Giáo án môn Địa lý lớp 10 - Bài 53: Địa lí ngành thương mại

Bài 53: ĐỊA LÍ NGÀNH THƯƠNG MẠI I. Mục tiệu bài học: Sau bài học , học sinh cần nắm: Hiểu đúng về thị trường và cơ chế họat động của thị trường. Vai trò của ngành thương mại đối với kinh tế và đời sống nhân dân. Nắm khái niệm cán cân xuất nhập khẩu. Biết phân tích sơ đồ, bản số liệu, bản đồ về ngành thương mại. II. Thiết bị dạy học: Các hình ảnh minh họa Các bản đồ, biểu đồ. Máy chiếu. III. Họat động dạy học: Vào bài: Một trong những nhiệm vụ của giao thông vận tải là chuyên chở hàng hóa tử nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ. Nhưng muốn sàn phẩm đến tay người tiêu dùng thì phải qua một khâu trung gian đó là ngành thương mại. Nói đến thương mại là nói đến thị trường trong nước và ngoài nước, tức là nói đến xuất nhập khẩu. Thị trường là gì? Họat động ra sao?Thế nào là cán cân xuất nhập khẩu. Bài hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu. Slide 2 Họat động của GV& HS Nội dung chính slide 2 Họat động cả lớp: Dựa vào sgk và những hình ảnh dưới đây, các em hãy cho biết thị trường là gì ? Hình slide 2 nói đến người đi mua hàng và bán hàng ở siêu thị Nguyễn Kim. Sau khi HS xem hai hình ảnh, nêu được khái niện thị trường. slide 3 Theo các em, hàng hoá là gì, cho ví dụ minh hoạ ? Hàng ngày em đi chợ hay đi siêu thị mua sản phẩm về dùng đó chính là hàng hóa, và kể tên một số lọai .HS có thể nêu được khái niệm hàng hóa. Hàng hóa là sản phẩm của lao động được sản xuất ra để bán, hàng hóa có hai thuộc tính là giá trị và giá trị sử dụng. slide 4 hình ảnh minh họa cho một số hàng hóa: bánh kẹo, vải, tivi slide 5 Theo các em, vật ngang giá là gì ? Tại sao không dùng hàng hoá để trao đổi với nhau mà phải dùng tiền ? Vật ngang giá là thước đo giá trị của hàng hoá và dịch vụ. Vật ngang giá hiện đại là tiền. Tiền có 5 chức năng: Thước đo giá trị Phương tiện lưu thông Phương tiện cất giữ Phương tiện thanh toán Trao đổi quốc tế. Slide 6 Dựa vào sơ đồ hoạt động của thị trường dưới đây kết hợp với sgk, các em hãy cho biết thị trường hoạt động theo quy luật nào? Thị trường hoạt động theo quy luật cung-cầu. Nếu cung <cầu: khan hiếm hàng hoá. Ví dụ : Gà bị dịch H5n1, giá rất cao,mà không có sản phẩm để bán Nếu cung >cầu: sản xuất bị đình đốn. Ví dụ Khi giá điều giảm chặt điều trồngcao su, sau đó cao su xuống giá lại chặt đi trồng cây mới Nếu cung =cầu: thị trường cân bằng, giá cả ổn định. slide 8 HS xem phim và trả lời câu hỏi Các em hãy cho biết đoạn phim này nói về nội dung gì ? Đọan phim nói về tháng khuyến mãi, mục đích khuyến mãi là kích thích thị hiếu người tiêu dùng, các họat động tiếp thị, phân tích thị trường ngày càng phát triển slide 9: họat động cá nhân Dựa vào sgk và sơ đồ dưới đây, các em hãy phân tích vai trò của ngành thương mại ? Thương mại là khâu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, có tác động rất lớn đến việc thay đổi qui mô số lượng và chất lương sản xuất, cũng như thay đổi thị hiếu tiêu dùng, nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Thương mại có vai trò điều tiết sản suất, nếu ngành thương mại giúp mở rộng thị trường, mở rộng đầu ra cho sản phẩm, sẽ thúc đẩy sản xuất . đồng thời phân tích thông tin thị trường sẽ giúp các nhà sản xuất thay đổi mẫu mã, ngành hàng. Ngành thương mại, đặc biệt họat động quảng cáo, khuyến mãi có vai trò lớn trong việc hướng dẫn tiêu dùng, tạo ra tập quán tiêu dùng mới.( cho hs xem lai đọan phim về tháng khuyếm mãi slide 10). slide 11: Hoạt động nhóm Gv chia lớp thành 4 nhóm thảo luận về các câu hỏi dưới đây: Nhóm 1 Vai trò của nội thương, ngoại thương ? Ngành nội thương tạo ra thị trường thống nhất trong nước, thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ. Ngành ngoại thương: gắn thị trường trong nước với thị trường thế giới. Nhóm 2 Tại sao sự phát triển của ngành nội thương sẽ thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ giữa các vùng ? Phân công lao động theo lãnh thổ có nghĩa là các vùng trong một nước, hoặc các nước trên thế giới tìm ra thế mạnh để sản xuất ra các sản phẩm hàng háo trao đổi với vùng khác, nước khác.mặt khác, mỗi vùng lại tiêu thụ các sản phẩm hàng hóa của vùng khác mà mình không có thế mạnh. Như vậy, mỗi vùng tham gia vào phân công lao động theo lãnh thổ với hai tư cách: cung cấp sản phẩm hàng hóa, và là vùng tiêu thụ các sản phẩm hàng hóa. Do đó, sự phát triển của ngành nội thương sẽ thúc đẩy sự phân công lao động giữa các vùng. Nhóm 3 Hoạt động xuất-nhập khẩu có mối quan hệ với nhau như thế nào ? Hai họat động xuất nhập tiến hành song song, có xuất mới thanh tóan được nợ nước ngoài, có nhập thì mới có công nghệ máy móc mới làm tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Đồng thời đẩy mạnh xuất góp phần vào phân công lao động quốc tế, nhập lại các nguiyên,nhiên vật liệu và cả máy móc thiểt bị để mở rộng sản xuất. Nhóm 4 Tại sao nói: thông qua việc đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, nền kinh tế trong nước sẽ có động lực mạnh mẽ để phát triển? Hoạt động xuất khẩu tạo đầu ra cho sản phẩm, tăng hiệu quả kinh tế của nhiều ngành sản xuất, tạo vốn cho công nghiệp hóa, tạo việc làm tăng thu nhập cho người lao động. Hoạt động nhập khẩu: tạo điều kiện phát triển trong nước, nhập máy móc thiểt bị, góp phần hiện đại hóa cơ sở vật chất lỹ thuật, nhập khẩu sẽ bù đắp các nhu cầu mà trong nước chưa đáp ứng được, tạo điều kiện nâng cao chất lượng,và sức cạnh tranh của sản phẩm Slide12 Cho học sinh xem phim củng cố lại phần các em vừa làm nhóm Slide15: họat động lớp Học sinh tính cán cân xuất nhập khẩu của một số nước? Tại sao tình trạng nhập siêu kéo dài, sẽ bất lợi cho nền kinh tế Vì nhập siêu nhiều quá có thể dẫn đến nợ nước ngoài chồng chất, cán cân xuất nhập luôn âm, rất bất lợi cho nền kinh tế. Slide15 Sau khi xem phim, các em hãy cho biết tình hình sản xuất các mặt hàng xuất khẩu nào của Việt Nam ? Quan sát hình 53, hãy kể tên các nước có tỉ trọng hàng chế biến trong giá trị hàng xuất khẩu trên 80%. Em có nhận xét gì về tính chất nền công nghiệp nước này ? Các nước có tỉ trọng hàng chế biền lớn trong giá trị hàng hóa xuất khẩu trên 80%: Hoa Kì, các nước Tây Âu,Trung Quốc, Nhật Bản thông qua tỉ trọng hàng chế biền trong giá trị hàng hóa xuất khẩu, có thể nói các nước này có nền công nghiệp rất phát triển. I. Khái niệm thị trường I.1.Thị trường: Thị trường là nơi gặp gỡ giữa người mua và người bán. I.2. Hàng hoá: Hàng hoá là vật được đem ra mua bán trên thị trường. I.3. Vật ngang giá: Vật ngang giá là thước đo giá trị của hàng hoá. Vật ngang giá hiện đại là tiền. I.4. Hoạt động của thị trường: Thị trường hoạt động theo quy luật cung-cầu. Nếu cung <cầu: khan hiếm hàng hoá. Nếu cung >cầu: sản xuất bị đình đốn. Nếu cung =cầu: thị trường cân bằng, giá cả ổn định. II. Vai trò của ngành thương mại Là khâu nối giữa sản xuất và tiêu dùng. Điều tiết sản suất, hướng dẫn tiêu dùng Ngành thương mại bao gồm nội thương và ngoại thương. Ngành nội thương: tạo ra thị trường thống nhất trong nước, thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ. Ngành ngoại thương: gắn thị trường trong nước với thị trường thế giới. III. Cán cân xuất nhập khẩu và cơ cấu xuất nhập khẩu: III.1. Cán cân xuất nhập khẩu: Cán cân xuất nhập khẩu: là hiệu số giữa giá trị xuất khẩu và giá trị nhập khẩu. Xuất siêu: xuất khẩu > nhập khẩu. Nhập siêu: xuất khẩu < nhập khẩu. Xuất = nhập: cán cân cân bằng. III.2. Cơ cấu hàng xuất nhập khẩu: Nước đang phát triển: Xuất khẩu : Các sản phẩm nông-lâm-ngư nghiệp, nguyên liệu và khoáng sản Nhập khẩu: Sản phẩm của công nghiệp chế biến, máy công cụ, lương thực thực phẩm. Nước đang phát triển Nước phát triển: Xuất khẩu: Sản phẩm của ngành công nghiệp chế biến, các máy công cụ, thiết bị tòan bộ.. Nhập khẩu: Nguyên liệu khóang sản, nhiên liệu( dầu mỏ), nguyên liệu nông nghiệp