A. Phần chuẩn bị.
I. Mục tiêu bài học: giúp hs.
1. Kiến thức:
- Nhận biết được loại và thể trong văn học.
- Hiểu khái quát đặc điểm của một số thể loại văn học.
2. Kĩ năng:Vận dụng hiểu biết đó vào đọc văn.
3. Thái độ, tình cảm: Nhận thức đúng việc tìm hiểu đặc trưng các loại thể để đọc hiểu tốt.
II. Phương pháp: Đọc sáng tạo, gợi tìm, trả lời câu hỏi, thảo luận
III. Phương tiện dạy học.
1.GV: SGK + SGV + giáo án.
2.HS: SGK + Vở ghi
B. Tiến trình lên lớp.
* ổn định tổ chức.
I. Kiểm tra bài cũ: Không .
II. Bài mới:
1. Giới thiệu bài mới: ( 1 ) . Tìm hiểu một số thể loại văn học: Thơ, truyện
2.Nội dung.
4 trang |
Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1504 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem nội dung tài liệu Giáo án ngữ văn 11 năm học 2007- 2008: Một số thể loại văn học: Thơ, truyện, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ngµy so¹n: 2/12 Ngµy gi¶ng: 3/12
TiÕt 49 , M«n: V¨n
Mét sè thÓ lo¹i v¨n häc: Th¬, truyÖn
TiÕt 1
A. PhÇn chuÈn bÞ.
I. Môc tiªu bµi häc: gióp hs.
1. KiÕn thøc:
- NhËn biÕt ®îc lo¹i vµ thÓ trong v¨n häc.
- HiÓu kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm cña mét sè thÓ lo¹i v¨n häc.
2. KÜ n¨ng:VËn dông hiÓu biÕt ®ã vµo ®äc v¨n.
3. Th¸i ®é, t×nh c¶m: NhËn thøc ®óng viÖc t×m hiÓu ®Æc trng c¸c lo¹i thÓ ®Ó ®äc hiÓu tèt.
II. Ph¬ng ph¸p: §äc s¸ng t¹o, gîi t×m, tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn
III. Ph¬ng tiÖn d¹y häc.
1.GV: SGK + SGV + gi¸o ¸n.
2.HS: SGK + Vë ghi
B. TiÕn tr×nh lªn líp.
* æn ®Þnh tæ chøc.
I. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng .
II. Bµi míi:
1. Giíi thiÖu bµi míi: ( 1’ ) . T×m hiÓu mét sè thÓ lo¹i v¨n häc: Th¬, truyÖn
2.Néi dung.
1. Lo¹i thÓ v¨n häc 18’
?Em h·y nªu quan niÖm chung vÒ lo¹i thÓ v¨n häc? (dùa vµo SGK)
HS ®äc SGK ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái
- C¸c nhµ nghiªn cøu bao giê còng chó ý tíi lo¹i. Trªn c¬ së cña c¸c lo¹i ®i s©u vµo cÊp ®é tån t¹i nhá h¬n ®Ó ph©n biÖt ra c¸c thÓ.
+ Lo¹i lµ ph¬ng thøc tån t¹i chung
+ ThÓ lµ sù hiÖn thùc ho¸ cña lo¹i
- Giíi lÝ luËn nghiªn cøu v¨n häc ®Òu t¸n thµnh ph©n v¨n häc thµnh 3 lo¹i:
+ Lo¹i tù sù (dïng lêi kÓ, miªu t¶ ®Ó x©y dùng cèt truyÖn, kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt, dùng lªn bøc tranh vÒ ®êi sèng).
+ Lo¹i tr÷ t×nh (LÊy c¶m xóc, suy nghÜ, t©m tr¹ng con ngêi lµm ®èi tîng thÓ hiÖn chñ yÕu.
* Lo¹i kÞch (th«ng qua lêi tho¹i vµ hµnh ®éng nh©n vËt mµ t¸i hiÖn nh÷ng xung ®ét x· héi). Theo dâi b¶ng díi ®©y:
ThÓ
Lµ hiÖn thùc ho¸ cña lo¹i
Tù sù
TiÓu thuyÕt, truyÖn võa, truyÖn ng¾n, c¸c thÓ kÝ, phãng sù
Tr÷ t×nh
Th¬ ca (th¬ tr÷ t×nh, th¬ tù sù, th¬ trµo phóng)
KÞch
ChÝnh kÞch, bi kÞch, hµi kÞch
- CÇn chó ý tíi ®Æc trng cña tõng lo¹i
+ Tù sù lµ kÓ chuyÖn, tr×nh bµy sù viÖc, sù vËt mét c¸ch cô thÓ, chi tiÕt. TËp trung miªu t¶ thÕ giíi bªn ngoµi.
+ Tr÷ t×nh lµ béc lé t×nh c¶m, thÓ hiÖn t©m hån con ngêi ®Æc biÖt lµ ®êi sèng néi t©m.
+ KÞch lµ sù xung ®ét gi÷a hiÖn thùc cuéc sèng vµ t©m tr¹ng con ngêi thÓ hiÖn qua lêi tho¹i vµ hµnh ®éng cña nh©n vËt.
- Trong mçi lo¹i cã nhiÒu thÓ. Trong mét thÓ l¹i cã nhiÒu kiÓu nhá h¬n.
VÝ dô: Lo¹i tù sù d©n gian cã thÓ truyÖn cæ. TruyÖn cæ l¹i chia ra lµm 5 kiÓu:
+ ThÇn tho¹i
+ TruyÒn thuyÕt
+ TruyÖn cæ tÝch
+ TruyÖn cêi
+ TruyÖn ngô ng«n
KÕt luËn: Trong lo¹i cã nhiÒu thÓ, mçi thÓ l¹i cã nhiÒu kiÓu nhá h¬n. VÝ dô: Lo¹i h×nh v¨n häc d©n gian gåm 3 thÓ:
- TruyÖn cæ d©n gian
- Th¬ ca d©n gian
- S©n khÊu d©n gian
ë mçi thÓ trªn l¹i chia ra lµm nhiÒu kiÓu
Ngoµi tù sù tr÷ t×nh, kÞch cã mét lo¹i h×nh tån t¹i ®éc lËp. §ã lµ nghÞ luËn. ë trêng phæ th«ng ®îc häc 4 lo¹i h×nh phæ biÕn lµ: Tù sù, tr÷ t×nh, kÞch, nghÞ luËn. T¬ng øng víi 4 lo¹i h×nh lµ 4 thÓ: TruyÖn, th¬, kÞch vµ nghÞ luËn.
2. C¸c thÓ tiªu biÓu24’
a. Th¬
?Th¬ cã nh÷ng ®Æc trng g×?
§äc sgk ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái
a1. §Æc trng cña th¬
- Th¬ lµ tiÕng nãi cña c¶m xóc m·nh liÖt. Nãi kh¸c ®i tÝnh chÊt tr÷ t×nh míi lµ quan träng nhÊt, k× diÖu nhÊt cña th¬.
Ngêi Trung Quèc xa nhËn xÐt: “Th¬ hay nh ngêi con g¸i ®Ñp. C¸i ®Ó lµm quen lµ nhan s¾c, c¸i ®Ó sèng víi nhau l©u dµi lµ ®øc h¹nh. Ch÷ nghÜa lµ nhan s¾c cña th¬. TÊm lßng míi lµ ®øc h¹nh cña th¬”. Hª-ghen: “Th¬ b¾t ®Çu tõ c¸i nghÒ mµ con ngêi c¶m thÊy cÇn ph¶i biÓu hiÖn lßng m×nh”. Ng« Th× NhËm “H·y xóc hån th¬ cho ngän bót cã thÇn”.
- §Æc trng thø hai cña th¬ lµ nhÞp ®iÖu. NhÞp ®iÖu lµm t¨ng thªm tÝnh tr÷ t×nh cña th¬. ChÕ Lan Viªn viÕt: “Th¬ ®i gi÷a ý vµ nh¹c”. Xu©n DiÖu nãi: “T«i muèn s¸t nhËp th¬ ca vµo lÜnh vùc cña ©m nh¹c”. VÝ dô ®äc ®o¹n th¬ nµy cña Tè H÷u trong bµi MÑ T¬m:
“T«i l¹i vÒ quª mÑ nu«i xa
Mét buæi tra n¾ng dµi b·i c¸t
Giã léng x«n xao sãng biÓn ®u ®a
M¸t rîi lßng ta ng©n nga tiÕng h¸t”
Hai c©u ®Çu ng¾t nhÞp (tiÕt ®iÖu) 3/4. Hai c©u cuèi lµ 4/4. §Æc biÖt hai c©u cuèi lµ nhÞp cña giã vµ sãng, diÔn t¶ t©m tr¹ng b©ng khu©ng xao xuyÕn cña ngêi con sau 19 n¨m trêi xa x«i c¸ch biÖt trë vÒ quª mÑ.
- Néi dung tr÷ t×nh, ng«n ng÷ giµu nhÞp ®iÖu lµ ®Æc trng c¬ b¶n cña th¬.
?X¸c ®Þnh c¸c kiÓu lo¹i th¬?
§äc sgk ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái
a2. C¸c kiÓu lo¹i th¬
- Ph©n lo¹i theo néi dung biÓu hiÖn ta cã:
+ Th¬ tr÷ t×nh (®i s©u vµo t©m t t×nh c¶m chiªm nghiÖm vÒ cuéc ®êi)
+ Th¬ tù sù (c¶m nghÜ vËn ®éng theo m¹ch kÓ chuyÖn)
+ Th¬ trµo phóng (phñ nhËn nh÷ng ®iÒu xÊu b»ng ®ïa cît, mØa mai)
- Ph©n lo¹i theo tæ chøc bµi th¬ ta cã:
+ Th¬ c¸ch luËt (viÕt theo quy ®Þnh nh th¬ §êng, lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t)
+ Th¬ tù do (kh«ng theo luËt)
+ Th¬ v¨n xu«i (nh v¨n xu«i nhng cã nhÞp ®iÖu)
?Nªu kh¸i qu¸t nh÷ng yªu cÇu khi ®äc th¬?
§äc sgk ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái
a3. C¸ch ®äc th¬
§äc th¬ cÇn ph¶i chó ý tíi nh÷ng yªu cÇu sau:
- BiÕt tªn bµi th¬, tËp th¬ ®Õn t¸c gi¶ vµ hoµn c¶nh, môc ®Ých s¸ng t¸c.
- §äc kÜ bµi th¬ ®Ó c¶m nhËn ý th¬ qua c©u ch÷, h×nh ¶nh.
- Lý gi¶i ®¸nh gi¸.
Trong ba bíc, bíc nµo còng quan träng. Song lu ý: C¸c ý th¬ ®Òu b¾t ®Çu tõ tø th¬. §ã lµ ý chÝnh, ý lín bao qu¸t toµn bµi, lµm ®iÓm tùa cho sù vËn ®éng cña c¶ bµi th¬.
Nãi mét c¸ch kh¸c tø th¬ lµ sù kiÖn, h×nh ¶nh tiªu biÓu nhÊt trong th¬ ®Ó cho c¶m xóc vËn ®éng xung quanh nã. Tø cña bµi ca dao Mêi tay lµ h×nh ¶nh bµn tay ngêi mÑ miÒn nói. Tø cña bµi ca dao T¸t níc ®Çu ®×nh lµ chiÕc ¸o bá quªn. N¾m ®îc tø, ta sÏ hiÓu ®îc c¶m xóc trong th¬.
Lý gi¶i, ®¸nh gi¸ ®ßi hái c¶m thô mang tÝnh tæng hîp, n©ng cao ®Ó ph¸t hiÖn ra ý nghÜa t tëng vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña bµi th¬.
?VËn dông vµo bµi th¬ Mé (ChiÒu tèi) cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.
§äc sgk ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái
- Bµi th¬ viÕt ë giai ®o¹n bèn th¸ng ®Çu B¸c bÞ cÇm tï. Nã n»m trong hÖ thèng nh÷ng bµi th¬ chuyÓn lao cña tËp th¬ NhËt kÝ trong tï. Hai c©u th¬ ®Çu lµ bøc ho¹ vµi nÐt vÒ c¶nh chiÒu muén. §iÓm nh×n híng lªn cao. Mét c¸nh chim vÒ rõng vµo giê chËp cho¹ng, mét chßm m©y l¬ löng trªn bÇu trêi. C¶nh Êy mang t©m tr¹ng cña ngêi tï bÞ lu ®Çy trªn ®Êt kh¸ch. B¸c l¹i bÞ gi¶i suèt tõ s¸ng ®Õn chiÒu tèi, gi÷a nói rõng hu qu¹nh, n¬i ®Êt kh¸ch quª ngêi. H¼n lµ B¸c kh«ng vui. M¹ch th¬ bçng chuyÓn ®æi ®ét ngét ë c©u 3.
“C« em xãm nói xay ng« tèi”
§iÓm nh×n xuèng mÆt ®Êt. ë rõng nªn cµng tèi, chØ cã thÓ nh×n thÊy tríc m¾t m×nh, B¸c ©u yÕm ghi l¹i h×nh ¶nh ngêi thiÕu n÷ ®ang cÇn mÉn víi c«ng viÖc. Kh«ng khÝ lao ®éng xua tan ®i c¸i gi¸ l¹nh, hu h¾t cña ngêi ®i ®êng. Thªm vµo ®ã lµ lß than rùc hång võa to¶ s¸ng, võa nång ®îm. Lßng B¸c còng Êm ¸p vui h¬n.
ChiÒu tèi lµ bµi th¬ gîi tø quen thuéc. C¸nh chim Êy ta b¾t gÆp trong ca dao, th¬ bµ HuyÖn Thanh Quan, th¬ NguyÔn Du. ChØ kh¸c, c¸nh chim trong th¬ B¸c chñ ®éng l¾m “Chim mái vÒ rõng t×m trèn ngñ”. Bµi th¬ cã tø th¬ më vµ lu«n lu«n vËn ®éng. Nã vËn ®éng tõ tèi ®Õn s¸ng, tõ l¹nh lÏo ®Õn Êm nãng, tõ buån ®Õn vui, thÓ hiÖn mét t thÕ ung dung, tinh thÇn l¹c quan kh«ng g× ng¨n næi.
3. Cñng cè: gv kh¸i qu¸t kt c¬ b¶n.1’
III. Híng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi (1’)
1.Bµi cò:
- §äc sgk cñng cè kiÕn thøc.
- Häc vë ghi, n¾m v÷ng néi dung vë ghi.
2.Bµi míi: §äc sgk t×m hiÓu phÇn cßn l¹i cña t¸c phÈm.
File đính kèm:
- tiet 49.doc
- tiet 50.doc