Giáo án Giáo dục công dân 12 - Tiết 20 - Bài 7: Công dân với các quyền dân chủ

Tiết 20 Ngày soạn 05/12/2009 Bài 7 CÔNG DÂN VớI CáC QUYềN DÂN CHủ I. MụC TIÊU BàI HọC: 1.Về kiến thức: - Nêu được khái niệm, nội dung , ý nghĩa và cách thức thực hiện một số quyền dân chủ của công dân quyền bầu cử, ứng cử - Trình bày được trách nhiệm của Nhà nước và công dân trong việc bảo đảm và thực hiện đúng đắn các quyền dân chủ của công dân. 2.Về ki năng: - Biết thực hiện quyền dân chủ đúng quy định của pháp luật. - Phân biệt được hành vi thực hiện đúng và không đúng các quyền dân chủ của công dân. 3.Về thái độ: - Tích cực thực hiện quyền dân chủ của công dân. - Tôn trọng quyền dân chủ của mỗi người. - Phê phán những hành vi vi phạm quyền dân chủ của công dân. II. PHƯƠNG PHáP : Thuyết trình, vấn đáp, thảo luận nhóm, tạo tình huống, trực quan, III. PHƯƠNG TIệN DạY HọC: - Tranh, ảnh, sơ đồ, giấy khổ to. - Có thể sử dụng vi tính, máy chiếu. IV. TIếN TRìNH LÊN LớP : 1. ổn định tổ chức lớp : 2. Giảng bài mới: Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản Dân chủ là gì? HS phát biểu. GV giảng: Từ “Dân” chỉ số đông, Từ “chủ” chỉ sự toàn quyền quyết định, thực hiện. Dân chủ có nghĩa là nhân dân được tham gia bàn bạc và quyết định các công việc chung. GV yêu cầu HS giải quyết tình huống: Xã X có hai thôn là thôn A và thôn B. Theo kế hoạch của xã, hai thôn phải tiến hành xây dựng đường đi của thôn trong thời gian 5 năm bằng kinh phí do xã cấp 20% và dân đóng góp là 80%. Trưởng thôn A đã triệu tập cuộc họp toàn bộ các đại diện của các gia đình trong thôn để bàn bạc và quyết định việc thực hiện kế hoạch trên. Quyết định về việc đó đã được thông qua trên cơ sở quá bán tối đa (2/3 có mặt đồng ý). Trưởng thôn B chỉ triệu tập các trưởng xóm để bàn bạc và quyết định việc thực hiện kế hoạch của xã. Quyết định về việc đó đã được thông qua trên cơ sở nhất trí hoàn toàn (tất cả các trưởng xóm đều đồng ý). Câu hỏi: 1. Cách làm của trưởng thôn A hay của trưởng thôn B là cách làm dân chủ? 2. Hãy giải thích vì sao cách làm đó dân chủ? HS trao đổi, phát biểu. GV hỏi: #Em hãy nhắc lại các hình thức thực hiện dân chủ mà mình đã học ở lớp 11? HS trao đổi, phát biểu. GV nhắc lại: + Dân chủ trực tiếp là một hình thức thực hiện dân chủ mà theo đó các thành viên trong xã hội tự bàn bạc và quyết định công việc của chính mình: Ví dụ: Các công dân của một thôn bàn bạc và quyết định việc cải tạo đường xá của thôn. + Dân chủ gián tiếp là hình thức thực hiện dân chủ mà theo đó các thành viên trong xã hội bầu ra các đại diện và giao cho họ trách nhiệm thay mặt mình bàn bạc và quyết định các công việc chung: Ví dụ: Các công dân của một thôn bầu ra một ban đại diện và giao cho ban đó bàn bạc và quyết định việc cải tạo đường xá của thôn. GV giảng : + Dân chủ ở mỗi quốc gia được thực hiện trên cơ sở đảm bảo các quyền tự do cơ bản của con người. Đặc biệt là các quyền sau: - Quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan đại biểu của nhân dân; - Quyền tham gia vào quản lý nhà nớc và xã hội; - Quyền khiếu nại và tố cáo của công dân. Quyền bầu cử và quyền ứng cử vào các cơ quan đại biểu của nhân dân * Khái niệm quyền bầu cử và ứng cử GV hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi: - Quyền bầu cử và ứng cử là gì? - Tại sao nói thực hiện quyền bầu cử và ứng cử là thực hiện quyền dân chủ gián tiếp? * Nội dung quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan đại biểu của nhân dân Người có quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan đại biểu của nhân dân GV đặt câu hỏi: - Những người nào có quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan đại biểu của nhân dân? HS trao đổi, trả lời. GV giảng: Người có quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan đại biểu của nhân dân: +Người có quyền bầu cử: 18 tuổi trở lên Ví dụ: Công dân A sinh ngày 1/5/1990 có nghĩa là từ ngày 1/5/2008 công dân A có quyền bầu cử. + Người có quyền ứng cử: 21 tuổi trở lên Ví dụ: Công dân A sinh ngày 1/5/1987 có nghĩa là từ 1/5/2008 Công dân A có quyền ứng cử. GV hỏi: - Những trường hợp không được thực hiện quyền bầu cử kể cả khi đã đủ tuổi như trên? HS trả lời. GV giảng: + Người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật: Ví dụ: Theo quyết định của toà án huyện X đã có hiệu lực pháp luật, công dân A không được quyền bầu cử trong thời hạn 3 năm kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật (giả dụ, ngày 01/5/2008); + Người đang bị tạm giam: Ví dụ: Công dân A bị tạm giam vì bị tình nghi phạm tội hình sự nghiêm trọng. Trong thời gian bị tạm giam Công dân A không được quyền bầu cử. + Người mất năng lực hành vi dân sự Ví dụ: Công dân X bị bệnh tâm thần. GV hỏi: - Những trường hợp không được thực hiện quyền ứng cử ? HS trả lời. GV giảng: Những người không được thực hiện quyền ứng cử: + Tất cả người không được quyền bầu cử như trên. + Người đang bị khởi tố về hình sự: Ví dụ: Người đang chấp hành bản án, quyết định hình sự của tòa án (kể cả không phải phạt tù): chẳng hạn chịu án treo 3 năm. + Ngươì đã chấp hành xong bản án, quyết định hình sự của toà án nhng chưa được xoá án: Ví dụ: Người đang chấp hành quyết định xử lý hành chính về giáo dục tại xã, phường, thị trấn, tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh hoặc đang bị quản chế hành chính. GV hỏi: - Theo em, vì sao luật lại hạn chế quyền bầu cử và ứng cử của những người thuộc các trường hợp trên? HS trao đổi, phát biểu. GV giảng: Vì đảm bảo cho việc bầu cử và ứng cử đạt đựơc mục đích đặt ra – chọn người có tài có đức thay mặt cử tri quản lý các công việc của đất nước. Cách thực hiện quyền bầu cử và ứng cử của công dân GV đàm thoại với HS về những nguyên tắc bầu cử: Phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. GV giảng: + Phổ thông: Mọi công dân từ 18 tuổi trở lên đều được tham gia bầu cử trừ các trường hợp đặc biệt bị pháp luật cấm. + Bình đẳng: Mỗi cử tri có một lá phiếu và các lá phiếu có giá trị ngang nhau: + Trực tiếp: Cử tri phải tự mình đi bầu: Ví dụ: – Không được gửi thư; – Không viết được thì nhờ người viết nhưng phải tự bỏ vào hòm phiếu; – Không đi được, hòm phiếu đem tới nhà. + Bỏ phiếu kín: Chỗ viết kín đáo, hòm phiếu kín GV hỏi: - Tại sao các quyền bầu cử, ứng cử đều phải được tiến hành theo các nguyên tắc trên? HS trả lời. GV nhấn mạnh: Các quyền bầu cử, ứng cử đều phải được tiến hành theo các nguyên tắc, trình tự, thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định thì mới đảm bảo tính dân chủ thật sự, nghĩa là người dân mới thật sự có điều kiện để thể hiện ý chí, nguyện vọng, sự tín của mình đối với người do mình lựa chọn bầu ra. GV phân tích các cách hạn chế quyền bầu cử dân chủ của công dân nếu pháp luật không quy định các nguyên tắc này.Ví dụ, nếu quy định số lá phiếu của mỗi cử tri phụ thuộc vào tài sản mà người đó có sẽ tạo nên sự bất bình đẳng giữa ngươi giàu ( được bỏ nhiều phiếu) và người nghèo (ít phiếu) và như vậy thì các đại biểu được bầu ra sẽ là đại diện cho những người giàu; quy định người không có đủ thời gian cư trú nhất định tại địa phương hoặc không có trình độ văn hoá nhất định thì không có quyền bầu cử,..Mặt khác, nếu pháp luật thừa nhận các nguyên tắc tiến bộ, dân chủ nhưng bản thân người dân hoặc các cơ quan nhà nước hoặc các tổ chức có liên quan không thực hiện đúng, nghiêm túc thì việc bầu cử vẫn không dân chủ trên thực tế. GV hỏi: - Quyền ứng cử thực hiện bằng cách nào? HS phát biểu. GV giảng: Quyền ứng cử thực hiện bằng hai cách: tự ứng cử và được giới thiệu ứng cử. Các công dân đủ 21 tuổi trở lên, có năng lực và tín nhiệm với cử tri đều có thể tự ứng cử hoặc được cơ quan, tổ chức giới thiệu ứng cử. Cách thức nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước thông qua các đại biểu và cơ quan quyền lực nhà nước- cơ quan đại biểu của nhân dân: GV giảng: Cách thức nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước thông qua các đại biểu và cơ quan quyền lực nhà nước – cơ quan đại biểu của nhân dân: + Các đại biểu nhân dân phải liên hệ chặt chẽ với cử tri: Ví dụ: Tiếp xúc, thu thập ý kiến. + Chịu trách nhiệm trước nhân dân và chịu sự giám sát của cử tri: Ví dụ: Báo cáo thường xuyên về hoạt động của mình, trả lời các yêu cầu, kiến nghị. ùý nghĩa của quyền bầu cử và ứng cử của công dân GV hướng dẫn HS dựa vào SGK để tìm hiểu nội dung này. Kết luận : GV giảng khái quát để HS hiểu rõ vai trò quan trọng của pháp luật đối với việc thực hiện quyền bầu cử, ứng cử của công dân: + Pháp luật khẳng định bầu cử, ứng cử là quyền dân chủ cơ bản của công dân. + Pháp luật xác lập các nguyên tắc bảo đảm cho việc bầu cử, ứng cử thật sự dân chủ. Ví dụ: Luật bầu cử đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân quy định các nguyên tắc bầu cử phổ thông, bình đẳng, trực tiếp, bỏ phiếu kín. + Pháp luật quy định các trình tự, thủ tục tổ chức cuộc bầu cử dân chủ. Ví dụ: thủ tục đăng kí ứng cử, sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc trong việc hiệp thương giới thiệu người ứng cử gặp gỡ cử tri, 1. Quyền bầu cử và quyền ứng cử vào các cơ quan đại biểu của nhân dân a) Khái niệm quyền bầu cử và ứng cử Quyền bầu cử và ứng cử là các quyền dân chủ cơ bản của công dân trong lĩnh vực chính trị, thông qua đó , nhân dân thực thi hình thức dân chủ gián tiếp ở từng địa phương và trong phạm vi cả nước . b) Nội dung quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan đại biểu của nhân dân * Người có quyền bầu cử và ứng cử vào cơ quan đại biểu của nhân dân: Mọi công dân Việt Nam đủ 18 tuổi trở lên đều có quyền bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên đều có quyền ứng cử vào Quốc Hội , Hội đồng nhân dân. - Những trường hợp không được thực hiện quyền bầu cử gồm: người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật; người đang phải chấp hành hình phạt tù ; người mất năng lực hành vi dân sự; - Những trường hợp không được thực hiện quyền ứng cử: Những người thuộc diện không được thực hiện quyền bầu cử; người đang bị khởi tố về hình sự ; người đang phải chấp hành bản án, quyết định của toà án; người đã chấp hành xong bản án, quyết định của Toà án nhưng chưa được xoá án ; người đang chấp hành quyết định xử lí hành chính về giáo dục hoặc đang bị quản chế hành chính. * Cách thực hiện quyền bầu cử và ứng cử của công dân: - Quyền bầu cử của công dân thực hiện theo các nguyên tắc: bầu cử phổ thông, bình đẳng , trực tiếp và bỏ phiếu kín. - Quyền ứng cử của công dân được thực hiện theo hai con đường: tự ứng cử và được giới thiệu ứng cử. ù Cách thức nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước thông qua các đại biểu và cơ quan quyền lực nhà nước- cơ quan đại biểu của nhân dân: Thứ nhất các đại biểu nhân dân phải liên hệ chặt chẽ với các cử tri. Thứ hai, các đại biểu nhân dân chịu trách nhiệm trước nhân dân và chịu sự giám sát của cử tri. c) ý nghĩa của quyền bầu cử và ứng cử của công dân - Là cơ sở pháp lý-chính trị quan trọng để hình thành các cơ quan quyền lực nhà nước,để nhân dân thể hiện ý chí và nguyện vọng của mình. - Thể hiện bản chất dân chủ, tiến bộ của Nhà nước ta. 4) Củng cố 5) Hướng dẫn về nhà