Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Bài 2: Ấn Độ - Nguyễn Đình Hữu

SOẠN DẠY Ngày 22 tháng 8 năm 2010 Ngày 23 tháng 8 năm 2010 Bài 2 Tiết PPCT: 2 ẤN ĐỘ I- MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1- Về kiến thức: - Hiểu được nguyên nhân của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra mạnh mẽ ở Ấn Độ. - Hiểu rõ vai trò của giai cấp tư sản Ấn Độ đối với phong trào giải phóng dân tộc, phong trào đấu tranh anh dũng của nông dân, công nhân và binh lính Ấn Độ chống lại thực dân Anh thể hiện rõ nét qua cuộc khởi nghĩa Xi-pay. - Nắm được khái niệm “châu Á thức tỉnh” và phong trào giải phóng dân tộc thời kỳ đế quốc chủ nghĩa. 2- Về thái độ: Giúp HS thấy được sự thống trị dã man, tàn bạo của chủ nghĩa đế quốc và tinh thấn kiên cường đấu tranh của nhân dân Ấn Độ chống chủ nghĩa đế quốc. 3- Kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng sử dụng lược đồ Ấn Độ để trình bày các cuộc đấu tranh tiêu biểu. II- CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ. - Lược đồ phong trào cách mạng Ấn Độ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. - Tranh ảnh về đất nước Ấn Độ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. - Các nhân vật lịch sử cận đại Ấn Độ- Nhà xuất bản giáo dục. III- HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1- Ổn định lớp: 2- Kiểm tra bài cũ: (5’) Câu 1: Tại sao trong hoàn cảnh lịch sử châu Á, Nhật Bản thoát khỏi thân phận thuộc địa trở thành một nước đế quốc? Câu 2: Những sự kiện nào chứng tỏ cuối thế kỷ XIX Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa? 3- Dẫn dắt vào bài mới: ( 1’) GV giới thiệu: Năm 1498 nhà hàng hải Vac- cô đa Ga-ma đã vượt mũi Hảo Vọng tìm được con đường biển tới tiểu lục địa Ấn Độ. Từ đó các nước phương Tây đã xâm nhập vào Ấn Độ. Các nước phương Tây đã xâm lược Ấn Độ như thế nào? Thực dân Anh đã độc chiếm và thực hiện chính sách thống trị trên đất nước Ấn Độ ra sao? Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân giải phóng dân tộc ở Ấn Độ diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài 2. TL HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG 10’ Hoạt động 1 - Gv tóm lược quá trình thực dân xâm lược Ấn Độ. *Cả lớp, cá nhân - Hs lắng nghe. 1- Tình hình Ấn Độ nửa sau thế kỷ XIX: 1.1. Qúa trình thực dân xâm lược Ấn Độ: - Từ đầu thế kỉ XVII chế độ phong kiến Ấn Độ suy yếu, các nước phương Tây chủ yếu Anh - Pháp đua nhau xâm lược. - Kết quả: Giữa thế kỉ XVII, Anh hoàn thành xâm lược và đặt ách cai trị Ấn Độ. - GV yêu cầu HS theo dõi SGK, tóm lược những nét lớn trong chính sách cai trị của thực dân Anh. - Giáo viên cho hs trực quan một số tranh, ảnh và đặt câu hỏi: Em suy nghĩ gì về tình hình Ấn Độ cuối thế kỷ XIX? . - GV hỏi: Những chính sách thống trị của thực dân Anh đưa đến hậu quả gì? - GV kết luận và chuyển ý: Nhân dân Ấn Độ bần cùng, đói khổ, thủ công nghiệp bị suy sụp, nền văn minh lâu đời bị phá hoại, quyền dân tộc thiêng liêng của người Ấn Độ bị chà đạp. Vì vậy phong trào đấu tranh của các tầng lớp nhân dân chống thực dân Anh, giải phóng dân tộc bùng nổ quyết liệt, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Xi-pay. - HS đọc SGK trả lời: + Về kinh tế: khai thác Ấn Độ với quy mô rộng lớn + Về chính trị- xã hội: thực  hiện chính sách chia để trị, . + Về văn hóa - giáo dục: ngu dân + Hậu quả: Những nạn nhân  của nạn đói 1876-1877. Nữ hoàng Victoria trở thành  Nữ hoàng Ấn Độ - HS nghe, nhớ và liên hệ Việt Nam thời Pháp thuộc. 1.2. Chính sách cai trị của thực dân Anh  *Về kinh tế - Thực dân Anh mở rộng công cuộc khai thác Ấn Độ với quy mô rộng lớn.  - Ra sức vơ vét các nguồn nguyên liệu và bóc lột nhân công rẻ mạt để thu lợi nhuận. - Ấn Độ trở thành thuộc địa quan trọng nhất của Anh. => Hậu quả: Nạn đói liên tiếp xảy ra; đời sống của nhân dân ngày càng khó khăn. *Về chính trị- xã hội - Ngày 1-1-1877, Chính phủ Anh nắm quyền cai trị trực tiếp. - Mua chuộc tầng lớp có thế lực trong giai cấp phong kiến bản xứ. - Khơi sâu sự cách biệt về chủng tộc, tôn giáo và đẳng cấp trong xã hội để dễ bề cai trị.. * Về văn hóa - giáo dục thi hành chính sách giáo dục ngu dân, khuyến khích tập quán lạc hậu và hủ tục cổ xưa. *Hậu quả:   - Kinh tế giảm sút, bần cùng     - Đời sống nhân dân người dân cực khổ- 15’ * Hoạt động 2: - GV giải thích khái niệm “Xi- pay”: là tên gọi những đơn vị binh lính người Ấn Độ trong quân đội thực dân Anh (nằm trong âm mưu dùng người bản xứ trị người bản xứ của thực dân Anh) - GV hỏi: Tại sao binh lính Ấn Độ nằm trong quân đội thực dân Anh lại đứng lên khởi nghĩa chống chủ nghĩa thực dân Anh? - GV nhấn mạnh: Duyên cớ trực tiếp là do binh lính Xi-pay bị bạc đãi, khinh rẻ, song nguyên nhân chính là tinh thần dân tộc, tinh thần yêu nước và ý thức giác ngộ của binh lính. - Yêu cầu HS đọc SGK và trình bày diễn biến, kết quả cuộc khởi nghĩa Xi-pay. - GV cho hs trực quan một số tranh, ảnh và nêu câu hỏi: Tuy thất bại nhưng cuộc khởi nghĩa Xi-pay có ý nghĩa gì? *Cả lớp, cá nhân HS theo dõi SGK tìm câu trả lời: Binh lính Xi-pay bị thực dân Anh đối xử tàn tệ, tinh thần dân tộc và tín ngưỡng bị xúc phạm: họ phải dùng răng để cắn xé các loại giấy bọc đạn pháo có tẩm mỡ bò và mỡ lợn, trong khi lính Xi-pay theo đạo Hin-đu (kiêng ăn thịt bò) và theo đạo Hồi (kiêng ăn thịt lợn), vì thế họ chống lệnh của thực dân Anh, nổi dậy khởi nghĩa. - HS dựa vào SGK để trình bày trên bản đồ: Lược đồ phong trào cách mạng ở Ấn Độ cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX 2- Cuộc khởi nghĩa Xi-pay (1857- 1859) 2.1. Nguyên nhân - Sâu xa: Mâu thuẫn giữa nhân dân Ấn Độ với thực dân Anh. - Trực tiếp: Sự bất mãn của binh lính Ấn Độ trong quân đội Anh (Xi-pay). 2.2. Diễn biến - Ngày 10-5-1857, khởi nghĩa bùng nổ ở Mi-rut (gần Đêli). - Khởi nghĩa lan khắp miền Bắc và miền Trung Ấn Độ. - Cuộc khởi nghĩa tồn tại trong khoảng 2 năm thì bị đàn áp dã man. 2.3. Ý nghĩa - Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất. - Mở đầu cho phong trào giải phóng dân tộc. Khởi nghĩa Xi-pay Thực dân Anh đàn áp  Nhiều nghĩa quân bị quân Anh trói vào họng súng đại bác, rồi bắn cho tan xương nát thịt. 10’ *Hoạt động 3 - GV yêu cầu HS theo dõi SGK về sự thành lập và hoạt động của Đảng Quốc đại. - GV giới thiệu ảnh chân dung và tiểu sử Ti-lắc - Nêu câu hỏi: Đảng Quốc đại có vai trò như thế nào trong phong trào của nhân dân Ấn Độ? - GV: Em hãy so sánh phong trào cách mạng 1905-1908 với khởi nghĩa Xi-pay? (lực lượng tham gia, lãnh đạo, đường lối, mục tiêu, kết quả của phong trào). Bengal bị chia cắt năm 1905 -Ý nghĩa của phong trào dân tộc Ấn Độ là gì? *Cả lớp, cá nhân: Ti-lắc - HS trả lời: + Nêu được khát khao dân tộc, lôi kéo được đông đảo nhân dân Ấn Độ. + Phái Ti-lăc lôi kéo đông đảo quần chúng, nhưng còn hạn chế chưa gắn cuộc đấu tranh dân tộc với đấu tranh chống phong kiến. - HS trả lời: + Lực lượng tham gia: Công nhân, tư sản, nông dân, trong đó có vai trò của công nhân là nổi bật.. + Phong trào do giai cấp tư sản lãnh đạo mang đậm ý thức dân tộc, đánh dấu sự thức tỉnh tinh thần độc lập của nhân dân Ấn Độ. 3- Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885-1908): 3.1. Đảng Quốc đại - Năm 1885 giai cấp tư sản Ấn Độ thành lập Đảng Quốc đại. - Trong 20 năm đầu (1885-1905), Đảng chủ trương đấu tranh ôn hoà. - Trong quá trình đấu tranh, nội bộ Đảng Quốc đại bị phân hoá thành hai phái: ôn hoà và phái dân chủ cấp tiến do Ti-lắc đứng đầu, kiên quyết chống Anh. 3.2. Phong trào dân tộc (đầu thế kỷ XX): - Tháng 10-1905, 10 vạn người kéo đến bờ sông Hằng phản đối đạo luật chia đôi xứ Ben-gan của thực dân Anh. Khắp nơi vang lên khẩu hiệu “Ấn Độ của người Ấn Độ”. - Tháng 6-1908, thực dân Anh bắt Ti-lăc và kết án 6 năm tù. Hàng vạn công nhân Bom-bay tổng bãi công 6 ngày. 3.2. Ý nghĩa - Thể hiện tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân Ấn Độ - Mang đậm tính dân tộc và tính quần chúng rộng rãi. 5- Củng cố: (3’) Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX phong trào đấu tranh ở Ấn Độ phát triển mạnh, ý thức độc lập của dân tộc ngày càng rõ nét nhất là trong cao trào cách mạng 1905-1908 chứng tỏ sự trưởng thành của cách mạng Ấn Độ. Mặc dù thất bại nhưng sẽ là chuẩn bị cho cuộc đấu tranh về sau. 6- Dặn dò: (1’) HS học bài cũ, đọc trước bài mới, sưu tầm tư liệu hình ảnh Trung Quốc cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. - Bài tập: Nối thời gian với sự kiện sao cho đúng: Sự kiện Thời gian 1. Nữ hoàng Anh tuyên bố là nữ hoàng Ấn Độ a. Tháng 7-1905 2. Khởi nghĩa Xi-pay bùng nổ b. Tháng 1-1877 3. Đảng Quốc đại thành lập c. Tháng 5-1857 4. Chính quyền Anh ban hành đạo luật chia đôi xứ Ben-gan d. Cuối năm 1885 IV- RÚT KINH NGHIỆM: