Giáo án môn Công nghệ lớp 10 - Bài 3, 4: Sản xuất giống cây trồng

SẢN XUẤT GIỐNG CÂY TRỒNG Tiết PPCT : 3 Ngày soạn : 23/8/2008 BÀI 3,4 Ngày dạy : 25/8/2008 Lớp dạy: C4, C9, C10, C12 I. Mục tiêu -Hiểu được mục đích của công tác sản xuất giống cây trồng trong ngành nông nghiệp. -Biết được hệ thống và quy trình sản xuất giống cây trồng các loại. -Rèn luyện kỹ năng phân tích, so sánh. II. Trọng tâm -Quy trình sản xuất giống cây trồng. -Sản xuất giống ở cây trồng thụ phấn chéo. III. Chuẩn bị -Các hình vẽ: 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 , 4.1, 4.2 trong SGK trang 12, 13, 14, 15. IV. Tiến trình dạy học A. Ổn định (Kiểm diện trong sổ đầu bài) B. Kiểm tra bài cũ + CH1: Tại sao phải khảo nghiệm giống cây trồng trước khi đưa vào sản xuất đại trà? + CH2: Mục đích của từng loại thí nghiệm khảo nghiệm giống cây trồng? C. Giới thiệu bài mới GV: Trong sản xuất nông, lâm nghiệp, giống là một yếu tố quan trọng quyết định năng suất, chất lượng nông sản, song thực tế cho thấy sau một thời gian dài sử dụng, giống thường bị thoái hóa, lẫn tạp, kém phẩm chất. Vì vậy, để sản xuất có hiệu quả, cần tập trung làm tốt khâu giống. Bài học này giúp tìm hiểu những nội dung cơ bản của công tác giống cây trồng. Hoạt động 1: Mục đích của công tác sản xuất giống cây trồng Hoạt động của GV Hoạt động của HS Yêu cầu HS đọc phần I trong SGK: - Mục đích của công tác sản xuất giống cây trồng bao gồm những nội dung nào?. - Giải thích cho HS hiểu khái niệm: sức sống, tính trạng điển hình của giống, sản xuất đại trà. - Đọc phần I trong SGKtrả lời câu hỏi -Nghe giảng giải của GV. -Duy trì, củng cố độ thuần chủng, sức sống và tính trạng điển hình của giống. -Tạo ra số lượng giống cần thiết để cung cấp cho sản xuất đại trà. - Đưa giống tốt phổ biến nhanh vào sản xuất. Hoạt động 2: Hệ thống sản xuất giống cây trồng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu hS đọc SGK và quan sát hình 3.1: -Hệ thống sản xuất giống cây trồng gồm mấy giai đoạn? Nội dung của từng giai đoạn? -Những điểm khác nhau trong từng giai đoạn (nhiệm vụ, sản phẩm, nơi thực hiện)? -Tại sao hạt giống siêu nguyên chủng, nguyên chủng cần được sản xuất tại các cơ sở sản xuất giống chuyên nghiệp? Đọc mục II trong SGK, quan sát hình 3.1, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi. Suy nghĩ, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi. - Hệ thống sản xuất giống cây trồng từ khi nhận hạt giống do các cơ sở chọn tạo giống nhà nước cung cấp đến khi nhân được số lượng lớn hạt giống phục vụ cho sản xuất đại trà. + Giai đoạn 1: Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng. + Giai đoạn 2: Sản xuất hạt giống nguyên chủng từ siêu nguyên chủng. + Giai đoạn 3: Sản xuất hạt giống xác nhận. Hoạt động 3: Quy trình sản xuất giống cây trồng nông nghiệp Hoạt động của GV Hoạt động của HS * Quy trình sản xuất giống cây trồng tự thụ phấn:Lần lượt giới thiệu từng quy trình sản xuất giống cây trồng tự thụ phấn qua sơ đồ ở các hình vẽ 3.2, 3.3 SGK: yêu cầu: -Nội dung từng quy trình? -Những điểm giống và khác nhau của các quy trình? -Trường hợp nào dùng sơ đồ duy trì, trường hợp nào dùng sơ đồ phục tráng? Chú ý: “dòng” là những cây sinh ra từ hạt của một cây mẹ. * Quy trình sản xuất giống cây trồng thụ phấn chéo:Giới thiệu sơ đồ quy trình sản xuất giống ở cây trồng thụ phấn chéo (hình 4.1 SGK). -Nội dung quy trình? -Những điểm khác cần chú ý giữa quy trình này với quy trình sản xuất giống ở cây tự thụ phấn. * Quy trình sản xuất giống ở cây trồng nhân giống vô tính: Hướng dẫn HS đọc SGK và thảo luận quy trình sản xuất giống ở cây trồng nhân giống vô tính. Gợi ý cho HS so sánh với quy trình sản xuất cây giống ở cây tự thụ phấn và giao phấn. Chú ý nghe để nắm được vấn đề mà GV đặt ra trong hoạt động này và nhiệm vụ học tập cần thực hiện. Theo dõi hình 3.2, 3.2 trong SGK, nghiên cứu SGK, làm việc theo nhóm, trả lời câu hỏi. Quan sát kĩ sơ đồ sản xuất giống cây trồng thụ phấn chéo, đặc biệt ở giai đoạn đầu. Đọc kĩ nội dung quy trình trong SGK, lưu ý một số điểm khác biệt so với cây tự thụ phấn. Thảo luận nhóm về những vấn đề GV đã gợi ý. Đọc phần sản xuất giống ở cây trồng nhân giống vô tính trong SGK. Trao đổi nhóm để tìm ra điểm khác cơ bản. Sản xuất ở giốnh cây trồng tự thụ phấn: * Giống cây do tác giả cung cấp hoặc hạt giống siêu nguyên chủng quy trình sản xuất hạt giống theo sơ đồ duy trì: + Năm thứ nhất: Gieo hạt tác giả, chọn cây ưu tú. + Năm thứ hai: Hạt của câu ưu tú gieo thành từng dòng à chọn đúng giống, thu hỗn hợp đó là hạt siêu nguyên chủng. + Năm thứ ba: Nhân giống nguyên chủng từ giống siêu nguyên chủng. + Năm thứ tư : Sản xuất hạt giống xác nhận từ hạt giống siêu nguyên chủng. * Giống nhập nội, giống bị thoái hóa sản xuất giống theo sơ đồ phục tráng: + Năm thứ nhất: Gieo hạt của vật liệu khởi đầu, chọn cây ưu tú. + Năm thứ hai:Đánh giá dòng lần một, gieo hạt cây ưu tú thành dòng, chọn hạt của 4- 5 dòng tốt nhất để gieo ở năm thứ ba. + Năm thứ ba: Đánh giá dòng lần hai, hạt của dòng tốt nhất chia làm hai để nhân sơ bộ và so sánh giống. Hạt thu được là hạt siêu nguyên chủng đã phục tráng. + Năm thứ tư : Nhân giống nguyên chủng từ giống siêu nguyên chủng. + Năm thứ năm: Sản xuất hạt giống xác nhận từ hạt giống siêu nguyên chủng. Sản xuất ở giống cây trồng thụ phấn chéo: - Vụ thứ nhất :Chọn ruộng ở khu cách li và chia 500 ô. Gieo hạt của ít nhất 3000 cây giống siêu nguyên chủng vào các ô. Mỗi ô chọn một cây đúng giống thu hạt và gieo thành một hàng ởï vụ tiếp theo. - Vụ thứ hai: Đánh giá thế hệ chọn lọc, loại bỏ cây xấu trước khi tung phấn, thu hạt những cây tốt trộn lẫn, ta có lô hạt siêu nguyên chủng. - Vụ thứ ba: Nhân hạt giống siêu nguyên chủng ở khu cách li, loại bỏ cây xấu trước khi tung phấn. Thu hạt của các cây còn lại ta được lô hạt nguyên chủng. - Vụ thứ tư : Nhân hạt nguyên chủng ở khu cách li, loại bỏ cây xấu trước khi tung phấn.Hạt của các cây còn lại là hạt xác nhận. c) Sản xuất giống ơ cây trồng nhân vô tính : - Chọn lọc duy trì thế hệ vô tính đạt tiêu chuẩn cấp siêu nguyên chủng. - Tổ chức sản xuất củ giống hoặc vật liệu giống cấp nguyên chủng từ giống siêu nguyên chủng. - Sản xuất củ giống hoặc vật liệu giống đạt tiêu chuẩn thương phẩm từ giống nguyên chủng. Hoạt động 4: Sản xuất giống cây rừng Hoạt động của GV Hoạt động của HS Gợi ý để HS làm việc với SGK, chỉ định 1 HS trình bày nội dung quy trình này. Nhấn mạnh : cây rừng thuộc loài cây dài ngày, quá trình sản xuất cây giống khó khăn, phức tạp và kéo dài hơn cây công nghiệp. Đọc kĩ quy trình sản xuất giống cây rừng trong SGK. Nêu được nội dung chính. - Chọn những cây trội, khảo nghiệm và chọn lấy các cây đạt tiêu chuẩn để xây dựng rừng giống hoặc vườn giống. - Lấy hạt giống từ rừng giống hoặc vườn giống sản xuất cây con để cung cấp cho sản xuất. D. Củng cố -Yêu cầu HS nhắc lại quy trình sản xuất giống ở các loại cây trồng. -Hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi cuối bài. E. Dặn dò -Học bài. -Trả lời các câu hỏi vào vở. -Chuẩn bị bài mới.