Giáo án môn Vật lí 8 tiết 6: Lực ma sát

LỰC MA SÁT Ngày soạn :10/10/2005- Tiết 6 Ngày dạy : 13/10/06 A.MỤC TIÊU : 1.kiến thức -Nhận biết thêm một loại lực là lực ma sát -Phân biệt lực ma sát trượt,lăn , nghỉ và đặc điểm của mỗi loại 2 . kỉ năng : - Làm thí nghiệm phát hiện ra lực ma sát trượt , nghỉ , lăn . - Quan sát và phản đoán sự xuất hiện của lực ma sát trượt , lăn . - Kẻ về một số hiện tượng lực ma sát có lợi, có hại và cách khắc phục tác hại của lực ma sát có hại , làm taăng ma sat có lợi 3. thái độ : -rèn tính cẩn thận trung thực , chính xác -ý thức làm việc theo nhóm B. CHUẨN BỊ :-GV:Tranh vẽ phóng to hình 6.1 ;6.3 ;6.4 SGK , vòng bi -Chuẩn bị cho mỗi nhóm : 1 lực kê , 1 thanh gỗ , 1 vòng bi C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1. ổn định lớp 2 ,kiểm tra bài cũ 3 ,bài mới Trợ giúp của GV Hoạt động của trò Hoạt động 1( phút ) kiểm tra bài cũ – gíới thiệu bài mới 1 .KIỂM TRA : - Thế nào là 2 lực cần bằng ?Một vật đang đứng yên hoặc đang cuyển động nếu chịu tác dụng của lực cần bằng thì sẽ như thế nào ? - Hãy giải thích vì sao đi xe đạp khi xuống dóc không được thắng đột ngột ? 2. TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG HỌC TẬP Vì sao bánh xe phải khía rảnh , các ổ trục lại có bi hoặc vòng bi . Để hiểu được nội dung vừa nêu .. hôm nay ta nghiên cứu bài -Hai em lên bảng trả bài theo nội dung GV yêu cầu , dưới lớp tập trung chú ý và và nhận xét nội của bạn mình trên bảng - Thu thập nội dung GV đặt vấn đề và tìm cách để giải quyết vấn đề . - Hs có thể suy nghỉ và trả lời Hoạt động 2 ( phút ) Tìm hiểu về lực ma sát . I . Khi nào có lực ma sát 1. Lực ma sát trượt - Khi bánh xe đạp đang quay nếu bóp nhẹ phanh thì bánh xe chuyển động chậm lại vì sao ? - Thông báo lực sinh ra do má phanh ép sát lên vành bánh xe , ngăn cản chuyển động của vành được gọi là lực ma sát trượt - Nếu bóp mạnh phanh thì có hiện tượng gì xảy ra ? vì sao ? - lực ma sát trượt sinh ra khi nào ? - y/c hs trả løời C1 2.Lực ma sát lăn - GV dùng hòn bi lăn trên nền lớp học y/c hs quan sát và trả lời câu hỏi sau + Hòn bi có tiếp tục chuyển động nữa không ? + Nguyên nhân nào làm cho hòn bi dừng lại ? + hòn bi chuyển động như thế nào trên mặt sàn ? Thông báo : Lực do mặt bàn tác dụng lên hòn bi , ngăn cản chuyển động lăn của hòn bi gọi là lực ma sát lăn - Lực ma sát lăn sinh ra khi nào ? -y/c hs làm việc cá nhân trả lời C2 - y/c hs hoàn thành C3 -Một vật có khối lượng 1 tấn đặt nằm trên mặt sàn , một người không thể kéo vật chuyển động được . Lực nào đã làm cho vật không chuyển động ? 3. Lực ma sát nghỉ - y/c hs làm thí nghiệm theo hình 6.2 và hoàn thành C4 - Trong trường hợp trên lực ma sát nghỉ có tác dụng gì ? - Thông báo : Lực cần bằng với lực tác dụng nhưng trạng thái của vật vẫn đứng yên gọi là lực ma sát nghỉ -y/chs trả lời C5 - có lực tác dụng lên vành của bánh xe - thu thập thông tin -Bánh xe ngừng quay và trượ trên mặt đường , khi đó xuất hiện lực ma sát trượt giũa bánh xe và mặt đường *Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của vật khác C1: Cá nhân tìm ví dụ về lực ma sát trượt trong đời sống và trong kĩ thuật - Quan sát và trả lời câu hỏi + CĐ chậm dần rồi dừng lại+ Có lực ma sát đã tác dụng lên hòn bi + Hòn bi chuyển động lăn trên mặt sàn Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác C2:Tìm ví dụ về ma sát lăn trong đời sống và trong kĩ thuật C3:- H.a là ma sát trượt , H.b là ma sát lăn - Cường độ của lực ma sát trượt lớn hơn cường độ lực mà sát lăn - Làm việc theo nhóm tiến hành thí nghiệm và trả lời C4 C4:vì có lực ma sát nghỉ *Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt(không chuyển động) khi vật bị tác dụng của lực khác C5: Hs làm việc cá nhân tìm ví dụ về lực ma sát nghỉ trong đời sống và trong kỉ thuật Hoạt động 3 ( phút ) Lực ma sát tong đời sống và trong kĩ thuật 1 .Tìm hiểu lực có thể hại :y/c hs làm việc cá nhân trả lời C6 2. Lực ma sát có ích :y/c hs trả lời C7 C6: Hình 6.3 tác hại lực ma sát làm bao mòn bề mặt tiếp xúc H a. Tra dầu , nhớt vùo đĩa , xích , H b. làm trục quay có ổ bi, bôi trơn trục ổ bi bằng dầu nhớt H c. đẩy thùng đồ bằng bánh xe (thay ma sát trượt bằng ma sát lăn ) C7 : Nếu không có lực ma sát thì H a.Bảng trơn , nhẵn quá không thể dùng phấn viết bảng được => phải tăng độ nhám của bảng H b.Không có ma sát giữa mặt răng của đai ốc và vít sẽ quay lỏng dần khi bị rung động . Khi quẹt diêm nếu không có ma sát , đầu que diêm trượt trên mặt sườn bao diêm sẽ không phát ra lữa =>Phải tăng độ nhám của sườn bao diêm H c . ôtô không phanh được => tăng ma sát bằng cách tăng độ sâu khía rãnh mặt lốp xe ôtô Hoạt động 4 ( phút ) Vận dụng - y/c hs làm việc cá nhân trả lời C8, C9 - gọi một vài hs trả lời câu hỏi -y/c hs trả lời C9 C8: a)Vì giữa chân và đá hoa lực ma sát nhỏ , trường hợp này là ma sát có lợi ) Lực ma sát giữa bánh xe và mặt đường nhỏ => ma sát có lợi c ) Vì có lực ma sát giữa đế giầy và đường ,đây là ma sát có hại d) Để tăng độ ma sát giữa lốp và mặt đường , đây là ma sát có lợi c) Để tăng ma sát ở cần kéo nhị , đây là ma sát có lợi nhở vậy mà đàn kêu to C9: ổ bi có tác dụng giảm ma sát , do thay thế ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi . nhờ sử dụng ổ bi đã giảm được lực cản lên các vật chuyển động , khiến cho các máy móc chuyển động dễ dàng góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành động lực học , cơ khí , chế tạo máy Hoạt động 5 ( phút ) Củng cố –dặn dò - y/c hs đọc ghi nhớ và ghi vào vở -Làm bài tập SBT -Đọc phần có thể em chưa biết - Thu thập thông tin GV chốt lại và trả lời câu hỏi do GV yêu cầu -Thu thập nội dung GV dặn dò , học tập ở nhà D.NỘI DUNG GHI BẢNG I. Khi nào có lực ma sát 1.Lực ma sát trượt *Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của vật khác C1: 2. Lực ma sát lăn *Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác C2: C3:- H.a là ma sát trượt , H.b là ma sát lăn -Cường độ của lực ma sát trượt lớn hơn cường độ của lực mà sát lăn 3. Lực ma sát nghỉ C4: có lực ma sát nghỉ *Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt(không chuyển động) khi vật bị tác dụng của lực khác II.Lực ma sát trong đời sống và trong kĩ thuật 1. Lực ma sát có thể có hại C6A: Hình 6.3 tác hại lực ma sát làm bao mòn bề mặt tiếp xúc giữa các vật H a.Bôi nhớt vào xích , H b. bôi trơn trục ổ bi H c. đẩy thùng đồ bằng bánh xe 2.Lực ma sát có thể có lợi C7 : Nếu không có lực ma sát thì H a.Bang trơn không viết được H b.Trục và bulông không xiết chặt được( tuột ra) ; không đánh được diêm H c . ôtô không phanh được * Lực ma sát có thể có lợi có thể có hại II.Vận dụng . C8: a)Vì giữa chân và đá hoa lực ma sát nghỉ nhỏ , trường hợp này là ma sát có lợi b) lực ma sát giữa bánh và nhỏ nên bánh xe quay trượt trện mặt đường , trong trường hợp này là ma sát có lợi c ) Vì có lực ma sát giữa đế giầy và đường ,đây là ma sát có hại d) Để tăng độ ma sát giữa lốp và mặt đường , đây là ma sát có lợi c) Để tăng ma sát giữa dây cung với cần kéo nhị , đây là ma sát có lợi nhờ vậy nhị kêu to C9:ổ bi để làm giảm ma sát , thay ma sát trượt bằng ma sát lăn của các viên bi => máy móc hoạt động dễ dàng , góp phần phát triển nghành động lực học , cơ khí , máy móc E.RÚT KINH NGHIỆM