Giáo án môn Vật lý 9 - Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Bài 22 TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG A.MỤC TIÊU Mô tả được thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện Trả lời được câu hỏi : từ trường tồn tại ở đâu Biết cách nhận biết từ trường Rèn luyện kĩ năng lắp đặt thí nghiệm, nhận biết từ trường Giáo dục lòng ham thích tìm hiểu hiện tượng vật lí B.CHUẨN BỊ Mỗi nhóm chuẩn bị các dụng cụ thí nghiệm theo sgk C. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1) Kiểm tra (8’) 1HS lên bảng trả lơiø bài 21.2 ; 21.3 ( HS cả lớp lắng nghe và nhận xét) 21.1 Có thể kết luận một trong hai thanh này không phải là nam châm vì nếu cả hai đều là nam châm thì khi đổi đầu chúng phải đẩy nhau 21.3 + Để nam châm tự do dựa vào định hướng của nam châm để xác định cực + Dùng một nam châm khác đẫ biết tên cực , dựa và tương tác của hai nam châm đểû suy ra tên cực của nam châm kia 2)Bài mới (35’) Hoạt động của HS và trợ giúp của GV Nội dung GV yêu cầu HS nghiên cứu cách bố trí thí nghiệm, mục đích, và cách tiến hành thí nghiệm trong hình 22.1 H. hãy cho biết mục đích cách bố trí và tiến hành thí nghiệm HS các nhóm tiến hành thí nghiệm,quan sát để trả lới C1 GV lưu ý HS bố trí thí nghiệm sao cho dây AB // Trục của nam châm , kiểm tra điểm tiếp xúcđóng công tắc quan sát hiện tượng của kim nam châm , ngắt công tắc, quan sát vị trí của kim nam châm lúc này H Thí nghiệm chứng tỏ điều gì? GV nêu vấn đề: Có phải chỉ ở vị trí như trên kim nam châm mới có lực từ tác dụng lên nam châm , HS nêu phương án Thí nghiệm tiếp theo HS mỗi nhóm thành hai nửa để làm thí nghiệm Một nửa tiến hành với dây dẫn có dòng điện Một nửa tiến hành với thanh nam châm H. Thí nghiệm chứng tỏ được điều gì?Môi trường xung quanh nam châm có gì đặc biệt? H. từ trường tồn tại ở đâu? H. Tứ trường có thể nhạnn biết được bằng các giác quan? Vậy làm thế nào để nhận biết được từ trường GV Hãy dựa vào thí nghiệm trên để trả lời câu hỏi này III. H. Hãy nhắc lại cách bố trí và tiến hành thí nghiệm chứng tỏ xung quanh xung quanh dòng điện có một từ trường GV thông bào : Thí nghiệm này là do nhà bác học Ơ-xtét tiến hành năm 1820 GV. Yêu cầu cá nhân từng HS hoàn thành các câu C4,C5,C6 I- LỰC TỪ (10’) 1. Thí nghiệm: Bố trí như hình 22.1 C1 Khi cho dòng điện chạy qua dây dẫn thì kim nam châm bị lệch Khi ngắt dòng điện thì kim nam châm trở về vị trí cũ Kết luận : SGK Dòng điện có tác dụng từ II TỪ TRƯỜNG (8’) 1. Thí nghiệm C2 Khi đưa kim nam châm đến các vị trí khác nhau xung quanh đây dẫn có dòng điện hoặc quanh thanh nam châm thì kim nam châm lệch khỏi hướng Nam Bắc địa lí C3. Ở mỗi vị trí sau ki kim nam châm đã đứng yên xoay nó khỏi hướng vừa xác định , buông tay , kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định Kết luận : Không gian xung quanh nam châm , xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường 3. Cách nhận biết từ trường (7’) a) Dùng kim nam châm thử đưa vào không gian cần kiểm tra. Nếu có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường b) Kết luận Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường III VẬN DỤNG (10’) C4 Để biết trong dây AB có dòng điện hay không ta đặt kim nam châm lại gần dây AB , nếu kim lệch khỏi vị trí B-N thì dây AB có dòng điện C5 Đặt kim nam châm ở trạng thái tự do , khi đã đứng yên kim nam châm luôn chỉ hướng B-N chứng tỏ quanh nam châm có một từ truờng C6. Tại một điểm trên bàn làm việc người ta thử đi, thử lại vẫn thấy kim nam châm nằm dọc theo một hướng xác định không trùng vơi hướng B-N. chứng tỏ không gian xung quanh nam châm có từ trường Ghi nhớ (sgk) 3) Củng cố Kết hợp trong giải phần vận dụng 4) Hướng dẫn về nhà(2’) Học bài theo sgk và làm bài tập 22(SBT)