Giáo án môn Địa lý lớp 10 - Bài 21: Đặc điểm nền nông nghiệp nước ta

Trung taâm GDTX&KTHN-TH Vónh Höng GV: Nguyễn Thị Hồng Châu Giaùo aùn Bài 21: ĐẶC ĐIỂM NỀN NÔNG NGHIỆP NƯỚC TA MỤC TIÊU Sau bài học, HS cần: 1. Kiến thức : Chứng minh và giải thích được các đặc điểm chính của nền nông nghiệp nước ta. Biết được những thế mạnh và hạn chế của nền nông nghiệp nhiệt đới nước ta Biết được những đặc điểm của nền nông nghiệp nhiệt đới nước ta đang chuyển dịch từ nông nghiệp cổ truyền sang nông nghiệp hiện đại, sản xuất ngày càng hiệu quả phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá quy mô lớn. Biết được xu thế chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn nước ta. 2. Kĩ năng: Phân tích lược đồ Phân tích các bảng số liệu có trong bài học Sử dụng bản đồ, Atlat để nhận xét về sự phân bố nông nghiệp. 3. Thái độ: Có ý thức khai thác và sử dụng tài nguyên nông nghiệp một cách hợp lí. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Hình 21, bảng 21 SGK Địa lí 12 – cơ bản Một số hình ảnh về hoạt động sản xuất nông nghiệp tiêu biểu. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1. Kiểm tra bài cũ (3 phút) 2. Dạy bài mới (37 phút) a. Khởi động: cho HS tìm hiểu một số loại nông sản nổi tiếng thông qua 1 trò chơi tập thể: ghép địa phương với các loại nông sản đặc trưng ở đó. Kết thúc trò chơi GV nêu câu hỏi gợi mở: “Các em có nhận xét gì về thế mạnh sản xuất lương thực, thực phẩm ở nước ta?”. GV dẫn nhập: Là một nước có nền kinh tế nông nghiệp lâu đời, Việt Nam chúng ta có các điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp. Vừa rồi các em được xem một số hình ảnh về các sản phẩm nông nghiệp nổi tiếng của nước ta. Bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về đặc điểm nền nông nghiệp của nước ta. b. Dạy bài mới: Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung chính Thời gian Hoạt động 1: Cá nhân Tìm hiểu về sự ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên nước ta đến sự phát triển của nền nông nghiệp nhiệt đới. Bước 1: HS dựa vào kiến thức đã học, kiến thức trong SGK và gợi ý của GV, HS trả lời các câu hỏi: -Các em có biết ngành nông nghiệp phụ thuộc như thế nào đối với điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên? -Cho biết những ĐKTN và TNTN nước ta có những thuận lợi và khó khăn gì đối với việc phát triển nông nghiệp? Bước 2: HS trả lời dựa theo hướng dẫn của GV để hoàn thành các sơ đồ về thuận lợi và khó khăn của ĐKTN và TNTN đối với phát triên nông nghiệp. Cho HS xem một số hình ảnh minh hoạ về thuận lợi và khó khăn của ĐKTN và TNTN đối với phát triên nông nghiệp để HS dể hình dung Hoạt động 2: Cá nhân Tìm hiểu thực trạng khai thác nền nông nghiệp nhiệt đới. Bước 1: GV đặt câu hỏi: Chúng ta đã làm gì để khai thác có hiệu quả nền nông nghiệp nhiệt đới? GV cho HS hoàn thành bảng 1: Cho biết những loại nông phẩm sau được phân bố chủ yếu ở đâu? Bước 2: HS trả lời, GV chuẩn kiến thức. GV nhấn mạnh: việc áp dụng tiến bộ khoa học – công nghệ là cơ sở để khai thác có hiệu quả nền nông nghiệp nhiệt đới. Cho HS xem một số hình ảnh minh họa. Hoạt động 3: Nhóm Tìm hiểu những đặc điểm cơ bản của nề nông nghiệp cổ truyền và nền nông nghiệp hàng hóa. Bước 1: GV chia nhóm và giao việc Các nhóm chẵn tìm hiểu đặc điểm cơ bản của nền nông nghiệp cổ truyền Các nhóm lẻ tìm hiểu đặc điểm của nền nông nghiệp hàng hóa. Điền nội dung vào phiếu học tập số 1. Bước 2: GV cho đại diện các nhóm trình bày kết quả của nhóm và chuẩn kiến thức. Trên cơ sở thông tin phản hồi từ phiếu học tập số 1, HS thấy được những đặc điểm khác nhau cơ bản của nền nông nghiệp cổ truyền và nền nông nghiệp hàng hóa. GV nhấn mạnh: nền nông nghiệp nước ta đang có xu hướng chuyển từ nền nông nghiệp cổ truyền sang nền nông nghiệp hàng hóa, góp phần nâng cao hiệu quả của nôn nghiệp hiệt đới. Cho HS xem một số hình ảnh minh họa để phân biệt có sự khác nhau giữa nền nông nghiệp cổ truyền và nền nông nghiệp hàng hóa. Hoạt động 4: Cá nhân Tìm hiểu sự chuyển dịch kinh tế nông thôn nước ta. Bước 1: HS căn cứ vào SGK trả lời các câu hỏi: -Quan sát hình 21 SGK em có nhận xét gì về tỉ lệ hộ nông thôn có thu nhập thừ nông-lâm-thuỷ sản? -Căn cứ vào bảng 21 SGK em có nhận xét gì về xu hướng đa dạng hoá hoạt động kinh tế nông thôn? Bước 2: GV cho HS xem một số hình ảnh về các hoạt động phi nông nghiệp ở nông thôn. Bước 3: HS dựa vào SGK trả lời: -Cho biết các thành phần kinh tế nông thôn. -Biểu hiện của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa và đa dạng hóa. Bước 4: HS trả lời, GV chuẩn kiến thức. 1. Nền nông nghiệp nhiệt đới a. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên cho phép nước ta phát triển một nền nông nghiệp nhiệt đới. Thuận lợi: Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, có sự phân hóa rõ rệt, cho phép: Đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp Áp dụng các biện pháp thâm canh tăng vụ, chuyển dịch cơ cấu mùa vụ. Địa hình và đất trồng cho phép áp dụng các hệ thống canh tác khác nhau giữa các vùng. Khó khăn: Thiên tai, sâu bệnh, dịch bệnh b. Nước ta đang khai thác ngày càng có hiệu quả đặc điểm của nền nông nghiệp nhiệt đới. Các tập đoàn cây trồng và vật nuôi được phân bố phù hợp hơn với các vùng sinh thái Cơ cấu mùa vụ, giống có nhiều thay đổi Tính mùa vụ được khai thác tốt hơn Đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm của nền nông nghiệp nhiệt đới. 2. Phát triển nền nông nghiệp hiện sản xuất hàng hóa góp phần nâng cao hiệu quả của nông nghiệp nhiệt đới Nền nông nghiệp nước ta hiện nay tồn tại song song nền nông nghiệp cổ truyền và nền nông nghiệp hàng hóa Đặc điểm chính của nền nông nghiệp cổ truyền và nền nông nghiệp hàng hóa (Thông tin phản hồi phiếu học tập số 1) 3. Nền kinh tế nông thôn nước ta đang chuyển dịch rõ nét a. Hoạt động nông nghiệp là bộ phận chủ yếu của kinh tế nông thôn. Kinh tế nông thôn đa dạng nhưng chủ yếu vẫn dựa vào nông, lâm, ngư nghiệp. Các hoạt động phi nông nghiệp ngày càng có tỉ trọng lớn hơn và đóng vai trò quan trọng ở vùng kinh tế nông thôn. b. Kinh tế nông thôn bao gồm nhiều thành phần kinh tế (bảng SGK) c. Cơ cấu kinh tế nông thôn đang chuyển dịch theo hướng từng bước sản xuất hàng hóa và đa dạng hóa. Sản xuất hàng hóa nông nghiệp Đẩy mạnh chuyên môn hóa Hình thành các vùng nông nghiệp chuyên môn hóa Kết hợp công nghiệp chế biến, hướng mạnh ra xuất khẩu Đa dạng hóa kinh tế nông thôn: Cho phép khai thác tốt hơn các nguồn tài nguyên thiên nhiên, lao động Đáp ứng tốt hơn điều kiện thị trường. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn còn được thể hiện bằng các sản phẩm nông . lâm, ngư nghiệp và các sản phẩm khác 10 phút 7 phút 12 phút 8 phút CỦNG CỐ (4 phút) GV kiểm tra kiến thức HS đã học bằng cách cho tập thể trả lời chọn câu trả lời đúng: Câu 1: Tập đoàn cây vụ đông được phát triển mạnh ở đồng bằng sông Hồng là nhờ đặc điểm: Nguồn nước phong phú Đất đai màu mỡ Khí hậu có 3 tháng mùa đông lạnh Ít có thiên tai Câu 2: Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của thiên nhiên nước ta làm: Giảm năng suất nông nghiệp Tăng tính bấp bênh vốn có của nông nghiệp Tăng năng suất nông nghiệp Nền nông nghiệp nước ta tăng đều và ổn định Câu 3: Nhiệm vụ quan trọng trong nền nông nghiệp có tính nhiệt đới ẩm gió mùa của nước ta là: Thâm canh tăng vụ Giải quyết vấn đề tăng năng suất cây trồng Phòng chống thiên tai, sâu bệnh gây hại cây trồng, dịch bệnh đối với vật nuôi Tạo ra nhiều giống cây trồng mới có năng suất cao Câu 4: Mục đích lớn nhất của người dân trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa là: Chất lượng sản phẩm cao Tạo ra nhiều lợi nhuận Tạo ra nhiều nông sản hàng hóa Thị trường rộng lớn Câu 5. Thế mạnh trong nền nông nghiệp ở Trung du và miền núi nước ta là Trồng cây lương thực, thực phẩm. Các loại cây trồng ngắn ngày và thâm canh tăng vụ Chăn nuôi lợn và gia cầm. Các loại cây lâu năm và chăn nuôi gia súc lớn Câu 6: Giải pháp hàng đầu để nâng cao khả năng canh tranh mặt hàng lúa gạo của nước ta với các nước xuất khẩu khác là: Nâng cao chất lượng sản phẩm trong sản xuất và áp dụng công nghệ trong chế biến Giảm chi phí sản xuất để hạ giá thành sản phẩm Sử dụng nhiều giống tốt có năng suất cao phẩm chất tốt Sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật Câu 7: Sắp xếp ý ở cột A và B cho hoàn chỉnh: A. Nền nông nghiệp B. Đặc điểm I. Cổ truyền II. Hàng hóa 1. Sản xuất nhỏ, công cụ thủ công 2. Năng suất lao động cao 3. Sản xuất hàng hóa – chuyên môn hóa. Liên kết nông – công nghiệp 4. Năng suất lao động cao 5. Sản xuất tự cấp, tự túc. 6. Sản xuất quy mô lớn, sử dụng nhiều máy móc 7. Quan tâm đến sản lượng 8. Quan tâm đến lợi nhuận 9. Phân bố nơi có ĐK thuận lợi 10. Phân bố ở nơi có ĐK khó khăn ĐÁP ÁN: 1-c, 2-b. 3-c, 4-b, 5-d, 6-a, 7- I (1,4,5,7,10); II (2,3,6,8,9) HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP (1 phút) - Làm bài tập số 3 trong SGK tr. 92. - Xem trước bài 22: Vấn đề phát triển nông nghiệp *** PHỤ LỤC Phiếu học tập số 1 Nền nông nghiệp cổ truyền Nền nông nghiệp hàng hóa Mục đích Quy mô Trang thiết bị Hướng chuyên môn hóa Hiệu quả Phân bố Thông tin phản hồi phiếu học tập số 1 Nền nông nghiệp cổ truyền Nền nông nghiệp hàng hóa Mục đích Quan tâm nhiều đến sản lượng Tự cấp, tự túc Người nông dân quan tâm nhiều đến thị trường, năng suất lao động, lợi nhuận Quy mô Nhỏ Lớn Trang thiết bị Công cụ thủ công Sử dụng nhiều máy móc hiện đại Hướng chuyên môn hóa Sản xuất nhỏ, manh mún, đa canh Sản xuất hàng hóa, chuyên môn hóa Liên kết nông – công nghiệp Hiệu quả Năng suất lao động thấp Năng suất lao động cao Phân bố Những vùng có điều kiện sản xuất nông nghiệp còn khó khăn Những vùng có truyền thống sản xuất hàng hóa, thuận lợi về giao thông, gần các thành phố. Bảng 1: Cho biết những loại nông phẩm sau được phân bố chủ yếu ở đâu? Loại nông sản Vùng phân bố Chè, cây ăn quả, gia súc lớn Trung du miền núi phía Bắc Cao su, đánh bắt cá Đông Nam Bộ Lúa gạo, gia cầm ĐBSH, ĐBSCL Cà phê Tây Nguyên