Giáo án môn Ngữ văn 7 - Chuyên đề II Dạy bám sát chương trình năm 2011

Chuyên đề :II DẠY BÁM SÁT CHƯƠNG TRÌNH Bài 1 ,3 Ngày soạn: 27/ 09/2011 Tiết 1,2 Tuần 1,3 Tiếng việt : ÔN TẬP TỪ GHÉP, TỪ LÁY I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Hiểu cấu tạo của các loại từ ghép , từ láy và nghĩa của từ ghép từ láy 2. Kĩ năng: - Nhận biết và bước đầu phân tích được giá trị của việc dùng từ láy trong văn bản . - Hiểu giá trị tượng thanh , gợi hình , gợi cảm của từ láy , yếu tố Hán Việt . 3. Thái độ: Biết cách sử dụng từ ghép , từ láy , từ Hán Việt …. II.TRỌNG TÂM: .cấu tạo của các loại từ ghép , từ láy và nghĩa của từ ghép từ láy III.CHUAÅN BÒ: - GV:Saùch tham khaûo + tìm ví duï ,tích hợp một số văn bản đã học - HS: Traû lôøi caùc caâu hoûi Sgk +Taäp ghi + Vôû baøi taäp IV. TIẾN TRÌNH 1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS 2. Kiểm tra miệng 3. Bài mới I . Tõ ghÐp A. Khái niệm : - Từ ghép là những từ do hai hoặc nhiều tiếng có nghĩa tạo thành. - Ví dụ : hoa + lá = hoa lá. học + hành = học hành. - Chú ý : Trong Tiếng việt phần lớn từ ghép có 2 tiếng. B. Phân loại : 1. Từ ghép chính phụ: - ghép các tiếng không ngang hàng với nhau. - Tiếng chính làm chỗ dựa, tiếng phụ đứng sau bổ sung nghĩa cho tiếng chính. -Nghĩa của từ ghép chính phụ hẹp hơn, cụ thể hơn nghĩa của tiếng chính. - Trong từ ghép chính phụ , thường tiếng chính đứng trước, tiếng phụ đứng sau. - Ví dụ : +Bút bút máy, bút chì, bút bi… + Làm làm thật, làm dối, làm giả… 2. Từ ghép đẳng lập : -Ghép các tiếng ngang hàng với nhau về nghĩa . -Giữa các tiếng dung để ghép có quan hệ bình đẳng với nhau về mặt ngữ pháp. _ Nghĩa của từ ghép đẳng lập chung hơn , khái quát hơn nghĩa của các tiếng dung để ghép. - Có thể đảo vị trí trước sau của các tiếng dùng để ghép. - Ví dụ : _ Áo + quần quần áoquần áo _ Xinh+ tươi Xinh tươi tươi xinh. C. Bài tập : 1. Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ các đứng trước câu trả lời đúng : Từ ghép chính phụ là từ ghép như thế nào ? A . Từ có hai tiếng có nghĩa . B . Từ được tạo ra từ một tiếng có nghĩa . C . Từ có các tiếng bình đẳng về mặt ngữ pháp . D . Từ ghép có tiếng chính và tiếng phụ bổ sung nghĩa cho tiếng chính . Bài tập 2 : Hãy sắp xếp các từ sau đây vào bảng phân loại từ ghép: Học hành ,nhà cửa , xoài tượng, nhãn lồng , chim sâu, làm ăn, đất cát, xe đạp ,vôi ve, nhà khách, nhà nghỉ. Bài tập 3 : Nối một từ ở cột A vớ một từ ở cột B để tạo thành một từ ghép hợp nghĩa. A B Bút tôi Xanh mắt Mưa bi Vôi gặt Thích ngắt Mùa ngâu Bài tập 4 : Xác định từ ghép trong các câu sau : a. Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan b. Nếu không có điệu Nam ai Sông Hương thức suốt đêm dài làm chi. Nếu thuyền độc mộc mất đi Thì hồ Ba Bể còn gì nữa em. c. Ai ơi bưng bát cơm đầy. Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần. Bài tập 5 : Tìm các từ ghép trong đoạn văn sau và cho chúng vào bảng phân loại : “ Mưa phùn đem mùa xuân đến , mưa phùn khiến những chân mạ gieo muộn nảy xanh lá mạ . Dây khoai, cây cà chua rườm rà xanh rợ các trảng ruộng cao . Mầm cây sau sau , cây nhội hai bên đường nảy lộc, mỗi hôm trông thấy mỗi khác . …Những cây bằng lăng mùa hạ ốm yếu lại nhú lộc. Vầng lộc non nảy ra. Mưa bụi ấm áp . Cái cây được cho uống thuốc.” II . Tõ l¸y : A. Khái niệm : - Từ láy là một kiểu từ phức đặc biệt có sự hòa phối âm thanh, có tác dụng tạo nghĩa giữa các tiếng. Phần lớn từ láy trong Tiếng Việt được tạo ra bằng cách láy tiếng gốc có nghĩa. - Ví dụ : + Khéo khéo léo. + Xinh xinh xắn. B. Phân loại : 1. Từ láy toàn bộ : - Láy toàn bộ giữ nguyên thanh điệu: Ví dụ : xanh xanh xanh. - Láy toàn bộ có biến đổi thanh điệu: Ví dụ : đỏ đo đỏ. 2. Láy bộ phận: - Láy phụ âm đầu : Ví dụ : Phất phất phơ - Láy vần : Ví dụ : xao lao xao. C. Tác dụng : - Từ láy giàu giá trị gợi tả và biểu cảm. Có từ láy làm giảm nhẹ hoặc nhấn mạnh sắc thái ý nghĩa so với từ gốc. Từ láy tượng hình có giá trị gợi tả đường nét, hình dáng màu sắc của sự vật.Từ láy tượng thanh gợi tả âm thanh. Lúc nói và viết biết sử dụng từ láy sẽ làm cho câu văn câu thơ giàu hình tượng , nhạc điệu. - Ví dụ : “ Lom khom dưới núi tiều vài chú Lác đác bên sông chợ mấy nhà .” D. Bài tập. Bài tập 1. Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng . 1. Từ láy là gì ? A. Từ có nhiều tiếng có nghĩa. B.Từ có các tiếng giống nhau về phụ âm đầu. C. Từ có các tiếng giống nhau về vần. D.Từ có sự hòa phối âm thanh dựa trên cơ sở một tiếng có nghĩa. 2.Trong những từ sau từ nào không phải từ láy. A. Xinh xắn. B.Gần gũi. C. Đông đủ. D.Dễ dàng. 3.Trong những từ sau từ nào là từ láy toàn bộ ? A. Mạnh mẽ. B. Ấm áp. C. Mong manh. D. Thăm thẳm. Bài tập 2: Hãy sắp xếp các từ sau vào bảng phân loại từ láy : “Long lanh, khó khăn , vi vu, linh tinh, loang loáng, lấp lánh, thoang thoảng,nhỏ nhắn,ngời ngời, bồn chồn, hiu hiu. ” Bài tập 3. Điền thêm các từ để tạo thành từ láy. - Rào …. ;….bẩm;….tùm;…nhẻ;…lùng;…chít;trong…;ngoan…; lồng…; mịn…; bực….;đẹp…. Bài tập 4 : Cho nhóm từ sau : “ Bon bon , mờ mờ , xanh xanh , lặng lặng , cứng cứng , tím tím , nhỏ nhỏ , quặm quặm , ngóng ngóng ” . Tìm các từ láy toàn bộ không biến âm , các từ láy toàn bộ biến âm ? I. TỪ GHÉP 1. Khái niệm 2. Phân loại - Từ ghép chính phụ - Từ ghép đẳng lập 3. Bài tập Bài tập 1: D Bài tập 2: Từ ghép chính phụ Học hành, nhà cửa, nhãn lồng, chim sâu, xe đạp, vôi ve, nhà khách, nhà nghỉ. Từ ghép đẳng lập Nhà cửa, làm ăn, đất cát Bài tập 3: Bút bi, xanh ngắt, mưa ngâu, vôi tôi, thích mắt, mùa gặt Bài tập 4: Câu Từ ghép đẳng lập Từ ghép chính phụ a Ăn ngủ . Học hành . b Điệu Nam Ai, sông Hương, thuyền độc mộc, Ba Bể. c Dẻo thơm . Bát cơm . Bài tập 5: Từ ghép chính phụ Mưa phùn , mùa xuân , chân mạ , dây khoai , cây cà chua , xanh rợ , mầm cây , cây nhôi . Từ ghép đẳng lập Cây bàng , cây bằng lăng , mùa hạ , mưa bụi , uống thuốc . II. TỪ LÁY 1. Khái niệm 2. Phân loại - Từ láy toàn bộ - Từ láy bộ phận 3. Bài tập Bài tập 1 1D. 2. D 3. D. Bài tập 2 Từ láy toàn bộ Ngời ngời, hiu hiu, loang loáng, thăm thẳm. Từ láy bộ phận Long lanh , khó khăn, nhỏ nhắn, bồn chồn, lấp lánh. Bài tập 3. - Rào rào , lẩm bẩm , um tùm , nhỏ nhẻ , lạnh lùng ,chi chít , trong trắng , ngoan ngoãn , lồng lộn , mịn màng , bực bội , đẹp đẽ . Bài tập 4 : *Các từ láy toàn bộ không biến âm : Bon bon , xanh xanh , mờ mờ . * Các từ láy toàn bộ biến âm : Quằm quặm , lẳng lặng , ngong ngóng , cưng cứng , tim tím , nho nhỏ 4.Câu hỏi, bài tập củng cố - Gọi HS nhắc lại lý thuyết 5.Hướng dẫn HS tự học - Về nhà học bài và xax1 định thêm từ láy , từ ghép trong VB đã học - Chuẩn bị bài theo gợi ý GV V. RÚT KINH NGHIỆM: a.Nội dung............................................................................................................................. ………………………………………………………………………………………........... b.Phương pháp................................................................................................................... .............................................................................................................................................. c.Đồ dùng thiết bị dạy học ………………………………………………………………………………………………………………………....................................................................................................... Chuyên đề :II DẠY BÁM SÁT CHƯƠNG TRÌNH Bài 4,5,6 Ngày soạn: 04/ 10/2011 Tiết 3,4 Tuần 4,5,6 Tiếng việt : ÔN TẬP ĐẠI TỪ, TỪ HÁN VIỆT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - các loại đại từ - Biết cách sử dụng từ ghép , từ láy , từ Hán Việt 2. Kĩ năng: - Nhận biết và bước đầu phân tích được giá trị của việc dùng từ trong văn bản . 3. Thái độ: Biết cách sử dụng từ cho thích hợp II.TRỌNG TÂM: 9ại từ và từ Hán Việt III.CHUAÅN BÒ: - GV:Saùch tham khaûo + tìm ví duï ,tích hợp một số văn bản đã học - HS: Traû lôøi caùc caâu hoûi Sgk +Taäp ghi + Vôû baøi taäp IV. TIẾN TRÌNH 1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS 2. Kiểm tra miệng 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG GIỮA GV VÀ HS NỘI DUNG I . Đại từ A. Khái niệm. - Đai từ là những từ dùng để trỏ (chỉ) hay hỏi về người, sự vật, hoạt động tính chất trong một ngữ cảnh nhất định của lời nói. - Ví dụ : Mình về với Bác đường xuôi Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ người. B. Phân loại: 1. Đại từ để trỏ : * Dùng để chỉ người, sự vật (còn gọi là đại từ xưng hô, đại từ nhân xưng) gồm có : tôi , tao , tớ, chúng tao, chúng tôi, chúng tớ, mày, chúng mày, nó, hắn, chúng nó, họ… - Ví dụ : “Sao không về hả chó Nghe bom thằng Mĩ nổ Mày bỏ chạy đi đâu Tao chờ mày đã lâu Cơm phần mày để cửa Sao không về hả chó Tao nhớ mày lắm đó Vàng ơi là vàng ơi ?” * Người ta chia đại từ thành 3 ngôi: Ngôi /Số Số ít Số nhiều Ngôi thứ nhất Tôi, tao , tớ, ta Chúng tôi, chúng tao, chúng ta Ngôi thứ hai Mày , cậu Chúng mày Ngôi thứ ba Nó , hắn , y Chúng nó, họ - Đại từ nhân xưng rất quan trọng trong lúc nói và viết. Dùng đại từ nhân xưng có giá trị biểu cảm cao, chỉ rõ thái độ than sơ, khinh trọng… _ Ví dụ : Giặc giữ cớ sao xâm phạm Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời. * Lúc xưng hô một số danh từ chỉ người như : Ông , bà , cha, mẹ, cô, bác…được sử dụng như đại từ nhân xưng… _ Ví dụ : Cháu đi liên lạc Vui lắm chú à? Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà. *Trỏ số lượng: bấy,bấy nhiêu. _ Ví dụ : Phũ phàng chi bấy hóa công Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha. * Trỏ sự vật trong không gian ,thời gian:đây, đó, kia , ấy , này, nọ, bây giờ, bấy giờ… _ Ví dụ : Những là sen ngó đào tơ Mười lăm năm mới bây giờ là đây. * Trỏ hoạt động tính chất sự việc: vậy,thế… _ Ví dụ : Các em ngoan thế, vừa lao động giỏi , vừa học tập giỏi. 2. Đại từ để hỏi. * Hỏi về người,sự vật: ai, gì . _ Ví dụ : Những ai mặt bể chân trời Nghe mưa ai có nhớ nhời nước non. * Hỏi về số lượng :bao nhiêu , mấy. - ví dụ : Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang Bao nhiêu tấc đât tấc vàng bấy nhiêu. * Hỏi về không gian, thời gian: đâu, bao giờ. - Ví dụ: Bao giờ cây lúa còn bong Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn. C. Bài tập. Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng . 1. Từ nào là đại từ trong câu ca dao sau : Ai đi đấu đấy hỡi ai Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm. A. Ai. B. Trúc. C. Mai. D. Nhớ. 2. Đại từ tìm được ở trên được dùng để làm gì ? A, Trỏ người B.Trỏ vật. C. Hỏi người. D. Hỏi vật. 3. Từ “bác” trong ví dụ nào dưới đây được dùng như đại từ xưng hô? A. Anh Nam là con trai của bác tôi. B. Người là Cha là Bác là Anh. C. Bác được tin rằng \ Cháu làm liên lạc. D. Bác ngồi đó lớn mênh mông. 4. Trong câu “Tôi đi đứng oai vệ” đại từ “tôi” thuộc ngôi thứ mấy ? A. Ngôi thứ hai. B. Ngôi thứ ba số ít. C. Ngôi thứ nhất số nhiều. D. Ngôi thứ nhât số ít. 5. Nối một dòng ở cột A với một dòng ở cột B sao cho phù hợp ? A B 1 Bao giờ 1 Hỏi về người và vật. 2 Bao nhiêu 2 Hỏi về hoạt động tính chất sự vật. 3 Thế nào 3 Hỏi về số lượng 4 Ai 4 Hỏi về thời gian. Bài tập 2 : Nhận xét đại từ “ai ”trong câu ca dao sau : “ Ai làm cho bể kia đầy Tìm và phân tích đại từ trong những câu sau a) Ai ơi có nhớ ai không Trời mưa một mảnh áo bông che đầu Nào ai có tiếc ai đâu Áo bông ai ướt khăn đầu ai khô ( Trần Tế Xương) b) Chê đây láy đấy sao đành Chê quả cam sành lấy quả quýt khô ( ca dao) Đấy vàng đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lý đây sen Tây Hồ ( Ca dao) Cho ao kia cạn , cho gầy cò con ” II . Tõ H¸n ViÖt : A. Khái niệm: - Từ Hán Việt là từ gốc Hán nhưng được đọc theo cách Việt, viết bằng chữ cái la-tinh và đặt vào trong câu theo văn phạm Việt Nam. - Ví dụ : Sính lễ, trưởng thành , gia nhân… *Chú ý : -Tiếng để cấu tạo từ Hán Việt gọi là yếu tố Hán Việt: + Ví dụ : Xuất /quỷ / nhập / thần 4 chữ,4 tiếng, 4 yếu tố Hán Việt. - Có yếu tố Hán Việt được dùng độc lập: + Ví dụ : Sơn , thủy, thiên, địa, phong ,vân… - Có yếu tố Hán Việt không được dùng độc lập, hoặc ít được dùng độc lập mà chỉ được dùng để tạo từ ghép. + Ví dụ : Tiệt nhiên, như hà, nhữ đẳng… - Có yếu tố Hán Việt đồng âm nhưng khác nghĩa. + Ví dụ : Hữu- bạnTình bằng hữu. Hữu- bên phải Hữu ngạn sông Hồng. Hữu- có Hữu danh vô thực. B. Từ ghép Hán Việt 1. Từ ghép đẳng lập : * Do hai hoặc nhiều tiếng Hán Việt có nghĩa tạo thành. - Ví dụ : + Quốc gia Quốc (nước) + gia (nhà) 2. Từ ghép chính phụ . * Từ ghép chính phụ Hán Việt được ghép theo 2 kiểu: - Tiếng chính đứng trước , tiếng phụ đứng sau. + Ví dụ : Ái quốc, đại diện, hữu hiệu… - Tiếng phụ đứng trước , tiếng chính đứng sau: + Ví dụ : Quốc kì, hồng ngọc, mục đồng , ngư ông… C. Sử dụng từ Hán Việt : - Phải hiểu nghĩa của từ Hán Việt để sử dụng cho đúng , cho hợp lí , cho hay lúc giao tiếp, để hiểu đúng văn bản nhất là thơ văn cổ . Tiếng Việt trong sáng ,giàu đẹp một phần do cha ông ta đã sử dụng một cách sáng tạo từ Hán Việt . - Sử dụng từ Hán Việt đúng cảnh , đúng tình , đúng người… có thể tạo nên không khí trang nghiêm , trọng thể , biểu thị thái độ tôn kính , trân trọng lúc giao tiếp . Từ Hán Việt có thể làm cho thơ văn thêm đẹp: cổ kính , hoa mĩ , trang trọng và trang nhã . D . Bài tập : Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng 1 . Chữ “thiên”trong từ nào sau đây không có nghĩa là “trời ” ? A . Thiên lí . B. Thiên thư . C . Thiên hạ . D . Thiên thanh . 2 . Từ Hán Việt nào sau đây không phải là từ ghép đẳng lập ? A . Xã tắc . B . Quốc kì . C . Sơn thủy . D . Giang sơn . Bài tập 2 : Giải thích ý nghĩa của các yếu tố Hán – Việt trong thành ngữ sau : “ Tứ hải giai huynh đệ ” Bài tập 3 : Xếp các từ sau vào bảng phân loại từ ghép Hán Việt : “ Thiên địa , đại lộ , khuyển mã , hải đăng , kiên cố , tân binh , nhật nguyệt , quốc kì , hoan hỉ , ngư ngiệp” I. ĐẠI TỪ 1. Khái niệm 2. Phân loại 3. Bài tập Bài tập 1 : 1.A 2. C 3. C 4. D 5. A1- B4 ; A2- B3 ; A.3 – B2 ; A4 - B1 Bài tập 2 : - Ai : + Hỏi về người và sự vật . + Người , sự vật không xác định được ; do đó “ ai ” là đại từ nói trống ( phiếm chỉ ) II. TỪ HÁN VIỆT 1. Khái niệm 2. Phân loại 3. Bài tập Bài tập 1 : 1 A . 2 . B . Bài tập 2 : - Tứ : bố Hải : biển . Bốn biển đều là anh em . - Giai : đều . - Huynh : anh . - Đệ : em . Bài tập 3 : Từ ghép đẳng lập - Thiên địa , khuyển mã , kiên cố , nhật nguyệt , hoan hỉ . Từ ghép chính phụ Đại lộ , hải đăng ,tân binh , ngư nghiệp . 4.Câu hỏi, bài tập củng cố - Gọi HS nhắc lại lý thuyết 5.Hướng dẫn HS tự học - Về nhà học bài - Chuẩn bị bài theo gợi ý GV V. RÚT KINH NGHIỆM: a.Nội dung............................................................................................................................. ………………………………………………………………………………………........... b.Phương pháp................................................................................................................... .............................................................................................................................................. c.Đồ dùng thiết bị dạy học ………………………………………………………………………………………………………………………....................................................................................................... Bài 9,10 Ngày soạn: 11/ 10/2011 Tiết 5,6 Tuần 9,10 Tiếng việt : ÔN TẬP TỪ ĐỒNG NGHĨA, TỪ TRÁI NGHĨA I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Hiểu khái niệm và các loại từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa 2. Kĩ năng: - Nhận biết và bước đầu phân tích được giá trị của việc dùng từ đồng nghĩa ,trái nghĩa trong văn bản . 3. Thái độ: Biết cách sử dụng từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa trong giao tiếp. II.TRỌNG TÂM: .áp dụng lil1 thuyếtvào thực hành II.CHUAÅN BÒ: - GV:Saùch tham khaûo + tìm ví duï ,tích hợp một số văn bản đã học - HS: Traû lôøi caùc caâu hoûi Sgk +Taäp ghi + Vôû baøi taäp IV. TIẾN TRÌNH 1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS 2. Kiểm tra miệng 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG GIỮA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI DẠY Tõ ®ång nghÜa A . Khái niệm : - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau . - Ví dụ : Mùa hè – mùa hạ , quả - trái , sinh - đẻ …. B. Phân loại : 1 . Từ đồng nghĩa hoàn toàn : - Là những từ có ý nghĩa tương tự nhau , không có sắc thái ý nghĩa khác nhau . - Ví dụ : + “ Áo chàng đỏ tựa ráng pha , Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in .” ( Chinh phụ ngâm ) + “Khuyển mã chí tình ” ( Cổ ngữ ) 2 . Từ đồng nghĩa không hoàn toàn : - Là những từ có nghĩa gần giống nhau nhưng sắc thái ý nghĩa khác nhau . - Ví dụ : + “Giữa dòng bàn bạc việc quân Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền” . ( Hồ Chí Minh ) “Mênh mông bốn mặt sương mù Đất trời ta cả chiến khu một lòng ”. ( Việt Bắc – Tố Hữu ) C . Bài tập : Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng 1 . Từ nào sau đây đồng nghĩa với từ “thi nhân ” ? A . Nhà văn . B . Nhà thơ . C . Nhà báo . D . Nghệ sĩ . 2 . Yếu tố “tiền” trong từ nào sau đây không cùng nghĩa với những yếu tố còn lại ? A . Tiền tuyến . B . Tiền bạc . C . Cửa tiền . D . Mặt tiền . Bài tập 2 : Điền từ thích hợp vào các câu dưới đây : “ Nhanh nhảu , nhanh nhẹn , nhanh chóng ” . a) Công việc đã được hoàn thành ………………. b) Con bé nói năng ………………… c) Đôi chân Nam đi bóng rất ………………… Bài tập 3 : Xếp các từ sau vào các nhóm từ đồng nghĩa. Chết, nhìn, cho, chăm chỉ, hi sinh, cần cù, nhòm, siêng năng, tạ thế, biếu, cần mẫn, thiệt mạng, liếc, tặng, dòm, chịu khó . Bài tập 4 : Cho đoạn thơ: " Trên đường cát mịn một đôi Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa Gậy trúc dát bà già tóc bạc Tay lần tràn hạt miệng nam mô" (Nguyễn Bính) a) Tìm từ đồng nghĩa với các từ in đậm. b) Đặt câu với các từ em vừa tìm được. Từ trái nghĩa A . Khái niệm - Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau , xét trên một cơ sở chung nào đó . - Ví dụ : Chết vinh còn hơn sống nhục B . Tác dụng : - Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối , tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh , làm cho lời nói thêm sinh động . C . Bài tập Bài tập 1 : Tìm các từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau: a) Thân em như củ ấu gai Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen b) Anh em như chân với tay Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần c) Người khôn nói ít hiểu nhiều Không như người dại lắm điều rườm tai d) Chuột chù chê khỉ rằng " Hôi!" Khỉ mới trả lời: "cả họ mầy thơm!" Bài tập 2 : Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các câu tục ngữ sau: a) Một miếng khi đói bằng một gói khi……… b) Chết……….còn hơn sống nhục c) Xét mình công ít tội …… d) Khi vui muốn khóc , buồn tênh lại ………….. e) Nói thì……………….làm thì khó g) Trước lạ sau………………. Bài tập 3 : Viết một đoạn văn từ 10 12 câu ( chủ đề học tập ) trong đó có sử dụng từ trái nghĩa . I. TỪ ĐỒNG NGHĨA 1. Khái niệm 2. Phân loại 3. Bài tập * Gợi ý : Bài tập 1 : 1 . A . 2 . B . Bài tập 2 : a ) Nhanh chóng . b ) Nhanh nhảu . c ) Nhanh nhẹn . Bài tập 3 : Từ đồng nghĩa hoàn toàn Chăm chỉ , cần cù , siêng năng , cần mẫn , chịu khó , Từ đồng nghĩa không hoàn toàn Chết , hi sinh , tạ thế , thiệt mạng ,cho , biếu , tặng , nhìn , liếc , nhòm , dòm * Hoặc có thể xếp như sau : a) chết, hi sinh, tạ thế, thiệt mạng b) nhìn, nhòm, ngó, liếc, dòm c) cho, biếu, tặng d) kêu, ca thán, than, than vãn e) chăn chỉ, cần cù, siêng năng, cần mẫn,chịu khó g) mong, ngóng, trông mong Bài tập 4 : a ) tìm từ đòng nghĩa ; đỏ - thắm, đen – thâm, bạc – trắng b) hs chú ý đặt câu cho đúng sắc thái II. TỪ TRÁI NGHĨA 1. Khái niệm 2. Tác dụng 3. Bài tập * Gợi ý : Bài tập 1 : a) Trắng – đen , Trong – ngoài . b) Rách – lành , Dở - hay . c) Ít nhiều , Khôn – dại . d) Hôi – thơm . Bài tập2 : a) No . b) vinh . c) Nhiều . d) Cười . e) Dễ . g) Quen . Bài tập 3 : HS tự viết . 4.Câu hỏi, bài tập củng cố - Gọi HS nhắc lại lý thuyết 5.Hướng dẫn HS tự học - Về nhà học bài và xác định thêm từ đồng nghĩa, từ tái nghĩa trong VB đã học - Chuẩn bị bài theo gợi ý GV V. RÚT KINH NGHIỆM: a.Nội dung............................................................................................................................. ………………………………………………………………………………………........... b.Phương pháp................................................................................................................... .............................................................................................................................................. c.Đồ dùng thiết bị dạy học ………………………………………………………………………………………………………………………....................................................................................................... Bài 3,4 Ngày soạn: 11/ 10/2011 Tiết 7,8 Tuần 3,4 Tiếng việt : ÔN TẬP VĂN BẢN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Hiểu được những đặc sắc về nội dung , nghệ thuật của một số bài ca dao về tình cảm gia đình , tình yêu quê hương đất nước con người… - Nắm được sự khác nhau giữa ca dao và thơ lục bát . 2. Kĩ năng:- Biết cách đọc hiểu ca dao theo đặc trưng thể loại . 3. Thái độ: Biết Trân trong tục ngữ -ca dao VN II.TRỌNG TÂM: .nội dung , nghệ thuật của một số bài ca dao II.CHUAÅN BÒ: - GV:Saùch tham khaûo + tìm ví duï ,tích hợp một số văn bản đã học - HS: Traû lôøi caùc caâu hoûi Sgk +Taäp ghi + Vôû baøi taäp IV. TIẾN TRÌNH 1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS 2. Kiểm tra miệng 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG GIỮA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI DẠY I . Ca dao – Dân ca . A . Khái niệm : - Tieáng haùt tröõ tình cuûa ngöôøi bình daân Vieät Nam. - Theå loaïi thô tröõ tình daân gian. - Phaàn lôøi cuûa baøi haùt daân gian. - Thô luïc baùt vaø luïc baùt bieán theå truyeàn mieäng cuûa taäp theå taùc giaû . B- Nhöõng caâu haùt veà tình caûm gia ñình 1- Noäi dung: Baøi 1: Tình caûm yeâu thöông, coâng lao to lôùn cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi vaø lôøi nhaéc nhôû tình caûm ôn nghóa cuûa con caùi ñoái vôùi cha meï. Baøi 4: Tình caûm gaén boù giöõa anh em ruoät thòt, nhöôøng nhòn, hoaø thuaän trong gia ñình. 2- Ngheä thuaät: Ngheä thuaät ñöôïc söû duïng phoå bieán laø so saùnh. 3 . Bài tập : 3.1- Boán baøi ca dao ñöôïc trích giaûng trong SGK ñaõ diễn tả nhö theá naøo veà tình caûm gia ñình? 3.2. Ngoaøi nhöõng tình caûm ñaõ ñöôïc neâu trong boán baøi ca dao treân thì trong quan heä gia ñình coøn coù tình caûm cuûa ai vôùi ai nöõa? Em coù thuoäc baøi ca dao naøo noùi veà tình caûm ñoù khoâng? 3.3- Baøi ca dao soá moät dieãn taû raát saâu saéc tình caûm thieâng lieâng cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi. Phaân tích moät vaøi hình aûnh dieãn taû ñieàu ñoù? C .Ca dao veà tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, con ngöôøi 1 .Baøi 1: Möôïn hình thöùc ñoái ñaùp nam nöõ ñeå ca ngôïi caûnh ñeïp ñaát nöôùc. Lôøi ñoá mang tính chaát aån duï vaø caùch thöùc giaûi ñoá seõ theå hieän roõ taâm hoàn, tình caûm cuûa nhaân vaät. Ñieàu ñoù theå hieän tình yeâu queâ höông moät caùch tinh teá, kheùo leùo, coù duyeân. 2. Baøi 2: Noùi veà caûnh ñeïp cuûa Haø Noäi, baøi ca môû ñaàu baèng lôøi môøi moïc “Ruû nhau” caûnh Haø Noäi ñöôïc lieät keâ vôùi nhöõng di tích vaø danh thaéng noåi baät: Hoà Hoaøn Kieám, caàu Theâ Huùc, chuøa Ngoïc Sôn, Ñaøi Nghieân, Thaùp Buùt. Caâu keát baøi laø moät caâu hoûi khoâng coù caâu traû lôøi. “Hoûi ai gaây döïng neân non nöôùc naøy”. Caâu hoûi buoäc ngöôøi nghe phaûi suy ngaãm vaø töï traû lôøi, bôûi caûnh ñeïp ñoù do baøn tay kheùo leùo cuûa ngöôøi Haø Noäi ngaøn ñôøi xaây döïng neân. 3 . Baøi 3: Caûnh non nöôùc xöù Hueá ñeïp nhö tranh veõ, caûnh ñeïp xöù Hueá laø caûnh non xanh nöôùc bieác, caûnh thieân nhieân huøng vó vaø thô moäng. Sau khi veõ ra caûnh ñeïp xöù Hueá, baøi ca buoâng löûng caâu môøi “Ai voâ xöù Hueá thì voâ…” Lôøi môøi cuõng thaät ñoäc ñaùo! Hueá ñeïp vaø haáp daãn nhö vaäy ñaáy, ai yeâu Hueá, nhôù Hueá, coù tình caûm vôùi Hueá thì haõy voâ thaêm . 4 . Một số bài ca dao có cùng chủ đề: a) Em ñoá anh soâng naøo laø soâng saâu nhaát? Nuùi naøo laø nuùi cao nhaát nöôùc ta? Anh maø giaûng ñöôïc cho ra Thì em keát nghóa giao hoaø cuøng anh - Saâu nhaát laø soâng Baïch Ñaèng Ba laàn giaëc ñeán ba laàn giaëc tan Cao nhaát laø nuùi Lam Sôn Coù oâng Leâ Lôïi trong ngaøn böôùc ra . . . b) Haø Noäi ba möôi saùu phoá phöôøng Haøng maät, haøng ñöôøng, haøng muoái traéng tinh … c) Chaúng thôm cuõng theå hoa nhaøi Daãu khoâng thanh lòch cuõng ngöôøi Traøng An. d) Gioù ñöa caønh truùc la ñaø Tieáng chuoâng Tuaán Voõ, canh gaø Thoï Xöông. D.Những câu hát than thân . 1. Noäi dung, yù nghóa: - Chuû ñeà chieám moät soá löôïng lôùn. Nhaân vaät haùt than thaân chính laø nhaân vaät tröõ tình cuûa ca dao. - Theå hieän yù thöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng veà soá phaän nhoû beù cu