Giáo án môn Vật lí lớp 8 tiết 5: Sự cân bằng lực - Quán tính

TCT : 5 Bài Soạn : 15/9/2008 tuần : 5 SỰ CÂN BẰNG LỰC - QUÁN TÍNH Dạy : 20/9/2008 I. Mục tiêu -Nêu được một số ví dụ về hai lực cân bằng. Nhận biết đặc điểm của hai lực cân bằng và biểu thị bằng véc tơ lực. -Từ dự đoán (về tác dụng của hai lực cân bằng lên vật dang chuyển động) và làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán để khẳng định . Vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì vận tốc không đổi, vạt sẽ chuyển động thẳng đều. -Nêu được một số ví dụ về quán tính. Giả thích được hiện tượng quán tính. II. Chuẩn bị Dụng cụ để làm thí nghiệm như H5.3, H5.4 SGK. III.Tổ chức các hoạt động dạy học 1. Kiểm tra bài cũ (5 phút) -Hãy nêu các yếu tố của lục và cách biểu diển lực. -Hãy diễn tả bằng lời các yếu tố của lực trên hình vẽ: 300 2. Các hoạt động Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh HĐ1: Tổ chức tình huống học tập (4P). Đặt vấn đề: Ở lớp 6 ta đã biết một vật đang đứng yên chịu tác dụng của hai lực cân bằng sẽ tiếptục đứng yên.Vậy một vật đang chuyển động chịu tác dụ của hai lực cân bằng sẽ như thế nào? HĐ2: Tìm hiểu về lực cân bằng (15P) . GV yêu cầu học sinh quan sát H5.2 SGK về quyển sách đặt trên bàn, quả cầu treo trên dây và quả bóng đặt trên mặt đất. Hỏi: Các vật này đứng yên vì sao? Gv hướng dẫn học sinh tìm được hai lực tác dụng lên một vật và chỉ ra những cặp lực cân bằng. Gv hướng dẫn học sinh tìm hiểu tiếp về tác dụng của hai lực cân bằng tac dụng lên một vậtđang chuyển động. Dẫn dắt học sinh dự đoán dựa trên hai cơ sở sau: -Lực làm thay đổi vận tốc. -Hai lực cân bằng tác dụng lên vật đang đứng yên làm cho vật đứng yên mãi nghĩa là không thay đổi vận tốc vậy khi vật đang chuyển động mà chịu tác dụng của 2 lực cân bằng thì khi đó vận tốc của vật sẽ không thay đổi nghĩa là vật sẽ chuyển động thẳng đều . GV làm TN để kiểm chứng bằng máy A-tút. Hướng dẩn HS theo dõi quan sát và ghi kết quả TN. Chú ý hướng dẫn HS quan sát TN theo 3 giai đoạn Hình 5.3a SGK : ban đầu quả cầu A đứng yên Hình 5.3b SGK : quả cầu A chuyển động Hình 5,3c SGK : quả cầu A tiếp tục chuyển động khi A’ bị giữ lại. Đặc biệt giai đoạn (d) hướng dẫn HS ghi lại quãng đường đi được trong các khoảng thời gian 2s liên tiếp . HĐ 3: Tìm hiểu về quán tính (10P). GV đưa ra một số hiện tượng về quán tính mà HS thường gặp xe, tàu...khi tắt máy không thể dừng ngay mà phải đi tiếp 1 đoạn nhằm chốt lại nhận xét quan trọng : “ khi có lực tác dụng vật không thể thay đổi vận tốc ngay lập tức vì mọi vật có quán tính ” . HĐ 4: Vận dụng (10P). GV kết luận những ý chính và yêu cầu HS ghi nhớ , nhắc lại . Yêu cầu HS nêu 1 số ví dụ và giải thích. Yêu cầu HS trả lời câu C6, C7, C8 . Hs trả lời: Các vật này đứng yên vì chịu tác dụng của hai lực cân bằng. I. Lực cân bằng 1. Hai lực cân bằng là gì? HS căn cứ vào những câu hỏi của GV để trả lời câu C1 , chốt lại những đặc điểm của hai lực cân bằng . Hai lực cân bằng là 2 lực cùng đặt lên 1 vật có cường độ bằng nhau , phương nằm trên cùng 1 đường thẳng chiều ngược nhau . * Dưới tác dụng của 2 lực cân bằng vật đang đứng yên sẽ tiếp tục đứng yên . 2. Tác dụng của hai lực cân bằng lên một vật đang chuyển động a. Dự đoán HS dự đoán được : khi vật đang chuyển động mà chỉ chịu tác dụng của 2 lực cân bằng thì vật sẽ tiếp tục chuển động thẳng đều . b. Thí nghiệm HS theo dõi TN suy nghĩ trả lời câu C2, C3, C4 . C2 : quả cầu A chịu tác dụng của 2 lực : trọng lực PA và sức căng T của dây , hai lực này cân bằng . ( do T = PB mà PB = PA nên T = PA ) C3 : đặt thêm vật nặng A’ lên A, lúc này PA + PA’ > T nên vật AÂ’ chuyển động nhanh dần đi xuống , B chuyển động đi lên . C4 : khi quả cân A chuyển động qua lổ K thì A’ bị giử lại . Khi đó quả cân A còn chịu tác dụng của 2 lực PA và T . HS dựa vào kết quả TN để điền vào bảng 5.1 và trả lời câu C5 . Kết luận Từ TN ta thấy rằng một vật đang chuyển động mà chịu tác dụng cuae 2 lực cân bằng sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều . II. Quán tính 1. Nhận xét: Khi có lực tác dụng , mọi vật đều không thể thay đổi vận tốc đột ngột được vì mọi vật đều có quán tính . 2. Vận dụng HS suy nghĩ và ghi nhớ dấu hiệu của quán tính là : “ khi có lực tác dụng thì vật không thay đổi vận tốc ngay được ” . HS nhắc lại những ý chính trong bài theo sự hướng dẫn của GV . HS nêu 1 số ví dụ về quán tính . HS suy nghĩ trả lời câu C6 , C7 , C8 . 3. dặn dò (1 phút) Học thuộc phần ghi nhớ, làm bài tập 5.1 → 5.8 SBT, đọc thêm mục có thể em chưa biết .