Giáo án môn Công nghệ 10 - Bài 7: Một số tính chất của đất trồng

GIÁO ÁN DẠY LÝ THUYẾT ˜&™ Môn: CÔNG NGHỆ 10 Lớp: 10A Ngày dạy: 09/2010 Số tiết dạy: 1 Tên bài giảng: Bài 7: MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA ĐẤT TRỒNG I/ MỤC TIÊU: 1- Kiến thức: - Học sinh biết được keo đất là gì. Thế nào là khả năng hấp thụ của đất. - Thế nào là phản ứng của dung dịch đất và độ phì nhiêu của đất. 2- Kỹ năng: Phát triển kỹ năng quan sát, so sánh, khái quát, tổng hợp. 3- Thái độ: - Bảo vệ, cải tạo đất bằng những biện pháp kỹ thuật thích hợp. - Trong trồng trọt cần phải bón phân hợp lí, cải tạo đất để bảo vệ môi trường. II/ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: Sơ đồ hình 7-SGK. Phiếu học tập số 1 So sánh keo âm và keo dương Chỉ tiêu so sánh Keo âm Keo dương Nhân (Có hay không) Lớp ion (mang điện tích gì) - Lớp ion quyết định điện - Lớp ion bù + ion bất động. + ion khuyếch tán III/ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: Trực quan, vấn đáp tìm tòi phát hiện vấn đề. IV/ KIẾN THỨC TRỌNG TÂM: - Keo đất và khả năng hấp phụ của đất. - Phản ứng của dung dịch đất. V/ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC: 1- Ổn định tổ chức lớp:(1ph) 2- Kiểm tra bài cũ:(4ph) 1/ Nêu cơ sở khoa học của phương pháp nuôi cấy mô tế bào. 2/ Vẽ sơ đồ quy trình công nghệ nhân giống cây trồng bằng nuôi cấy mô tế bào ? Đáp án: 1/ Cơ sở khoa học: tính toàn năng của tế bào: sự phân chia, phân hóa, phản phân hóa. 2/ Sơ đồ Quy trình công nghệ 3- Nội dung bài mới: (35ph) GV đặt vấn đề: Trong sản xuất trồng trọt đất vừa là đối tượng vừa là tư liệu sản xuất. Đất là môi trường chủ yếu của mọi loại cây. Muốn sản xuất trồng trọt có hiệu quả phải biết các tính chất của đất. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY H. ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG GV gọi 2 HS lên làm thí nghiệm về tính chất hoà tan của đất và lấy đường làm đối chứng: 2 cốc thuỷ tinh: + Cốc: Đựng đất bột, đổ nước sạch vào khuấy đều. + Cốc 2: Đựng đường giã nhỏ cho nước sạch vào. Nhận xét sự khác nhau giữa hai cốc? Hãy giải thích vì sao nước pha đường thì trong, còn nước pha đất thì đục? Vậy keo đất là gì? GV treo sơ đồ cấu tạo của keo đất và cho HS hoàn thành phiếu học tập số 1: So sánh keo âm và keo dương Keo nào quan trọng? Vì sao? Giải thích tại sao keo đất mang điện? Khả năng hấp phụ của keo đất là gì? Vì sao keo đất có khả năng hấp phụ? BS: Ngoài khả năng hấp phụ KĐ còn có khả năng trao đổi ion với dung dịch đất: VD [KĐ] 2H+ + (NH4)2SO4 à [KĐ] 2NH4 + + H2SO4 HS quan sát TN và nêu: *Hiện tượng: - Cốc : Nước đục - Cốc 2: Nước trong. * Giải thích: Đường đã hoà tan trong nước nên trong, còn các phân tử nhỏ của đất không hoà tan trong nước mà ở trạng thái lơ lửng: huyền phù. HS rút ra từ thí nghiệm định nghĩa keo đấtà HS quan sát sơ đồ làm việc theo nhóm và báo cáo kết quả: - Giống: Nhân, lớp ion quyết định điện và lớp ion bù. Lớp ion bù gồm lớp ion bất động và lớp ion khuyếch tán - Khác nhau ở lớp ion quyết định: keo âm có lớp ion quyết định âm, lớp ion bù dương keo dương có lớp ion quyết định dương, lớp ion bù âm. Học sinh: keo âm vì có lớp ion khuyếch tán mang điện tích dương, nhờ vậy có khả năng trao đổi với các ion dương của dung dịch đất. Đây là cơ sở của sự trao đổi dinh dưỡng giữa đất và cây trồng, làm tăng khả năng hấp thụ của đất, hạn chế sự rửa trôi xói mòn đất. Vì keo đất có các lớp ion bao quanh nhân và tạo ra Q bề mặt hạt keo. - HS vận dụng kiến thức đã học, nghiên cứu SGK và trả lời các câu hỏi. I/ KEO ĐẤT VÀ KHẢ NĂNG HẤP PHỤ CỦA ĐẤT:(10ph) 1- Keo đất: a- Khái niệm về keo đất: Là những phân tử có kích thước <1/1000mm, không hòa tan trong nước mà ở trạng thái huyền phù (trạng thái lơ lửng trong nước). b- Cấu tạo keo đất: Gồm: - Nhân keo. - Lớp ion quyết định điện: + Mang điện âm: Keo âm. + Mang điện dương: Keo dương. - Lớp ion bù gồm 2 lớp: + Lớp ion bất động. + Lớp ion khuyếch tán. Keo đất có khả năng trao đổi ion của mình ở ion khuyếch tán với các ion của dung dịch đất. Đây chính là cơ sở của sự trao đổi dinh dưỡng giữa đất và cây trồng. 2- Khả năng hấp phụ của đất : Là khả năng đất giữ lại các chất dinh dưỡng, các phân tử nhỏ như hạt limon, hạt sét...; hạn chế sự rửa trôi. Dựa vào kiến thức đã học trong chương trình công nghệ 7 cho biết thế nào là dung dịch đất? Đất có những loại phản ứng nào? Vai trò của nồng độ ion H+ và ion OH- trong phản ứng dung dịch đất? Độ chua của đất được chia thành mấy loại? Là những loại nào? Độ chua hoạt tính và độ chua tiềm tàng khác nhau ở những điểm nào? Các loại đất nào thường là đất chua? GV liên hệ: Đất lâm nghiệp phần lớn là chua và rất chua, pH < 6,5 Đất nông nghiệp, trừ đất phù sa trung tính ít chua (đồng bằng sông Hồng, sông Cửu Long), đất mặn kiềm. Các loại đất còn lại đều chua. Đặc biệt đất phèn hoạt động rất chua, pH < 4. Làm thế nào để cải tạo độ chua của đất? Liên hệ: Bón quá nhiều phân hoá học dẫn đến hậu quả gì? Vậy nhiệm vụ của người sản xuất nông nghiệp khắc phục hậu quả trên như thế nào? Những đặc điểm nào của đất làm cho đất hoá kiềm? Vì sao phải nghiên cứu phản ứng của dung dịch đất? Trồng cây mà không chú ý phản ứng dung dịch đất thì sẽ như thế nào? Nghiên cứu phản ứng của dung dịch đất trong sản xuất giúp ta xác định các giống cây trồng phù hợp với từng loại đất và đề ra các biện pháp cải tạo đất. HS nghiên cứu SGK và trả lời Phơi ải, nuôi bèo hoa dâu, làm phân xanh, làm thuỷ lợi... Đất thoái hóa, bac màu, cằn cỗi, dinh dưỡng mất cân đối, vi sinh vật bị phá hủy, tòn dư chất độc hại. II/ PHẢN ỨNG CỦA DUNG DỊCH ĐẤT:(15ph) A/ Khái niệm: Phản ứng của dung dịch đất chỉ tính chua ([H+] > [OH-]), tính kiềm ([H+] < [OH-]) hoặc trung tính ([H+] = [OH-]) của đất. Phản ứng của dung dịch đất do nồng độ [H+] và [OH-] quyết định. B/ Các loại phản ứng của đất: 1- Phản ứng chua của đất: Phản ứng của dung dịch đất Phản ứng chua (H+, Al3+) Phản ứng kiềm (Na2CO3, CaCO3) Độ chua hoạt tính (H+ trong dung dịch đất) Độ chua tiềm tàng (H+, Al3+ trên bề mặt keo đất) * Ý nghĩa trong sản xuất nông nghiệp Bố trí cây trồng cho phù hợp, bón phân, bón vôi để cải tạo độ phì nhiêu của đất. Đất được coi là phì nhiêu phải có những đặc điểm gì? Chia 4 nhóm nhỏ. - GV phát cho mổi nhóm 5 mẩu đất sau: Đất đỏ bazan, xám bạc màu, đất thịt, đất thị pha cát, đất cát. - Hãy sắp xếp theo thứ tự tăng dần từng loại đất tốt. - Hoàn thành phiếu học tập sau: Thứ tự Tên đất Giải thích 1 2 3 4 5 - Sau khi các nhóm trình bày, GV kết luận: Các loại đất chưa nhiều chất dinh dưỡng, không chứa chất độc hại gọi là độ phì nhiêu. - GV giải thích thêm, độ phì nhiêu gồm 2 loại, nhân tạo và tự nhiên - Vậy làm cách nào để người ta tăng độ phì nhiêu của đất? Dựa vào nguồn gốc hình thành, độ phì nhiêu của đất được chia làm mấy loại? Là gì? HS quan sát và làm việc. III/ ĐỘ PHÌ NHIÊU CỦA ĐẤT: (10ph) 1- Khái niệm : Là khả năng của đất cung cấp đồng thời và không ngừng nước, chất dinh dưỡng, không chứa các chất độc hại cho cây, bảo đảm cho cây đạt năng suất cao. 2- Phân loại: Độ phì nhiêu Độ phì nhiêu tự nhiên Độ phì nhiêu nhân tạo 4- Củng cố và luyện tập:(4ph) Chọn câu trả lời đúng nhất: Câu 1:Keo đất là các phần tử nhỏ, có kích thước từ 1-20nm, mỗi hạt có nhân và có đặc điểm: A/ Hoà tan trong nước, lớp vỏ ngoài mang điện tích dương. B/ Không hoà tan trong nước, lớp vỏ ngoài mang điện tích âm. C/ Không hoà tan trong nước, ngoài nhân là 3 lớp vỏ ion có thể mang điện tích (-) hoặc (+). D/ Không hoà tan trong nước, ngoài nhân có 2 lớp điện tích trái dấu là lớp ion quyết định điện và lớp ion bù. Câu 2: Khả năng hấp phụ của đất là khả năng: A/ Giữ lại chất dinh dưỡng, các phần tử nhỏ nhưng không làm biến chất, hạn chế sự rửa trôi. B/ Giữ lại nước, oxi, do đó giữ lại được các chất hoà tan. C/ Giữ lại chất dinh dưỡng, các phần tử nhỏ làm biến chất, hạn chế sự rửa trôi. D/ Giữ lại chất dinh dưỡng, đảm bảo nước thoát nhanh chóng. Câu 3:Phản ứng chua của đất được đo bằng trị số pH, nếu: A/ pH < 7 – đất trung tính. B/ pH < 7 – đất kiềm. C/ pH > 7 – đất chua. D/ pH > 7 – đất chua. ĐA :1D, 2A, 3C. 5- Dặn dò:(1ph) - Trả lời câu hỏi cuối bài. - Đem mẫu đất xám bạc màu và đất sỏi đá. Tổ trưởng bộ môn Giáo viên Nguyễn Thanh Tịnh Trịnh Lê Minh Vy