trong đau khổ nhưng vẫn có niềm lạc quan tin tưởng. Hi sinh cho tổ quốc là hoàn toàn tự nguyện, là niềm vui. Họ sẵng dàn đốt bỏ nhà cửa để kháng chiến, đường ra trận là con đường đẹp, con đường vui: “Những buổi vui sao cả nước lên đường” (Tố Hữu) “Đường ra trận mùa này đẹp lắm” (Phạm Tiến Duật) - Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu của văn học Việt Nam từ 1945 – 1975. + GV: Văn học VIỆT NAM 1945-1975 phát triển qua mấy chặng? + HS: Đọc thầm SGK, phát biểu: 3 chặng: 1945-1954; 1955-1964; 1965-1975 + GV: Nội dung của những tác phẩm trong giai đoạn này là gì? + HS: Phát biểu + GV: Giảng thêm: Các tác phẩm Dân khí miền Trung, Huế tháng Tám, Vui bất tuyệt, Ngọn quốc kì, Hội nghị non sông,.. phản ánh được không khí hồ hởi, vui sướng đặc biệt của nhân dân ta khi đất nước giành được độc lập. + GV: Sự kiện lịch sử nào đánh dấu sự chuyển biến lớn của văn học ở cuối năm 1946? + HS: Phát biểu + GV: Cuối 1946, văn học có nội dung gì mới? + HS: Phát biểu 2- Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu: a) Chặng đường từ 1945 đến 1954: * Nội dung chính: - 1945 – 1946: phản ánh không khí hồ hởi, vui sướng đặc biệt của nhân dân ta khi đất nước giành được độc lập. - Từ cuối 1946 đến 1954: Tập trung phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, gắn bó sâu sắc với đời sống và cách mạng. - Tập trung khám phá sức mạnh và những phẩm chất tốt đẹp của quân chúng nhân dân. - Thể hiện niềm tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai chiến thắng. + GV: Trong văn xuôi, những thể loại nào đóng ai trò tiên phong của văn học kháng chiến chống Pháp? + HS: Phát biểu + GV: Truyện ngắn và kí có những tác phẩm tiêu biểu nào? + HS: Phát biểu + GV: Thử lí giải vì sao từ 1950 trở đi, văn xuôi tạo được bước phát triển mới? + HS: Phát biểu * Thành tựu: - Truyện ngắn và kí: mở đầu cho văn xuôi kháng chiến chống Pháp: + Một lần tới Thủ đô (Nguyễn Huy Tưởng), + Trận phố Ràng (Trần Đăng), + Đôi mắt, Ở rừng (Nam Cao); + Làng (Kim Lân); + Thư nhà (Hồ Phương),… + Vùng mỏ (Võ Huy Tâm); + Xung kích (Nguyễn Đình Thi); + Đất nước đứng lên (Nguyên Ngọc),… + GV: Nêu tên những bài thơ hoặc tập thơ hay ra đời trong kháng chiến chống Pháp? + HS: Phát biểu - Thơ ca: đạt nhiều thành tựu xuất sắc: + Cảnh khuya, Cảnh rừng Việt Bắc, Rằm tháng giêng,..( Hồ Chí Minh), + Bên kia sông Đuống ( Hoàng Cầm), + Tây Tiến (Quang Dũng),.. + Đặc biệt là tập thơ Việt Bắc của Tố Hữu. + GV: Kịch nói trong giai đoạn này có nét gì nổi bật? + HS: Phát biểu - Một số vở kịch ra đời phản ánh kịp thời hiện thực cách mạng và kháng chiến. + GV: Nêu một số nét chính về hoàn cảnh lịch sử, xã hội chặng 1955-1964? + HS: đọc thầm SGK và nêu: o Miền Bắc bước vào giai đoạn xây dựng hoà bình và CNXH. o Miền Nam tiến hành cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ và bè lũ tay sai + GV: Nội dung chính của những tác phẩm văn học giai đoạn này có gì khác trước? + HS: Phát biểu + GV: Khái quát lại b) Chặng đường từ 1955 đến 1964: * Nội dung chính: - Thể hiện hình ảnh con người lao động - Ngợi ca những thay đổi của đất nước và con người trong xây dựng chủ nghĩa xã hội - Tình cảm sâu nặng với miền nam trong nỗi đau chia cắt + GV: Văn xuôi trong giai đoạn này viết về những đề tài nào? Nêu tên một số tác phẩm tiêu biểu ? + HS: Phát biểu + GV: Nêu tên một số tác phẩm tiêu biểu ? + HS: Phát biểu * Thành tựu: - Văn xuôi mở rộng đề tài, bao quát khá nhiều vấn đề, nhiều phạm vi của hiện thực đời sống: + Sự đổi đời, khát vọng hạnh phúc của con người: o Đi bước nữa (Nguyễn Thế Phương ) o Mùa lạc (Nguyễn Khải) o Anh Keng (Nguyễn Kiên) + Cuộc kháng chiến chống Pháp o Sống mãi với thủ đô (Nguyễn Huy Tưởng) o Cao điểm cuối cùng (Hữu Mai) o Trước giờ nổ súng (Lê Khâm) + Hiện thực đời sống trước CM o Tranh tối tranh sáng (Nguyễn Công Hoan) o Mười năm (Tô Hoài) o Vỡ bờ (Nguyễn Đình Thi) o Cửa biển (Nguyên Hồng) + Công cuộc xây dựng CNXH. o Sông Đà (Nguyễn Tuân) o Bốn năm sau (Nguyễn Huy Tưởng) o Cái sân gạch (Đào Vũ) + GV: Tình hình thơ ca trong giai đoạn này như thế nào? Có những thành tựu thơ ca tiêu biểu nào? + HS: Phát biểu - Thơ ca: phát triển mạnh mẽ, nhiều tập thơ xuất sắc ra đời. + Gió lộng (Tố Hữu) + Ánh sáng và phù sa (Chế Lan Viên) + Riêng chung (Xuân Diệu) + Đất nở hoa (Huy Cận) + Tiếng sóng (Tế Hanh) + GV: Tình hình kịch nói trong giai đoạn này ra sao? Có những tác phẩm tiêu biểu nào? + HS: Phát biểu - Kịch nói có bước phát triển mới + Một Đảng viên (Học Phi) + Ngọn lửa (Nguyễn Vũ) + Chị Nhàn và Nổi gió (Đào Hồng Cẩm) + GV: Nêu một số nét chính về hoàn cảnh lịch sử, xã hội chặng 1965-1975? + HS: Phát biểu o Miền Bắc bước vào giai đoạn xây dựng hoà bình và CNXH. o Miền Nam tiến hành cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ và bè lũ tay sai + GV: Nội dung chính của những tác phẩm văn học giai đoạn này là gì? + HS: Phát biểu c) Chặng đường từ 1965 đến 1975: * Nội dung chính: Đề cao tinh thần yêu nước, ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng + GV: Hãy nêu tên những tác phẩm tiêu biểu trong thể loại văn xuôi? + HS: Phát biểu * Thành tựu: - Văn xuôi: Phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao động, khắc hoạ khá thành công hình ảnh con người VIỆT NAM anh dũng, kiên cường và bất khuất. + Miền Nam: o Người mẹ cầm súng - Nguyễn Thi o Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành o Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng o Hòn đất – Anh Đức o Mẫn và tôi – Phan Tứ + Miền Bắc: o Vùng trời - Hữu Mai o Cửa sông và Dấu chân người lính - Nguyễn Minh Châu o Bão biển – Chu Văn + GV: Tình hình thơ ca trong giai đoạn này có gì mới? Có những tác phẩm tiêu biểu nào? + HS: Phát biểu - Thơ: đạt được bước tiến mới trong mở rộng, đào sâu chất liệu hiện thực đồng thời tăng cường sức khái quát, chất suy tưởng và chính luận. + Ra trận, Máu và hoa - Tố Hữu + Hoa ngày thường, Chim báo bão - Chế Lan Viên + Đầu súng trăng treo – Chính Hữu + Vầng trăng quầng lửa - Phạm Tiến Duật + Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm + Gió Lào cát trắng – Xuân Quỳnh + Hương cây và Bếp lửa – Lưu Quang Vũ và Bằng Việt + Cát trắng, Góc sân và khoảng trời - Trần Đăng Khoa + Đặc biệt là sự xuất hiện đông đảo và những đóng góp đặc sắc của thế hệ các nhà thơ trẻ. + GV: Kịch nói đạt được những thành tựu nào? + HS: Phát biểu - Kịch nói: có những thành tựu mới, gây được tiếng vang + Quê hương Việt Nam, Thời tiết ngày mai – Xuân Trình + Đại đội trưởng của tôi – Đào Hồng Cẩm + Đôi mắt – Vũ Dũng Minh + GV: Cho HS đọc SGK và tóm tắt những đóng góp của xu hướng văn học tiến bộ, yêu nước và cách mạng. + HS: Đọc thầm SGK và tóm tắt những đóng góp của xu hướng văn học tiến bộ, yêu nước và cách mạng. d) Văn học vùng địch tạm chiếm: (1946-1975): Xu hướng văn học tiến bộ, yêu nước và cách mạng có những đóng góp đáng ghi nhận trên cả hai bình diện chính trị - xã hội và văn học: - Nội dung: phản ánh chế độ bất công tàn bạo, kêu gọi và cổ vũ tầng lớp thanh niên. - Hình thức thể loại: gọn nhẹ như truyện ngắn, phóng sự, bút kí - Tác phẩm tiêu biểu: + Hương rừng Cà Mau – Sơn Nam + Thương nhớ mười hai – Vũ Bằng - Thao tác 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu những đặc điểm cơ bản của văn học giai đoạn 1945 – 1975. + GV: Nhìn một cách bao quát văn học VN 1945- hết TK XX mang những đặc điểm nào? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời + GV: Em hiểu thế nào là cách mạng và cách mạng hoá? + HS: Phát biểu + GV: Định hướng cách hiểu: o Cách mạng: là cuộc biến đổi chính trị và xã hội lớn và căn bản, thực hiện bằng cuộc lật đổ chế xã hội, lập nên chế độ mới và tiến bộ hơn. o Cách mạng hoá: làm cho có tính chất cách mạng. + GV: Liên hệ với cách mạng hoá trong văn học. + GV: Khuynh hướng chủ đạo của nền văn học cách mạng là gì? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời + GV: Phân tích câu nói của Nguyễn Đình Thi + GV: Văn học giai đoạn này tập trung vào những đề tài nào? + HS: Đọc thầm sách giáo khoa và trả lời + GV: Khẳng định lại. 3) Những đặc điểm cơ bản: a) Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước. - Khuynh hướng, tư tưởng chủ đạo: tư tưởng cách mạng (văn học là thứ vũ khí phục vụ cách mạng) - Đề tài: đấu tranh thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội à Văn học VIỆT NAM 1945-1975 như một tấm gương phản chiếu những vấn đề lớn lao, trọng đại nhất của đất nước và cách mạng + GV: Tại sao nói nền văn học giai đoạn 1945-1975 là nền văn học hướng về đại chúng? + HS: Thảo luận theo nhóm bàn, bàn bạc và trả lời theo cách hiểu của mình. + GV: Quan niệm về đất nước trong giai đoạn này có gì mới? + HS: Đọc thầm sách giáo khoa và trả lời + GV: Những tác phẩm văn học hướng vào điều gì nơi đại chúng? + HS: Đọc thầm sách giáo khoa và trả lời + GV: Do văn học hướng về đại chúng nên hình thức những tác phẩm như thế nào? + HS: Đọc thầm sách giáo khoa và trả lời + GV: khẳng định thêm: Đây là nền văn học mới thuộc về nhân dân, nhà văn là những người gắn bó xương thịt với nhân dân, như Xuân Diệu đã nói: “Tôi cùng xương thịt với nhân dân của tôi, Cùng đổ mồ hôi cùng xôi giọt máu Tôi sống với cuộc đời chiến đấu của triệu người yêu dấu cần lao” (Những đêm hành quân) b) Nền văn học hướng về đại chúng: - Đại chúng vừa là đối tượng phản ánh và đối tượng phục vụ, vừa là nguồn cung cấp, bổ sung lực lượng sáng tác cho văn học - Hình thành quan niệm mới về đất nước: Đất nước của nhân dân - Quan tâm đến đời sống của nhân dân lao động, niềm vui và cả nỗi buồn của họ - Tác phẩm văn học thường ngắn gọn, nội dung dễ hiểu, chủ đề rõ ràng, sử dụng những hình thức nghệ thuật quen thuộc với nhân dân, ngôn ngữ bình dị, trong sáng, dễ hiểu. + GV: Khuynh hướng sử thi được thể hiện ở những phương diện nào trong các tác phẩm văn học? + GV: Thử chứng minh qua một tác phẩm đã học. + HS: Bàn luận, phát biểu và chứng minh lần lượt các phương diện. + GV: nêu ví dụ: “Người con gái Việt Nam – trái tim vĩ đại Còn một giọt máu tươi còn đập mãi Không phải cho em. Cho lẽ phải trên đời Cho quê hương em. Cho tổ quốc, loài người!” (Người con gái Việt Nam - Tố Hữu) c) Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn. - Khuynh hướng sử thi thể hiện: + Đề tài: là những vấn đề có ý nghĩa lịch sử và tính chất toàn dân tộc + Nhân vật chính: là những con người đại diện cho tinh hoa và khí phách, phẩm chất và ý chí của dân tộc; gắn bó số phận cá nhân với số phận đất nước; luôn đặt bổn phận, trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, ý thức chính trị, tình cảm lớn, lẽ sống lớn lên hàng đầu + Lời văn: thường mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và lấp lánh vẻ đẹp tráng lệ, hào hùng. + GV: Cảm hứng lãng mạn được thể hiện trong những tác phẩm văn học thời kì này như thế nào? Nó có gì khác với giai đoạn văn học trước 1945? + HS: Làm việc theo nhóm và trả lời. + GV: Nói thêm: Họ ra trận, đi vào mưa bom bão đạn mà vui như trẩy hội: “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, Mà lòng phơi phới dậy tương lai” (Tố Hữu) “Những buổi vui sao cả nước lên đường Xao xuyến bờ tre từng hồi trống giục” (Chính Hữu) “Đường ra trận mùa này đẹp lắm, Trường Sơn Đông nhớ Trường Sơn Tây” (Phạm Tiến Duật) - Cảm hứng lãng mạn được thể hiện: + Ngợi ca cuộc sống mới, con người mới, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng CM và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. + Nâng đỡ con người Việt Nam vượt lên mọi thử thách, gian khổ + Trở thành cảm hứng chủ đạo không chỉ trong thơ mà còn trong nhiều thể loại khác + GV: Khuynh hướng sử thi kết hợp với cảm hứng lãng mạn đã tạo nên điều gì cho những tác phẩm văn học giai đoạn này? + HS: Bàn luận, phát biểu + GV: khẳng định: Đó cũng là nét tâm lí chung của con người Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh ác liệt này. Dù hiện tại có chồng chất những gian khổ, khó khăn và sự hi sinh nhưng tâm hồn học lúc nào cúng có niềm tin tưởng lạc quan vào tương lai. - Khuynh hướng sử thi kết hợp với cảm hứng lãng mạn: + làm cho văn học thấm nhuần tinh thần lạc quan, + đáp ứng được yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động và phát triển cách mạng. * Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu vài nét khái quát nền văn học Việt Nam từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX. - Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu vài nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội và văn hoá. + GV: Hãy tóm tắt những nét chính về tình hình lịch sử, xã hội, văn hoá đã thúc đẩy đổi mới văn học giai đoạn 1986 đến hết TK XX? + HS: Đọc sách giáo khoa và phát biểu. + GV: Trước những khó khăn như vậy, Đảng ta đã đề xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới như thế nào? + HS: Đọc sách giáo khoa và phát biểu. II- VÀI NÉT KHÁI QUÁT VHVN TỪ NĂM 1975 ĐẾN HẾT TK XX: 1) Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá: - Với chiến thắng năm 1975, lịch sử dân tộc ta mở ra một thời kì mới - thời kì độc lập, tự do và thống nhất đất nước. - Tuy nhiên từ 1975 đến 1985: đất nước ta lại gặp phải những khó khăn và thử thách mới. - Từ năm 1986: Đảng ta đề xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới toàn diện. + Kinh tế: chuyển hướng sang kinh tế thị trường + Văn hoá: Tiếp xúc và giao lưu văn hoá được mở rộng. + Sự nghiệp đổi mới thúc đẩy nền văn học cũng phải đổi mới để phù hợp với nguyện vọng của nhà văn và người đọc cũng như quy luật phát triển khách quan của văn học: văn học dịch thuật, báo chí và các phương tiện truyền thông phát triển mạnh mẽ. + GV: Tình hình thơ ca sau năm 1975 có đặc điểm gì? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời - Từ sau 1975, thơ không tạo được sự lôi cuốn , hấp dẫn như các giai đoạn trước nhưng vẫn có những tác phẩm được bạn đọc chú ý: + Di cảo thơ - Chế Lan Viên + Tự hát – Xuân Quỳnh + Người đàn bà ngồi đan – Ý Nhi + Ánh trăng - Nguyễn Duy + Xúc xắc mùa thu – Hoàng Nhuận Cầm + GV: Thành tưu nổi bật của thơ ca giai đoạn này là hiện tượng gì? Có những tác phẩm tiêu biểu nào? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời + Nở rộ trường ca: o Những người đi tới biển – Thanh Thảo o Đường tới thành phố - Hữu Thỉnh o Trường ca sư đoàn - Nguyễn Đức Mậu + GV: Lực lượng sáng tác thơ ca giai đoạn này có gì mới? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời + Những cây bút thơ thuộc thế hệ sau 1975 xuất hiện và từng bước khẳng định mình: o Một chấm xanh – Phùng Khắc Bắc o Tiếng hát tháng giêng – Y Phương o Sự mất ngủ của lửa - Nguyễn Quang Thiều o Đổ bóng xuống mặt đường - Trần Anh Thái + GV: Tình hình văn xuôi sau 1975 như thế nào? Những tác phẩm giai đoạn này có khuynh hướng gì mới? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời + GV: Kể tên những tác phẩm tiểu biểu? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời - Từ sau 1975, văn xuôi có nhiều khởi sắc: + Một số cây bút bộc lộ ý thức đổi mới cách viết về chiến tranh, cách tiếp cận hiện thực đời sống. o Đất trắng - Nguyễn Trọng Oánh o Hai người trở lại trung đoàn – Thái Bá Lộc o Đứng trước biển, Cù lao Tràm - Nguyễn Mạnh Tuấn o Cha và con và …, Gặp gỡ cuối năm - Nguyễn Khải o Mưa mùa hạ. Mùa lá rụng trong vườn – Ma Văn Kháng o Thời xa vắng – Lê Lựu o Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, Bến quê - Nguyễn Minh Châu + GV: Từ năm 1986, văn học chính thức đổi mới như thế nào? Nêu tên một vài tác phẩm theo khuynh hướng đổi mới? + HS: Trao đổi và trả lời. - Từ năm 1986, văn học chính thức bước vào chặng đường đổi mới: gắn bó, cập nhật hơn đối với những vấn đề của đời sống hằng ngày. + Phóng sự xuất hiện, đề cập những vấn đề bức xúc của cuộc sống: + Văn xuôi: o Chiến thuyền ngoài xa - NGuyễn Minh Châu o Tướng về hưu - Nguyễn Huy Thiệp o Mảnh đất lắm người nhiều ma - Nguyễn Khắc Tường o Bến không chồng- Dương Hướng o Nỗi buồn chiến tranh - Bảo Ninh + Bút kí: o Ai đã đặt tên cho dòng sông – Hoàng Phủ Ngọc Tường o Cát bụi chân ai – Tô Hoài + GV: Tình hình kịch nói sau 1975 như thế nào? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời - Từ sau năm 1975, kịch nói phát triển mạnh mẽ, tạo được sự chú ý: + Hồn Trương Ba da hàng thịt (Lưu Quang Vũ) + Mùa hè ở biển (Xuân Trình),… - Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu một số phương diện đổi mới trong văn học sau 1975. + GV: Hãy thử nêu các phương diện đổi mới của văn học từ 1986 trở đi ? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời + GV: Nêu những thành tựu nổi trội của văn học VN 1945-1975? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời + GV: Quá trình đổi mới cũng bộc lộ những khuynh hướng lệch lạc nào? + HS: Đọc sách giáo khoa và trả lời 2- Một số phương diện đổi mới trong văn học: - Văn học đổi mới vận động theo khuynh hướng dân chủ hoá, mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc. - Văn học phát triển đa dạng hơn về đề tài, chủ đề; phong phú và mới mẻ hơn về thủ pháp nghệ thuật - Đề cao cá tính sáng tạo của nhà văn, đổi mới cách nhìn nhận, cách tiếp cân con người và hiện thực đời sống, đã khám phá con người trong những mối quan hệ đa dạng và phức tạp, thể hiện con người ở nhiều phương diện của đời sống, kể cả đời sống tâm linh. à Tính chất hướng nội, quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thường. - Bên cạnh những thành tựu, quá trình đổi mới văn học cũng xuất hiện những khuynh hướng tiêu cực, những biểu hiện quá đà, thiếu lành mạnh + GV: Gọi học sinh đọc phần kết luận + HS: Đọc to, rõ + GV: khẳng định lại những ý chính III- KẾT LUẬN: - Văn học VIỆT NAM từ 1945 đến 1975 đã kế thừa và phát huy mạnh mẽ những truyền thống tư tưởng lớn của văn học dân tộc, và đạt được nhiều thành tựu nghê thuật ở nhiều thể loại, tiêu biểu nhất là thơ và truyện ngắn. Tuy nhiên do hoàn cảnh chiến tranh, văn học giai đoạn này cũng có nhiều hạn chế. - Từ năm 1986, văn học đổi mới mạnh mẽ phù hợp với nguyện vọng của nhà văn và người đọc, phù hợp với quy luật khách quan của văn học và gặt hái được những thành tựu bước đầu. V. Củng cố - dặn dò: 1. Hướng dẫn học bài: a. Quá trình phát triển những thành tựu chủ yếu của văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám 1945 – 1975? b. Những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam tà Cách mạng tháng Tám 1945 – 1975? c. Những đổi mới bước đầu của văn học Việt Nam từ 1975 đến hết thế kỉ XX? 2. Hướng dẫn chuẩn bị bài: - Học bài, tìm đọc các tác phẩm của giai đoạn văn học này. - Gợi ý giải bài tập: + Vấn đề mà Nguyễn Đình Thi đề cập là vấn đề mới quan hệ giữa văn nghệ và kháng chiến: + Văn nghệ phụng sự kháng chiến (trong hoàn cảnh có chiến tranh) + Hiện thực cách mạng và kháng chiến đem đến cho văn nghệ cảm hứng sáng tạo mới, chất liệu mới. - Đọc lại bài học, học thuộc Ghi nhớ, viết một đoạn văn ngắn cho đề bài luyện tập - Chuẩn bị bài mới: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ. Câu hỏi soạn bài: Tìm hiểu đề và lập dàn ý cho đề bài của sách giáo khoa bằng cách trả lời những câu hỏi hướng dẫn. Từ việc trả lời những câu hỏi đó, cho biết thế nào là nghị luận về một tư tưởng, đạo lí? Yêu cầu của một bài văn về tư tưởng đạo lý về nội dung và hình thức như thế nào? GIÁO ÁN GIẢNG DẠY Trường: THPT Cái Bè. Tuần lễ thứ: 01. Lớp: 12. Môn: Đọc văn. Tiết thứ: 3. NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÝ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh : Nắm được cách viết bài nghị luận về một tư tưởng , đạo lí , trước hết là kĩ năng tìm hiểu đề và lập dàn ý . Có ý thức và khả năng tiếp thu những quan niệm đúng đắn và phê phán những quan niệm sai lầm về tư tưởng , đạo lí II) PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN: Sách giáo khoa Ngữ văn 12 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 12 – tập 1. Thiết kế dạy học Ngữ văn 12 – tập 1. Thiết kế bài giảng Ngữ văn 12 – tập 1. Giới thiệu giáo án Ngữ văn 12 – tập 1. Bài tập Ngữ văn 12 – tập 1. III) CÁCH THỨC TIẾN HÀNH: GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp: gợi tìm, kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. IV) TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỶ XX Câu hỏi: a. Văn học Việt Nam từ 1945 – 1975 phát triển trong một hoàn cảnh như thế nào? b. Văn học giai đoạn này có gì khác so với giai đoạn văn học trước cách mạng tháng Tám? c. Văn học giai đoạn này phát triển qua mấy chặng đường và đã đạt được những thành tựu tiêu biểu nào? 3. Giảng bài mới: Vào bài: Ở chương trình Ngữ văn lớp 10 và 11, chúng ta đã được học về thể văn nghị luận. Trong chương trình lớp 12, chúng ta sẽ tiếp tục hoàn thiện về thể văn này với một đề tài nghị luận khác: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý.  HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT * Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề đề và lập dàn ý - Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề bài của sách giáo khoa 1/ Tìm hiểu đề và lập dàn ý: Đề bài: Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau của nhà thơ Tố Hữu: “ Ôi ! Sống đẹp là thế nào, hỡi bạn? ” + GV: Câu thơ của Tố Hữu nêu lên vấn đề gì?? + HS: Trao đổi thảo luận và trả lời + GV: Với thanh niên học sinh ngày nay, sống thế nào là sống đẹp? + HS: Phát biểu a. Tìm hiểu đề: - Vấn đề nghị luận: lối sống đẹp của mỗi người . - Để sống đẹp con người cần xác định: + Lí tưởng đúng đắn,