Giáo án ngữ văn 10 - Đọc văn: Tấm cám (truyện cổ tích)

GIÁO ÁN Đọc văn: TẤM CÁM (Truyện cổ tích) A. Mục tiêu bài học: Giúp hs: - Nắm được khái niệm, sự phân loại truyện cổ tích, đặc trưng của truyện cổ tích thần kì. - Hiểu được các nhân vật và mâu thuẫn- xung đột chủ yếu của truyện. - Nắm được giá trị nghệ thuật của tác phẩm. - Có lòng cảm thương đối với những người lao động nghèo khổ, những thân phận bất hạnh. - Bồi dưỡng niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện, chính nghĩa trong cuộc sống. - Sgk, sgv. - Các tài liệu tham khảo. B.Phương tiện thực hiện - Hs soạn bài theo các câu hỏi của sgk. -Gv soạn thiết kế dạy- học. C. Cách thức tiến hành: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. Tiến trình dạy- học: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: * Giới thiệu bài mới: Ta lớn lờn trong niềm tin rất thật… Biết bao nhiờu hạnh phỳc cú trờn đời Dẫu phải khi cay đắng dập vựi Rằng cụ Tấm cũng về làm hoàng hậu. Hỡnh ảnh cụ Tấm thảo hiền qua bao khú khăn, thử thỏch trở thành hoàng hậu là hỡnh ảnh rất đỗi thõn quen trong tiềm thức dõn gian.Chớnh hỡnh tượng nghệ thuật đẹp ấy đó khiến cổ tớch Tấm Cỏm trở thành 1 viờn ngọc sỏng trong kho tàng truyện cổ dõn tộc. Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt - Nhắc lại khái niệm về truyện cổ tích? - Có mấy loại truyện cổ tích? VD? - Nêu đặc trưng của truyện cổ tích thần kì? - Các yếu tố thần kì? - Nêu các kiểu nhân vật trong truyện cổ tích thần kì? Các nhân vật trong truyện cổ tích thần kì có đặc điểm gì đặc biệt? - Kết cấu phổ biến của truyện cổ tích thần kì? - Nội dung của truyện cổ tích thần kì? Gợi mở: Những mâu thuẫn, xung đột trong truyện cổ tích thần kì là gì? ý nghĩa của chúng? Quan niệm, lí tưởng của nhân dân qua truyện cổ tích thần kì? - Truyện Tấm Cám thuộc loại truyện cổ tích nào? -Dựa vào phần đọc truyện ở nhà em hóy nờu bố cục của truyện? Yêu cầu hs về nhà tóm tắt dựa theo bố cục và tập kể lại tác phẩm ( giờ học sau cụ kiểm tra) Gv: Toàn bộ cõu chuyện là những thử thỏch và hành trỡnh đấu tranh của cụ Tấm hiền lành đi tỡm hạnh phỳc. Những thử thỏch khổ đau ấy khụng chỉ khi ở với dỡ ghẻ và Cỏm mà ngay cả khi Tấm đó trở thành hoàng hậu cụ vẫn bị mẹ con Cỏm cướp đoạt.Tấm cú tỡm thấy hạnh phỳc? Cụ sẽ hướng dẫn cỏc em đọc hiểu theo 3 phần trong cốt truyện: Cụ Tấm từ thõn phận khổ đau trở thành hoàng hậu Cuộc đấu tranh khụng khoan nhượng để giành lại hạnh phỳc Tấm trừng trị mẹ con Cỏm. GVđọc chậm rói phần 1 cõu chuyện: từ đầu…làm việc nặng Qua lời kể của tỏc giả dõn gian cụ Tấm cuộc đời và thõn phận như thế nào? Suy nghĩ và cảm xỳc của em về cuộc đời và thõn phận ấy? Gv: Những con người nghốo khổ bất hạnh là hỡnh tượng nghệ thuật trong truyện cổ tớch. Cụ Tấm mồ cụi cả cha lẫn mẹ ở với dỡ ghẻ độc ỏc vẫn để lại ấn tượng sõu sắc trong lũng người đọc bởi lẽ đõu chỉ chăn trõu, gỏnh nước, thỏi khoai, vớt bốo làm việc cả ngày lẫn đờm.Em gỏi nhỏ ấy khụng chỉ bị ỏp bức búc lột sức lao động bị đối xử bất cụng mà khi cha mẹ Tấm người yờu thương nhất của Tấm mất Tấm phải chịu biết bao thử thỏch , khổ đau trong ngụi nhà của mỡnh. -Tóm tắt các sự việc và chi tiết thể hiện những thử thỏch mà cụ Tấm phải trải qua trước khi làm hoàng hậu? Thành quả lao động vất vả cực nhọc của Tấm sau 1 buổi đó bị bàn tay gian trỏ nhuốc nhơ của Cỏm người em cựng cha khỏc mẹ với Tấm chiếm mất để giành phần yếm đỏ - Hỡnh ảnh cỏ bống nhỏ sống sút y hệt như đỏm than hồng cũn sút lại trong tro nguội nhưng đủ hơi ấm để sưởi ấm niềm tin nhưng niềm hi vọng nhỏ bộ ấy của Tấm cũng bị mẹ con Cỏm đỏnh cắp. - Mẹ con Cám giết thịt cá bống (người bạn tâm tình mà Tấm ko những nuôi dưỡng bằng phần cơm của chính mình mà còn bằng biết bao tình thương mến nên bát cơm nàng dành cho bống mới là cơm vàng, cơm bạc bởi hơi ấm tình người quý báu như vàng như bạc; niềm an ủi, hi vọng của Tấm điều ấy thể hiện qua cõu hỏt gọi bống ăn như lời chõn tỡnh đối với người bạn duy nhất thuở ấu thơ của Tấm).Hũn mỏu đỏ đọng lại khụng tan là hiện thõn của tội ỏc khụng thể dung tha, là vết tớch để lại cỏi chết oan tàn nhẫn. GV: Cảnh người cựng cực và cụ lẻ nhất trong xó hội đầy rẫy trỏi khoỏy đó đẩy em bộ gỏi nhỏ vào thế chụng chờnh, bơ vơ ngay từ bước đi chập chững đầu tiờn trờn đường đời.Tấm cũng như biết bao con người khỏc là nạn nhõn của chế độ phụ quyền. - Trước việc làm và phản ứng của Tấm em thấy Tấm là 1 cụ gỏi như thế nào? - Truyện cổ tớch là những giấc mơ trước sự ỏp bức bất cụng của mẹ con Cỏm Tấm đó được sự giỳp đỡ của ai để trở thành hoàng hậu? Gv Truyện cổ tớch khụng chỉ là sản phẩm của trớ tuệ dõn gian mà ở đú cũn lấp lỏnh ước mơ của nhõn dõn lao động.Cụ Tấm hiền lành chịu thương chịu khú trở thành hoàng hậu nhờ cú sự giỳp đỡ của ụng Bụt người cú lòng nhân từ và khả năng thần kì.Sống trong xó hội cũn nhiều ỏp bức bất cụng ngang trỏi mà ở đú ngay trong lời ca dao người dõn đó nhiều lần ao ước: Bao giờ dõn nổi can qua Con vua thất thế lại ra quột chựa Khi mà trước hiện thực: Con vua thỡ lại làm vua Con sói ở chựa thỡ quột lỏ đa Khi ấy truyện cổ tớch đó trở thành con thuyền chuyờn chở ước mơ của những tõm hồn dõn gian thuần hậu.Phải chăng tỏc giả dõn gian đó húa thõn vào ụng Bụt để chia sẻ cuộc đời cơ cực của Tấm. Gv: Hỡnh ảnh ấy của Tấm mõu thuẫn đối chọi với mẹ con Cỏm.Điều ấy thể hiện như thế nào trong phần đầu của truyện? - Được mẹ nuụng chiều cho ăn trắng mặc trơn Cỏm đõu thiếu quần ỏo đẹp nhưng Cỏm gian ngoan trỏo trở đó cướp cụng lao động của Tấm. Hơn thế Cỏm suốt ngày quanh quẩn ở nhà chắc hẳn dỡ ghẻ cũng biết Cỏm đõu thể bắt được đầy giỏ cỏ tộp mà Tấm lại về khụng .Khụng phải hạnh phỳc mà nỗi vất vả buồn tủi luụn thường trực bờn cụ gỏi mồ cụi. Gv Cỏi ỏc nghốo tỡnh thương mẹ con Cỏm đố kị ghen ghột săn đuổi Tấm rỏo riết nhưng vẻ đẹp của cỏi thiện đó giỳp cụ Tấm chiến thắng.Dự cho chiến thắng ấy chỉ cú trong cổ tớch, chiến thắng của tuổi thơ chiến thắng của mơ ước nhõn dõn nhưng vẫn gieo vào lũng ta một niềm hi vọng.Niềm hi vọng ấy như non cao, sụng dài trường tồn cựng thời gian và thanh lọc tõm hồn mỗi người trở nờn trong sỏng thiết tha. Gv củng cố bài học và gợi mở: Tuy nhiờn nếu như Tấm Cỏm chỉ dừng lại ở kết thỳc ngọt ngào thỡ cũng như bao cõu chuyện cổ tớch trờn thế giới cú cựng mụ tớp tương tự như Tấm Cỏm – cụ gỏi nghốo khổ trở thành hoàng hậu và cú cuộc sống hạnh phỳc như ý Tấm Cỏm sẽ bị hũa lẫn trong kho tàng ấy và hỡnh ảnh cụ Tấm cũng khụng để lại ấn tượng sõu đậm trong lũng người đến thế vậy điều gỡ khiến Tấm Cỏm trở thành viờn ngọc đa diện đa diện đa sắc trong kho tàng văn học cổ mà người Việt Nam đõu dễ ai quờn. Đú chớnh là cuộc đấu tranh khụng khoan nhượng để giành hạnh phỳc của Tấm đầy căng thẳng và quyết liệt. I. Đọc - tìm hiểu chung: 1. Giới thiệu chung về truyện cổ tích: .*Khái niệm: Là tác phẩm tự sự dân gian mà cốt truyện và hình tượng được hư cấu có chủ định, kể về số phận con người bình thường trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc quan của nhân dân lao động. * Phân loại: + Truyện cổ tích loài vật: là loại truyện cổ tích lấy các loài vật (phần lớn là động vật) làm đối tượng phản ánh nhằm lí giải những đặc điểm đặc biệt của chúng và qua đó lí giải những vấn đề của đời sống loài người. VD: + Truyện cổ tích sinh hoạt (truyện cổ tích thế sự): là những truyện cổ tích nói về con người, ko có yếu tố thần kì hoặc nếu có thì những yếu tố thần kì cũng ko có vai trò và tác dụng quan trọng, quyết định trong sự phát triển của tình tiết và giải quyết xung đột, mâu thuẫn của truyện. Các mâu thuẫn, xung đột xã hội giữa con người- con người thường được giải quyết bằng yếu tố hiện thực. Các yếu tố thần kì nhiều khi chỉ là đường viền cho câu chuyện thêm li kì, hấp dẫn. VD: Cái cân thuỷ ngân, Lọ nước thần, Sự tích con muỗi, Trương Chi,... +Truyện cổ tích thần kì: - Là loại truyện cổ tích có sự tham gia của các yếu tố thần kì vào tiến trình phỏt triển của câu chuyện. - Các yếu tố thần kì: + Nhân vật thần kì: Tiên, Bụt, vua Thủy Tề, Diêm Vương, Ngọc Hoàng,... + Những vật, con vật thần kì: đàn thần, sách ước, nước thần,...; chim thần, trăn tinh,... + Sự biến hoá thần kì: vật" người , người- vật- người)... - Nhân vật: + Gồm 3 kiểu nhân vật chính: nhân vật chính diện (phe thiện), nhân vật phản diện (phe ác) và các nhân vật (sự vật) có tác dụng thần kì. + Nhân vật chức năng (thực hiện một chức năng nhất định như Thần, Tiên, Bụt,...) + Nhân vật loại hình (tính cách, phẩm chất ko biến đổi). - Kết cấu: 3 phần. + Giới thiệu nhân vật chính diện (thường là những người nghèo khổ, bất hạnh). + Nhân vật chính diện gặp nạn (trải qua thử thách) được lực lượng thần kì giúp đỡ. + Kết thúc: nhân vật chính diện được hưởng hạnh phúc, kẻ ác bị trừng trị. - Nội dung: + Phản ánh mâu thuẫn, xung đột gia đình, xã hội qua đó thể hiện cuộc đấu tranh giữa cái thiện- cái ác. + Đề cao cái thiện, nêu gương đạo đức tốt đẹp giáo dục con người. + Thể hiện ước mơ cháy bỏng của nhân dân lao động về hạnh phúc gia đình, lẽ công bằng xã hội, về phẩm chất và năng lực tuyệt vời của con người. + Thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời của nhân dân lao động. 2. Truyệncổ tớch Tấm Cám: - Thuộc loại truyện cổ tích thần kì. - Thuộc kiểu truyện phổ biến ở nhiều dân tộc trên thế giới. Theo thống kê của một nữ sĩ người Anh, trên thế giới có 564 kiểu truyện Tấm Cám. ở Việt Nam có 30 kiểu truyện Tấm Cám. - Bố cục: 3 phần. + Mở truyện: Ngày xưa... việc nặng à Giới thiệu hoàn cảnh, các nhân vật chính của truyện. + Thân truyện: Một hôm ... về cung àNhững thử thỏch mà cụ Tấm phải trải qua để giành hạnh phúc. + Kết truyện: Còn lại" Tấm trở lại làm người, hưởng hạnh phúc, trừng trị mẹ con Cám. II. Đọc- hiểu văn bản: 1.Cụ Tấm từ thân phận khổ đau trở thành hoàng hậu. - Thân phận: + Mồ côi cả cha lẫn mẹ , ở với dì ghẻ cay nghiệt. + Làm lụng vất vả: chăn trõu, gỏnh nước, thỏi khoai vớt bốo đờm xay lỳa gió gạo. àThõn phận cụi cỳt cựng cực, khổ đau bất hạnh gợi sự xút xa thương cảm trong lũng người đọc Ra đồng bắt tộp bị Cám lừa trút hết giỏ tép mất phần thưởng yếm đỏ - niềm khao khỏt hi vọng của Tấm bị lừa dối chiếm đoạt. Nuụi bốngà bị giết thịt . Giết bống đõu chỉ là đỏp ứng khẩu vị của bọn giàu sang mà giết bống cốt là để dập tắt niềm hi vọng nhỏ nhoi của Tấm àngười bạn tõm tỡnh, an ủi, hi vọng của Tấm bị đỏnh cắp. Ngày hội làng Tấm khụng được đi xem mà phải làm việc vụ nghĩa – niềm vui, hạnh phỳc, khỏt khao giao cảm với đời bị chà đạp. à Bất cụng, ngang trỏi trong cuộc đời Tấm bị cướp đoạt cụng sức lao động đến những khao khỏt nhỏ bộ. àTấm bị ỏp bức búc lột liờn tục, từ trong nhà ra đến ngoài đồng, lễ hội nơi cung vua ( ở đú cú quyền lực cao nhất trong xó hội nhưng Tấm vẫn bị chốn ộp) Phản ứng của Tấm trước sự ỏp bức búc lột của mẹ con cỏm: Khúc + Khi bị mất giỏ cỏ Tấm bưng mặt khúc hu hu - tiếng khúc tủi phận, tức tưởi. + Khi bống bị giết thịt Tấm ũa lờn khúc- tiếng khúc vỡ ũa của những dồn nộn, khổ đau, căm hận và phẫn nộ. + Khi khụng được đi xem hội Tấm bốn ngồi khúc một mỡnh – tiếng khúc tủi phận, xút xa. àTiếng khúc ấy cho thấy phản ứng tự nhiờn của một người yếu đuối thụ động , bất lực trước trớ trờu của thõn phận. Đú là tiếng khúc nhỏ dại hồn nhiờn của con người đỏng thương, đỏng được giỳp đỡ. à Phẩm chất của Tấm: một cô gái hiền lành, chăm chỉ, chịu thương chịu khó, chân thật,cả tin và đôn hậu. - Ông Bụt và những con vật, sự vật thần kì là các yếu tố thần kì, trợ giúp Tấm vượt qua khó khăn, bế tắc, tìm được hạnh phúc. Mỗi khi Tấm khóc, buồn tủi, bất lực, Bụt lại xuất hiện để an ủi, phù trợ cho cô. +Tấm mất yếm đào,Bụt cho cá bống bầu bạn. +Tấm mất cá bống, Bụt cho hi vọng đổi đời náu mình trong bốn lọ xương bống bé nhỏ. +Tấm bị chà đạp, hắt hủi, tước đoạt khao khát được vui chơi, có hạnh phúc, giao cảm với mọi người trong lễ hội tưng bừng vua mở mấy ngày đêm, Bụt lại cho đàn sẻ đến giúp để cô được mặc áo mớ ba, cái xống lụa, đi hài đẹp, cưỡi ngựa đi dự hội, gặp vua và trở thành hoàng hậu. Vai trũ của yếu tố kỡ ảo: + Màu sắc huyền ảo, hấp dẫn- hương vị riờng của truyện cổ tớch + Thể hiện ước mơ của nhân dân lao động ở hiền gặp lành, ước mơ đổi đời àHỡnh ảnh cụ Tấm trở thành hoàng hậu là phần thưởng cao nhất,xứng đáng mà nhân dân lao động dành cho cô Tấm thảo hiền chịu nhiều thiệt thòi, bất hạnh. - Mẹ con Cám: + Tấm vất vả làm lụng >< Cỏm được mẹ nuụng chiều ăn trắng mặc trơn, suốt ngày quanh quẩn ở nhà, khụng phải làm việc nặng- đối xử bất cụng với Tấm - sự ớch kỉ, hẹp hũi của dỡ ghẻ. + Tấm làm việc cả ngày lẫn đờm- búc lột sức lao động của Tấm – tham lam, tàn nhẫn + Lừa trỳt giỏ cỏ giành phần yếm đỏ của Tấm- trỏo trở của Cỏm + Giết chết cỏ bống, khụng cho Tấm đi xem hội – độc ỏc, nhẫn tõm . àMẹ con Cỏm là một bè độc ác, nhẫn tâm hành hạ Tấm, bóc lột sức lao động, cướp công lao vật chất của Tấm, đày đọa Tấm về tinh thần . Ẩn sau những lời ân cần của Cỏm nhưng hóa ra chỉ là cạm bẫy(Chị Tấm ơi! Chị Tấm! Đầu chị lấm, chị hụp cho sâu, kẻo về dì mắng). Mụ dì ghẻ sai bảo Tấm với những lời vẻ ngoài sao ngọt ngào mà bề trong thì độc địa âm mưu (Con ơi con! Mai chăn trâu phải chăn đồng xa, chớ chăn đồng nhà, làng bắt mắt trâu) àBản chất và việc làm của mẹ con Cỏm hoàn toàn mõu thuẫn xung đột với Tấm.Đú là mõu thuẫn xung đột trong gia đỡnh tranh giành quyền lợi về vật chất, mõu thuẫn thiện- ỏc. Tiết 2 . Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Gv Trở thành hoàng hậu tưởng như những bất hạnh khổ đau đó chấm dứt trong cuộc đời Tấm người con gỏi mồ cụi sẽ được sống hạnh phỳc bờn vua nhưng khụng mẹ con Cỏm - cỏi ỏc vẫn tỡm mọi cỏch truy sỏt Tấm.Cụ Tấm cú yếu đuối thụ động, cú nhận được sự trợ giỳp của ụng Bụt để lại chiến thắng? chỳng ta sẽ sang chặng thứ 2 của cuộc chiến. Mẹ con Cỏm thấy Tấm sung sướng thỡ ghen ghột để bụng vậy nay thấy Tấm về với sự ghột ghen đố kị bừng bừng mẹ con Cỏm đó cú õm mưu và hóm hại Tấm như thế nào? GV Khụng chỉ giành yếm đỏ, giết cỏ bống và khụng cho đi xem hội mà Tấm liờn tục bị mẹ con Cỏm truy sỏt.Cụ Tấm cũn khúc sau mỗi lần bị hóm hại? Gv: Tiếng hút chim vàng anh cú nghĩa gỡ với trỏi tim của những con người dó thỳ đầy mỏu độc.Búng xoan đào dịu mỏt nào xoa dịu được lũng dạ ghột ghen , đố kị, tiếng khung cửi giũn gió lại càng làm cho những trỏi tim gai gúc sựng sục bạo tàn. Ba lần Tấm húa thõn 3 lần bị giết hại cuộc đời Tấm tưởng như đó l cựng kiệt rồi nhưng ước mơ, khỏt vọng của con người tro bụi nào dập tắt nổi. Cỏc yếu tố kỡ ảo ( 4 lần húa thõn của Tấm) cựng những cõu văn vần đó gúp phần thi vị húa lời văn và cốt truyện đồng thời cho thấy sự phỏt triển trong tớnh cỏch của Tấm? ( so sỏnh với chặng 1) Tấm chiến thắng dự khụng cũn ụng Bụt ở bờn giỳp đỡ nhưng nhờ vào yếu tố nào?vai trũ của cỏc yếu tố đú trong cốt truyện? Theo thuyết luân hồi của đạo Phật, con người kiếp này chịu đau khổ vì tội lỗi từ kiếp trước, chỉ tìm được hạnh phúc ở cõi Niết bàncực lạc. Nếu hiện tại con người biết tunhântích đức thì khi chết sẽ được lên cõi Niết bàn. Nhưng nhân dân ta để Tấm luân hồi chuyển kiếp, trở lại kiếp người để hưởng hạnh phúc nơi trần thế, trừng trị kẻ thù độc ác. Tấm hóa thân ko phải để tìm hạnh phúc ở cõi Niết bàn cực lạc xa xôi, siêu hình mà quyết giành và giữ hạnh phúc ở ngay cõi đời này. Điều đó còn cho thấy ýthức tiến bộ của nhân dân ta: Hạnh phúc ko phải là trái ngọt trời ban mà muốn có hạnh phúc con người phải tự đấu tranh giành và giữ lấythì nó mới thực sự bền lâu. (Gặp gỡ với tư tưởng của nhà triết học hiện đại: “Hạnh phúc là đấu tranh”- Mác) - Trước những hành động độc ác của Cám, vua đều ko nói gì. Em có suy nghĩ gì về nhân vật này? Gv phỏt phiếu học tập cho học sinh thảo luận về kết thỳc của truyện? Gv diễn giảng thờm: Đoạn kết của truyện làm cho cả người đọc và người nghe đều thấy hả hờ vỡ thiện đó thắng ỏc.Sau bao lần bị tiờu diệt Tấm đó hồi sinh và trở lại làm người.Thuyết luận hồi của đạo phật đó trở thành chỗ dựa và phương tiện nghệ thuật giỳp cho tỏc giả dõn gian thực hiện ước mơ cụng bằng của nhõn dõn. Trong cõu hỏi của Cỏm đó ngầm chứa õm mưu cướp đoạt hạnh phỳc của Tấm àmuốn trồng cõy bồ đề để hưởng búng mỏt thỡ phải bắt sõu trừ cỏ dại.Cỏi ỏc phải được trừng trị. Sự thưởng phạt trong cổ tớch đều bắt nguồn từ triết lớ dõn gian “ở hiền gặp lành” và hỡnh thức thưởng phạt ở mỗi truyện khỏc nhau. - Đánh giá về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện cổ tích Tấm Cám? Yêu cầu hs đọc và học phần ghi nhớ (sgk) Bài tập về nhà nõng cao - Dõn gian đó để cho Tấm húa thõn vào những sự việc thật ý nghĩa đú là những vật đẹp đẽ thanh cao tuy nhiờn phải đến lần húa thõn thứ 4 Tấm mới được trở về làm hoàng hậu.Hỡnh ảnh ấy gợi cho em suy nghĩ gỡ? - Tham khảo, tưởng tượng và viết 1 kết thỳc khỏc cho truyện cổ tớch Tấm Cỏm - Sưu tầm các tác phẩm thơ văn có nói về nhân vật Tấm. 2. Cuộc đấu tranh khụng khoan nhượng để giành lại hạnh phúc của Tấm Tuy sống sung sướng trong hoàng cung nhưng Tấm khụng quờn ngày giỗ cha.Nàng xin phộp vua trở về nhà soạn cỗ cỳng giỳp dỡ: + Dì ghẻ chặt gốc cau giết Tấm. + Lấy quần ỏo của Tấm mặc cho Cỏm đưa vào cung dối vua + Cám tiêu diệt tận cùng sự sống của Tấm: giết thịt vàng anh, chặt xoan đào, đốt khung cửi rồi đem tro đổ ra xa hoàng cung. à Mẹ con Cám: Tìm đủ mọi cách độc ác hòng tiêu diệt Tấm, chiếm ngôi hoàng hậu, hưởng vinh hoa phú quý. Phản ứng của Tấm: Tấm: 4 lần bị giết " 4 lần hóa thân. + Lần 1: chim vàng anh " bay vào tay áo, quyến luyến bên vua." tố cáo tội ác giết chị, cướp chồng của Cám ( Giặt áo chồng tao phơi lao phơi sào,chớ phơi bờ rào, rách áo chồng tao) +Lần 2: cây xoan đào" vươn cành tỏa bóng mát che cho vua. + Lần 3: khung cửi " rủa mắng Cám (Lấy tranh chồng chị, chị khoét mắt ra) + Lần 4: quả thị thơm" trở lại làm người, xinh đẹp hơn xưa. Từ một cô gái yếu đuối, thụ động, chỉ biết khóc khi gặp khó khăn, bị đày đọa, Tấm đã trở nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn, luôn tìm cách báo hiệu sự có mặt của mình trong các hình thức hóa thân, tuyên chiến với kẻ thù, ko chịu chết một cách oan ức trong im lặng. Bốn lần bị giết, Tấm đều tìm cách hoá thân sang kiếp khác và đấu tranh quyết liệt với kẻ thù, tìm cách rủa mắng, tố cáo tội ác giết chị, cướp chồng của Cám. Trong cuộc đấu tranh khụng khoan nhượng của TấmàMâu thuẫn: Tấm- Cám và dì ghẻ ngày càng gay gắt, quyết liệt hơn, phát triển thành mâu thuẫn mang tính quan hệ xã hội, mâu thuẫn một mất một còn giữa thiện >< ác. - Vai trò của các yếu tố thần kì (hóa thân thành những vật quen thuộc) trong quá trình biến hóa của Tấm: + Làm cho cốt truyện phát triển tự nhiờn , sinh động. + Là những vật Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh quyết liệt, triệt để với cái ác giành lại hạnh phúc. + Sức sống mãnh liệt, sự trỗi dậy mạnh mẽ của nhân vật. + Thể hiện quan niệm luân hồi của đạo Phật nhào nặn qua lí tưởng, thể hiện ước mơ công lí, tinh thần lạc quan, tin tưởng vào lẽ tất thắng của cái thiện của nhân dân lao động. - Đôi giày " vật trao duyên. - Vật nối duyên: miếng trầu têm cánh phượng. " Sự khéo léo, đảm đang của người vợ hiền. " Là hình ảnh quen thuộc trong đời sống văn hóa, gắn với phong tục hôn nhân của người Việt: nhận trầu ăn trầu làgiao ước kết đôi. + Miếng trầu nên dâu nhà người. + Miếng trầu ăn ngọt như đường Đã ăn lấy của phải thương lấy người. Miếng trầu có ý nghĩa giao duyên khụng thể khụng có mặt trong sự hội ngộ của vua và Tấm. Nó cũng thể hiện bản sắc văn hóa riêng, mang đậm dấu ấn dân tộc Việt, tôn thêm giá trị nhân văn của tác phẩm. - Ông vua: Trước những hành động độc ác của Cám, vua đều ko nói gì" hoàn toàn như người ngoài cuộc. " Việc lấy vua chỉ như một phần thưởng, mơ ước của nhân dân cho người con gái hiền thảo, chịu nhiều khổ đau và kiên cường đấu tranh vì hạnh phúc của mình. " Vua hiền lành và xa vời như ông Bụt. 3.Tấm trừng trị kẻ thù độc ác, giành lại hạnh phúc trọn vẹn nơi trần thế. Việc trả thù quyết liệt của Tấm: + Phù hợp với quá trình chuyển biến tính cách nhân vật: từ yếu đuối, thụ động chấp nhận đã trở nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn, kiên cường đấu tranh đến cùng cho hạnh phúc của mình. + Thể hiện quan niệm về thiện- ác, ước mơ công lí, tinh thần lạc quan, tin tưởng vào lẽ tất thắng của chính nghĩa, của cái thiện của nhân dân. III. Tổng kết bài học: 1. Nội dung: - Sự biến hoá của Tấm đã thể hiện sức sống, sức trỗi dậy mãnh liệt của con ngưòi trước sự vùi dập của kẻ ác. Đó là sức mạnh của cái thiện thắng cái ác qua cuộc đấu tranh ko khoan nhượng. - Mâu thuẫn và xung đột trong truyện phản ánh mâu thuẫn và xung dột trong gia đình phụ quyền thời cổ, mâu thuẫn xã hội thiện- ác. 2. Nghệ thuật: - Các yếu tố thần kì khiến câu chuyện li kì, hấp dẫn. - Khắc họa sự chuyển biến tính cách của nhân vật Tấm từ yếu đuối, thụ động đến kiên quyết đấu tranh giành lại sự sống và hạnh phúc của mình. E. Củng cố, dặn dò: Yêu cầu hs:- Học bài, làm bài tập - Chuẩn bị viết bài làm văn số 2