Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 - Tiết 141, 142: Những ngôi sao xa xôi (trích) - Lê Minh Khuê -

Tiết 141- 142 NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI ( TRÍCH) - Lê Minh Khuê - Ngày dạy: A. Mục tiêu: - Giúp hs cảm nhận đctâm hồn trong sáng , tính cách dũng cảm hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ hi sinhnhưng vẫn lạc quan của 3 cô gái thanh niên xung phong trên đường trường sơn thời kì chống Mĩ. Thấy đc nét đặc sắc NT : kể, tả nv, mtả tâm lí nv, ngôn ngữ giọng điệu.. Tích hợp phần văn:ôn tập về truyện, bài thơ về tiểu đội xe k kính, LLSP; TLV ... - GD lòng kính trọng, biết ơn sự hi sinh của thế hệ đi trước trong công cuộc giải phóng đất nc. Lòng yêu nước. - Rèn luyện kĩ năng phân tích tác phẩm (cốt truyện, nv, NT kể...) B. Chuẩn bị: - GV: Soạn G.á. - HS: Soạn bài chuẩn bị kĩ bài trước khi học. C. Tiến trình dạy học: * ổn định lớp: * Kiểm tra bài cũ: * Vào bài mới: Hoạt động của thầy-trò Nội dung - Em hiểu gì về tác giả ? - Nêu hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm? GV gọi hs đọc chú thích. - Đây là vb tự sự. Em có nhận xét gì về cách kể chuyện? Ngôi kể là ngôi nào? Tác dụng của ngôi kể? - Giọng điệu trần thuật như thế nào? ngôn ngữ? Phương thức biểu đạt? - Em hãy xác định bố cục của đoạn trích? Nội dung của từng phần? Y/c đọc: Giọng tâm tình, phân biệt lời kể và lời đối thoại ngắn gọn giữa các nv. GV đọc- hs đọc L: hs tóm tắt lại đoạn trích. - Trong đoạn trích tác giả đã giới thiệu hoàn cảnh sống của các cô gái này ntn? - Công việc của họ là gì? - Em có nhận xét gì về công việc của họ? Nhiệm vụ hàng ngày của họ ntn? - Để đảm bảo tốt tuyến giao thông huyết mạch là 1 việc làm đầy khó khăn gian khổ, để thực hiện tốt việc này y/c đòi hỏi người thực hiện phải như thế nào? - Vậy 3 cô gái xp thực hiện ntn? Có hoàn thành tốt nvụ của mình k? - Qua lời kể, tự nx của Định về bản thân và 2 đồng đội, em hãy cho biết phẩm chất, tính cách nào của 3 cô gái TNXP đc hiện lên trong truyện? - Những nét riêng...? - Bên cạnh những phẩm chất chung của những cô gái TNXP, em thấy P.Định có những nét riêng gì về sự xuất thân? - Về hình dáng? - Về tâm hồn của PĐ như thế nào được bộc lộ trong h/c chiến tranh? - Đối với đồng đội thì mqh của cô với đồng đội ntn? - Đối với công việc, đặc biệt qua lần phá bom nổ chậm được tg miêu tả ntn? Làm toát lên phẩm chất nào của cô? - Qua những đặc điểm đó của P.Định cũng như các cô gái khác. Tác giả đã khắc hoạ nhân vật này có gì đặc biệt? - Qua tp em liên tưởng đến bài hát nào về viết về TNXP, Trường sơn trong cuộc k/c chống Mĩ? - Em hiểu ntn nhan đề truyện “Những ngôi sao xa xôi”? - Những ngôi sao xa xôi là những cô gái Thanh niên xp trong truyện. Theo em, ngôi sao nào sáng nhất gợi cho em yêu mến và cảm phục nhất? - Từ vb em cảm nhận đc vẻ đẹp nào về tính cách của nữ T.niên XP trong thời kì k/c chống Mĩ nói chung và TNVN nói riêng? - Em nhận, học được gì qua cách viết văn của tác giả trong vb? L: hs đọc ghi nhớ - Qua vb này gợi cho em nhớ đến những tác phẩm nào, của tác giả nào? có nhân vật nào trong từng tác phẩm đó? - Viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ về nv P.Định. I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: - 1949 quê huyện Tĩnh Gia- Thanh Hoá - Gia nhập TNXP trong công cuộc k/c chống Mĩ chiến đấu trên đường Trường Sơn 2. Tác phẩm: Viết 1971 là 1 trong những truyện ngắn đầu tay của tác giả. 3. Chú thích: 4. Bố cục: - Cách kể chuyện: Kể theo ngôi thứ nhất (NV Phương Định). - Giọng điệu: trần thuật hồn nhiên, dùng khẩu ngữ linh hoạt. Phương thức: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm. - Bố cục: 3 phần + P1: Từ đầu đến: ngôi sao trên mũ. -> PĐịnh kể về công việc và cuộc sống của bản thân của 3 cô gái xung phong. + P2: Tiếp đến: chị Thao bảo -> 1 lần phá bom, Nho bị thương, 2 chị em lo lắng chăm sóc. + P3: Còn lại -> Sau phút nguy hiểm 2 chị em nối nhau hát. Niềm vui của mọi người trước trận mưa đột ngột. II. Đọc, tìm hiểu VB: A. Đọc và kể tóm tắt: * Tóm tắt: “ Đoạn trích kể về 1 câu chuyện xảy ra hàng ngày trên tuyến đường Trường Sơn, tại 1 trọng điểm đánh phá của địch trong những năm chống Mĩ. Phương Định, Thao, Nho là 3 nữ Thanh niên xung phong. Công việc của họ là khi có bom nổ thì chạy lên đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và phá bom thông đường. Họ sống trong 1 hang dưới chân trọng điểm. Mỗi người có thói quen, sở thích, tính nết khác nhau, nhưng đều can đảm, dũng cảm hồn nhiên, tâm hồn trong sáng, lạc quan- cho dù giữa chiến trường khắc nghiệt và muôn vàn nguy hiểm . Họ vẫn sống bình thản gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng chí đồng đội và là những ngôi sao xa xôi trong cảm nhận của tác giả. B. Phân tích: 1. Hoàn cảnh sống chiến đấu của những cô gái: - Gồm 3 người: PĐ, Thao, Nho sống trong 1 cái hang dưới chân cao điểm. Không gian xung quanh: Đường bị đánh lở loét, đất luôn bị bom Mĩ cày xới, đường không có lá xanh... - Công việc: + Sau mỗi trận bom lên trọng điểm đo ước tính khối lượng đất đá bị đào xới, san lấp hố bom. + Đánh dấu vị trí những quả bom chưa nổ và phá bom. -> NVụ: hết sức nguy hiểm, luôn đối mặt với thần chết, bị bom vùi, công việc luôn căng thẳng “Thần kinh căng như chão...” Có khi đổ cả máu “Máu túa ra từ cánh tay Nho, túa ra, ngấm vào đất”. - Y/c công việc: đòi hỏi người thực hiện luôn luôn phải có tinh thần trách nhiệm cao; sự dũng cảm, bình tĩnh, khôn ngoan, nhạy cảm khéo léo, có kinh nghiệm, sẵn sàng hi sinh. 2. Những nét chung và nét riêng về 3 cô gái: a. Những nét chung: - những cô gái còn rất trẻ, là những chiến sĩ T.niên tình ngyện. - Có tinh thần trách nhiệm tự giác cao, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ được giao. - Lòng can đảm, dũng cảm, vượt qua khó khăn gian khổ, hiểm nguy sẵn sàng hi sinh. -Tình đồng chí đồng đội keo sơn gắn bó. - hay xúc động, lãng mạn mơ mộng, hồn nhiên, lạc quan... -> Phẩm chất vừa cao đẹp, vừa bình dị của thế hệ trẻ VN trong chiến tranh chống Mĩ. b. Những nét riêng: + Phương Định: nhạy cảm, lãng mạn, hay sống với những kỷ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư. + Nho: là cô gái trẻ, xinh xắn, hồn nhiên, thích thêu thùa. + Chị Thao: Tổ trưởng, lớn tuổi, từng trải hơn, trong công việc bình tĩnh, táo bạo nhưng lại rất sợ máu và sợ vắt . 3. Nhân vật Phương Định: - Là cô gái HN- 1 thời là học sinh hồn nhiên vô tư . - Hình dáng 2 bím tóc dày, mềm, đôi mắt nhìn xa xăm như những vì sao xa. - Trong chiến tranh khốc liệt, đầy nguy hiểm nhưng cô vẫn hồn nhiên trong sáng. Giàu cảm xúc, nhạy cảm, hay mơ mộng, thích hát, thích làm điệu 1 chút trước các chàng trai trẻ. - Yêu mến gắn bó thân thiết với đồng đội, giàu tình cảm. - Dũng cảm, có cá tính, lòng lạc quan, lòng yêu nc. -> Nghệ thuật: + XD nhân vật tự chuyện (kể về mình) + khắc hoạ nhân vật kết hợp: Cách kể (trần thuật) linh hoạt kết hợp với mtả tâm lí hành động , ngoại hình của nhân vật. III. Tổng kết-luyện tập: 1. Tổng kết: - ND: + Những ngôi sao xa xôi: là tên mang ý nghĩa ẩn dụ “Là những cô gái thanh niên xung phong hồn nhiên trong sáng, dũng cảm trong cuộc k/c chống Mĩ trên tuyến lửa Trường Sơn”. + Là những con người có phong cách sống hồn nhiên, trong sáng. Không quản khó khăn gian khổ hi sinh chiến đấu để giải phóng MN thống nhất đất nước. - NT: + XD nv, mtả tâm lí nv, các chọn ngôi trần thuật (ngôi thứ nhất) . + câu văn linh hoạt, cách kể xen kẽ mtả, ngôn ngữ tự nhiên gần với khẩu ngữ. 2. Luyện tập: D. Củng cố, dặn dò: - Củng cố: + Tóm tắt đoạn trích. Hoàn cảnh sống chiến đấu của những cô gái thanh niên thời kì k/c chống Mĩ + Phẩm chất của những cô gái TNXP. + NT kể, xd truyện. - Dặn dò: + Học bài soạn chuẩn bị kĩ tiết Rô Bin sơn ngoài đảo hoang. + Tiết sau học chương trình địa phương.