Giáo án môn Địa lý lớp 11 bài 8: Liên Bang Nga - Tiết 1: Tự nhiên, dân cư và xã hội

BÀI 8 – LIÊN BANG NGA Tiết 1: TỰ NHIÊN, DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học, HS cần: 1. Kiến thức - Biết được vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ của LB Nga. - Trình bày được đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và phân tích được những thuận lợi và khó khăn của chúng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của LB Nga. - Phân tích được các đặc điểm dân cư, xã hội và ảnh hưởng của chúng đối với sự phát triển kinh tế của LB Nga. 2. Kĩ năng - Sử dụng bản đồ để nhận biết và phân tích các đặc điểm tự nhiên, phân bố dân cư của LB Nga. - Phân tích số liệu, tư liệu để thấy được sự biến động dân số của LB Nga. 3. Thái độ - Khâm phục tinh thần sáng tạo và sự đóng góp lớn lao của người Nga trong các lĩnh vực đối với sự phát triển thế giới. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Bản đồ các nước trên thế giới. - Bản đồ Địa lí tự nhiên LB Nga. - Phóng to các bảng 8.1 và bảng 8.2 – SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức lớp (01 phút) 2. Kiểm tra bài cũ: Vì sao có thể nói rằng CHLB Đức là một cường quốc kinh tế hàng đầu trên thế giới ? (05 phút) 3. Nội dung bài giảng * Khởi động: GV đưa cho HS xem hình ảnh Thủ tướng Nga – Putin, và hỏi HS: Ông là ai, ông có vai trò như thế nào đối với sự phát triển của đất nước quê hương ông ? Sau khi HS trả lời => GV vào bài (01 phút) * Bài mới Thời gian Hoạt động của GV và HS Nội dung chính 06 phút 15 phút 12 phút Hoạt động 1: Tìm hiểu vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của LB Nga. - GV yêu cầu HS (cặp đôi) quan sát Bản đồ các nước trên thế giới và đọc các thông tin trong SGK kết hợp hiểu biết của bản thân để xác định vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của LB Nga. Sau đó nêu ý nghĩa của vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của LB Nga. - HS lên bảng chỉ trên bản đồ để trả lời, các HS khác bổ sung. GV nhận xét và chuẩn kiến thức, ghi bảng. Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm địa hình của LB Nga. - GV yêu cầu HS quan sát Bản đồ Địa lí tự nhiên LB Nga, hình 8.1 và đọc thông tin trong SGK, trả lời các câu hỏi: + Hãy nhận xét về địa hình của LB Nga ? Địa hình LB Nga chia làm mấy phần ? + Tìm sự khác nhau cơ bản của những phần đó ? Mỗi phần có thuận lợi gì để phát triển kinh tế ? - HS lên bảng chỉ trên bản đồ để trả lời, các HS khác bổ sung. GV nhận xét và chuẩn kiến thức, ghi bảng. Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm khí hậu, sông ngòi, khoáng sản và rừng của LB Nga. - GV chia lớp thành 4 nhóm và hướng dẫn thảo luận: +Nhóm 1: Tìm hiểu về khí hậu +Nhóm 2: Tìm hiểu về sông ngòi +Nhóm 3: Tìm hiểu về khoáng sản +Nhóm 4: Tìm hiểu về rừng. - Các nhóm cử trưởng nhóm để điều hành thảo luận và cử đại diện nhóm lên trình bày kết quả thảo luận. - GV gọi đại diện các nhóm lên bảng trình bày kết hợp chỉ trên bản đồ, các nhóm khác bổ sung. GV nhận xét và chuẩn kiến thức và tiểu kết đồng thời đưa ra câu hỏi: Hãy phân tích ảnh hưởng của các đặc điểm tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của LB Nga ? Hoạt động 4: Tìm hiểu đặc điểm dân cư và xã hội của LB Nga. * Tìm hiểu về dân cư - GV yêu cầu HS (cặp đôi): + Dựa vào bảng 8.2 và hình 8.3 – SGK, hãy nhận xét sự thay đổi dân số của LB Nga và nêu hệ quả của sự thay đổi đó. + Dựa vào hình 8.4 – SGK, hãy cho biết sự phân bố dân cư của LB Nga. Sự phân bố đó có thuận lợi và khó khăn gì đối với việc phát triển kinh tế ? - HS trao đổi và trả lời, các HS khác bổ sung. GV nhận xét và chuẩn kiến thức, ghi bảng. * Tìm hiểu về xã hội - GV yêu cầu HS đọc các thông tin trong SGK kết hợp hiểu biết bản thân, hãy điền các từ còn thiếu trong các câu sau để làm nổi bật đặc điểm xã hội của LB Nga. + LB Nga có tiềm lực ................lớn trên thế giới. + Là quốc gia rất mạnh về khoa học...................... + Người dân có trình độ............khá cao, tỉ lệ biết chữ.......... - HS trả lời, GV nhận xét và chuẩn kiến thức, ghi bảng. I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ LÃNH THỔ 1. Đặc điểm vị trí địa lí và lãnh thổ - Lãnh thổ rộng lớn nằm trên hai châu lục Á, Âu. - Tiếp giáp với 14 quốc gia (đường biên giới dài 40.000 km) - Tiếp giáp với các đại dương và biển: Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương, biển Caxpi, biển Đen, biển Bantích,... 2. Ý nghĩa của vị trí địa lí và lãnh thổ a. Thuận lợi - Cảnh quan thiên nhiên đa dạng, giàu tài nguyên cho phát triển công nghiệp và nông nghiệp, - Mở rộng quan hệ quốc tế: chính trị, kinh tế, văn hoá,... b. Khó khăn - Việc bảo vệ an ninh – quốc phòng. - Quản lí, khai thác lãnh thổ. II. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN 1. Địa hình: Dòng sông Ê-nít-xây chia địa hình LB Nga thành 2 phần rõ rệt. - Phần phía Tây: Đại bộ phận là đồng bằng và bồn địa => Trồng cây lương thực, thực phẩm, chăn nuôi gia súc. - Phần phía Đông: Chủ yếu là núi và cao nguyên => Phát triển lâm nghiệp, chăn nuôi. 2. Khí hậu - Phân hoá đa dạng, thể hiện: 80% lãnh thổ là ôn đới, 4% là cận nhiệt (phía Nam), phía Bắc có khí hậu cận cực lạnh giá. 3. Sông ngòi - Nhiều sông lớn, có giá trị về nhiều mặt: Vônga, Ôbi, Ê-nit-xây,... - Hồ Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới. 4. Khoáng sản - Giàu có bậc nhất thế giới: than đá, dầu mỏ, khí tự nhiên, quặng sắt, vàng, kim cương,... 5. Rừng - Có diện tích đứng đầu thế giới, chủ yếu là rừng lá kim (Taiga) * Ảnh hưởng của các đặc điểm tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của LB Nga ? - Thuận lợi: Phát triển kinh tế đa dạng: Công nghiệp, nông - lâm - ngư nghiệp, dịch vụ,... - Khó khăn + Nhiều vùng khí hậu lạnh giá (đặc biệt phía Đông) hoặc khô hạn. + Địa hình núi và cao nguyên chiếm diện tích lớn. + Sông ngòi đóng băng vào mùa đông. + Khoáng sản phân bố ở những nơi khó khai thác, vận chuyển. III. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI 1. Dân cư - Dân số đông và ngày càng xu hướng giảm; tỉ suất gia tăng dân số âm (- 0,5 %, năm 2005) - Có nhiều dân tộc (hơn 100 dân tộc), 80% dân số là người Nga. - Mật độ dân số trung bình thấp (8,4 người/km2), phân bố không đồng đều: + Tập trung ở phía Tây. + Thưa thớt ở phía Đông. - Tỉ lệ dân thành thị cao (đạt trên 70%, năm 2005) 2. Xã hội - LB Nga có tiềm lực văn hoá và khoa học lớn trên thế giới. - Là quốc gia rất mạnh về khoa học cơ bản. - Người dân có trình độ học vấn khá cao, tỉ lệ biết chữ 99% 4. Đánh giá (04 phút) a) Điều kiện tự nhiên của LB Nga có những thuận lợi và khó khăn gì đối với phát triển kinh tế ? b) Đặc điểm dân cư và xã hội của LB Nga có những thuận lợi và khó khăn gì đối với phát triển kinh tế ? 5. Hoạt động nối tiếp (01 phút) - HS về nhà trả lời các câu hỏi cuối bài trong SGK. - Hoàn thành các nội dung trong vở thực hành. - Chuẩn bị trước bài mới – Kinh tế LB Nga. ---------------------------- o ý o ----------------------------