Giáo án môn Vật lý 10 - Tiết 25: Bài toán về chuyển động ném ngang

Ngày soạn: 03/12/2008 Ngày dạy: 05/12/2008 Dạy lớp: Ngày dạy: Dạy lớp: Tiết 25: BÀI TOÁN VỀ CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG. A. Mục tiêu bài dạy: 1. Về kiến thức. - Hiểu được khái niệm của chuyển động ném ngang: phân tích chuyển động, chuyển động thành phần. - Viết được các phương trình của hai chuyển động thành phần của chuyển động ném ngang. - Nêu được một vài đặc điểm quan trọng nhất của chuyển động ném ngang. 2. Về kĩ năng. - Biết chọn hệ tọa độ thích hợp nhất cho việc phân tích chuyển động ném ngang thành hai chuyển động thành phần. - Biết áp dụng định luật II Niu-tơn để lập các phương trình cho hai chuyển động thành phần củ chuyển động ném ngang. - Biết cách tổng hợp hai chuyển động thành phần để được chuyển động của vật. - Vẽ được (một cách định tính ) quỹ đạo parabol của một vật bị ném ngang. B. Chuẩn bị của GV và HS. 1. Giáo viên. - Sách giáo khoa, hình vẽ mô tả thí nghiệm và các đồ dùng dạy học. 2. Học sinh. - Công thức của chuyển động thẳng biến đổi đều và của sự rơi tự do, định luật II Niu-tơn, hệ tọa độ. - Đọc trước bài mới ở nhà. 3 . Thái độ. - Tích cực tham gia vào bài học, có tinh thần học hỏi. C. Tiến trình bài dạy. 1. Kiểm tra bài cũ. - Câu hỏi 1. Em hãy nêu các công thức tính vận tốc và quãng đường trong chuyển động thẳng biến đổi đều và sự rơi tự do. + Đáp án: Chuyển động thẳng biến đổi đều: Sự rơi tự do: - Câu hỏi 2: Phát biểu và viết công thức định luật II Niu-tơn. + Đáp án: 2. Bài mới. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Ghi bảng HĐ 1: Khảo sát chuyển động ném ngang. - Cho HS quan sát hình ảnh tia nước phun ra ở những độ cao khác nhau (v0 khác nhau). (?) Hỏi HS quỹ đạo là những hình gì? (?) Dự đoán tầm bay xa của nước phụ thuộc gì? - Hình ảnh tia nước phun chính là chuyển động ném ngang. - Trong bài này ta xét chuyển động ném ngang bỏ qua ảnh hưởng của không khí. - Một vật M bị ném ngang với vận tốc đầu v0 từ độ cao h so với mặt đất. Ta hãy khảo sát chuyển động của vật. (bỏ qua ảnh hưởng của không khí) - Để thuận tiện chúng ta dùng hệ trục tọa độ. (?) Ta nên dùng hệ trục như thế nào? - Nhận xét. - Yêu cầu vẽ hình. - Để khảo sát chuyển động của vật bị ném ngang ta phân tích chuyển động thàng 2 chuyển động thành phần. Đó là chuyển động của hình chiếu M trên hai trục Ox, Oy. (?) Áp dụng định luật II Niu-tơn tìm gia tốc ax, ay của hai chuyển động thành phần. - Nhận xét đáp của HS. - Theo phương Ox, Mx không chịu tác dụng của lực nào nên F= 0 - Theo phương Oy, My chịu tác dụng của trọng lực nên: HĐ 2: Xác định chuyển động của vật. - Từ (3) và (6) yêu cầu lập phương trình quỹ đạo của vật. - Nhận xét. (?) Quỹ đạo chuyển động của vật là hình gì? - Ta thấy thời gian chuyển động của vật bị ném ngang bằng thời gian của hai chuyển động thành phần nên thời gian chuyển động của vật chyển động ném ngang bằng thời gian của vật rơi tự do. - Từ đó em hãy tính thời gian của chuyển đông? - Gợi ý: Dựa vào ( ?) Hiểu thế nào là tầm ném xa  ? - Đưa ra kí hiệu tầm ném xa (?) Làm thế nào để tính được tầm ném xa? - Nhận xét câu trả lời. - Từ đó L phụ thuộc vào những yếu tố nào? Có phù hợp với hiện tượng mà em quan sát không? - Giải thích về mục đích và cách bố trí TN ở hình 15.3 SGK - Gõ búa - Các em đọc &trả lời C3 (Thí nghiệm đã xác định điều gì?) - Các em quan sát hình 15.4. - Quan sát. - Suy nghĩ trả lời, dự đoán. - Dự đoán trả lời. - Nghe và hình dung. - Suy nghĩ và trả lời. - Vẽ hình. - Hoạt động theo nhóm. - Nêu đáp án. - Lập phương trình. - Nghe, hiểu. - Tính thời gian. - Nghe, hiểu. - Nghe, hiểu. - Suy nghĩ trả lời. - Suy nghĩ trả lời. - Chú ý lắng nghe tiếng 2 hòn bi chạm sàn nhà. - Trả lời C3 (Thời gian rơi chỉ phụ thuộc vào độ cao, không phụ thuộc vào vận tốc đầu) I. Khảo sát chuyển động ném ngang. 1. Chọn hệ tọa độ. - Ta dùng hệ tọa độ Đềcac vuông góc (Oxy) O v0 Mx x M My y 2. Phân tích chuyển động ném ngang. - Chuyển động ném ngang có thể phân tích thành 2 chuyển động thành phần theo 2 trục tọa độ (gốc O tại vị trí ném, trục Ox theo hướng vận tốc đầu, trục Oy theo hướng của trọng lực) 3. Xác định các chuyển động thành phần. *. Các phương trình chuyển động theo phương Ox Theo đl II Niu-tơn: Vì *. Các phương trình chuyển động theo phương Oy Vì II. Xác định chuyển động của vật. 1. Dạng của quỹ đạo. - Ta có phương trình quỹ đạo: đây là đường parabol. 2. Thời gian chuyển động. - Thay vào (6) ta được: 3. Tầm ném xa. Tầm ném xa là quãng đường dài nhất mà vật có thể đi được theo phương ngang - Thay giá trị t và pt (3) để tính L - L Phụ thuộc vào và h. Phù hợp với hiện tượng quan sát được. III. Thí nghiệm kiểm chứng. 3.Hoạt động củng cố: - Viết các phương trình của 2 chuyển động thành phần & cho biết tính chất của mỗi chuyển động thành phần? Lập phương trình quỹ đạo của chuyển động ném ngang, các công thức tính thời gian chuyển động & tầm ném xa. - Về nhà làm bài tập và ôn lại toàn bộ kiến thức từ đầu chương, chuẩn bị tiết thực hành. SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO SƠN LA TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHÙ YÊN –— BÀI SOẠN: LỰC ĐÀN HỒI Người soạn: Nguyễn Việt Hùng GV hướng dẫn: Nguyễn Văn Hà Trường : THPT Phù Yên. Sơn la 2008