Giáo án Hình học lớp 9 - Tiết 58: Hình tru, hình nón, hình cầu

Tiết 58 CHƯƠNG IV HÌNH TRU Ï- HÌNH NÓN - HÌNH CẦU I/ Mục tiêu HS được nhớ lại và khắc sâu các khái niệm về hình trụ (đáy của hình trụ, trục , mặt xung quang, đường sinh, độ dài đường cao, mặt cắt khi nó song song với trục hoặc song song với đáy) Nắm chắc và biết sử dụng công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần và thể tích của hình trụ. II/ Chuẩn bị của giáo viên và học sinh Thiết bị quay hình chữ hật ABCD để tạo nên hình trụ, một số vật có dạng hình trụ – hai củ cải (hoặc cà rốt) có dạng hình trụ một dao nhỏ để tạo mặt cắt của hình trụ. Cốc thủy tinh đựng nước, ống nghiệm hở hai đầu dạng hình trụ để làm ?2 Tranh vẽ hình 73, hìn 75, hình 77, 78 SGK và tranh vẽ hình lăng trụ đều. Bảng phụ hoặc giấy trong vẽ hình 79, 81 – bảng kẻ bài tập 5 trang 111 SGK. Thước thẳng, phấn màu, bút viết bảng, máy tính bỏ túi III/ Tiến trình dạy và học HOẠT ĐỘNG 1: GIỚI THIỆU VỀ CHƯƠNG IV Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh GV: Ở lớp 8 ta đã biết một số khái niệm cơ bản của hình học không gian, ta đẫ được học về hình lăng trụ đứng , hình chóp đều. Ở những hình đó, các mặt của nó đều là một phần của mặt phẳng. _ Trong chương này , chúng ta sẽ học về hình trụ, hình nón , hình cầu là những hình không gian có những mặt là mặt cong. _ Để học tốt chương này, cần tăng cường quan sát thực tế , nhận xét hình dạng các vật thể xung quanh ta, làm một số thực nghiệm đơn giản và ứng dụng các kiến thức đã học vào thực tế. Bài học hôm nay là “ Hình trụ – Diện tích xung quang và thể tích của hình trụ” HS nghe GV trình bày. HOẠT ĐỘNG 2 : I/ HÌNH TRỤ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh ghi bảng GV đưa hình 73 lên giới thiệu với học sinh. Khi quay hình chữ nhật ABCD mọt dòng xung quang cạnh CD cố định, ta được một hình trụ. GV giới thiệu: _ Cách tạo nên hai đáy củ hình trụ. Đặc điểm của đáy. _ Cách tạo nên mặt xung quanh của hình trụ. _ Đường sinh, chiều cao, trục của hình trụ. Sau đó GV thực hành quay hình chữ nhật ABCD quanh trục CD cố định bằng thiết bị. _ GV yêu cầu HS đọc trang 107 SGK _ GV cho HS làm ?1 _ GV yêu cầu 2 HS trình bày ?1 _ GV cho HS làm bài tập 1 tr 110 SGK, Bán kính đáy : r Đường kính đáy : d = 2r Chiều cao : h HS nghe GV trình bày và quan sát hình vẽ HS quan sát GV thực hành Một HS đọc to SGK tr 107 Từng bàn HS quan sát vật hình trụ mang theo và cho biết đâu là đáy, đâu là mặt xung quanh, đâu là đường sinh của hình trụ đó. HS lên điền vào “” I/ HÌNH TRỤ HOẠT ĐÔÏNG 3: II/ CẮT HÌNH TRỤ BỞI MỘT MẶT PHẲNG Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh ghi bảng GV hỏi: _ Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với đáy thì mặt cắt là hình gì? _ Khi cắt hình trụ bởi moat mặt phẳng song song với trục DC thì mặt cắt là hình gì? GV thực hiện cắt trực tiếp trên hai hình trụ (bằng củ cải) để minh họa Sau đó yêu cầu HS quan sát hình 75 SGK. _ GV phát cho mỗi bàn HS một ống nghiệm hình trụ hở hai đầu, yêu cầu HS thực hiện ?2 GV có thể minh họa bằng cách cắt vát củ cải hình trụ HS suy nghĩ ,trả lời _ Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với đáy thì mặt cắt là hình tròn. _ Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với trục CD thì mặt cắt là hình chữ nhật HS thực hiện ?2 theo từng bàn, trả lời câu hỏi. Mặt nước trong ống nghiệm là hình tròn (cốc để thẳng). Mật nước trong ống nghiệm (để nghiêng) không phải là hình tròn. II/ CẮT HÌNH TRỤ BỞI MỘT MẶT PHẲNG HOẠT ĐỘNG 4: III/ DIỆN TÍCH XUNG QUANH CỦA HÌNH TRỤ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh ghi bảng GV đưa hình 77 SGK lên màng hình và giới thiệu diện tích xung quanh của hình trụ như SGK. GV: Hãy nêu cách tính diện tích xung quanh của hình trụ đã học ở Tiểu học. _ Cho biết bán kính đáy (r) và chiều cao của hình trụ (h) ở hình 77. _ Áp dụng tính diện tích xung quanh của hình trụ. GV giới thiệu: Diện tích toàn phần bằng diện tích xung quanh cộng với diện tích hai đáy. Hãy nêu công thức và áp dụng tính với hình 77. GV ghi lại công thức Với r là bán kính đáy. H là chiều cao hình trụ. _ HS: Muốn tính diện tích xung quanh của hình trụ ta lấy chu vi đáy nhân với chiều cao. r = 5cm; h = 10cm. III/ DIỆN TÍCH XUNG QUANH CỦA HÌNH TRỤ HOẠT ĐỘNG 5 : 4/ THỂ TÍCH HÌNH TRỤ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh ghi bảng GV: Hãy nêu công thức tính thể tích hình trụ. _ Giải thích công thức. Áp dụng: Tính thể tích của một hình trụ có bán kính đáy là 5cm, chiều cao của hình trụ là 11cm. Ví dụ: tr 78 SGK GV yêu cầu HS đọc ví dụ và giải trong SGK. HS: Muốn tính thể tích hình trụ ta lấy diện tích đáy nhân với chiều cao. Với r là bán kính đáy h là chiều cao hìmh trụ HS nêu cách tính: HS đọc Ví dụ SGK. 4/ THỂ TÍCH HÌNH TRỤ HOẠT ĐỘNG 6 : 5/LUYỆN TẬP Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh ghi bảng Bài 3 tr 110 SGK Đưa đề bài và hình vẽ lên bảng phụ hoặc màn hình. Yêu cầu HS chỉ ra chiều cao và bán kính đáy của mỗi hình. Bài 4 tr 110. GV yêu cầu HS tóm tắt đề bài. _ Tính h dựa vào công thức nào? Bài 6 tr 111 SGK GV: Hãy nêu cách tính bán kính đường tròn đáy. Tính thể tích hình trụ. Bài 5 tr 111 SGK GV chia lớp làm 2 phần. Nữa lớp hoạt động nhóm làm dòng 1. Nữa lớp hoạt động nhóm làm dòng 2 Bài 3 tr 110 SGK h r Hình a Hình b Hình c 10cm 11cm 3cm 4cm 0,5cm 3,5cm Bài 4 tr 110. HS: R = 7cm; ; Tính h = ? Chọn (E). Bài 6 tr 111 SGK HS đọc và tóm tất đề bài. h = r; . Tính r? V? Mà h = r Bài 5 tr 111 SGK HS hoạt động theo nhóm (để kết quả chứa ) Đại diện hai nhóm lên điền kết quả. 5/LUYỆN TẬP Bài 3 tr 110 SGK h r Hình a Hình b Hình c 10cm 11cm 3cm 4cm 0,5cm 3,5cm Bài 4 tr 110. R = 7cm; ; Tính h = ? Chọn (E). Bài 6 tr 111 SGK h = r; . Tính r? V? Mà h = r Bài 5 tr 111 SGK 5/111. Điền đủ các kết quả vào những ô trống của bảng sau: Hình Bán kính đáy (cm) Chiều cao (cm) Chu vi đáy (cm) Diện tích đáy (cm) Diện tích xung quanh (cm2) Thể tích (cm3). 1 10 5 4 8 4p HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. + Nắm vững các khái niệm về hình trụ. + Nắm chắc các công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích hình trụ và các công thức suy diễn của nó. + Bài tập về nhà số 7, 8, 9, 10, tr 111, 112 SGK và bài số 1, 3 tr 122 SBT + Tiết sau luyện tập. RÚT KINH NGHIỆM