Giáo án môn Đại số 9 - Tiết 18: Nhắc lại và bổ sung các khái niệm về hàm số

Ngày soạn : Ngày dạy : Tiết 18: &1 : nhắc lại và bổ sung các khái niệm về hàm số I. Mục tiêu bài dạy. * về kiến thức: HS được ôn lại và nắm vững các nội dung kiến thức về khái niệm hàm số, biến số, hàm số có thể được cho bằng bảng hay bằng công thức. Cách viết giá trị của hàm số tại 1 giá trị của biến số. Hiểu khái niệm đồ thị của hàm số và bước đầu nắm được tính chất đồng biến và nghịch biến của hàm số trên tập số thực R. * về kĩ năng: HS có kỹ năng tính giá trị của hàm số tại 1 giá trị của biến số, cách biểu diễn cặp số (x; y) trên mặt phẳng toạ độ, biết vẽ đồ thị của hàm số y = ax. * về thái độ: Rèn cho HS tính cẩn thận khi khi tính toán, vẽ đồ thị chính xác và đẹp. II. chuẩn bị của GV và HS. GV: + Bảng phụ ( hoặc đèn chiếu) vẽ sẵn VD1a, b, ghi ?3 và đáp án. + Máy tính bỏ túi, thước thẳng. HS: + Bảng phụ nhóm, bút dạ, máy tính. + Ôn lại phần hàm số đã học ở lớp 7 (cách biểu diễn cặp số). III.Tiến Trình bài dạy. 1. ổn định tổ chức: GV kiểm tra các điều kiện chuẩn bị cho tiết học, tạo không khí học tập. 2. Kiểm tra bài cũ: (không kiểm tra) 3.Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu nội dung của chương II. Hoạt động của GV TG Hoạt động của HS GV: ở lớp 7 chúng ta đã được làm quen với khái niệm hàm số, một số ví dụ về hàm số, khái niệm mặt phẳng toạ độ, đã xét đồ thị hàm số = ax. Trong chương trình lớp 9 chúng ta sẽ đi ôn lại tất cả các kiến thức đó và bổ sung thêm khái niệm hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến; đường thẳng // và xét kỹ hàm số y = ax+b (a ạ 0). Trong tiết học này ta sẽ đi nhắc lại và bổ sung các khái niệm về hàm số 3 phút * HS nghe GV trình bày và quan sát trong SGK phần mục lục để theo dõi. Hoạt động 2: Khái niệm hàm số Hoạt động của GV TG Hoạt động của HS + GV cho HS ôn lại các khái niệm về hàm số bằng cách đặt câu hỏi: đKhi nào đại lượng y được gọi là hàm số của dại lượng x thay đổi ?. đHàm số có thể được cho bằng những cách nào? GV cho HS nghiên cứu VD1(a,b) SGK: Trong VD1 h/s được cho bởi bảng, hãy giải thích vì sao y là h/s của x ? GV yêu cầu HS làm tương tự với các VD khác. GV đưa thêm VD hỏi HS bảng sau có xác định 1 h/s không ? x 2 4 2 5 9 y 5 7 6 4 2 GV lưu ý HS: Hàm số có thể được cho bằng bảng nhưng không phải bảng nào ghi giá trị của x và y cũng cho ta 1 hàm số y của x. 20 phút HS: Nếu đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho ứng với mỗi giá trị của x ta luôn xác định được 1 giá trị tương ứng và duy nhất của y thì y được gọi là hàm số của x và x gọi là biến số. HS: Hàm số có thể được cho bởi bảng hay công thức. HS: Vì có đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x, sao cho với mỗi giá trị của x ta luôn xác định duy nhất 1 giá trị tương ứng của y. *HS nắm cách ghi h/s cho bởi công thức tổng quát là: y = f(x) VD: y = 2x hay f(x) = 2x; g(x) = *HS: Bảng này không xác định y là hàm số của x vì ứng với một giá trị x = 2 thì ta có 2 giá trị của y là 5 và 6. Trong trường hợp h/s cho bởi công thức thì ta hiểu rằng biến số x chỉ lấy những giá trị mà thay vào công thức đó xác định hay f(x) xác định. GV cho HS xét điều kiện của x đối với từng h/s: GV hướng dẫn HS tính giá trị h/s tại giá trị cụ thể của biến số: Với y = f(x) = 2x thì khi tính y với x = 1 ta kí hiệu là f(1) và f(1) = 2.1 = 2 vậy hãy tính f(6) = ? ; f(-2) = ? ; f(0) = ? f(a) = ? GV giới thiệu hàm hằng như SGK. HS: biểu thức y = 2x + 3 xác định với mọi giá trị của x hay điều kiện là xẻ R. Biểu thức y = xác định với x ạ 0. B/thức y = xác định với x - 3 ³ 0 ị x ³ 3. HS: f(6) = 2.6 = 12; f(0) = 2.0 = 0 HS: f(-2) = 2.(-2) = - 4 ; f(a) = 2.a = 2a. HS phát hiện hàm hằng không thay đổi giá trị khi thay đổi biến số và hàm hằng xác định với mọi giá trị của biến số (x). Hoạt động 3: Đồ thị của hàm số. Hoạt động của GV TG Hoạt động của HS GV yêu cầu HS làm ?2 (kẻ sẵn lưới ô vuông có hệ trục toạ độ) biểu diễn các cặp số trên mặt phẳng toạ độ. 2HS lên bảng thực hiện. Học sinh dưới lớp làm vào vở. B/diễn các cặp số: A(;6), B(;4), C(1;2) D(2;1), E(3;), F(4;) A GV giới thiệu đồ thị của h/s y = f(x) là tập hợp các điểm có toạ độ (x;y) hay (x; f(x)) 10 phút y 1 3 4 2 x 6 4 2 1 A B D F E C O *HS vẽ đồ thị của hàm số y = 2x. Ta có đồ thị y = ax luôn đi qua gốc toạ O(0;0) Với x = 1 ta có y = 2.1 = 2 ị A(1;2) thuộc đồ thị hàm số y = 2x. Đồ thị trong ?2 là tập hợp các điểm A, B, C, D, E, F. Đồ thị của h/s y = 2x là đường thẳng OA trong mặt phẳng toạ độ xOy. Hoạt động 4: Hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến - Hướng dẫn bài tập . Hoạt động của GV TG Hoạt động của HS +GV cho HS làm ?3: Yêu cầu cả lớp làm vào bảng giá trị. GV đưa ra đáp án để HS đối chiếu: x - 2,5 - 2 - 1,5 - 1 - 0,5 0 0,5 1 1,5 y = 2x + 1 - 4 - 3 - 2 - 1 0 1 2 3 4 y = - 2x + 1 6 5 4 3 2 1 0 - 1 - 2 Sau khi HS nhận xét đặc điểm, GV thông báo tính chất như vậy ta gọi h/s y = 2x + 1 là h/s đồng biến trên R, còn h/s y = - 2x + 1 là h/s nghịch biến trên R. đ Đưa khái niệm cho HS đọc 2 lượt. đ GV củng cố toàn bài. Còn thời gian GV hướng dẫn BT3 SGK: Lập bảng như ?3. 10 phút HS nhận xét: cả 2 h/s đều xác định với mọi giá trị của x. Đối với h/s y = 2x + 1 thì khi x tăng ta thấy giá trị của biểu thức y cũng tăng. Đối với h/s y = - 2x + 1 thì khi x tăng ta thấy giá trị của biểu thức y lại giảm. +HS đọc phần tổng quát trong SGK. +HS ghi hướng dẫn BT về nhà. 4.. Hướng dẫn học tại nhà. + Học thuộckhái niệm h/s, đồ thị h/s, h/s đồng biến, h/s nghịch biến. + Làm BT 1, BT 2, BT 3 (SGK - Trang 45) và BT 1, 3 (SBT - Trang 56). + Chuẩn bị cho bài sau: Luyện tập.