Giáo án môn Vật lý 9 - Tiết 29: Lực điện từ

BÀI 27 LỰC ĐIỆN TỪ A. MỤC TIÊU. - Học sinh mô tả được TN chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường - Vận dụng thành thạo quy tắc bàn tay trái biểu diễn lực từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vuông góc với đường sức từ, khi biết chiều đường sức từ và chiều dòng điện - Rèn luyện kỹ năng mắc mạch điện theo sơ đồ, cách vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm B. CHUẨN BỊ Đối với mỗi nhóm học sinh: 1 đoạn dây dẫn AB bằng đồng dài 10 cm ; 1 biến trở ; nguồn điện từ 6v ; 1 Ampe kế ; 1 công tắc điện, 5 đoạn dây dẫn ; 1 nam châm hình chữ U. - Bản vẽ phóng to hình 27.1 và 27.2 (SGK), hình vẽ các câu C2, C3, C4 ( vận dụng ) C. CÁC HOẠT ĐÔÏNG DẠY VÀ HỌC 1/ Kiểm tra. ( Kết hợp trong giờ) 2/ Bài mới.(30 p) Hoạt động của HS và trợ giúp của GV Nội Dung H. Mô tả TN ( Ơ-xtét ) chứng tỏ dòng điện có tác dụng từ ? GV đặt vấn đề như sgk Bài mới . HS : nghiên cứu TN hình 27.1 HS: Nêu những dụng cụ TN cần thiết ? GV: giao dụng cụ TN cho các nhóm yêu cầu học sinh làm TN theo nhóm GV: Lưu ý cách bố trí đoạn dây AB phải đặt sâu vào trong lòng ống dây không được chạm vào nam châm - yêu cầu đại diện nhóm báo cáo kết quả thí nghiệm ? HS: trả lời câu C1? So sánh với dự đoán ban đầu để rút ra kết luận GV: làm TN cho T/hợp dây dẫn AB song song với đường sức từ chú ý GV: Từ kết quả các nhóm ta thấy dây dẫn AB bị hút hoặc bị đẩy tức là chiều lực từ ở TN của các nhóm khác nhau. H.Theo em chiều của lực điện từ phụ thuộc vào nhưng yếu tố nào ? H.Cần làm TN như thế nào để kiểm tra được điều đó ? GV. yêu cầu HS làm TN kiểm tra sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vào chiều dòng điện và chiều đường sức từ ( đổi vị trí cực của nam châm) H. Qua 2 TN, ta rút ra được kết luận gì ? H. Vậy làm sao để xác định chiều của lực điện từ khi biết chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và chiều đường sức từ quy tắc GV yêu cầu HS đọc mục thông báo ở mục 2 GV: treo hình vẽ 27.2 yêu cầu HS kết hợp hình vẽ để hiểu rõ quy tắc hơn GV. Phân tích 3 yếu tố chính của quy tắc ( Chiều: đường sức từ, dòng điện, lực điện từ ) HS: Vận dụng quy tắc để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn AB trong TN đã tiến hành ? GV: Treo bảng phụ hình vẽ các câu C2,C3, C4 HS: áp dụng quy tắc bàn tay trái hoàn thành các câu trên ? HS khác nhận xét ? I. TÁC DỤNG CỦA TỪ TRƯỜNG LÊN DÂY DẪN CÓ DÒNG ĐIỆN 1. Thí nghiệm Hình 27.1 ( Sgk ) C1: K đóng đoạn dây dẫn AB bị hút vào trong lòng NC chứng tỏ đoạn dây chịu tác dụng của một lực nào đó 2) Kết luận: - Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. Lực đó được gọi là lực điện từ * Chú ý: Khi dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường mà song song với đường sức từ thì không có lực điện từ tác dụng. II. CHIỀU CỦA LỰC ĐIỆN TỪ. QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào. a) Thí nghiệm : sgk Thí nghiệm rút ra: Khi đổi chiều dòng điện hoặc đổi chiều đường sức từ thì chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB cũng bị đổi chiều b) Kết luận: Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều của đường sức từ. 2. Quy tắc bàn tay trái. - Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 90 chỉ chiều của lực điện từ. III. Vận dụng : C2. Trong đoạn AB dòng điện có chiều đi từ B A C3. Đường sức từ của nam châm có chiều đi từ dưới lên trên C4. H 27 .5a : Cặp lự từ làm khung quay theo chiều kim đồng hồ H 27 .5b : Cặp lực điện từ không làm khung quay H 27.5c : Cặp lực từ có tác dụng làm khung quay theo chiều ngược với chiều kim đồng hồ 3/ Củng Cố . (8 p) Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Nêu quy tắc bàn tay trái Nếu đồng thời đổi chiều dòng điện qua dây dẫn và chiều đường sức từ thì chiều của lực điện từ có thay đổi không ? làm TN kiểm tra Đọc phần “có thể em chưa biết” 4/ Hướng dẫn về nhà. (1 p) Học thuộc quy tắc bàn tay trái và làm bài tập 27/ SBT