Giáo án môn Công nghệ khối 10 năm 2010 - Tiết 6: Một số tính chất của đất trồng

Tuần: 6. Tiết 6 Ngày soạn: 15/09/2010. Bài 7: MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA ĐẤT TRỒNG I/ MỤC TIÊU: 1-Kiến thức: -Học sinh biết được keo đất là gì. Thế nào là khả năng hấp thụ của đất. -Thế nào là phản ứng của dung dịch đất và độ phì nhiêu của đất. 2-Kỹ năng: Phát triển kỹ năng quan sát, so sánh, khái quát, tổng hợp. 3-Thái độ: -Bảo vệ, cải tạo đất bằng những biện pháp kỹ thuật thích hợp. -Trong trồng trọt cần phải bón phân hợp lí, cải tạo đất để bảo vệ môi trường. II/ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: Sơ đồ hình 7-SGK. III/ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: - Hỏi đáp. - Diễn giảng. V/ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC: 1- Ổn định tổ chức lớp:(1ph) 2- Kiểm tra bài cũ:(4ph) 1/Nêu cơ sở khoa học cuả phương pháp nuôi cấy mô tế bào. 2/Vẽ sơ đồ quy trình công nghệ nhân giống cây trồng bằng nuôi cấy mô tế bào? Đáp án: 1/Cơ sở khoa học: tính toàn năng của tế bào: sự phân chia, phân hóa, phản phân hóa. 2/Sơ đồ Quy trình công nghệ 3- Nội dung bài mới: (35ph) Trong sản xuất trồng trọt đất vừa là đối tượng vừa là tư liệu sản xuất . đất là môi trường chủ yếu vủa mọi loại cây. Muốn sản xuất trồng trọt có hiệu quả phải biết các tính chất của đất . HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY H. ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG ? Hãy giải thích vì sao khi pha đường và đất vào nước, nước pha đường thì trong, còn nước pha đất thì đục? - Vậy keo đất là gì? - Nêu cấu tạo keo đất. - Quan sát hình 7 SGK, cho HS thảo luận nhóm 4 HS để so sánh keo dương và keo âm. - Keo nào quan trọng? Vì sao? - Giải thích tại sao keo đất mang điện? - Khả năng hấp phụ của keo đất là gì? - Vì sao keo đất có khả năng hấp phụ? ÒNgoài khả năng hấp phụ KĐ còn có khả năng trao đổi ion với dung dịch đất :VD [KĐ] 2H+ + (NH4)2SO4 à [KĐ] 2NH4 + + H2SO4 - Cho biết cơ sở của sự trao đổi chất dinh dưỡng trong đất và cây trồng? - Dựa vào kiến thức đã học trong chương trình công nghệ 7 cho biết thế nào là dung dịch đất ? - Đất có những loại phản ứng nào? - Vai trò của nồng độ ion H+ và ion OH- trong phản ứng dung dịch đất ? - Độ chua của đất được chia thành mấy loại? Là những loại nào? - Độ chua hoạt tính và độ chua tiềm tàng khác nhau ở những điểm nào? - Các loại đất nào thường là đất chua? GV liên hệ: Đất lâm nghiệp phần lớn là chua và rất chua, pH < 6,5 Đất nông nghiệp, trừ đất phù sa trung tính ít chua(đồng bằng sông Hồng, sông Cửu Long), đất mặn kiềm. Các loại đất còn lại đều chua. Đặc biệt đất phèn hoạt động rất chua, pH < 4. - Làm thế nào để cải tạo độ chua của đất? Liên hệ: + Bón quá nhiều phân hoá học dẫn đến hậu quả gì? + Vậy nhiệm vụ của người sản xuất nông nghiệp khắc phục hậu quả trên như thế nào? - Những đặc điểm nào của đất làm cho đất hoá kiềm? - Vì sao phải nghiên cứu phản ứng của dung dịch đất ? - Trồng cây mà không chú ý phản ứng dung dịch đất thì sẽ như thế nào? - Em hãy nêu khái niệm về độ phì nhiêu của đất. - Dựa vào nguồn gốc hình thành, độ phì nhiêu của đất được chia làm mấy loại? Là gì ? - Từ khái niệm em hãy cho biết những yếu tố nào quyết định độ phì nhiêu của đất ? - Muốn làm tăng độ phì nhiêu của đất phải áp dụng các biện pháp kỹ thuật nào? - Em hãy nêu một số ví dụ về ảnh hưởng tích cực của các hoạt động sản xuất đến sự hình thành độ phì nhiêu của đất ? - HS trả lời: đường đã hoà tan trong nước nên trong, còn các phân tử nhỏ của đất không hoà tan trong nước mà ở trạng thái lơ lửng: huyền phù. - HS trả lời: Là những phân tử có kích thước nhỏ, không hòa tan trong nước. - HS trả lời: gồm nhân keo, lớp ion quyết định điện, lớp ion bù. - HS quan sát sơ đồ làm việc theo nhóm và báo cáo kết quả : + Giống :Nhân, lớp ion quyết định điện và lớp ion bù. Lớp ion bù gồm lớp ion bất động và lớp ion khuyếch tán + Khác nhau ở lớp ion quyết định: keo âm có lớp ion quyết định âm, lớp ion bù dương keo dương có lớp ion quyết định dương, lớp ion bù âm - HS trả lời : keo âm vì có lớp ion khuyếch tán mang điện tích dương, nhờ vậy có khả năng trao đổi với các ion dương của dung dịch đất Đây là cơ sở của sự trao đổi dinh dưỡng giữa đất và cây trồng, làm tăng khả năng hấp thụ của đất, hạn chế sự rửa trôi xói mòn đất . - HS trả lời: Vì keo đất có các lớp ion bao quanh nhân và tạo ra điện tích bề mặt hạt keo - HS trả lời: Là khả năng đất giữ lại các chất dinh dưỡng, các phân tử nhỏ như hạt limon, hạt sét...; hạn chế sự rửa trôi chúng dưới tác động của nước mưa, nước tưới. - HS trả lời: do có tích điện tích. - HS trả lời: Các ion trong dung dịch đất và trên bề mặt hạt keo luôn ở thế cân bằng, khi bón phân thì thế cân bằng đó bị phá vở. Một số ion ở bề mặt keo đi vào dung dịch và chúng được thay thế bằng các ion trong dung dịch đất, đây là cơ sở của hiện tượng trao đổi ion - HS trả lời: nước chứa trong đất có hòa tan 1 số muối khoáng và nhiều chất khác gọi là dung dịch đất, quyết định tính chất của đất và sự trao đổi chất dinh dưỡng giữa đất và cây. - HS trả lời: phản ứng chua, trung tính và kiềm - HS trả lời: quyết định loại phản ứng. - HS trả lời: 2 loại, chua hoạt tính và chua tìm tàng. - HS trả lời: khác nhau ở ion Al3+, - HS trả lời: đất có pH<6,5. - HS trả lời: Nghiên cứu phản ứng của dung dịch đất trong sản xuất giúp ta xác định các giống cây trồng phù hợp với từng loại đất và đề ra các biện pháp cải tạo đất. - HS trả lời: Có NAOH và Ca(OH)2 do muối bị thủy phân. - HS trả lời: để có biện pháp cải tạo đất phù hợp - HS trả lời: cây không phát triển tốt, có thể chết. - HS trả lời: Là khả năng của đất cung cấp đồng thời và không ngừng nước, chất dinh dưỡng, không chứa các chất độc hại cho cây, bảo đảm cho cây đạt năng suất cao. - HS trả lời: 2 loại, độ phì tự nhiên và độ phì nhân tạo. - HS trả lời: yếu tố tự nhiên và yếu tố con người. - HS trả lời: cải tạo đất, bón phân, - HS trả lời: Phơi ải, nuôi bèo hoa dâu ,làm phân xanh ,làm thuỷ lợi.... I/KEO ĐẤT VÀ KHẢ NĂNG HẤP PHỤ CỦA ĐẤT : (10ph) 1-Keo đất: a-Khái niệm về keo đất : Là những phân tử có kích thước nhỏ dưới 1micrômet, không hòa tan trong nước mà ở trạng thái huyền phù(trạng thái lơ lửng trong nước). b-Cấu tạo keo đất : Gồm: -Nhân keo. -Lớp ion quyết định điện (Nằm ngoài nhân): +Mang điện âm: Keo âm. +Mang điện dương: Keo dương. -Lớp ion bù (Nằm ngoài lớp ion quyết định điện ) mang điện trái dấu với lớp ion quyết định điện gồm 2 lớp: +Lớp ion bất động. + Lớp ion khuyếch tán. Keo đất có khả năng trao đổi ion của mình ở ion khuyếch tán với các ion của dung dịch đất . Đây chính là cơ sở của sự trao đổi dinh dưỡng giữa đất và cây trồng . 2-Khả năng hấp phụ của đất : Là khả năng đất giữ lại các chất dinh dưỡng, các phân tử nhỏ như hạt limon, hạt sét...; hạn chế sự rửa trôi chúng dưới tác động của nước mưa, nước tưới. II/PHẢN ỨNG CỦA DUNG DỊCH ĐẤT : (15ph) A/Khái niệm:Phản ứng của dung dịch đất chỉ tính chua,tính kiềm hoặc trung tính của đất . Phản ứng của dung dịch đất do nồng độ [H+]và [OH-] quyết định. -Nếu [ H+] > [OH- ] đất có phản ứng chua. -Nếu [ H+ ] = [OH- ] đất có phản ứng trung tính. -Nếu [ H+ ] < [ OH-] đất có phản ứng kiềm. B/Các loại phản ứng của đất : 1-Phản ứng chua của đất : Căn cứ vào trạng thái của H+ và Al3+ ở trong đất , độ chua của đất được chia làm 2 loại: a-Độ chua hoạt tính do nồng độ ion H+ trong dung dịch đất gây nên. Độ chua hoạt tính được biểu thị bằng pH H2O . Độ pH thường dao động từ 3-9 b-Độ chua tiềm tàng Do H+ và Al3+ trên bề mặt keo đất gây nên . 2-Phản ứng kiềm của đất : Ở một số loại đất có chứa các muối kiềm Na2CO3, CaCO3 ...Khi các muôí này thủy phân tạo thành NAOH và Ca(OH)2 làm cho đất hóa kiềm. *Ý nghĩa trong sản xuất nông nghiệp: Bố trí cây trồng cho phù hợp, bón phân, bón vôi để cải tạo độ phì nhiêu của đất . III/ ĐỘ PHÌ NHIÊU CỦA ĐẤT : (10ph) 1-Khái niệm : Là khả năng của đất cung cấp đồng thời và không ngừng nước, chất dinh dưỡng, không chứa các chất độc hại cho cây, bảo đảm cho cây đạt năng suất cao. 2-Phân loại: Tùy nguồn gốc hình thành chia 2 loại: a-Độ phì nhiêu tự nhiên: là độ phì nhiêu được hình thành dưới thảm thực vật tự nhiên, trong quá trình hình thành không có tác động của con người. b-Độ phì nhiêu nhân tạo: là độ phì nhiêu được hình thành do kết quả hoạt động sản xuất của con người. Trong sản xuất nông , lâm nghiệp , để được năng suất cây trồng cao, ngoài độ phì nhiêu của đất cần phải có các điều kiện: giống tốt, thời tiết thuận lợi và phải đảm bảo chế độ chăm sóc tốt, hợp lý. 4- Củng cố và luyện tập:(4ph) Chọn câu trả lời đúng nhất : Câu 1:Keo đất là các phần tử nhỏ, có kích thước từ 1-20nm,mỗi hạt có nhân và có đặc điểm : A/ Hoà tan trong nước ,lớp vỏ ngoài mang điện tích dương. B/ Không hoà tan trong nước ,lớp vỏ ngoài mang điện tích âm. C/ Không hoà tan trong nước ,ngoài nhân là 3 lớp vỏ ion có thể mang điện tích (-) hoặc (+). D/ Không hoà tan trong nước ,ngoài nhân có 2 lớp điện tích trái dấu là lớp ion quyết định điện và lớp ion bù. Câu 2: Khả năng hấp phụ của đất là khả năng : A/ Giữ lại chất dinh dưỡng, các phần tử nhỏ nhưng không làm biến chất ,hạn chế sự rửa trôi. B/ Giữ lại nước, oxi, do đó giữ lại được các chất hoà tan. C/ Giữ lại chất dinh dưỡng, các phần tử nhỏ làm biến chất, hạn chế sự rửa trôi. D/Giữ lại chất dinh dưỡng, đảm bảo nứoc thoát nhanh chóng Câu 3:Phản ứng chua của đất được đo bằng trị số pH, nếu: A/ pH < 7 – đất trung tính . B/ pH < 7 – đất kiềm . C/ pH > 7 – đất chua . D/ pH > 7 – đất chua. ĐA :1d ,2a ,3c. 5- Dặn dò:(1ph) - Học bài và chuẩn bị bài 8. Xác định độ chua của đất.