Giáo án môn Hình học khối 9 - Tiết 59 đến tiết 61

Soạn: /04/09 Giảng: /04/09 Chương IV: Hình trụ. hình nón. Hình cầu Tiết 59: hình trụ. Diện tích xung quanh Và thể tích của hình trụ A. mục tiêu: - Kiến thức: HS nhớ được và khắc sâu các khái niệm về hình trụ (đáy của hình trụ, trục, mặt xung quanh, đưòng sinh, độ dài đường cao, mặt cắt khi nó song song với trục hoặc song song với đáy). - Kĩ năng : Nắm chắc và biết sử dụng công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần và thể tích của hình trụ. - Thái độ : Rèn luyện tính cẩn thận cho HS. B. Chuẩn bị của GV và HS: - Giáo viên : Hình trụ, tranh H73, H75, H77, H78 SGK và vẽ hình trụ đều. Bảng phụ, thước, com pa, máy tính. - Học sinh : Thước kẻ, com pa, máy tính bỏ túi. C. Tiến trình dạy học: TCL: 9a: 9b: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1:Giới thiệu chương iv (3 phút) - GV giới thiệu. - ĐVĐ vào bài. Hoạt động 2:1. hình trụ(7ph) - GV đưa H73 lên giới thiệu với HS, quay hcn ABCD 1 vòng quanh CD cố định được hình trụ. - Giới thiệu: Cách tạo nên trụ, đặc điểm của đáy, đường sinh, chiều cao, trục của hình trụ. - Yêu cầu HS đọc tr.107 SGK. - Cho HS làm ?1. - Cho HS làm bài tập 1. - HS nghe GV trình bày và quan sát hình vẽ. ?1. Từng bàn HS quan sát vật hình trụ mang theo và cho biết đâu là đáy, đâu là mặt xung quanh, đâu là đường sinh hình trụ. Hoạt động 3:2. cắt hình trụ bởi một mặt phẳng(7ph) - Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với đáy thì mặt cắt là hình gì ? - Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng // với trục DC thì mặt cắt là hình gì ? - Yêu cầu HS quan sát H75 SGK. - Yêu cầu HS làm ?2. - GV minh hoạ bằng cắt củ cà rốt. - Hình tròn. - Hình chữ nhật. ?2. Mặt nước trong côc là hình tròn (cốc để thẳng). Mặt nước trong ống nghiệm để nghiêng không phải là hình tròn. Hoạt động 4 3. diện tích xung quanh của hình trụ(10ph) - GV giới thiệu dt xq của hình trụ như SGK. - Nêu công thức tính. - Cho bán kính đáy và chiều cao như H77 ị tính Sxq. - GV giới thiệu: Diện tích toàn phần bằng diện tích xung quanh cộng với diện tích hai đáy. - áp dụng tính với H77. - GV ghi lại công thức: Sxq = 2p r h Stp = 2p r h + 2p r2. r: bán kính đáy. h: chiều cao. Dt xung quanh của hình trụ bằng chu vi đáy nhân với chiều cao. r = 5 cm. h = 10 cm. Sxq = c. h = 2pr. h = 314. Stp = Sxq + 2 Sđ. = 2prh + 2pr2 = 314 + 2. 3,14 . 52 = 314 + 157 = 471 (cm2 ). Hoạt động 5:4. thể tích hình trụ(10ph) - Nêu công thức tính thể tích hình trụ ? - Giải thích công thức ? - áp dụng: Tính thể tích hình trụ có bán kính đáy là 5 cm , chiều cao là 11 cm. VD: Yêu cầu HS đọc VD và bài giải SGK. V = Sđ. h = p r2.h r: bán kính đáy. h: chiều cao hình trụ. V = p r2h = 3,14 . 52. 11 = 863,5 cm3. - HS đọc VD. Hoạt động 6:Củng cố - Luyện tập(7ph) - Yêu cầu HS làm bài tập 3 . (bảng phụ) - Yêu cầu làm bài 4. HS làm bài 3 trên bảng phụ. Bài 4: r = 7 cm. Sxq = 352 cm2. Tính h ? Sxq = 2p r h ị h = (cm). Hoạt động 7:Hướng dẫn về nhà(1ph) - Nắm vững các khái niệm về hình trụ, các công thức tính. - Làm bài tập 7, 8, 9, 10. Soạn: /04/09 Giảng: /04/09 Tiết 60: luyện tập A. mục tiêu: - Kiến thức: Thông qua bài tập, HS hiểu kĩ hơn các khái niệm về hình trụ. Cung cấp cho HS một số kiến thức thực tế về hình trụ. - Kĩ năng : HS được luyện kĩ năng phân tích đề bài, áp dụng các công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích của hình trụ cùng các công thức suy diễn của nó. - Thái độ : Rèn luyện tính cẩn thận cho HS. B. Chuẩn bị của GV và HS: - Giáo viên : Bảng phụ, thước thẳng , máy tính bỏ túi. - Học sinh : Thước kẻ, máy tính bỏ túi. C. Tiến trình dạy học: TCL: 9a: 9b: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1:Kiểm tra (8 phút) - HS1: Chữa bài 7 . - HS2: Chữa bài 10. - GV nhận xét, cho điểm. Bài 7: h = 1,2 m. Đường tròn đáy: d = 4 cm = 0,04 m. Giải: Diện tích phầ dấy cứng chính là Sxq của 1 h2 có đáy là hình vuông có cạnh bằng đường kính của đường tròn. Sxq = 4. 0,04. 1,2 = 0,192 (m2 ). - HS2: Bài 10: c = 13 cm; h = 3 cm . Sxq = ? Diện tích xung quanh của hình trụ là: Sxq = c. h = 13. 3 = 39 (cm2 ). b) r = 5 mm. h = 8 mm. Tính V ? V = p r2. h = p. 52. 8 = 200p = 628 (mm3). Hoạt động 2:Luyện tập (35 ph) Bài 11: Khi nhấn chìm hoàn toàn 1 tượng đá nhỏ vào 1 lọ thuỷ tinh đựng nước, nước dâng lên ị giải thích ? Bài 8: Cho HS hoạt động nhóm 5' ị yêu cầu đại diện 1 nhóm lên trình bày. Bài 122 . Đề bài và hình vẽ trên bảng phụ. Chú ý: Có thể tính riêng Sxq và Sđ rồi cộng lại. Sxq = 2. 14. . 10 = 880 (cm2 ). Sđ = 142. = 616 (cm2 ). Sxq + Sđ = 1496 (cm2 ). Bài 12: Yêu cầu HS làm bằng máy tính rồi điền bảng. Bài 13: Muốn tính thể tích phần còn lại của tấm kim loại, ta làm thế nào ? Bài 11: Tượng đá chiếm 1 V trong lòng nước làm nước dâng lên. - Thể tích của tượng đá bằng thể tích cột nước hình trụ có Sđ = 12,8 cm2 và chiều cao 8,5 mm = 0,85 cm. V = Sđ. h = 12,8 . 0,85 = 10,88 (cm3 ). HS hoạt động theo nhóm bài 8. Quay hình chữ nhật quanh AB được hình trụ có: r = BC = a h = AB = 2a. ị V1 = p r2h = pa2. 2a = 2p a3. Quay hình chữ nhật quanh BC được hình trụ có: r = AB = 2a h = BC = a ị V2 = p r2h = p (2a)2. a = 4p a3. Vậy V2 = 2V1 ị chọn (c). HS tiếp tục thực hiện theo nhóm. Bài 122 . Diện tích xung quanh cộng diện tích 1 đáy của hình trụ là: Sxq + Sđ = 2p r.h + p r2 = p r(2h + r) = (2. 10 + 14) = 1496 (cm2 ). Chọn F Bài 13: Lấy thể tích cả tấm kim loại trừ đi thể tích của 4 lỗ khoan hình trụ. Thể tích của tấm kim loại là: 5. 5. 2 = 50 (cm3 ). Thể tích một lỗ khoan hình trụ là: d = 8 mm ị r = 4 mm = 0,4 cm. V = p r2h = p. 0,42. 2 = 1.005 (cm3 ). Thể tích phần còn lại của tấm kim loại là: 50 - 4. 1,005 = 45,98 (cm3 ) Hoạt động 3: Củng cố - Hướng dẫn về nhà (2 ph) - Nắm chắc các công thức tính diệ tích và thể tích của hình trụ. - Làm các bài tập 14 SGK. 5, 6, 7 SBT Soạn: /04/09 Giảng: /04/09 Tiết 61: hình nón - hình nón cụt - diện tích xung quanh Và thể tích cầu của hình nón, hình nón cụt A. mục tiêu: - Kiến thức: HS được giới thiệu và ghi nhớ các khái niệm về hình nón: đáy, mặt xung quanh, đường sinh, đường cao, mặt cắt song song với đáy cảu hình nón và có khái niệm về hình nón cụt. - Kĩ năng : Nắm chắc và biết sử dụng công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần và thể tích của hình nón, hình nón cụt. - Thái độ : Rèn luyện tính cẩn thận cho HS. B. Chuẩn bị của GV và HS: - Giáo viên : Bảng phụ, thước thẳng , com pa, máy tính bỏ túi. - Học sinh : Thước kẻ, com pa, máy tính bỏ túi. Vật có dạng hình nón, hình nón cụt. C. Tiến trình dạy học: TCL: 9a: 9b: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1:1. hình nón (10 phút) - GV giới thiệu: quay D vuông ị hình nón. Khi quay: + Cạnh OC quét nên đáy của hình nón, là một hình tròn tâm O. + Cạnh AC quét nên mặt xung quanh của hình nón. (AC: đường sinh). A: đỉnh. AO: đường cao. - GV đưa hình 87 SGK để HS quan sát. - Đưa nón để HS quan sát và - Yêu cầu HS làm ?1. HS nghe GV trình bày và quan sát thực tế, hình vẽ. ?1. Một HS lên chỉ rõ các yếu tố của hình nón: đỉnh, đường tròn đáy, đường sinh, mặt xung quanh, mặt đáy. Hoạt động 2:2. diện tích xung quanh hình nón (12 ph) - GV cắt mặt xung quanh của một hình nón dọc một đường sinh và trải ra. - Hình khai triển mặt xung quanh của một hình nón là hình gì ? - Nêu công thức tính diện tích hình quạt tròn SAA'A. - Độ dài cung AA'A tính thế nào ? S l A A A'. - Tính diện tích quạt tròn SAA'A. ị chính là Sxq của hình nón. Sxq = p r l r: bán kính đáy. l: độ dài đường sinh. - Tính Stp như thế nào ? - Sxq của h/c đều ? Ví dụ: h = 16 cm r = 12 cm Sxq = ? - Hình quạt tròn. Sq = Độ dài cung AA'A chính là độ dài đường tròn (O; r) ị bằng 2p r. Sq = p r l. Stp = Sxq + Sđ. = p r l + p r2. Sxq hc đều = P. d. P: nửa chu vi. d: trung đoạn. VD: Độ dài đường sinh của hình nón là: L = = 20 (cm). Sxq của hình nón: Sxq = p r l = p. 12. 20 = 240p (cm2 ). Hoạt động 3:3. Thể tích hình nón (7 ph) - GV nêu cách xác định công thức tính thể tích hình nón bằng thực nghiệm như SGK. - Qua thực nghiệm thấy: Vnón = Vtrụ . Hay Vnón = p r2. h. áp dụng: Tính thể tích của 1 hình nón có bán kính đáy = 5 cm ; chiều cao 10 cm. Tóm tắt: r = 5 cm h = 10 cm V = ? V = p r2 h = p. 52. 10 V = (cm3 ). Hoạt động 4:4. hình nón cụt - diện tích xung quanh và thể tích hình nón cụt (16 ph) a) Khái niệm hình nón cụt: GV giới thiệu bằng mô hình. - Hình nón cụt có mấy đáy ? b) Diện tích xung quanh và thể tích hình nón cụt: GV đưa H92 lên bảng phụ giới thiệu: các bán kính đáy, độ dài đường sinh, chiều cao của nón cụt. - Tính Sxq của nón cụt như thế nào ? Sxq nón cụt = p (r1 + r2) l Tương tự: Vnón cụt = p h (r12 + r1. r2 ). - Có hai đáy là hai hình tròn không bằng nhau. Sxq của nón cụt là hiệu Sxq hình nón lớn và hình nón nhỏ. Hoạt động 5:Luyện tập - củng cố (8 ph) Yêu cầu HS làm bài tập 15, 17 . Hoạt động 6:Hướng dẫn về nhà (2 ph) - Nắm vững khái niệm hình nón. - Nắm chắc các công thức tính Sxq, Stp, thể tích của hình nón. - Làm bài tập: 17, 19, 20, 21, 22 .