Giáo án Ngữ văn 12 - Đọc thêm: Một người Hà Nội của Nguyễn Khải - Trường THPT Tam Quan

Ngày soạn:27-8-2008 Đọc thêm : Tiết : I. MỤCTIÊU Giúp học sinh (Nguyễn Khải) 1. Về kiến thức Hiểu được nét đẹp của văn hoá “kinh kì” qua cách sống của bà Hiền, một phụ nữ tiêu biểu cho “người Hà Nội”. 2. Về kĩ năng: Nhận ra một số đặc điểm nổi bật của phong cách văn xuôi Nguyễn Khải: giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật. 3. Về thái độ: Giáo dục giữ gìn bản sắc dân tộc. II. CHUẨN BỊ 1.Chuẩn bị của giáo viên - Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ văn 12, Ôn tập Ngữ văn 12. Soạn giáo án - Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng 2. Chuẩn bị của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách giáo khoa III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, sĩ số, tác phong học sinh. 2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút) C©u hái: Em hãy trình bày suy nghĩ của mình về nhân vật chị Hoài trong tiểu thuyết “Mùa là rụng trong vườn” của Ma Văn Kháng? 3. Giảng bài mới: - Vào bài : (2 phút) Chúng ta đã rất ấn tượng với vẻ đẹp của nhân vật chị Hoài trong “Mùa lá rụng trong vườn” của Ma Văn Kháng. Một phụ nữ khác tiêu biểu cho vẻ đẹp của người Tràng An, có cốt cách, người Hà Nội được gọi là “hạt bụi vàng của Hà Nội” là cô Hiền- nhân vật trung tâm trong truyện ngắn “Một người Hà Nội” của nhà văn nguyễn Khải. - Tiến trình bài dạy: THỜI GIAN HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NỘI DUNG KIẾN THỨC 15’ 5’ Hoạt động 1 Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm - Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vỊ t¸c gi¶ NguyƠn Kh¶i ? Nªu xuÊt xø t¸c phÈm? Hoạt động 2 HD HS đọc T¹i sao NguyƠn Kh¶i ®Ỉt tªn cho t¸c phÈm lµ Mét ngưêi Hµ Néi? Em h·y t×m nh÷ng chi tiÕt chøng minh c« HiỊn lµ ngưêi con g¸i ®Êt Hµ Thµnh? C« HiỊn cã ph¶i lµ ngưêi lu«n nhanh nh¹y thøc thêi? Chøng minh? Nguyªn t¾c sèng cđa c« HiỊn lµ g× ? Em cã nhËn xÐt g× vỊ nh©n vËt c« HiỊn? Theo em, ngưêi Hµ Néi ph¶i cã phong th¸i vµ cèt c¸ch như thÕ nµo? Qu¸ tr×nh nhËn thøc vỊ ngưêi Hµ Néi cđa nh©n vËt t«i? Nhận xét về quá trình nhận thức của nhân vât tơi? Em h·y nªu nh÷ng ®Ỉc s¾c nghƯ thuËt cđa v¨n b¶n: Mét ngưêi Hµ Néi ? Hoạt động 3 - HS dựa vào bài học và phần ghi nhớ trong SGK để tổng kết theo hai khía cạnh: + Nội dung . + Nghệ thuật Hoạt động 4 LuyƯn tËp NhiƯm vơ. + Nhãm 1 vµ 2: H×nh ¶nh c©y si ë cuèi truyƯn gỵi cho em suy nghÜ g×? + Nhãm 3 vµ 4: Suy nghÜ cđa em vỊ lêi b×nh luËn ngo¹i ®Ị: “ Nh÷ng h¹t bơi vµng lÊp l¸nh ®©u ®ã ë mçi gãc phè Hµ Néi h·y mưỵn giã mµ bay lªn cho ®Êt kinh K× chãi s¸ng nh÷ng ¸nh vµng”?. Hoạt động 1 Học sinh tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Hoạt động 2 Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân suy nghĩ trả lời Hoạt động 3 Học sinh dựa vào bài học và phần ghi nhớ trong SGK để tổng kết Hoạt động 4 HS: th¶o luËn nhãm. H×nh thøc: Líp chia lµm 4 nhãm. Thêi gian: 5 phút I.TÌM HIỂU CHUNG: 1.Tác giả: - NguyƠn Kh¶i tªn thËt lµ: NguyƠn M¹nh Kh¶i(1930-2008). - Sinh t¹i Hµ Néi trong mét gia ®×nh viªn chøc nhưng l¹i sèng ë nhiỊu n¬i. Sau 1975 chuyĨn vµo sinh sèng vµ lµm viƯc t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh. -NguyƠn Kh¶i b¾t ®Çu viÕt v¨n tõ 1950. ¤ng tù chia s¸ng t¸c cđa m×nh thµnh hai giai ®o¹n: + Giai ®o¹n ®Çu, «ng chđ yÕu quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ị mang tÝnh thêi sù chÝnh trÞ, con ngưêi ®ưỵc ®¸nh gi¸ chđ yÕu qua tiªu chÝ ®¹o ®øc vµ tiªu chÝ chÝnh trÞ.V¨n «ng lĩc nµy dåi dµo nhiƯt høng chÝnh luËn. + Giai ®o¹n sau, «ng dµnh sù quan t©m nhiỊu h¬n cho “c¸i ®êi thưêng” . Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ con ngưêi ®ưỵc më réng thªm víi c¸c gãc ®é v¨n ho¸, lÞch sư vµ triÕt häc. Høng thĩ chÝnh luËn chuyĨn dÇn thµnh triÕt luËn. - N¨m 2000, «ng ®ưỵc tỈng gi¶i thưëng Hå ChÝ Minh vỊ v¨n häc nghƯ thuËt. - C¸c t¸c phÈm chÝnh: SGK. 2.T¸c phÈm: Mét ngưêi Hµ Néi - T¸c phÈm ®ưỵc in lÇn ®Çu trong tËp Mét ngưêi Hµ néi(NXB Hµ néi 1990). -In lÇn hai trong tËp truyƯn Hµ Néi trong m¾t t«i(NXB Hµ néi 1995). II.§äc-hiĨu v¨n b¶n. 1. §äc v¨n b¶n. - §äc. - §äc chĩ thÝch: Sgk. - Tãm t¾t. 2. T×m hiĨu v¨n b¶n. * Nhan ®Ị: Mét ngưêi Hµ Néi - Nhan ®Ị cđa truyƯn thĨ hiƯn tư tưëng chđ ®Ị cđa t¸c phÈm. Mét ngưêi Hµ Néi lµ sù tr×nh bµy c¶m nhËn c¸ch nh×n quan niƯm vỊ ngưêi Hµ Néi cđa nhµ v¨n. Nã gỵi cho ngưêi ®äc b¾t ngay vµo ®Þnh hưíng tư tưëng cđa t¸c phÈm, hiĨu ®ưỵc ý ®å nghƯ thuËt cđa nhµ v¨n. 2.1 H×nh tưỵng nh©n vËt c« HiỊn - C« HiỊn ngưêi con g¸i ®Êt Hµ Thµnh: + C« lu«n g¾n bã víi Hµ Néi. + NÕp sèng sinh ho¹t cđa c« HiỊn. + C« ®¶m ®ang, th¸o v¸t, g¸nh v¸c mäi viƯc trong gia ®×nh. + Gi÷ g×n v¨n ho¸ Hµ Thµnh… - C« HiỊn ngưêi lu«n nhanh nh¹y thøc thêi: + Chän b¹n tr¨m n¨m. + Sinh con. + C¸ch chän nghỊ. + Cho con ®i bé ®éi. - Nguyªn t¾c sèng cđa c« HiỊn. C« lu«n gi¸o dơc con c¸i sèng ph¶i cã lßng tù träng > Tù träng lµ tư c¸ch, lµ thÕ ®øng gi¸ trÞ con ngưêi. => C« HiỊn lµ mét ngưêi lu«n cã ý thøc gi÷ g×n nỊn nÕp gia phong, truyỊn thèng cđa ®Êt kinh k× vµ lµ mét nh©n c¸ch sèng biÕt tù träng. * Ngưêi Hµ Néi ph¶i cã phong th¸i cèt c¸ch: Tõ lèi sèng, c¸ch nghÜ, c¸ch nh×n nhËn, c¸ch øng xư ®Ịu ph¶i cã chuÈn vµ c¸i quan träng ph¶i lu«n gi÷ g×n v¨n ho¸ ®Êt Kinh K×. 2.2 NhËn thøc vỊ ngưêi Hµ Néi cđa nh©n vËt t«i. - Lĩc ®Çu th× nghi ng¹i, tr¸nh nÐ, gi÷ kho¶ng c¸ch --> dÇn dÇn thĨ hiƯn sù ®ång ý, ®ång t×nh --> Cuèi cïng (kh¼ng ®Þnh: “ … ®· giµ h¼n ngoµi 70 råi cßn g× nhưng c« vÉn lµ ngêi cđa h«m nay, thuÇn tuý Hµ néi kh«ng pha trén”). => Nh×n nh©n vËt bằng con mắt ph¸t hiện t©m trạng kh¸m ph¸ nắm bắt vẻ đẹp từ thế giới tinh thần ẩn chứa bên trong 2.3 NghƯ thuËt. - NghƯ thuËt x©y dùng nh©n vËt:kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt qua lêi kĨ vµ ®èi tho¹i. - C¸ch tỉ chøc cèt truyƯn, kÕt cÊu: +X©y dùng cèt truyƯn theo høng níi láng. + X©y dùng kÕt cÊu ®èi tho¹i. -Chi tiÕt nghƯ thuËt ®Ỉc s¾c thĨ hiƯn tư tưëng cđa t¸c phÈm: +H×nh ¶nh c©y si cỉ thơ ë ®Ịn Ngäc S¬n. +H×nh ¶nh b¸t cỉ thủ tiªn. +H×nh ¶nh h¹t bơi vµng. III. Tỉng kÕt: 1. Néi dung. 2. NghƯ thuËt. IV.luyện tập C©u1: C©y si cỉ thơ ë ®Ịn Ngäc S¬n lµ biĨu hiƯn cđa v¨n ho¸ Hµ Thµnh vµ cịng lµ biĨu tưỵng cđa truyƯn. C©y si nghiªng ®ỉ lµ sù di dêi ra ®i cđa mét thêi nhưng khi c©y si sèng l¹i lµ niỊm tin cđa con ngưêi l¹i ®ưỵc th¾p s¸ng trªn m¶nh ®Êt Kinh K×. C©u 2: Ngỵi ca kh¼ng ®Þnh vỴ ®Đp cđa ngưêi Hµ Néi, nÐt ®Đp trong bỊ s©u nh©n c¸ch cđa con ngưêi. §ã lµ nh÷ng “h¹t bơi vµng” ®ang lÊp l¸nh ®©u ®ã, to¶ s¸ng trªn ®Êt Kinh K×. V¨n ho¸ vµ nh©n c¸ch lµ ®Ých hưíng tíi cđa mçi ngưêi ®ã lµ nh÷ng gi¸ trÞ m·i m·i trưêng tån. 4. Củng cố : - Ra bài tập về nhà: Học sinh về nhàhọc bài, đọc lại tác phẩm . Làm bài tập ở sách giáo khoa. - Chuẩn bị bài : - Xem trước bài mới IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: {{{{{