Giáo án môn Địa lý lớp 10 - Bài 56: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên

CHƯƠNG VIII : MÔI TRƯỜNG VÀ SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG BÀI 56 : MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN MỤC TIÊU VÀ YÊU CẦU : Sau bài học, học sinh cần : Hiểu được khái niệm môi trường, phân biệt được các loại môi trường. Biết chức năng của môi trường, vai trò của môi trường đối với sự phát triển của xã hội loài người và nhận thức được tác động của con người đối với môi trường . Hiểu khái niệm tài nguyên thiên nhiên và phân loại được tài nguyên. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM : Khái niệm môi trường, phân loại môi trường Đặc điểm các loại môi trường Vai trò của con người đối với môi trường Chức năng, vai trò của môi trường đối với sự phát triển xã hội loài người. Khái niệm, vai trò của tài nguyên thiên nhiên Phân loại tài nguyên thiên nhiên. THIẾT BỊ DẠY HỌC : - Một số tranh ảnh về môi trường - Tranh ảnh về việc sử dụng và khai thác tài nguyên thiên nhiên. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : Hoạt động của Giáo viên và học sinh Nội dung Hđ 1 : Cá nhân : ¤HS đọc Mục 1 và dựa vào Sơ Đồ trả lời câu hỏi : sMôi Trường là gì ? ¤ GV gọi HS trình bày nội dung tìm hiểu, cho HS xem hình vẽ tượng trưng môi trường. ¤ Gv hỏi : sThế nào là môi trường sỗng của con người, MT sống của con người gồm các loại môi trường nào ? ¤ Sau khi HS trả lời, GV tóm tắt và chuẩn xác kiến thức, phân tích cho HS hiểu khái quát các loại môi trường sống theo sơ đồ. Hđ 2 : Tập thể. ¤ Gv hỏi : sSự khác nhau cơ bản giữa MTTN và MTNT ? ¤ Hs tập trung thảo luận và trả lời. ¤ Gv tóm lược và giải thích cho Hs hiểu. ¤ Gv giải thích cho Hs về vị trí, vai trò của con người đối với môi trường, gọi Hs nêu ví dụ về những tác động của con người đến môi trường. Hđ 3 : Cá nhân : ¤ Hs đọc mục II và trả lời câu hỏi : s Môi trường có những chức năng nào? Nêu ví dụ minh hoạ. s Tại sao chúng ta phải bảo vệ môi trường ? ¤ Gv cho Hs xem một số tranh ảnh về tác động của con người đến MT và ô nhiễm MT. Giải thích cho Hs lợi ích của việc bảo vệ MT. Hđ 4 : Cá nhân : ¤ Hs đọc mục III để biết khái niệm tài nguyên thiên nhiên, cách phân loại tài nguyên. ¤ Gv giải thích cho Hs hiểu khái niệm TNTN. ¤ Hs trả lời câu hỏi SGK : Em hãy tìm ví dụ chứng minh rằng trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, số lượng các loại tài nguyên được bổ sung không ngừng? ¤Gv hỏi : sTài nguyên thiên nhiên được phân thành những loại nào, em hãy cho biết đặc điểm của mỗi loại? ¤ Gv hệ thống lại cho Hs và Hs tìm ví dụ minh hoạ cho mỗi loại tài nguyên. ¤ Gv cho Hs xem một số hình ảnh về TNTN và hoạt động khai thác TNTN. Môi trường : Khái niệm : Môi trường là không gian bao quanh trái đất, có quan hệ trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Phân loại môi trường : Môi trường được phân loại theo nhiều cách khác nhau như : theo tác nhân, theo sự sống, theo thành phần, theo kích thước Theo chức năng môi trường sống của con người được chia thành: Ø Môi trường tự nhiên Ø Môi trường xã hội Ø Môi trường nhân tạo Sơ đồ môi trưòng sống của con người : SGK Sự khác nhau cơ bản giữa MTTN và MTNT : - MTTN : xuất hiện không phụ thuộc vào con người và phát triển theo quy luật riêng. - MTNT : là Kết quả lao động của con người, phụ thuộc hoàn toàn vào con người. Con người là một sinh vật đặc biệt, thường xuyên tác động làm biến đổi môi trường sống. Một mặt cải tạo tích cực môi trường nhưng bên cạnh đó cũng tác động tiêu cực đến môi trường. Chức năng và vai trò của MT đối với sự phát triển xã hội loài người: MT có 3 chức năng chính : v Là không gian sống của con người. v Là nguồn cung cấp tài nguyên thiên nhiên. v Là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra. ÄMôi trường địa lý có vai trò rất quan trọng đối với xã hội loài người nhưng không quyết định đến sự phát triển của xã hội. Sự phát triển của môi trường tự nhiên bao giờ cũng diễn ra chậm hơn sự phát triển của xã hội loài người. Vì vậy, nó không thể là nguyên nhân quyết định sự phát triển của xã hội. ÄCon người cần phải bảo vệ và khai thác môi trường hợp lý. Tài nguyên thiên nhiên : Khái niệm : Tài nguyên thiên nhiên là các thành phần của tự nhiên được sử dụng hoặc có thể được sử dụng làm phương tiện sản xuất và làm đối tượng tiêu dùng. Phân loại : Có nhiều cách phân loại tài nguyên thiên nhiên nhưng hiện nay thông dụng nhất là các cách sau : v Theo thuộc tính tự nhiên : đất đai,khí hậu, nước, sinh vật, khoáng sản v Theo công dụng kinh tế : tài nguyên phục vụ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, du lịch v Theo khả năng hao kiệt : phân thành 3 loại : ØTài nguyên không khôi phục được : Là các loại khoáng sản đang được con người khai thác và sử dụng trong công nghiệp. Sự hình thành các loại khoáng sản này phải trải qua hàng triệu năm, vì vậy khi các loại tài nguyên này bị hao kiệt thì không thể phục hồi lại được. ØTài nguyên khôi phục được : Bao gồm đất trồng, các loài động vật và thực vật. Các loại tài nguyên này nếu được sử dụng và cải tạo hợp lý sẽ khôi phục lại và phát triển tốt hơn. ØTài nguyên không bị hao kiệt : bao gồm : năng lượng mặt trời, gió, nước, không khí. Tuy các loại tài nguyên này là nguồn tài nguyên không bị hao kiệt nhưng chúng lại có nguy cơ suy thoái và ô nhiễm gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống con người. Củng cố : 1. Tại sao chúng ta phải bảo vệ môi trường? 2. Tài nguyên thiên nhiên được phân thành những loại nào, em hãy cho biết đặc điểm của mỗi loại? 3. Hãy cho biết mối quan hệ giữa môi trường và tài nguyên thiên nhiên?