Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tiết 55 đến tiết 64 năm 2012

Ngày 22/11/2012 : Tiết 55: ÔN TẬP VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM A/ Mục tiêu cần đạt. -Kiến thức Giúp học sinh củng cố lại kiến thức về văn học trung đại. Nắm được nội dung các tác phẩm đã học ở lớp 9. -Kỷ năng Biết hệ thống hóa những kiến thức đã học một cách có hệ thống và khoa học. -Thái độ Biết trân trọng và yêu vẽ đẹp văn học trung đại B/ Chuẩn bị. -Bảng hệ thống hóa kiến thức. C/ Tiến trình lên lớp. _ Ổn định lớp _ Kiểm tra bài cũ. _ Giới thiệu bài mới. I/ Tóm tắt kiến thức cơ bản. 1. Khái niệm về văn học trung đại. Văn học trung đại là một cách gọi tên mang tính qui ước, đó là một giai đoạn mà văn học hình thành và phát triển trong khuôn khổ của nhà nước phong kiến Việt Nam(Văn học thời phong kiến, văn học cổ) được xác định từ thế kỷ X (dấu mốc cho sự ra đời của nhà nước phong kiến Việt Nam đầu tiên) đến hết thế kỷ XIX. 2. Vị trí, vai trò của văn học trung đại. - Có vai trò, vị trí rất quan trọng bởi đây là mốc đầu tiên, chặng đường đầu tiên của văn học. - Nội dung tư tưởng của văn học trung đại có tính chất bao trùm lên nền văn học dân tộc. 3. Các giai đoạn của văn học trung đại. Được chia làm 3 giai đoạn: + Từ thế kỷ X --> thế kỷ XV. + Từ thế kỷ XVI--> nửa đầu thế kỷ XVIII + Từ nửa cuối thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX. 4. Nội dung văn học trung đại. - Phản ánh khí phách hào hùng, lòng tự hào, tự tôn dân tộc - Phản ánh lòng yêu nước, lòng căm thù giặc, đòi quyền sống quyền làm người... - Tố cáo chế độ phong kiến... II/Vai trò vị trí của văn học trung đại trong nền văn học Việt Nam. * Gợi ý: - Văn học trung đại có vai trò vị trí rất quan trọng bởi đây là mốc đầu tiên, chặng đường đầu tiên của văn học. Về sau này các đặc tính của văn học hiện đại đều bắt nguồn từ văn học trung đại - Nội dung tư tưởng của văn học trung đại có tính chất bao trùm nên nền văn học dân tộc như phản ánh lòng yêu nước, lòng căm thù giặc, đòi quyền sống quyền làm người...Sau này văn học hiện đại đều phản ánh rất sâu sắc những nôi dung trên, tuy nhiên do tư duy của hai thời kỳ khác nhau, nhu cầu phản ánh khác nhau nên phương thức biểu đạt cũng khác nhau. Văn học trung đại có mấy giai đoạn? Kể tên tác phẩm tiêu biểu cho từng giai đoạn qua đó đưa ra nhận xét về sự phát triển của từng giai đoạn văn học. *Gợi ý: Văn học trung đại có 3 giai đoạn: a. Giai đoạn 1: Từ thế kỷ X --> thế kỷ XV. - Tác phẩm tiêu biểu: Nam Quốc Sơn Hà, Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ, Bình ngô đại cáo. - Văn học thời kỳ này phần lớn hướng về tư tưởng trung quân ái quốc, phục vụ cho các cuộc kháng nhiến và xây dựng đất nước vì vậy mang đậm tình yêu nước, khí phách hào hùng và lòng tự hào dân tộc. b. Giai đoạn 2: Từ thế kỷ XVI--> nửa đầu thế kỷ XVIII - Tác phẩm tiêu biểu: Truyền kỳ mạn lục( Nguyễn Dữ), Luận pháp học ( Nguyễn Thiếp) - Các tác phẩm vẫn chịu ảnh hưởng của văn học Trung Quốc, tuy chưa có lối đi riêng nhưng cũng đã đề cao được ý thức dân tộc, bắt đầu ca ngợi cuộc sống, đạo lý con người. c. Giai đoạn 3: Từ nửa cuối thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX. - Tác phẩm tiêu biểu:Truyện Kiều(Nguyễn Du), Lục Vân Tiên( Nguyễn Đình Chiểu), thơ Hồ Xuân Hương... - VH phát triển mạnh mẽ, có nhiều sự chuyển bến lớn nhằm thoát ra khỏi sự ảnh hưởng của văn họcTrung Quốc tạo nên đặc trưng riêng của văn học dân tộc. Hầu hết các tác phẩm thời kỳ này được viết bằng chữ Nôm và phong phú hơn về thể loại. III. Bài tập về nhà. Hệ thống các tác phẩm văn học trung đại đã được học trong chương trình Ngữ văn 9 (tập một) theo mẫu sau: STT Tác phẩm Tác giả Nội dung chính Nghệ thuật Gợi ý: HS dựa vào SGK và những kiến thức đã học để làm bài tập này. Nêu nội dung chính của văn học trung đại. *Gợi ý: -VHTĐ được hình thành và phát triển trong khuôn khổ của nhà nước phong kiến vì vậy chịu sự chi phối lớn của đạo Nho với những Tam cương, Ngũ thường nên giai đoạn đầu nội dung văn học đã hoàn toàn thủ tiêu cái tôi cá nhân, đòi hỏi bổn phận trách nhiệm của con người, đặc biệt là bổn phận của người đàn ông đối với “ Quân- Sư -Phụ” đồng thời phải quên đi bản thân. - Sang đến giai đoạn 2 nội dung văn học vẫn đề cao chuẩn mực của Tam cương, Ngũ thường song đã bắt đầu phản ánh cuộc sống đời thường, đề cao cái “tôi” - Giai đoạn 3 nội dung văn học đã phát huy và phản ánh cùng một lúc nhiều đề tài khác nhau: + Các biến cố lịch sử xã hội. +Tố cáo vạch trần bộ mặt thối nát của chế độ phong kiến. +Phản ánh số phận con người, đặc biệt là thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. + Bày tỏ kín đáo tâm sự yêu nước, đề cao đạo lý làm người, ca ngợi cuộc sống... D/ Dặn dò. Học bài cũ và soạn bài mới. Bài Bếp lửa .............................................. Ngµy 24/11/2012 :Tiết 56 BẾP LỬA A- Môc tiªu cÇn ®¹t * KiÕn thøc : Gióp HS : - C¶m nhËn ®­îc t×nh c¶m, c¶m xóc vµ suy t cña mét ng­êi ch¸u vÒ ng­êi bµ cña m×nh. H×nh ¶nh bÕp löa vµ h×nh ¶nh ng­êi bµ g¾n liÒn víi nhau hiÖn lªn râ nÐt trong bµi th¬; tõ ®ã thÊy ®­îc c¶ hai tÇng nghÜa cña h×nh t­îng th¬: H×nh t­îng t©m t­ cña ng­êi ch¸ukhi ®· tr­ëng thµnh, h×nh t­îng ng­êi bµ, h×nh t­îng bÕp löa vµ ý nghÜa triÕt lý Èn ch×m sau c¸c h×nh t­îng Êy. - ThÊy ®­îc nghÖ thuËt diÔn t¶ c¶m xóc cña t¸c gi¶ trong bµi th¬. * KÜ n¨ng: C¶m thô th¬. * T×nh c¶m, th¸i ®é: Yªu mÕn th¬ tr÷ t×nh. B. ChuÈn bÞ GV: NCTL- So¹n gi¸o ¸n. HS: So¹n bµi theo c©u hái SGK. C. tiÕn tr×nh bµi d¹y *Tæ chøc. ktss. *KiÓm tra bµi cò : 1. §äc thuéc lßng b.th¬ “ §oµn thuyÒn ®¸nh c¸” Nªu n.d n.t chÝnh cña bt? 2. Trong b.th¬ em thÝch nhÊt h.¶ th¬ nµo? V.sao? *Bài mới ?Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ B»ng ViÖt? ?nªu hoµn c¶nh ra ®êi bµi th¬? ?G/v h­íng dÉn c¸ch ®äc: giäng ®äc trÇm l¾ng thiÕt tha thÓ hiÖn niÒm xóc ®éng cña ng­êi ch¸u khi sèng trong t×nh yªu th­¬ng cña bµ. -Gi¶i thÝch nghi· cña tõ : §inh ninh, chiÕn khu? ?Néi dung chÝnh cña bµi th¬ kÓ vÒ ai, vÒ ®iÒu g×? ?Trong kÝ øc ®Çu tiªn cña ng­êi ch¸u cã h×nh ¶nh nµo? Nh÷ng lêi th¬ nµo lµm hiÖn lªn h×nh ¶nh Êy? ?Tõ l¸y “ chên vên, Êp iu,, trong nh÷ng lêi th¬ trªn cã gi¸ trÞ gîi h×nh vµ gîi c¶m nh­ thÕ nµo? ?bÕp löa Êy ®· kh¬i nguån nhí th­¬ng cña ch¸u víi bµ ®Ó t¸c gi¶ viÕt tiÕp nh­ thÕ nµo? ?V× sao nçi nhí th­¬ng bµ l¹i gîi lªn tõ bÕp löa? ?Tõ “n¾ng m­a,, trong lêi th¬ nµy cã nghÜa lµ g×? ?§o¹n th¬ më ®Çu ®· hÐ më vÒ mét t×nh c¶m bµ ch¸u nh­ thÕ nµo? ?§äc ®o¹n th¬ tiÕp theo? ?§o¹n th¬ tiÕp theo tËp trung diÔn t¶ nh÷ng c¶m nghÜ cña ch¸u vÒ bÕp löa vµ bµ . Trong kÝ øc cña ng­êi ch¸u, nh÷ng kØ niÖm vÒ bÕp löa vµ bµ hiÖn dÇn lªn theo thêi gian nh­ thÕ nµo? ?NhËn xÐt cña em vÒ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña ®o¹n th¬? ?c¶nh t­îng “khãi hun nhÌm m¾t ch¸u,, vµ “bè ®i ®¸nh xe kh« r¹c ngùa gÇy,, gîi cho em suy nghÜ g×? ?KØ niÖm ®­îc nh¾c ®Õn ë khæ th¬ tiÕp theo? ?§ã lµ thêi k× nµo? ?Khi ®· tr­ëng thµnh kØ niÖm mµ ng­êi ch¸u nh¾c ®Õn lµ kØ niÖm g×? ?Qua nh÷ng lêi th¬ Êy suy nghÜ cña em vÒ ng­êi bµ nh­ thÕ nµo? ë ®©y, h×nh ¶nh nh÷ng ng­êi bµ VN trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p hiÖn lªn thËt lµ ®Ñp: nu«i nÊng, d¹y b¶o, ch¨m sãc ch¸u víi c¶ t×nh yªu th¬ng tr×u mÕn. Bao nhiªu vÊt v¶, lo toan bµ chÞu ®ùng hÕt, bµ cßn kh«ng muèn cho nh÷ng ®øa con xa biÕt ®Õn nh÷ng khã kh¨n, thiÕu thèn cña bµ ch¸u ë nhµ mµ ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c kh¸ng chiÕn ->Nh÷ng bµ mÑ VN anh hïng lµ nh­ vËy, rÊt giµu t×nh th­¬ng vµ giµu sù hi sinh cao c¶ ! ?Theo em ng­êi ch¸u nghÜ g× vÒ ng­êi bµ khi viÕt : Råi sím råi chiÒu…..dai d¼ng ? ?Ng­êi ch¸u biÕt r»ng ®Õn tËn b©y giê, bµ vÉn nhãm bÕp löa Êp iu nång ®­îm. B©y giê nh÷ng g× ®­îc nhãm lªn tõ bÕp löa cña bµ? ?BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®­îc sö dông trong khæ th¬? T¸c dông cña biÖn ph¸p ®ã trong viÖc biÓu ®¹t néi dung? ?C©u th¬ : ¤i k× l¹ vµ thiªng liªng bÕp löa! Gîi cho em suy nghÜ g×? - BÕp löa thËt gi¶n dÞ , b×nh th­êng vµ phæ biÕn trong mäi gia ®×nh ViÖt Nam nh­ng bÕp löa còng thËt cao quý, k× diÖu vµ thiªng liªng v× nã lu«n g¾n liÒn víi bµ- ng­êi gi÷ löa, nhãm löa, ng­êi t¹o nªn tuæi th¬ Êu cña ch¸u. BÕp löa trë thµnh mét m¶nh t©m hån, mét phÇn kh«ng thÓ thiÓu trong ®êi sèng tinh thÇn cña ch¸u. ?Trë vÒ hiÖn t¹i t¸c gi¶ muèn nãi g× víi bµ? ?C©u th¬ kÕt bµi cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? ?Kh¸i qu¸t néi dung vµ nghÖ thuËt cña toµn bµi? ?H/s ®äc ghi nhí sgk? I.Giíi thiÖu chung 1. T¸c gi¶. - Tªn thËt lµ NguyÔn ViÖt B»ng - Quª: Th¹ch ThÊt hµ T©y - Thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ - GÞong th¬ trÇm l¾ng suy t­, m­ît mµ trong s¸ng. 2.T¸c phÈm - Lµ 1 trong nh÷ng s¸ng tac s®Çu tay cña B»ng ViÖt - ra ®êi n¨m 1963, khi ®ã t¸c gi¶ ®ang lµ sinh viªn häc ë n­íc ngoµi. * ThÓ th¬: 8 tiÕng II.T×m hiÓu bµi th¬ - bµi th¬ ®· nh¾c l¹i kÝ øc mét thêi bÐ th¬ ®­îc sèng bªn bµ, trong sù ch¨m sãc vµ t×nh yªu th­¬ng cña bµ. 1.BÕp löa gîi nçi nhí th­¬ng bµ - H×nh ¶nh bÕp löa: Mét bÕp löa chên vên s­¬ng sím Mét bÕp löa Êp iu nång ®­îm - H×nh ¶nh bÕp löa"chên vên s¬ng sím" vµ "Êp iu nång ®îm" ®· kÓ l¹i mét Ên t­îng s©u s¾c trong t©m hån ng­êi ch¸u gîi nhí dÕn ng­êi bµ vÊt v¶, tÇn t¶o vµ Êm nång t×nh bµ ch¸u. ->ThÕ lµ, dßng håi t­ëng trµo d©ng, nh÷ng kØ niÖm s©u s¾c thêi Êu th¬ nh­ sèng dËy theo thêi gian, ë tõng thêi ®iÓm, trong nh÷ng biÕn ®éng chung cña ®Êt n­íc. KØ niÖm nµo còng g¾n liÒn víi bÕp löa, víi ng­êi bµ: Ch¸u th­¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng m­a - V× lo toan cña ng­êi bµ vïng quª nghÌo g¾n bã víi bÕp löa. - N¾ng m­a: kh«ng nãi thêi tiÕt mµ nãi thêi gian kÐo dµi cïng víi nçi vÊt v¶ kÐo dµi cña con ng­êi, ë ®©y lµ ng­êi bµ. §ång thêi nãi nçi lßng th­¬ng bµ bÒn bØ trong t©m hßn ng­êi ch¸u. - >T×nh bµ ch¸u g¾n liÒn víi bÕp löa, bÒn bØ s©u nÆng. 2.C¶m nghÜ vÒ bµ vµ bÕp löa - §ã lµ kØ niÖm khi míi "lªn bèn tuæi", "N¨m Êy lµ n¨m ®ãi mßn ®ãi mái".§©y lµ kØ niÖm vÒ n¹n ®ãi n¨m 1945, n¨m mµ hai triÖu ng­êi d©n ë ®ång b»ng B¾c Bé vµ B¾c Trung Bé ®· bÞ chÕt ®ãi. ë ®©y nhµ th¬ võa kÓ chuyÖn (Lªn bèn tuæi...N¨m Êy lµ n¨m...) võa t¶ ( ®ãi mßn ®ãi mái, kh« r¹c ngùa gÇy, khãi hun nhÌm m¾t) l¹i võa biÓu c¶m (NghÜ l¹i ®Õn giê sèng mòi cßn cay). C¶nh t­îng bµ nhãm löa " khãi hun nhÌm m¾t ch¸u" vµ " Bè ®i ®¸nh xe, kh« r¹c ngùa gÇy" gîi cho ta nhí ®Õn cuéc sèng thª th¶m nh­ th©n tr©u ngùa cña nh©n d©n ta d­íi ¸ch cai trÞ cña thùc d©n Ph¸p tr­íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945, vµ c¶m xóc cña ngêi ch¸u "NghÜ l¹i ®Õn giê sèng mòi cßn cay" lµ c¶m xóc chung cña bÊt cø ng­êi d©n ViÖt Nam nµo khi nhí l¹i n¹n ®ãi n¨m Êt DËu. - TiÕp ®Õn lµ kØ niÖm vÒ " T¸m n¨m rßng ch¸u cïng bµ nhãm löa". §©y lµ kØ niÖm vÒ hoµn c¶nh sèng cña hai bµ ch¸u trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Hoµn c¶nh riªng cña hai bµ ch¸u ë ®©y còng lµ hoµn c¶nh chung cña nhiÒu gia ®×nh VN trong nh÷ng n¨m gian nan Êy. Cha mÑ tham gia c«ng t¸c kh¸ng chiÕn ë xa, bËn kh«ng vÒ ®­îc, nh÷ng ch¸u nhá th­êng ë nhµ sèng víi bµ néi hoÆc bµ ngo¹i. Mçi khi tiÕng chim tu hó kªu gäi hÌ vÒ l¹i lµm trçi dËy trong lßng hai bµ ch¸u nh÷ng mong ngãng, ®îi chê da diÕt: Tu hó kªu trªn nh÷ng c¸nh ®ång xa TiÕng tu hó sao mµ tha thiÕt thÕ ! - B©y giê ®· tr­ëng thµnh, ng­êi ch¸u håi t­ëng vÒ nh÷ng n¨m th¸ng sèng gian khæ sèng bªn bµ thêi th¬ Êu víi c¶m xóc d©ng trµo víi lßng biÕt ¬n bµ v« h¹n: Ch¸u ë cïng bµ, bµ b¶o ch¸u nghe Nhãm bÕp löa nghÜ th­¬ng bµ khã nhäc - Ngän löa Êy ®­îc th¾p b»ng t×nh yªu th­¬ng ch¸u con , b»ng niÒm tin vµo kh¸ng chiÕn th¾ng lîi , con ch¸u sÏ trë vÒ qu©y quÇn bªn bÕp löa. =>Nh÷ng kØ niÖm thña nhá kh«ng chØ cßn lµ cña riªng nhµ th¬ mµ nã cßn lµ kØ niÖm lµ c¶m xóc cña bao ng­êi khi nhí l¹i hai thêi ®iÓm lÞch sö kh«ng thÓ nµo quªn: n¹n ®ãi n¨m 1945, nh÷ng n¨m th¸ng gian nan mµ Êm t×nh ng­êi trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p 3-Nh÷ng suy ngÉm cña ch¸u vÒ bµ: Tõ " bÕp löa" cô thÓ, nhµ th¬ ®· liªn t­ëng ®Õn "ngän löa" víi ý nghÜa tr×u t­îng, kh¸i qu¸t. §ã lµ lßng yªu th­¬ng, ngän löa cña "niÒm tin dai d¼ng" ®· Êp ñ s½n trong t©m hån cña bµ. Do vËy mµ ®Õn b©y giê khi ®· tr­ëng thµnh, ng­êi ch¸u cµng thÊy yªu th­¬ng, kÝnh phôc vµ biÕt ¬n bµ s©u s¾c T¸c gi¶ nh¾c l¹i bèn lÇn tõ "nhãm"->®iÖp tõ ®Ó nãi râ ®iÒu " k× l¹ vµ thiªng liªng " mµ b©y giê m×nh míi nhËn ra: Dï cuéc ®êi cã ®æi thay, nh­ng ngän löa t×nh bµ ch¸u th× lóc nµo còng " Êp iu nång ®­îm", nã lu«n n©ng b­íc ng­êi ch¸u trªn suèt chÆng ®­êng dµi cña cuéc ®êi. Nçi nhí bµ ë ng­êi ch¸u da diÕt kh«n ngu«i ! Cµng ë xa, ng­êi ch¸u cµng nhí ®Õn ng­êi bµ t¶o tÇn, nhÉn l¹i, ®Çy lßng yªu th­¬ng vµ ®øc hi sinh cao c¶. §èi víi ng­êi ch¸u nhí bµ còng lµ nçi nhí quª h­¬ng, ®Êt n­íc. - Trë vÒ hiÖn t¹i nhµ th¬ muèn hái bµ, nh¾c bµ viÖc nhãm bÕp ®Ó nãi c¸I ý kh«ng bao giê quªn qu¸ khø, kh«ng bao giê quªn ®­îc h×nh ¶nh bµ víi bÕp löa cña mét thêi th¬ Êu nghÌo khæ gian naÇnm Êm ¸p nghÜa t×nh. Nh­ vËy, h×nh ¶nh trung t©m më ®Çu, kh¬I m¹ch nguån c¶m xóc cña bµi th¬, cña dßng håi t­ëng ®· ®­îc khÐp l¹i b»ng chÝnh h×nh ¶nh Êy. *Tæng kÕt - Ghi nhí sgk III.LuyÖn tËp: - §äc diÔn c¶m l¹i bµi th¬ - Lµm bµi tËp theo sgk D/Cñng cè: cho hs ®äc diÔn c¶m b.th¬ - Gv kh¸i qu¸t l¹i n.d bµi häc. ………………………………… Ngµy 26/11/2012:Tiết 57 KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ (NguyÔn Khoa §iÒm) A. Môc tiªu cÇn ®¹t. * KiÕn thøc: Gióp h/s c¶m nhËn ®­îc t×nh yªu th­¬ng con vµ ­íc väng cña ng­êi mÑ d©n téc tµ-«i trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu n­íc, tõ ®ã phÇn nµo hiÓu ®­îc lßng yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc vµ kh¸t väng tù do cña nh©n d©n ta trong thêi k× lÞch sö nµy. - ThÊy ®­îc giäng ®iÖu th¬ thiÕt tha, ngät ngµo cña NguyÔn Khoa §iÒm qua nh÷ng khóc ru cïng bè côc ®Æc s¾c cña bµi th¬. * KÜ n¨ng: C¶m thô th¬. * T×nh c¶m, th¸i ®é: Yªu mÕn th¬ ca hiÖn ®¹i. B. ChuÈn bÞ GV: NCTL- So¹n gi¸o ¸n. HS: So¹n bµi theo c©u hái SGK. C. TiÕn tr×nh d¹y häc *Tæ chøc. ktss * KiÓm tra bµi cò. 1. §äc thuéc lßng bµi th¬ “BÕp löa ,,- b»ng ViÖt ? 2. Bµi th¬ " BÕp löa" ®em ®Õn cho em c¶m nhËn g×? * Bµi míi. ?§äc phÇn chó thÝch trong SGK? ?Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Khoa §iÒm? ?Bµi th¬ ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? (Gv t¸i hiÖn l¹i hoµn c¶nh lÞch sö nh÷ng n¨m 68 - 75…) ?G/v h­íng dÉn: ®äc giäng nhÑ nhµng t×nh c¶m tha thiÕt… §äc mÉu - Gäi h/s ®äc. NhËn xÐt. ?Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo? Cã g× ®Æc biÖt trong thÓ th¬ ë bµi nµy? ?Em cã nhËn xÐt g× vÒ bè côc cña bµi th¬ -§äc l¹i bµi th¬? ?Nhan ®Ò bµi th¬ cã gîi cho em ®iÒu g× kh«ng? T¹i sao? - Mét nhan ®Ò ®éc ®¸o: khuc h¸t ru: quen thuéc nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mÑ: gîi 1 h/¶ ®éc ®¸o cña nh÷ng ng­êi mÑ miÒn nói ®Þu con khi lµm viÖc... g©y cho ng­êi ®äc sù tß mß, chó ý. ?Trong mçi ®o¹n th¬ l¹i gåm 2 lêi ru: 1 cña t¸c gi¶, 1 cña ng­êi mÑ. VËy qua mçi lêi ru ®ã h/¶ ng­êi mÑ ®­îc hiÖn lªn ntn? ?Qua lêi ru cña t¸c gi¶, em thÊy ng­êi mÑ tµ-«i ®ang lµm nh÷ng c«ng viÖc g×? Trong lêi ru ®ã em thÊy c©u th¬ nµo hay nhÊt, xóc ®éng nhÊt? V× sao? I. Giíi thiÖu chung 1. T¸c gi¶: Sinh 1943 t¹i Thõa Thiªn HuÕ: Thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ. 2. T¸c phÈm: Nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng MÜ gian khæ bé ®éi + d©n ®Þa ph­¬ng ph¶i gi÷ ®Êt b»ng x­¬ng m¸u... khao kh¸t ngµy gi¶i phãng, giµnh ®éc lËp v× ®· cã qu¸ nhiÒu mÊt m¸t... *ThÓ th¬ - ThÓ th¬ tr÷ t×nh 8 tiÕng vÇn ch©n liÒn, c¸ch... - Mang tÝnh chÊt lµ mét lêi ru: h¸t ru con: giäng ®iÖu, nhÞp ®iÖu, néi dung, nhan ®Ò... *. Bè côc - gåm 3 phÇn: mçi phÇn lµ 1 khóc h¸t ru: cã kÕt cÊu t­¬ng tù chØ kh¸c ë néi dung lêi ru... ®iÖp khóc gièng nhau. Phï hîp víi thÓ lo¹i h¸t ru: d×u dÆt, ªm ®Òm ®­a ®øa trÎ vµo giÊc ngñ ®ång thêi göi g¾m t©m sù ng­êi mÑ. II. T×m HiÓu chi tiÕt bµi th¬ 1. H×nh ¶nh ng­êi mÑ qua nh÷ng lêi ru cña nhµ th¬: - Khæ 1: Ng­êi mÑ Tµ«i võa ®Þu con võa gi· g¹o gãp phÇn nu«i bé ®éi ¨n no ®¸nh giÆc ®ã lµ 1 c«ng viÖc nÆng nhäc nh­ng kh«ng kÐm phÇn quan träng trong kh¸ng chiÕn... - NhÞp chµy... thµnh lêi: nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ ch©n thùc, xóc ®éng: nh÷ng tõ ng÷ gîi h×nh: nghiªng, nhÊp nh«... gîi t¶ c«ng viÖc, con ng­êi, t×nh c¶m cña bµ mÑ Tµ«i. ?ë khæ 2, ng­êi mÑ Tµ «i ®ang lµm c«ng viÖc g×? C¸ch t¶ cña t¸c gi¶ cã g× ®Æc s¾c? ?C«ng viÖc cña mÑ ë ®o¹n 3 cã g× kh¸c víi 2 ®o¹n trªn? ?Hai c©u th¬: "Tõ trªn l­ng mÑ em tíi... Tr­êng S¬n" nãi lªn ®iÒu g×? ?Qua 3 lêi ru cña t¸c gi¶ em c¶m nhËn ®­îc ch©n dung cña bµ mÑ Tµ«i ntn? ?§äc nh÷ng lêi ru cña mÑ? ?Qua nh÷ng lêi ru ®ã em thÊy t×nh c¶m vµ m¬ ­íc cña mÑ víi ®øa con cña m×nh ntn? ?VËy qua bµi th¬ t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn vµ ca ngîi ai? T×nh c¶m g×? ?Bµi h¸t ru nµy cã g× chung, cã g× míi so víi nh÷ng bµi h¸t ru truyÒn thèng cña mÑ VN? - MÑ ®ang tØa b¾p trªn nói Kal­i: c¸ch nãi cña t¸c gi¶ cã phÇn ng©y ng«, vông d¹i nh­ng rÊt ngé nghÜnh ch©n thùc: l­ng nói - l­ng mÑ... §Æc biÖt: h/¶ "mÆt trêi cña mÑ em..." lµ h/¶ Èn dô: nã nãi lªn t×nh c¶m cña mÑ dµnh cho con qua ý nghÜa cña ®øa con trong cuéc ®êi mÑ: gÇn gòi, lµ mét phÇn c¬ thÓ mÑ, sù sèng cña mÑ... - C«ng viÖc trªn lµ c«ng viÖc cña hËu ph­¬ng, cßn ë ®©y lµ c«ng viÖc cña ng­êi trùc tiÕp chiÕn ®Êu, lóc nµy mÑ ®· trë thµnh chiÕn sÜ trªn trËn tuyÕn ngay trªn quª h­¬ng m×nh... - Sù kq vÒ cuéc chiÕn chèng MÜ cña qu©n d©n ta: 1 cuéc ®Êu tranh nh©n d©n, tr­ëng thµnh tõ trong ®èi khæ. §ã lµ ng­êi mÑ chiÕn khu nghÌo khæ , vÊt v¶ nh­ng 1 lßng 1 d¹ víi c¸ch m¹ng, víi kh¸ng chiÕn nÆng t×nh yªu con, yªu bu«n lµng, bé ®éi quyÕt t©m gãp phÇn trong cuéc chiÕn ®Êu chung cña d©n téc... 2. T×nh c¶m bµ mÑ qua lêi ru cña chÝnh mÑ víi ®øa con - T×nh c¶m cña mÑ béc lé qua nh÷ng lêi ru ®ã lµ: t×nh yªu th­¬ng v« bê cña mÑ ®èi víi con nh­ng hoµ cïng víi t×nh c¶m Êy lµ t×nh c¶m víi bé ®éi, bu«n lµng, ®Êt n­íc. CÊu tróc c¸c c©u th¬ cho thÊy sù hµi hoµ t×nh c¶m riªng - chung Êy. ThÓ hiÖn sù tr­ëng thµnh s©u s¾c trong t×nh c¶m, suy nghÜ cña mÑ. - Nh÷ng ­íc m¬ mµ mÑ mong mái göi g¾m con còng ph¸t triÓn më réng vµ g¾n liÒn víi nh÷ng m¬ ­íc vÒ nh©n d©n, ®Êt n­íc, c¸ch m¹ng: MÑ mong con sím lín kh«n, khoÎ m¹nh ®Ó gióp c¸ch m¹ng... ®Õn ®o¹n 3 th× m¬ ­íc trë thµnh 1 kh¸t väng thiªng liªng: thÊy BH, lµm ng­êi tù do. * Tæng kÕt: - Ng­êi mÑ Tµ«i: ®¶m ®ang, anh hïng trong gian khæ cµng yªu th­¬ng con, m¬ ­íc con lín kh«n, nªn ng­êi, cho d©n 1 ®Êt n­íc tù do... t×nh yªu con cña mÑ g¾n liÒn víi t×nh yªu ®Êt n­íc. - Chung: lµ t×nh yªu con v« bê, mong con nªn ng­êi, dµnh mäi t×nh c¶m cho con, giäng ®iÖu ngät ngµo th¾m thiÕt. - Míi: 1 bµi h¸t ru ©n t×nh c¸ch m¹ng. Sù thèng nhÊt hµi hoµ gi÷a t×nh yªu con vµ t×nh yªu ®Êt n­íc, ng­êi mÑ vµ ng­êi chiÕn sÜ. ThÓ th¬ míi: vÇn nhÞp hiÖn ®¹i III. LuyÖn tËp - Lµm bµi luyÖn tËp T155- sgk D/Cñng cè Bµi th¬ ®· ®­îc phæ nh¹c, em nµo cã thÓ h¸t? (Gv h¸t minh ho¹, më b¨ng ghi bµi h¸t.) Häc thuéc lßng bµi th¬- phÇn p.tÝch, ghi nhí. So¹n bµi "Anh tr¨ng" ®Ó giê sau häc./. ---------------------------------------------------- Ngµy so¹n:26/11/2012:Tiết 58 ÁNH TRĂNG A Môc tiªu cÇn ®¹t * KiÕn thøc: Gióp h/s hiÓu ®­îc ý nghÜa cña h/¶ vÇng tr¨ng tõ ®ã thÊm thÝa c¶m xóc ©n t×nh víi qu¸ khø gian lao, t×nh nghÜa cña t¸c gi¶ vµ biÕt rót ra bµi häc vÒ c¸ch sèng cho m×nh. - C¶m nhËn ®­îc sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a yÕu tè tr÷ t×nh vµ yÕu tè tù sù trong bè côc, gi÷a tÝnh cô thÓ vµ tÝnh kÕt qu¶ trong h×nh ¶nh th¬. * KÜ n¨ng: C¶m thô th¬. * T×nh c¶m, th¸i ®é: Yªu mÕn th¬ hiÖn ®¹i. B ChuÈn bÞ. GV: NCTL- so¹n g.a.- Th¬ NguyÔn Duy. HS: So¹n bµi theo c©u hái sgk. C. TiÕn tr×nh d¹y häc * æn ®Þnh tæ chøc. ktss. *KiÓm tra bµi cò. 1.§äc thuéc lßng 1 khóc ru mµ em thÝch nhÊt? Cho biÕt lÝ do v× sao em thÝch? 2. C¶m nhËn cña em vÒ ng­êi mÑ Tµ ¤i trong bµi th¬? *Bµi míi. ?Em biÕt g× vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Duy? ?Em biÕt nh÷ng t¸c phÈm nµo cña t¸c gi¶ NguyÔn Duy? ?Bµi "¸nh tr¨ng" s¸ng t¸c n¨m nµo? -Yªu cÇu ®äc: giäng kÓ ®Òu. C¸c khæ sau giäng suy t­, c¶m ®éng, ¨n n¨n. -Gv ®äc mÉu -Häc sinh ®äc nhËn xÐt. -Chó ý 1 sè tõ khã trong sgk? ?Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ nµo? §äc bµi th¬ em cã h×nh dung ra 1 c©u chuyÖn kh«ng? ?§ã lµ chuyÖn g×? cña ai? ?Qua ®ã t¸c gi¶ muèn béc lé ®iÒu g×? - §©y lµ 1 c©u chuyÖn cña chÝnh t¸c gi¶ víi vÇng tr¨ng: sù g¾n bã tri kØ thuë Êu th¬, lóc ë chiÕn tr­êng. Råi con ng­êi quªn mÊt vÇng tr¨ng khi vÒ sèng trong ®Çy ®ñ tiÖn nghi. Khi bÊt ngê gÆp l¹i: vÇng tr¨ng, con ng­êi thÊy giËt m×nh. ?VËy ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña bµi th¬ lµ g×? - §äc l¹i bµi th¬? ?Sù thay ®æi t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi vÇng tr¨ng qua thêi gian ®­îc diÔn t¶ ntn? ?Tr×nh tù t¸c gi¶ ®­îc kÓ lµ nh÷ng thêi ®iÓm nµo? Trong tõng thêi ®iÓm ®ã t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi vÇng tr¨ng ®­îc diÔn t¶ ra sao? ?T¸c gi¶ lÝ gi¶i nguyªn nh©n cña sù thay ®æi ®ã lµ ntn? ?Cã ph¶i t¸c gi¶ chØ dõng l¹i ë mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi vµ ¸nh tr¨ng kh«ng? ý nghÜa cña mèi quan hÖ nµy lµ g×? ?Nh÷ng t×nh huèng nµo ®· x¶y ra? T©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh lóc nµy ntn? ?Dïng tõ ng÷ cña m×nh ®Ó diÔn t¶ c¶m xóc cña t¸c gi¶ khi b¾t gÆp "vÇng tr¨ng trßn"? ?" VÇng tr¨ng trßn" ®ã kh¬i gîi cho t¸c gi¶ nh÷ng suy nghÜ c«ng viÖc g×? H/¶ "vÇng tr¨ng trßn vµnh v¹nh" cã ý nghÜa ntn? ?H/¶ " vÇng tr¨ng im ph¨ng ph¾c" cã ý nghÜa g×? ?T¸c gi¶ " giËt m×nh" v× lÝ do g×? ?Qua c©u chuyÖn cña t¸c gi¶ em thÊy bµi th¬ cã ý nghÜa kh¸i qu¸t s©u s¾c ntn? ?Bµi th¬ cã g× ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt? - Hs ®äc ghi nhí sgk. I. Giíi thiÖu chung 1. T¸c gi¶: - Sinh n¨m1948 - Tªn thËt: NguyÔn Duy NhuÖ - Quª Thanh Ho¸ - Lµ g­¬ng mÆt tiªu biÓu cña líp nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ cøu n­íc vµ tiÕp tôc bÒn bØ s¸ng t¸c. 2. T¸c phÈm - Bµi th¬ s¸ng t¸c n¨m 1978 - Tªn bµi th¬ sau nµy ®­îc dïng lµm tùa ®Ò cho tËp th¬ ®­îc tÆng gi¶i A cña héi nhµ v¨n ViÖt Nam n¨m 1984. * ThÓ th¬ tù do: 5 tiÕng, 4 c©u 1 khæ. * PTB§ :Tù sù kÕt hîp víi tr÷ t×nh. II. T×m hiÓu v¨n b¶n 1. H×nh ¶nh vÇng tr¨ng - ¸nh tr¨ng: - Thuë nhá, chiÕn tranh: ng­êi vµ tr¨ng lµ nh÷ng ng­êi b¹n tri kØ: con ng­êi hoµ quyÖn gi÷a thiªn nhiªn, trë nªn t×nh nghÜa víi thiªn nhiªn. - vÇng tr¨ng thµnh ng­êi d­ng v« t×nh, v« nghÜa . Hoµn c¶nh sèng ®· thay ®æi: cuéc sèng míi víi nh÷ng tiÖn nghi vËt chÊt ®Çy ®ñ, ¸nh tr¨ng kh«ng cßn t¸c dông vµ g¾n bã víi con ng­êi n÷a. - Kh«ng chØ dõng l¹i ë ®ã mµ réng h¬n cã thÓ thÊy: con ng­êi khi thay ®æi hoµn c¶nh dÔ dµng l·ng quªn qu¸ khø, nhÊt lµ qu¸ khø nhäc nh»n gian khæ? Tr­íc vinh hoa phó quÝ, ng­êi ta dÔ cã thÓ ph¶n béi l¹i chÝnh m×nh... thay ®æi t×nh c¶m víi nghÜa t×nh ®· qua - MÊt ®iÖn: c¨n phßng hiÖn ®¹i tèi om lµm cho t¸c gi¶ khã chÞu... véi, lËt tung: hµnh ®éng khÈn tr­¬ng hèi h¶. - Trêi: vÇng tr¨ng/ng¹c nhiªn, bÊt ®éng. 2. Suy ngÉm cña t¸c gi¶ - Qu¸ khø ïa vÒ: trµn ®Çy, sèng ®éng. - Mét ¸nh tr¨ng: ®Ñp t­îg tr­ng cho vÎ ®Ñp nghÜa t×nh qu¸ khø ®Çy ®Æn thuû chung nh©n hËu bao dung. - "im lÆng": thÓ hiÖn th¸i ®é kh«ng vui, nh­ th¸i ®é nghiªm kh¾c nh¾c nhë, tr¸ch mãc. khiÕn t¸c gi¶: giËt m×nh - Th¸i ®é tù tr¸ch ¨n n¨n vÒ sù v« t×nh, b¹c bÏo, n«ng næi. * Ghi nhí: - Lµ lêi nh¾c nhë thÊm thÝa vÒ th¸i ®é, t×nh c¶m lèi sèng cña con ng­êi víi con ng­êi víi thiªn nhiªn ®Êt n­íc. - Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a TS víi BC trong thÓ th¬ 5 tiÕng. H×nh ¶nh tr¨ng nhiÒu ý nghÜa liªn t­ëng. III. LuyÖn tËp - §äc diÔn c¶m bµi th¬ - T­ëng t­îng m×nh lµ nh©n vËt tr÷ t×nh trong ¸nh tr¨ng , em h·y diÔn t¶ dßng c¶m nghÜ trong bµi th¬ thµnh mét bµi t©m sù ng¾n. D/Cñng cè:- ? quan s¸t vÒ c¸ch viÕt ®Çu dßng cña t/g? §©y cã ph¶i lµ lçi sai c.t¶ kh«ng? V.sao t.g l¹i viÕt nh­ vËy? ( Nh»m t¹o sù liÒn m¹ch vÒ ý t­ëng vµ h.¶ trong tõng khæ th¬, c¶ b.th¬) - KÓ tªn nh÷ng b.th¬ viÕt vÒ tr¨ng mµ em ®· ®­îc häc?( Ng¾m tr¨ng, Nguyªn Tiªu, TÜng d¹ tø) - N¾m ch¾c néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬? Häc thuéc lßng bµi th¬ + ghi nhí - So¹n bµi “ Lµng” – Giê sau häc TV./. Ngµy 28/11/2012: Tiết 59. TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Luyện tập tổng hợp) A. Môc tiªu cÇn ®¹t. -KT:Gióp häc sinh cñng cè hÖ thèng nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ vùng ph©n tÝch nh÷ng hiÖn t­îng ng«n ng÷ v¨n ch­¬ng vµ trong giao tiÕp hµng ngµy. -KN:RÌn luyÖn kü n¨ng nhËn biÕt vµ ph©n tÝch t¸c dông trong v¨n th¬ vµ sö dông khi viÕt. -TD:VËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®ã vµo bµi viÕt. Båi d­ìng t×nh c¶m, th¸i ®é c¶m nhËn v¨n ch­¬ng. B. ChuÈn bÞ - GV : NCTL- so¹n giáo án - B¶ng phô -HS : Häc sinh chuÈn bÞ theo sgk. C. TiÕn tr×nh d¹y häc * Ổn ®Þnh tæ chøc. * KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê * Giíi thiÖu bµi. --§äc vµ nªu yªu cÇu cña bt. ?Hai c©u kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? ?So s¸nh s¾c th¸i nghÜa cña 2 tõ "gËt ®Çu" "gËt gï"? ?VËy c¸ch nãi nµo phï hîp víi viÖc biÓu hiÖn néi dung bµi ca dao h¬n? - §äc vµ nªu yªu cÇu BT2. ?Ng­êi vî ®· hiÓu kh«ng ®óng nghÜa cña tõ nµo trong c©u nãi cña ng­êi chång? ?C©u nãi ®ã ®­îc nãi theo c¸ch nµo? CÇn hiÓu thÕ nµo cho ®óng? - §äc vµ nªu yªu cÇu BT3. ?Tõ nµo ®­îc dïng theo nghÜa gèc? ?Tõ nµo ®­îc dïng theo nghÜa chuyÓn? ChuyÓn theo c¸ch nµo? - §äc ®o¹n th¬. ?Em nhËn thÊy trong ®o¹n th¬ cã nh÷ng tõ nµo cïng tr­êng tõ vùng? ?Hai tr­êng nµy cã mèi quan hÖ víi nhau ntn khi diÔn t¶ néi dung? - §äc ®o¹n trÝch. ?X¸c ®Þnh c¸c c¸ch gäi tªn sù vËt hiÖn t­îng ®­îc sö dông trong ®o¹n? ?C¸c sù vËt ®ã ®­îc gäi tªn b»ng c¸ch nµo? - LÊy c¸c vÝ dô kh¸c. - §äc truyÖn c­êi. ?H·y chØ ra nh÷ng yÕu tè g©y