Giáo án môn Ngữ văn 8

.``` Ngày soạn : Ngày giảng : Tuần : 1 Tiết : 1-2 Bài 1 văn bản thanh tịnh a. mục tiêu cần đạt . Giúp Hs : - cảm nhận được tâm trạng hồi hộp , cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật ''tôi'' ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời . - Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ , gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh. - Rèn kĩ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm . b. chuẩn bị . G: Giáo án , tranh minh họa . H: ôn lại kiến thức về kiểu văn bản nhật dụng đã học ở lớp 7 . c. lên lớp . I. ổn định tổ chức . II. kiểm tra bài cũ . Trong các văn bản đã học ở lớp 7 dưới đây , văn bản nào là kiểu văn bản nhật dụng ? (A). Cổng trường mở ra . B. Cuộc chia tay của những con búp bê . C. Sống chết mặc bay . D. Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu . III. Bài mới . 1, Giới thiệu bài . Dẫn dắt từ phần KTBC '' Tôi đi học '' là văn bản nhật dụng đầu tiên chúng ta học ở lớp 8 . Nội dung của văn bản đã diễn tả những kỉ niệm mơn man , bâng khuâng của nhân vật '' tôi'' trong ngày đầu tiên đến trường . Chúng ta cùng tìm hiểu bài . 2, Tiến trình bài dạy . Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt Hoạt động 1 : Hướng dẫn h/s đọc , chú thích , bố cục . G nêu yêu cầu đọc , giọng chậm , hơi buồn , lắng sâu ; chú ‏‎ý giọng nói của nhân vật '' tôi '' , người mẹ và ông đốc . G đọc mẫu . Gọi h/s đọc tiếp ? Yêu cầu h/s nhận xét cách đọc của bạn ? ? Đọc thầm chú thích ? Nêu ngắn gọn về tác giả Thanh Tịnh ? ? Cho h/s hỏi - đáp chú thích , lưu ‏‎ý chú thích 2, 6, 7 . ? ? Câu chuyện được kể theo trình tự bố cục ntn ? ? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy ? Tác dụng của ngôi kể ? Hoạt động 2 : Đọc - hiểu văn bản . ? Đọc thầm '' Từ đầu ... tưng bừng rộn rã '' . Nỗi nhớ về buổi tựu trường của tác giả được khơi nguồn từ thời điểm nào ? Quang cảnh ra sao ? ? Kỉ niệm về buổi tựu trường được diễn tả theo trình tự nào ? Tìm 3-4 h/s đọc Hs nhận xét cách đọc . - 1911-1988 , quê ở Huế . Từ năm 1933 vào nghề dạy học và bắt đầu viết văn , làm thơ .... H/s tự hỏi đáp chú thích . Câu chuyện được kể theo trình tự thời gian của buổi tựu trường (theo dòng hồi tưởng của nhân vật '' tôi'') Truyện được kể theo ngôi thứ I . Ngôi kể này giúp cho người kể chuyện dễ dàng bộc lộ cảm xúc , tình cảm của mình một cách chân thực nhất . - Thời điểm gợi nhớ : cuối thu (hàng năm ) - ngày khai trường . - Cảnh thiên nhiên : lá rụng nhiều , mây bàng bạc . - Cảnh sinh hoạt : mấy em bé rụt rè cùng mẹ đến trường . I. Đọc , chú thích . 1. Tác giả : ( 1911-1988) ở Huế . 2. Văn bản : In trong tập ''Quê mẹ '' 1941 . II. đọc- hiểu văn bản. 1. Diễn biến tâm trạng và cảm giác nhân vật ''tôi'' trong buổi tựu trường . a, Khơi nguồn kỉ niệm . những từ ngữ diễn tả tâm trạng nhân vật '' tôi'' ? Phân tích giá trị biểu cảm của những từ ngữ ấy ? ? Hãy tìm những hình ảnh , chi tiết chứng tỏ tâm trạng ( nhân vật ''tôi'' trên con đường cùng mẹ tới trường) hồi hộp , cảm giác ngỡ ngàng của nhân vật ''tôi'' khi cùng mẹ đi trên đường tới trường ? ? Em có nhận xét gì về sự thay đổi trong tâm trạng nhân vật ''tôi'' khi cùng mẹ đi trên đường ? - Diễn tả theo trình tự thời gian : từ hiện tại mà nhớ về quá khứ . - Các từ láy diễn tả tâm trạng , cảm xúc : nao nức , mơn man , tưng bừng , rộn rã Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng Góp phần rút ngắn khoảng cách thời gian giữa quá khứ và hiện tại . Chuyện đã xảy ra từ bao năm rồi mà dường như vừa mới xảy ra hôm qua . - Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần .... Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi . - Cảm thấy trang trọng và đứng đắn với bộ quần áo , với mấy quyển vở mới trên tay . - Cẩn thận nâng niu mấy quyển vở muốn thử sức muốn khẳng định mình khi xin mẹ được cầm bút , thước như các bạn khác . Lần đầu tiên được đến trường , được tiếp xúc với một thế giới hoàn toàn khác lạ không chỉ nô đùa , rong chơi, thả diều ngoài đồng nữa , cho nên ''tôi'' cảm thấy tất cả dường như trang trọng và đứng đắn . Tôi muốn thử sức và khẳng định mình trong việc cầm bút , thước và 2 quyển vở Đó chính là tâm trạng và cảm giác rất tự nhiên của một đứa bé lần đầu tiên được đến trường . Tất cả những cử chỉ ấy giúp ta hình dung tư thế ngộ nghĩnh , đáng yêu của chú bé . Từ hiện tại quá khứ . Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng . b. Trên con đường cùng mẹ tới trường Cảm thấy trang trọng , đứng đắn Vừa muốn thử sức và khẳng định mình Háo hức 3 ? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ tâm trạng và cảm giác của nhân vật ''tôi'' khi đến trường nghe ông đốc gọi tên ... ? Hãy phân tích ? G: Từ tâm trạng háo hức , hăm hở trên đường tới trường chuyển sang tâm trạng lo sợ vẩn vơ , rồi bỡ ngỡ, ngập ngừng , đây là sự chuyển biến tâm lí rất phù hợp của một đứa trẻ lần đầu tiên được đến trường . ? Vì sao khi nghe ông đốc gọi tên h/s nhân vật ''tôi'' lại bất giác dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc ? Em có cảm thấy chú bé này là người yếu đuối hay không ? ( Hs thảo luận theo nhóm ) ? Gọi h/s đọc nhẩm đoạn cuối cùng . Hãy phân tích tâm trạng và cảm giác của ''tôi'' khi bước vào chỗ ngồi lạ lùng ntn ? - Sân trường hôm nay dày đặc người . Ai cũng quần áo sạch sẽ ... - Ngôi trường vừa xinh xắn vừa oai nghiêm khác thường ... lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ . - Nghe gọi đến tên tôi giật mình và lúng túng tâm trạng hồi hộp , lo lắng . - Khi nghe ông đốc gọi đến tên thì bất giác dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở tâm trạng lúng túng , sợ sệt khi phải rời xa bàn tay dịu dàng của mẹ . Hs tự do thảo luận theo nhóm . Cử đại diện trònh bày . - Thật ra thì chẳng có gì đáng khóc cả . Chúng ta có thể thông cảm vì đó chỉ là cảm giác nhất thời của một đứa bé nhút nhát ít khi được tiếp xúc với đám đông mà thôi khi phải rời tay mẹ , cậu bé cảm thấy hụt hẫng lo sợ cho nên việc dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở là một tất yếu sẽ xảy ra . - Bước vào lớp tôi nhìn bao quát xung quanh thấy cái gì cũng mới lạ và hay hay . Nhìn chỗ ngồi của mình thật kĩ rồi tự lạm nhận đó là chỗ của riêng mình sau đó nhìn người bạn mới chưa quen mà đã thấy quyến luyến Tất cả đó là c. Tâm trạng và cảm giác của ''tôi''khi đến trường và khi nghe ông đốc gọi tên và phải rời bàn tay mẹ bước vào lớp. Bỡ ngỡ , lo sợ vẩn vơ , hồi hộp lo lắng , lúng túng sợ sệt . d. Tâm trạng và cảm giác của nhân vật ''tôi'' khi ngồi vào chỗ của mình và đón nhận giờ học đầu tiên . 4 Câu hỏi thảo luận nhóm : N1: Tại sao ở phần cuối truyện tác giả đưa hình ảnh '' con chim liệng ... bay cao '' có ‏‎ý nghĩa gì ? N2: Dòng chữ '' Tôi đi học '' kết thúc tru‏‏yện có ý nghĩa gì ? gọi h/s các nhóm thảo luận và trình bày . G bổ sung , sửa chữa và chốt lại vấn đề đã nêu ? Em có cảm nhận gì về thái độ cử chỉ của những người lớn ( ông đốc, thầy giáo đón nhận học trò mới , các bậc phụ huynh ) đối với các em bé lần đầu đi học ? sự biến đổi rất tự nhiên trong tâm lí nhân vật . Có thể chỗ ngồi kia , người bạn mới ấy sẽ là nơi mà mình gắn bó , gần gũi trong suốt cả năm học . Hs tự do thảo lụân theo nhóm . N1 : Hình ảnh '' một con chim non liệng đến ...'' có ‏‎ý nghĩa tượng trưng sự nuối tiếc quãng đời tuổi thơ tự do nô đùa , thả diều đã chấm dứt để bước vào giai đoạn mới đó là làm học sinh , được đến trường , được học hành , được làm quen với thầy cô , bạn bè sống trong một môi trường có sự quản lí chặt chẽ hơn . N2 : Cách kết thúc truyện rất tự nhiên và bất ngờ . Dòng chữ '' Tôi đi học '' như mở ra một thế giới , một khoảng không gian mới , một giai đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ . Dòng chữ chậm chạp , nguệch ngoạc đầu tiên trên trang giấy trắng tinh là niềm tự hào , khao khát trong tuổi thơ của con người và dòng chữ cũng thể hiện rõ chủ đề của truyện ngắn này . - Các phụ huynh đều chuẩn bị chu đáo cho con em trong buổi tựu trường đầu tiên , đều trân trọng tham dự buổi lễ này . Có lẽ các vị cũng đang lo lắng hồi hộp cùng con em mình . - Ông đốc là hình ảnh người thầy , người lãnh đạo nhà trường rất từ tốn , hiền hậu bao dung đối với h/s. - Thầy giáo trẻ với gương mặt tươi 2. Thái độ , cử chỉ của người lớn đối với các em . - Các bậc phụ huynh . - Ông đốc . - Thầy giáo trẻ . 5 G: Những h/ả về người lớn cho thấy trách nhiệm , tấm lòng của nhà trường , gia đình đối với các em h/s . Đây thực sự là những dấu ấn tốt đẹp , những kỉ niệm trong sáng , ấm áp không thể phai nhoà trong kí ức tuổi thơ , giúp các em tự tin , vững vàng hơn . Đó còn là môi trường giáo dục ấm áp , nơi nuôi dưỡng tâm hồn trí tuệ và tình cảm của những thế hệ tương lai của đất nước . Hoạt động 3 : Hướng dẫn h/s tổng kết . ? Hãy tìm và phân tích những h/ả so sánh được nhà văn sử dụng trong truyện ngắn này ? ? Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm ? cười đón h/s vào lớp cũng là một người vui tính thương yêu h/s . '' Tôi quên thế nào được ........'' '' ‏‎ý nghĩ ấy thoáng qua .........'' '' Họ như con chim con ..........'' Đây là những so sánh giàu h/ả , giàu sức gợi cảm ddược gắn với những cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng ; trữ tình . Những so sánh này góp phần diễn tả cụ thể , rõ ràng những cảm giác , ‏‎ý nghĩ của nhân vật ''tôi'' trong buổi đầu tien đi học , góp phần tạo nên chất thơ mang mác và cảm giác nhẹ nhàng êm dịu cho truyện ngắn . a. Đặc sắc nghệ thuật :+ Truyện ngắn được bố cục theo dòng hồi tưởng , cảm nghĩ của nhân vật ''tôi'' theo trình tự thời gian của buổi tựu trường . + Sự kết hợp hài hoà giữa kể , 6 Gọi h/s đọc ghi nhớ SGK / 9 . Hoạt động 4 : Hướng dẫn luyện tập ? Yêu cầu h/s làm bài tập 1 ( Nhóm 1 ) ? Viết bài văn ngắn ghi lại ấn tượng của em trong buổi khai giảng lần đầu tiên ? ( Nhóm 2 ) . miêu tả với bộc lộ cảm xúc , tâm trạng . b. Sức cuốn hút của tác phẩm : - Tình huống truyện '' buổi đầu tiên đi học '' có dấu ấn sâu đậm , chứa đựng cảm xúc thiết tha. - Sự quan tâm chăm sóc trìu mến yêu thương của những người lớn đối với các em h/s trong buổi đầu tiên đi học . - Hình ảnh thiên nhiên , ngôi trường và các h/ả so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả . Hs đọc ghi nhớ . Hs thảo luận làm theo nhóm . Yêu cầu : Có thể nêu cảm nghĩ về một đoạn văn hoặc cả bài . - Cảm xúc chân thực , thiết tha . - Nên chọn những chi tiết sâu sắc , ấn tượng nhất . III. Ghi nhớ . IV. Luyện tập . Bài 1: IV. Hướng dẫn về nhà . - Học bài theo nội dung phần ghi nhớ . - Soạn bài : '' Trong lòng mẹ '' - Đact trước bài Tiếng Việt : Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ . Ngày soạn : Ngày giảng : Tuần : 1 Tiết : 3 tiếng việt cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ 7 A. mục tiêu. Giúp h/s : - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ . - Thông qua bài học , rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng , về phạm vi nghĩa rộng và hẹp . B. chuẩn bị . G: Giáo án , bảng phụ . H: Đact và xem phần tìm hoi bài . C. lên lớp . I. ổn định tổ chức . II. Kiểm tra bài cũ . ở lớp 7 các em đã học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa . Em hãy nhắc lại một số ví dụ về từ đồng nghĩa , từ trái nghĩa ? III. Bài mới . 1. Giới thiệu bài: ở lớp 8 , chúng ta sẽ nói về mối quan hệ khác về nghĩa của từ ngữ , đó là mối quan hệ bao hàm , hay nói một cách khác đó là phạm vi khái quát của nghĩa từ ngữ . Nghĩa của từ có tính chất khái quát nhưng trong một ngôn ngữ , phạm vi khái quát nghĩa của từ không giống nhau . Có những từ có phạm vi khái quát rộng , có những từ có phạm vi khái quát hẹp hơn . Chúng ta sẽ tìm hoi bài học hôm nay để rõ hơn . 2 . Tiến trình bài dạy: Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt Hoạt động 1 : Hình thành khái niệm từ ngữ nghĩa rộng , từ ngữ nnghĩa hẹp . G treo bảng phụ ghi sẵn sơ đồ trong SGK / 10 . ? Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của từ thú , chim , cá . Tại sao ? ? Nghĩa của từ thú rộng hay hẹp hơn nghĩa của từ '' voi , hươu '' . Từ chim rộng hay hẹp hơn nghĩa của Hs quan sát sơ đồ . - Nghĩa của từ động vật rộng hơn nghĩa của từ '' thú , chim , cá '' . Vì phạm vi nghĩa của từ động vật bao hàm nghĩa của ba từ '' thú , chim , cá '' . I. Từ ngữ nghĩa rộng , từ ngữ nghĩa hẹp . 8 từ '' tu hú , sáo ''. Từ cá rộng hay hẹp hơn nghĩa của từ '' cá rô , cá thu '' . Vì sao ? ? Các từ '' thú , chim , cá '' rộng hơn nghĩa của những từ nào ? Đồng thời hẹp hơn nghĩa của những từ nào ? G : Như vậy từ '' động vật '' là từ có nghĩa rộng . Từ '' voi , hươu , tu hú , sáo '' là từ có nghĩa hẹp . ? Vậy em hoi thế nào là một từ ngữ có nghĩa rộng và nghĩa hẹp ? ? Một từ ngữ có thể vừa có nghĩa rộng , vừa có nghĩa hẹp được không ? Tại sao ? ? Gọi hs đọc ghi nhớ SGK / 10 ? Hoạt động 2 : Hướng dẫn h/s luyện tập . Gv hướng dẫn h/s tự làm bài 1 . ? Đọc yêu cầu bài 2 . Làm cá nhân - Các từ '' thú , chim , cá '' có phạm vi nghĩa rộng hơn các từ '' voi , hươu , tu hú , sáo ....'' . Vì các từ '' thú , chim , cá '' có phạm vi nghĩa bao hàm nghĩa của các từ ..... Các từ '' thú , chim , cá '' có phạm vi nghĩa rộng hơn các từ '' voi , hươu , tu hú '' và có phạm vi nghĩa hẹp hơn từ ''động vật ''. - Một từ nngữ có nghĩa rộng khi phạm vi nnghĩa của nó bao hàm phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác . - Một từ có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác . - Một từ ngữ có thể vừa có nghĩa rộng , vừa có nghĩa hẹp vì tính chất rộng , hẹp của nghĩa từ ngữ chỉ là tương đối. Hs đọc ghi nhớ . a. Y phục Quần áo quần dài , quần đùi áo dài , áo sơ mi b. Vũ khí Súng Bom súng trường , đại bác bom bi , ba càng *. Ghi nhớ . II. Luyện tập. Bài 1: Bài 2 : 9 a. Chất đốt c. Thức ăn e. Đánh . b. Nghệ thuật d. Nhìn Bài tập 3 : Chia hai nhóm . Nhóm nào nhanh , chính xác ( 3 từ trở lên ) nhóm đó thắng . a, Xe cộ : xe đạp ; xe máy ; ô tô . b, Kim loại : sắt ; đồng ; chì ; thiếc . c, Hoa quả : cam ; chanh ; chuối ; mít . d, Họ hàng : chú ; dì ; cô ; bác . e, Mang : xách ; khiêng ; gánh . Bài tập 4 : Loại bỏ những từ không thuộc phạm vi nghĩa của mỗi nhóm từ ngữ : a, thuốc lào . c, bút điện . b, thủ quỹ . d, hoa tai . Bài tập 5 : ba động từ thuộc một phạm vi nghĩa : khóc , nức nở , sụt sùi . khóc : nghĩa rộng nức nở , sụt sùi: nghĩa hẹp IV. Hướng dẫn về nhà : Học thuộc phần ghi nhớ Chuẩn bị bài : Trường từ vựng . Ngày soạn : Ngày giảng : Tuần : 1 Tiết : 4 Tập làm văn tính thống nhất về chủ đề của văn bản A. mục tiêu. Giúp h/s : - Nắm được chủ đề của văn bản , tính thống nhất về chủ đề của văn bản . - Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề ; biết xác định , lựa chọn , sắp xếp các phần trong văn bản nhằm nêu bật ‏‎ý kiến , cảm xúc của mình . B. chuẩn bị . G: Giáo án , bảng phụ . H: Tìm hiểu trước phần tìm hiểu bài . C. Lên lớp. 10 I. ổn định tổ chức. II . kiểm tra bài cũ . III. bài mới . 1. Giới thiệu bài : Chúng ta đã được tìm hiểu rất nhiều văn bản . Vậy chủ đề trong văn bản là gì ? Tại sao trong văn bản phải đảm bảo tính thống nhất về chủ đề . Để trả lời cho những câu hoỉo ấy chúng ta cùng tìm hiểu bài học . 2. Tiến trình bài dạy : Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt Hoạt động 1 : Hướng dẫn h/s tìm hiểu về chủ đề của văn bản . G yêu cầu h/s đọc thầm văn bản '' Tôi đi học '' của Thanh Tịnh . ? Trong văn bản tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình ? Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả ? ? Hãy nêu lên chủ đề của văn bản ? ? Vậy em hiểu chủ đề của văn bản là gì ? ? Gọi h/s đọc ghi nhớ 1 ? Hoạt động 2 : Hướng dẫn h/s hình thành khái niệm tính thống nhất về chủ đề của văn bản . ? Để tái hiện những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học , tác giả đã Hs đọc thầm văn bản . Tác giả nhớ lại kỉ niệm về buổi đầu tiên đi học . Sự hồi tưởng ấy gợi lên cảm giác bâng khuâng , xao xuyến không thể nào quên về tâm trạng náo nức , bỡ ngỡ của nhân vật '' tôi'' trong buổi tựu trường . Chủ đề của văn bản : Những kỉ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu tiên . Chủ đề của văn bản là những vấn đề chủ chốt được tác giả nêu lên , đặt ra trong văn bản . Hs đọc ghi nhớ . I. Chủ đề của văn bản . II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản . 11 đặt nhan đề của văn bản và sử dụng từ ngữ câu ntn ? ? Tìm các từ ngữ , các chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật '' tôi '' khi cùng mẹ đi đến trường , khi cùng các bạn vào lớp ? G: Tất cả các chi tiết trên đều tập trung khắc họa tâm trạng của nhân vật '' tôi '' trong buổi tựu trường đầu tiên . ? Vậy tính thống nhất về chủ đề - Nhan đề '' Tôi đi học '' giúp chúng ta hiểu ngay nội dung của văn bản nói về chuyện đi học . + Các câu đều nhắc đến những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên trong đời . - Hôm nay tôi đi học . - Hằng năm cứ vào cuối thu .... lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường . - Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng . - Tôi bặm tay ghì thật chặt , nhưng một quyển vở cũng xệch ra và chênh đầu chúi xuống . *. Khi cùng mẹ tới trường : Con đường quen đi lại lắm lần nay thấy lạ , cảnh vật xung quanh đều thay đổi thấy mình trang trọng và đứng dắn trong bộ quần áo mới , cố làm ra vẻ như một học trò thực sự '' tay bặm ghì hai quyển sách , đòi mẹ cầm bút thước ''. * Khi quan sát ngôi trường : cao ráo sạch sẽ hơn các nhà trong làng , xinh xắn , oai nghiêm , sân rộng... đâm ra lo sợ vẩn vơ . Nghe trống thúc thấy chơ vơ , toàn thân run run , được mọi người nhìn thì tỏ ra lúng túng , nghe gọi tên mình thì giật mình, lúng túng . * Khi xếp hàng vào lớp ; thấy nặng nề , dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở . * Trong lớp học : cảm thấy xa mẹ nhớ nhà . 12 thể hiện ở những phương diện nào trong văn bản ? ? Làm thế nào để có thể viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề ? Gọi h/s đọc phần ghi nhớ . Hoạt động 3 : Hướng dẫn học sinh luyện tập . Đọc yêu cầu bài tập 1. ? Văn bản trên viết về vấn đề gì ? Các đoạn văn đã trình bày vấn đề theo thứ tự nào ? Theo em có thể thay đổi trật tự sắp xếp này được không ? Vì sao ? ? Nêu chủ đề của văn bản trên ? ? chủ đề ấy được thể hiện trong toàn văn bản . Hãy chứng minh ? ? Tìm các từ ngữ , các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của đề của Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ nói tới chủ đề đã xác định , không xa rời hay lạc sang chủ đề khác . Để viết được một văn ... cần xác định rõ chủ đề của văn bản . Chủ đề của văn bản được thể hiện trong đề bài , đề mục , trong quan hệ giữa các phần của văn bản và ở các từ ngữ then chốt lặp đi lặp lại . Hs đọc ghi nhớ . - Văn bản nói về cây cọ ở vùng sông Thao quê hương của tác giả. - Thứ tự trình bày : miêu tả hình dáng cây cọ , sự gắn bó của cây cọ với tuổi thơ tác giả , tác dụng của cây cọ , tình cảm gắn bó của cây cọ với người dân sông Thao. - Khó thay đổi được trật tự sắp xếp vì các ‏‎ý này đã rành mạch , liên tục . Chủ đề : Vẻ đẹp và ‏‎ý nghĩa của rừng cọ quê tôi . Chủ đề được thể hiện qua nhan đề của văn bản , các ‏‎ý miêu tả hình dáng , sự gắn bó của cây cọ với tuổi thơ tác giả , tác dụng của cây cọ và tình cảm giữa cây với người . III. Ghi nhớ . IV. Luyện tập . Bài 1 . 13 văn bản ? Yêu cầu thảo luận theo nhóm . Gv yêu cầu thảo luận theo nhóm. Các từ ngữ lặp lại nhiều lần : rừng cọ , lá cọ và các chi tiết miêu tả về : + hình dáng của cây cọ . + sự gắn bó của cây cọ với tác giả . + công dụng của cây cọ đối với đời sống . Hs thảo luận nhóm và cử đại diện trình bày . Căn cứ vào chủ đề của văn bản thì ‏‎ý b và d làm cho bài lạc đề vì nó không phục vụ cho việc chứng minh luận điểm '' Văn chương làm cho tình yêu quê hương .... '' Đại diện nhóm trình bày . - Có những ‏‎ý lạc chủ đề : c, g . - Có những ‏‎ý hợp với chủ đề nhưng do cách diễn đạt chưa tốt nên thiếu sự tập trung vào chủ đề: b,e . a, Cứ mùa thu về , mỗi lần thấy các em nhỏ ... xốn xang . b, Cảm thấy con đường '' thường đi lại lắm lần '' tự nhiên cũng thấy lạ , cảnh vật đều thay đổi . c, Muốn thử sức mình bằng việc tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự . d, Cảm thấy ngôi trường vốn qua lại nhiều lần cũng có nhièu biến đổi . e, Lớp học và những người bạn mới trở nên gần gũi , thân thương. Bài 2 . Bài 3. IV. Hướng dẫn về nhà . - Học thuộc phần ghi nhớ . - Chuẩn bị bài : '' Bố cục của văn bản ''. 14 Ngày soạn : Ngày giảng : Tuần : 2 Tiết : 5 - 6 bài 2 văn bản trong lòng mẹ ( trích : những ngày thơ ấu ) nguyên hồng a. mục tiêu : Giúp h/s : - Hiểu được tình cảnh đắng thương và nỗi đau tinh thần của nhân vật chú bé Hồng , cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với mẹ . - Hiểu được những đặc sắc của thể văn hồi kí qua cách viết của nhà văn Nguyên Hồng ; lối tự truyện chân thành , truyền cảm , thấm đượm chất trữ tình. - Rèn kĩ năng phân tích nhân vật , phân tích cách kể chuyện . b. chuẩn bị . G: Giáo án , tập truyện '' Những ngày thơ ấu '' và chân dung nhà văn Nguyên Hồng , bảng phụ . H: Soạn bài . c. lên lớp . I. ổn định tổ chức . II. kiểm tra bài cũ . H1: Phân tích tâm trạng và cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật '' tôi '' trong buổi tựu trường đầu tiên. H2: Nhận xét nào đúng nhất những yếu tố góp phần tạo nên chất thơ của tác phẩm ? A. Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng , cảm nghĩ của nhân vật '' tôi '' theo trình tự thời gian của buổi tựu trường . B. Có sự kết hợp hài hoà giữa các phương thức tạo lập văn bản như tự sự , miêu tả , biểu cảm . C. Tình huống truyện chứa đựng chất thơ kết hợp với việc sử dụng các hình ảnh so sánh giàu chất trữ tình . (D). Cả A,B,C đều đúng . 15 III. Bài mới 1. giới thiệu bài : Gv cho hs quan sát chân dung nhà văm Nguyên Hồng và cuốn hồi kí tự truyện '' Những ngày thơ ấu '' . Nguyên hồng là một trong những nhà văn có tuổi thơ thật cay đắng , khốn khổ . Những kỉ niệm ấy đã được nhà văm viết lại trong tập tiểu thuyết tự thuật '' Những ngày thơ ấu '' . Kỉ niệm ấy về người mẹ đáng thương qua cuộc trò chuyện với bà cô và cuộc gặp gỡ bất ngờ là một trong những chương truyện cảm động nhất . 2. Tiến trình bài dạy : Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt Hoạt động 1 : hướng dẫn h/s đọc , tìm hiểu chú thích , bố cục . G nêu yêu cầu đọc : giọng chậm , tình cảm , chú ‏‎ý các từ ngữ hình ảnh thể hiện cảm xúc của nhân vật '' tôi '' . - Các từ ngữ , h/ả , lời nói của bà cô đọc với giọng đay đả , bộc lộ sắc thái châm biếm , cay nghiệt . ? Gv đọc mẫu , gọi 3-4 h/s đọc tiếp ? ? Dựa trên phần soạn bài hãy nói vắn tắt về nhà văn Nguyên Hồng ? Hs nối nhau đọc truyện . Nhận xét cách đọc của bạn . - Nguyên Hồng là một trong những nhà văn lớn của nền văn học VN hiện đại . Ông là tác giả của nhiều cuốn tiểu thuyết nổi tiếng : '' Cửa biển '', Bỉ vỏ , tập thơ trời xanh , Sông núi quê hương ...... - Thời thơ ấu trải nhiều cay đắng đẫ trở thành nguồn cảm hứng cho tác giả viết cuốn hồi kí tự truyện cảm động '' Những ngày thơ ấu '' 1938-1940 . Tác phẩm gồm 9 chương , mỗi chương kể về I. Đọc , chú thích , bố cục . 1. Đọc . 2. Tác giả . 1918- 1982 , quê ở Nam Định nhưng sống chủ yếu ở Hải Phòng . - Là nhà văn lớn của nền văn học VN . 3. Tác phẩm : Chương 4 của tác phẩm . 16 ? Gv cho h/s hỏi đáp chú thích theo 2 nhóm : 6,8,12,13,14,17 ? ? đoank trích '' Trong lòng mẹ '' có thể chia làm mấy phần ? Hoạt động 2 : Hướng dẫn h/s đọc - hiểu văn bản . ? Chú bé Hồng được sinh ra trong hoàn cảnh gia đình ntn ? G: Rõ ràng hoàn cảnh gia đình như vậy cho nên chú bé Hồng sống dựa vào những người họ hàng thân thích bên nội trong đó có bà cô . ? Ngay ở phần đầu truyện bà cô xuất hiện với cử chỉ '' cười hỏi '' bé Hồng . Vậy cử chỉ và nội dung câu hỏi có thể hiện được tình yêu thương của bà cô với đứa cháu hay không ? một kỉ niệm sâu sắc . Đoạn trích thuộc chương 4 của tác phẩm . Hs tự hỏi - đáp chú thích dựa vào SGK / 19 . P1: Từ đầu ... người ta hỏi đến chứ : Cuộc đối thoại giữa người cô và chú bé Hồng ‏‎ý nghĩ , cảm xúc của bé Hồng về người mẹ . P2: Còn lại : Cuộc gặp gỡ giữa hai mẹ con bé Hồng . Bố chết , chưa đoạn tang , mẹ phải đi làm ăn xa và cũng chẳng khá giả gì , đã lâu rồi chú bé không được gặp mẹ . - Người cô '' cười hỏi '' chứ không phải lo lắng , nghiêm nghị hỏi lại , không phải là âu yếm hỏi lại . Lẽ thường , câu hỏi đó sẽ được trả lời rằng có, nhất là đối với chú bé vốn đã thiếu thốn tình yêu thương ấp ủ . Nhưng vốn nhạy cảm , nặng tình thương yêu và lòng kính mến mẹ chú bé Hồng lập tức nhận ra những ‏‎ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của *, Bố cục : II. Đọc - hiểu văn bản . 1. Nhân vật bà cô ( qua cái nhìn và tâm trạng của bé Hồng ). 17 ? Em hiểu '' cười rất kịch '' có nghĩa là gì ? Câu hỏi thảo luận : ? Sau lời từ chối của bé Hồng cuộc đối thoại tưởng chừng chấm dứt , nhưng người cô đâu đã chịu buông tha . Vậy bà hỏi lại bé Hồng nhữg gì ? Nét mặt và thái độ của bà thay đổi ra sao . Hãy phân tích ? G: Rõ ràng bà cô quả là cay nghiệt và cao tay trước chú bé đáng thương và bị động .Cho đến khi chú phẫn uất , nức nở , nước mắt ròng ròng , rồi ''cười dài trong tiếng khóc '' hỏi lại , người cô vẫn chưa chịu buông tha . người cô . Vì thế chú cúi đầu không đáp . Rất kịch : giống như đóng kịch trên sân khấu , nhập vai , biểu diễn nghĩa là rất giả dối . Bà cô cười , hỏi ngọt ngào , dịu dàng nhưng không có ‏‎ý định tốt đẹp mà đang có dắp tâm xấu đối với người cháu của mình . Hs thảo luận nhóm . *. Cô tôi hỏi luôn , giọng vẫn ngọt : hai con mắt long lanh nhìn cháu chằm chặp . Lời nói và cử chỉ càng chứng tỏ sự giả dối và độc ác của bà . Bà vẫn t