Giáo án môn Vật lý lớp 8 tiết 06: Lực ma sát

Tuần : 6 TiÕt ct : 6 Ngµy so¹n: 17/ 9 Bµi dạy : LỰC MA SÁT I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc: - Nêu được ví dụ về lực ma sát trượt. - Nêu được ví dụ về lực ma sát lăn. - Nêu được ví dụ về lực ma sát nghỉ. - Đề ra được cách làm tăng ma sát có lợi và giảm ma sát có hại trong một số trường hợp cụ thể của đời sống, kĩ thuật. 2. KÜ n¨ng [TH]. Nêu được 02 ví dụ về lực ma sát trượt. [TH]. Nêu được 02 ví dụ về lực ma sát lăn. [TH]. Nêu được 02 ví dụ về lực ma sát nghỉ. [VD]. Đề ra được cách làm tăng ma sát có lợi và giảm ma sát có hại trong một số trường hợp cụ thể của đời sống, kĩ thuật. 3.Th¸i ®é: . Nghiªm tóc, trung thùc vµ hîp t¸c trong thÝ nghiÖm. II. ChuÈn bÞ + Cho mçi nhãm: 1 lùc kÕ, 1 miÕng gç 1 mÆt nh½n, 1 qu¶ c©n. + GV: Tranh vßng bi. III. KiÓm tra bµi cò : 5’ HS1 : ThÕ nµo lµ hai lùc c©n b»ng? HS2 :Mét vËt chÞu t¸c dông cña hai lùc c©n b»ng th× tr¹ng th¸i cña nã cã g× thay ®æi kh«ng? HS3 :LÊy vÝ dô vÒ qu¸n tÝnh? V. Tiến trình tiết dạy 1. æn ®Þnh lớp 2. Các hoạt động dạy học TG HĐGV HĐHS NỘI DUNG 2 Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×nh huèng häc tËp GV: Ngµy x­a trôc b¸nh xe bß ch­a cã æ bi, Ngµy nay trôc b¸nh xe bß, trôc b¸nh xe ®¹p . . . ®· cã æ bi. §Ó ph¸t minh ra æ bi con ng­êi ®· ph¶i mÊt hµng chôc thÕ kû. Bµi nµy gióp c¸c em hiÓu ®­îc ý nghÜa cña cña viÖc ph¸t minh ra æ bi. 15 Ho¹t ®éng 2: Nghiªn cøu khi nµo cã lùc ma s¸t GV: Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin môc 1 vµ tr¶ lêi c©u hái: Fmstr­ît xuÊt hiÖn ë ®©u? (?) Lùc ma s¸t tr­ît xuÊt hiÖn khi nµo? (?) Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña ma s¸t tr­ît, em h·y kÓ ra 1 sè vÝ dô vÒ ma s¸t tr­ît trong thùc tÕ. GV KL: GV yc hs l àm C1. GV: CÇu thñ ®¸ qu¶ bãng trªn s©n, qu¶ bãng l¨n chËm dÇn råi dõng h¼n. Lùc nµo ®· t¸c dông lµm qu¶ bãng ngõng chuyÓn ®éng? (?) Ma s¸t l¨n sinh ra khi nµo? GV: T×m thªm vÝ dô vÒ ma s¸t l¨n trong ®êi sèng vµ trong kü thuËt. GV: yc hs nghiªn cøu H6.1, lµm C3. (?) Tr­êng hîp nµo cã ma s¸t tr­ît? Tr­êng hîp nµo cã ma s¸t l¨n? GV: (?) §Ó ®Èy ®­îc hßm tr­ît trªn mÆt sµn th× cÇn cã mÊy ng­êi? (?) §Ó hßm trªn b¸nh xe, ®Ó ®Èy hßm chuyÓn ®éng th× cÇn cã mÊy ng­êi? (?) Tõ ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ c­êng ®é cña ma s¸t tr­ît vµ c­êng ®é cña ma s¸t l¨n? + Yªu cÇu HS ®äc h­ãng dÉn thÝ nghiÖm vµ nªu c¸ch tiÕn hµnh. GV: Ph¸t ®å dïng cho c¸c nhãm HS. - Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN theo nhãm. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi C4 vµ gi¶i thÝch. (?) Em h·y t×m thªm vÝ dô vÒ lùc ma s¸t nghØ trong ®êi sèng vµ trong kü thuËt. GV: Chèt l¹i GV yc hs tr¶ lêi C5 I- Khi nµo cã lùc ma s¸t. 1. Lùc ma s¸t tr­ît. HS: §äc – T×m hiÓu vÝ dô vÒ lùc c¶n trë chuyÓn ®éng, tõ ®ã nhËn biÕt ®­îc ®Æc ®iÓm cña lùc ma s¸t tr­ît. HS trả lời câu hỏi gv HS cho thêm vd HS phát biểu kết luận 2. Ma s¸t l¨n. HS: §äc – t×m hiÓu – ph©n tÝch vÝ dô -> nhËn biÕt ®Æc ®iÓm ma s¸t l¨n. HS trả lời câu hòi gv - Ma s¸t l¨n sinh ra khi 1 vËt l¨n trªn bÒ mÆt 1 vËt kh¸c HS: Th¶o luËn nhãm. C2: VÝ dô vÒ ma s¸t l¨n: - Ma s¸t l¨n sinh ra ë c¸c viªn bi ®Öm gi÷a trôc quay víi æ trôc. - Ma s¸t sinh ra gi÷a con l¨n víi mÆt tr­ît. HS: Quan s¸t h×nh 6.1. Cho biÕt: C3: - H×nh a, 3 ng­êi ®Èy hßm tr­ît trªn mÆt sµn. Khi ®ã gi÷a sµn víi hßm cã ma s¸t tr­ît. - H×nh b, 1 ng­êi ®Èy hßm nhÑ nhµng do cã ®Öm b¸nh xe. Khi ®ã gi÷a b¸nh xe víi sµn cã ma s¸t l¨n. Nx: Tõ 2 tr­êng hîp trªn chøng tá: ®é lín ma s¸t l¨n rÊt nhá so víi ma s¸t tr­ît. 3. Lùc ma s¸t nghØ HS: §äc – quan s¸t h×nh 6.2 – thu thËp th«ng tin. HS: Lµm TN theo h×nh 6.2 – Tr¶ lêi C4. - C¸c nhãm ®äc sè chØ cña lùc kÕ khi vËt nÆng ch­a chuyÓn ®éng. C4: MÆc dï cã lùc kÐo t¸c dông lªn vËt nÆng nh­ng vËt vÉn ®øng yªn. Chøng tá gi÷a mÆt bµn víi vËt cã 1 lùc c¶n. Lùc nµy c©n b»ng víi lùc kÐo ®Ó gi÷ cho vËt ®øng yªn. - Khi t¨ng lùc kÐo th× sè chØ cña lùc kÕ t¨ng dÇn, vËt vÉn ®øng yªn. Chøng tá lùc c¶n lªn vËt còng cã c­êng ®é t¨ng dÇn, ®iÒu ®ã cho biÕt lùc ma s¸t nghØ cã c­êng ®é thay ®æi theo t¸c dông lùc lªn vËt. . HS thực hiện C5 I- Khi nµo cã lùc ma s¸t. 1. Lùc ma s¸t tr­ît. VD: B¸nh xe ®¹p ®ang quay, nÕu bãp phanh m¹nh th× b¸nh xe ngõng quay vµ tr­ît trªn mÆt ®­êng. Khi ®ã cã lùc ma s¸t gi÷a b¸nh xe vµ mÆt ®­êng. KÕt luËn: Lùc ma s¸t tr­ît sinh ra khi 1 vËt tr­ît trªn bÒ mÆt cña 1 vËt kh¸c C1 Ma s¸t tr­ît sinh ra khi c¸c em nhá ch¬i tr­ît trªn cÇu tr­ît. Ma s¸t gi÷a d©y cung ë cÇn kÐo cña ®µn nhÞ, violon,... víi d©y ®µn;.... 2. Ma s¸t l¨n Vd : Kết luận : Ma s¸t l¨n sinh ra khi 1 vËt l¨n trªn bÒ mÆt 1 vËt kh¸c C2 :Ma s¸t l¨n sinh ra ë c¸c viªn bi ®Öm gi÷a trôc quay víi æ trôc. C3 : - H×nh a cã ma s¸t tr­ît. - H×nh b cã ma s¸t l¨n. 3. Lùc ma s¸t nghØ Thí nghiệm C4 : có lực cản cân bằng với lục kéo gọi là lực ma sát nghỉ , giữ cho vật đứng yên VD: * KÕt luËn: Lùc c©n b»ng víi lùc kÐo vËt khi vËt ch­a chuyÓn ®éng gäi lµ lùc ma s¸t nghØ. C5: Trong s¶n xuÊt: s¶n phÈm chuyÓn ®éng cïng víi b¨ng truyÒn nhê ms nghØ Trong ®êi sèng: nhê cã ma s¸t nghØ con ng­êi míi ®i l¹i ®­îc... 15 Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu vÒ lîi Ých vµ t¸c h¹i cña lùc ma s¸t trong ®êi sèng vµ trong kÜ thuËt GV: Yªu cÇu HS quan s¸t H6.3, m« t¶ l¹i t¸c h¹i cña ma s¸t vµ biÖn ph¸p lµm gi¶m ma s¸t ®ã. - H×nh a, lùc ma s¸t xuÊt hiÖn ë xÝch xe ®¹p lµ lùc ma s¸t g×? C¸ch lµm gi¶m lùc ma s¸t ®ã? GV chèt l¹i t¸c h¹i cña ma s¸t vµ c¸ch kh¾c phôc: tra dÇu mì gi¶m ma s¸t 8 - 10 lÇn; dïng æ bi gi¶m ma s¸t 20-30 lÇn. (?) ViÖc ph¸t minh ra æ bi cã ý nghÜa ntn? GV: Y/c HS Quan s¸t h×nh vÏ 6.4 (a, b, c). (?) T­ëng t­ëng xem nÕu kh«ng cã lùc ma s¸t th× sÏ x¶y ra hiÖn t­îng g×. (?) H·y t×m c¸ch lµm t¨ng lùc ma s¸t trong mçi tr­êng hîp? GV: Chèt l¹i phÇn II : - Ma sát có ích cần tìm biện pháp tăng cường. - Ma sát có hại tìm cách khắc phục ,hạn chế . II- Lùc ma s¸t trong ®êi sèng vµ trong kü thuËt. 1. Lùc ma s¸t cã cã thÓ cã h¹i. HS: Quan s¸t h×nh 6.3 (a, b, c); Nªu t¸c h¹i cña lùc ma s¸t trong mçi tr­êng hîp. HS thực hiện C6: 2. Lùc ma s¸t cã thÓ cã Ých. HS Quan s¸t h×nh vÏ 6.4 (a, b, c). (?) HS thực hiện C7 dưới sự hd gv II- Lùc ma s¸t trong ®êi sèng vµ trong kü thuËt 1. Lùc ma s¸t cã cã thÓ cã h¹i. C6 a. Ma s¸t tr­ît: lµm mßn xÝch ®Üa Kh¾c phôc: tra dÇu mì. b. Ma s¸t tr­ît: lµm mßn trôc, c¶n trë C§. Kh¾c phôc: l¾p æ bi, tra dÇu mì. c. Ma s¸t tr­ît: lµm c¶n trë C§ cña thïng. Kh¾c phôc: l¾p b¸nh xe con l¨n. 2. Lùc ma s¸t cã thÓ cã Ých C7 a. B¶ng tr¬n, nh½n qu¸ kh«ng viÕt ®­îc. - BiÖn ph¸p: T¨ng ®é nh¸m cña b¶ng ®Ó t¨ng ma s¸t tr­ît gi÷a phÊn vµ b¶ng. b. Kh«ng cã ma s¸t gi÷a mÆt r¨ng cña èc vµ vÝt th× èc sÏ bÞ láng kh«ng Ðp chÆt c¸c mÆt cÇn ghÐp - BiÖn ph¸p: T¨ng ®é s©u cña r·nh ren §é nh¸m cña s­ên bao diªm c. - BiÖn ph¸p T¨ng ®é s©u khÝa r·nh mÆt lèp. 5 Ho¹t ®éng 4: VËn dông GV yc hs tr¶ lêi c©u C8 HS thực hiện C8 III. VËn dông. C8 a. V× ma s¸t nghØ gi÷a sµn víi ch©n ng­êi rÊt nhá ma s¸t cã Ých. b. Lùc ma s¸t lªn lèp « t« qu¸ nhá nªn b¸nh xe bÞ quay tr­ît ma s¸t cã Ých. c. V× ma s¸t gi÷a mÆt d­êng víi ®Õ giµy lµm mßn ®Õ ma s¸t cã h¹i. d. §Ó t¨ng ®é b¸m cña lèp xe víi mÆt ®­êng ma s¸t cã lîi. V. Cñng cè : 3’ GV: Kh¸i qu¸t néi dung bµi d¹y. + GV Y/c HS: §äc phÇn ghi nhí. . VI. H­íng dÉn häc ë nhµ : - Häc thuéc phÇn ghi nhí. - Lµm bµi tËp, C9: 6.1 à 6.5 ( SBT) - §äc tr­íc bµi “¸p suÊt” -Rút kinh nghiệm sau tiết dạy :