Giáo án môn Vật lý 9 - Tiết 26: Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA A. MỤC TIÊU. So sánh được từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của thanh nam châm. Vẽ được đường sức từ biễu diễn từ trường của ống dây Vận dụng qui tắc nắm tay phải để xác định đường sức từ của ống của ống dây có dòng điện chạy qua khi biết chiều của dòng điện. Rèn luyện h/s có thái độ thận trọng khéo léo khi làm thí nghiệm B. CHUẨN BỊ H/S: Đối với mỗi nhóm học sinh: 1 tấm nhựa có luồn sẳn các vòng dây của một ống dây dẫn ; Nguồn điện 6 V ; một ít mạt sắt ; 1 công tắc , dây dẫn C. CÁC HOẠT ĐÔÏNG DẠY VÀ HỌC 1/ Kiểm tra. (10 p) HS1: - Nêu cách tạo ra từ phổ và đặc điểm từ phổ của nam châm thẳng ? Nêu qui ước về chiều đường sức từ ? Vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm thẳng HS2: Bài tập 23.1 và 23.2 2/ Bài mới.(30 p) Hoạt động của GV và HS Nội Dung ĐVĐ : Chúng ta biết từ phổ và các đường sức từ biễu diễn từ trường của thanh nam châm thẳng. Xung quanh dòng điện có từ trường. Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua thì được biễu diễn ntn ? Bài mới . G/v: Giao dụng cụ TN theo nhóm H/s: nêu cách tạo ra để quan sát từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua - yêu cầu h/s làm TN theo nhóm - Gọi đại diện nhóm trả lời câu C1? - Đại diện nhóm khác nhận xét la G/v: khẳng định lại từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của nam châm thẳng H/s: Trả lời câu C2 ? - Tương tự C1, G/v yêu cầu h/s thực hiện theo nhóm và thảo luận G/v: thông báo: Hai đầu ống dây có dòng điện chạy qua cũng là hai từ cực. Đầu có các đường sức từ đi vào gọi là cực Nam, đầu có các đường sức từ đi ra gọi là cực Bắc. H/s: xác định cực từ của ống dây có dòng điện trong thí nghiệm ? - Từ kết quả của TN ở câu C1 và C2, C3 ta rút ra được kết luận gì về từ phổ, đường sức từ và chiều đường sức từ ở hai đầu ống dây ? - Gọi 1 h/s đọc lại Kết luận trong Sgk G/v: Từ trường do dòng điện sinh ra, vậy chiều của đường sức từ có phụ thuộc vào chiều dòng điẹn không ? làm thế nào để kiểm tra điều đó ? H/s: nêu dự đoán và cách kiểm tra sự phụ thuộc đó ? H/s làm TN kiểm tra dự đoán theo nhóm kết luận G/v: Để xác định chiều của đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua không phải lúc nào củng cần có kim nam châm thử, mà người ta sử dụng qui tắc nắm tay phải để có xác định dễ dàng - yêu cầu h/s nghiên cứu qui tắc nắm tay phải ( sgk / 66 ) - 1 h/s đọc qui tắc H/s: Qui tắc nắm tay phải giúp ta xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây hay ngoài ống dây ? - yêu cầu h/s cả lớp giơ nắm tay phải lên thực hiện theo hướng dẫn của qui tắc xác định lại chiều đường sức từ trong ống dây ở thí nghiệm trên, so sánh với chiều đường sức từ đã xác định bằng nam châm thử. - Lưu ý : hình vẽ thể hiện bằng nét đứt, nét liền hoặc nét đậm. Bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua nữa vòng dây bên ngoài ( nét liền ) - Cá nhân học sinh hoàn thành câu : C4, C5, C6. GV : gợi ý các câu hỏi I. Từ Phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua. 1/ Thí Nghiệm: ( Sgk ) 2/ Kết luận: - Từ phổ bên ngoài của ống dây có dòng điện chạy qua và bên ngoài thanh nam châm giống nhau. - Đường sức từ của ống dây là những đường cong khép kín. - Giống như thanh nam châm, tại hai đầu ống dây có dòng điện chạy qua cũng là hai từ cực. Đầu có các đường sức từ đi vào gọi là cực Nam, đầu có các đường sức từ đi ra gọi là cực Bắc. II. Qui tắc nắm tay phải. 1/ chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào ? - Chiều đường sức từ của dòng điện trong ống dây phụ thuộc vào chiều của dòng điện chạy qua các vòng dây 2/ Qui tắc nắm tay phải. Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều đường sức từ trong lòng ống dây. III. Vận dụng : C4. C5. C6. 2/ Củng Cố . (4 p) Nhắc lại từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua. Giáo viên nhấn mạnh : dựa vào quy tắc nắm tay phải, muốn biết chiều đường sức từ trong lòng ống dây ta cần biết chiều dòng điện. Muốn biết chiều dòng điện trong ống dây cần biết chiều đường sức từ. Đọc mục “có thể em chưa biết” 3/ Hướng dẫn về nhà. (1 p) - Học thuộc quy tắc nắm tay phải, vận dụng thành thạo - Học bài và làm bài tập 24/ SBT