Giáo án Ngữ văn 12 - Đọc văn: Hồn chương ba ra hàng thịt của Lưu Quang Vũ

Ngày soạn:27-8-2008 Đọc văn : Tiết : 87-88 I. MỤCTIÊU (Lưu Quang Vũ) 1. Về kiến thức Giĩp HS hiĨu ®­ỵc bi kÞch cđa Tr­¬ng Ba một con ng­êi ta kh«ng thĨ sèng lµ m×nh khi ph¶i m­ỵn th©n x¸c cđa ng­êi kh¸c . Qua đóthấy được vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục, bảo vệ quyền được sống trọn vẹn, hài, giữa thể xác và tâm hồn và khát vọng hoàn thiện nhân cách. 2. Về kĩ năng: BiÕt ph©n tÝch những nét đặc sắc của kịch Lưu Quang Vũ trên cả hai phương diện: kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu bởi tính hiện đại kết hợp với những giá trị truyền thống, sự phêphán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm, bay bổng. 3. Về thái độ: Giáo dục sèng ®ĩng víi b¶n th©n m×nh, dĩng nh©n c¸ch cao ®Đp . II. CHUẨN BỊ 1.Chuẩn bị của giáo viên - Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ văn 12, Ôn tập Ngữ văn 12. Soạn giáo án - Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng 2. Chuẩn bị của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách giáo khoa III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, sĩ số, tác phong học sinh. 2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút) C©u hái: Trong chương trình lớp 10 -11, em đã được học trích đoạn những vở kịch nào? Em có ấn tượng gì về những vở kịch ấy? (Vĩnh biệt cửu trùng đài, Tình yêu và thù hận) 3. Giảng bài mới: - Vào bài : (2 phút) Lưu Quang Vũ được biết đến với tư cách nhà thơ. Nhưng gây tiếng vang và được đặc biệt hâm mộ là với tư cách một nhà viết kịch tài ba. Những năm tám mươi, kịch của Lưu Quang Vũ đã chiếm lĩnh sàn diễn của rất nhiều nhà hát, công chúng náo nức đến với ánh đèn sân khấu. Hồn Trương Ba da hàng thịt là vở kịch nổi tiếng mang ý nghĩa phê phán và tinh thần nhân văn sâu sắc. - Tiến trình bài dạy: THỜI GIAN HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NỘI DUNG KIẾN THỨC 15’ 5’ Hoạt động 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc phần tiểu dẫn trong sách giáo khoa. Chèt l¹i ý chÝnh Tãm t¾t truyƯn d©n gian vµ ph©n tÝch sù s¸ng t¹o cđa tác gi¶ Hoạt động 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc sách giáo khoa. Cho học sinh ®äc ph©n vai H­íng dÉn ph©n tÝch tác phẩm theo hƯ thèng c©u hái ý nghÜa Èn dơ? Chèt l¹i ý chÝnh vµ nhÊn m¹nh vÊn ®Ị TÝnh c¸ch Tr­¬ng Ba cã thay ®ỉi kh«ng ? Ph©n tÝch c¸c ®èi tho¹i víi ng­êi th©n? Th¸i ®é cđa Tr­¬ng Ba khi §Õ ThÝch cho «ng tiÕp tơc sèng? H­íng dÉn t×m hiĨu ®o¹n kÕt Ph©n tÝch ý nghÜa ®o¹n kÕt? Chèt l¹i vÊn ®Ị Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tổng kết Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh luyện tập Gỵi ý c¸ch gi¶i: - Hai h×nh tưỵng hån Trư¬ng Ba vµ x¸c hµng thÞt ë ®©y mang ý nghÜa Èn dơ. Mét bªn ®¹i diƯn cho sù trong s¹ch, nh©n hËu vµ kh¸t väng sèng thanh cao, xøng ®¸ng víi danh nghÜa con ngưêi vµ mét bªn lµ sù tÇm thưêng dung tơc. C¶ hai tån t¹i trong cïng mét con ngưêi. §iỊu ®¸ng tr©n träng lµ con ngưêi lu«n biÕt ®Êu trang chèng l¹i sù dung tơc ®Ĩ hoµn thiƯn nh©n c¸ch. Bµi häc: - CÇn ph¶i ý thøc s©u s¾c gi¸ trÞ sù sèng: sèng ®ĩng lµ m×nh, trän vĐn víi gi¸ trÞ m×nh vèn cã vµ lu«n tù m×nh ®Êu tranh víi nh÷ng nghÞch c¶nh ®Ĩ hoµn thiƯn nh©n c¸ch vµ vư¬n tíi nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn cao quý. Hoạt động 1 Học sinh đọc phần tiểu dẫn trong sách giáo khoa trả lời: Lưu Quang Vũ (1948-1988) quê gốc ở Đà Nẵng, sinh tại Phú Thọ trong một gia đình trí thức. + Từ năm 1965 đến 1970: Lưu Quang Vũ vào bộ đội và được biết đến với tư cách một nhà thơ đầy tài năng. + Từ năm 1970 đến 1978: Oâng xuất ngũ làm nhiều nghề để mưu sinh. + Từ năm 1978 đến 1988: Bắt đầu sáng tác kịch. Hoạt động 2: Học sinh đọc sách giáo khoa, trả lời Học sinh làm việc cá nhân trả lời Học sinh suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân trả lời Học sinh suy nghĩ trả lời Học sinh làm việc cá nhân trả lời Học sinh hoạt động nhóm và ghi kết quả vào bảng học tập Hoạt động 3: Học sinh tổng kết Hoạt động 4: Học sinh luyện tập Trình bày ý tưởng về những rắc rối sẽ xảy ra và viết một lớp kịch ngắn về điều đó. I.TÌM HIỂU CHUNG: 1.Tác giả: - L­u Quang Vị – nhµ viÕt kÞch xuÊt s¾c cđa n­íc ta sau n¨m 1975. KÞch cđa «ng ph¶n ¸nh nhiỊu vÊn ®Ị nãng báng cã tÝnh chÊt thùc sù cđa ®êi sèng -> ®ãng gãp thiÕt thùc vµo c«ng cuéc ®ỉi míi ®Êt n­íc. - §Ỉc s¾c trong sè cđa t¸c gi¶: T¸i dùng t×nh huèng, kÕt hỵp tÝnh mu«n thuë vµ tÝnh thêi sù, tÝnh kÞch vµ chÊt th¬. Ng«n ng÷ nghƯ thuËt trau chuèt gỵi c¶m cã chiÕu s©u. Sung ®ét kÞch xoay quanh xung ®ét trong c¸ch sèng vµ trong quan niƯm sèng. - T¸c phÈm: Cã h­ cÊu ®éc ®¸o dùa vµo cèt truyƯn d©n gian, nh­ng cã nhiỊu s¸ng t¹o, ®Ỉt ra nhiỊu vÊn ®Ị míi mỴ, cã ý nghÜa t­ t­ëng, triÕt lý vµ nh©n v¨n s©u s¾c. II/ §äc-hiĨu: 1. §äc: 2. T×m hiĨu: a) ý nghÜa Èn dơ ®o¹n ®èi tho¹i Hån Tr­¬ng Ba - x¸c anh hµng thÞt. - Tr­íc hÕt ®ã lµ ho¹t ®éng kÞch ®· ®Çy > sØ nhơc hån Tr­¬ng Ba -> hån Tr­¬ng Ba ®au khỉ ®Õn cùc ®é -> kh«ng thĨ chÞu ®­ỵc n÷a. - ý nghÜa Èn dơ cđa ®o¹n ®èi tho¹i: + X¸c anh hµng thÞt: Èn dơ vỊ thĨ x¸c cđa con ng­êi. + Hån Tr­¬ng Ba: Èn dơ vỊ linh hån cđa con ng­êi -> cuéc ®èi tho¹i ®ã lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a thĨ x¸c vµ linh hån trong một con ng­êi. -> ®ã lµ hai thùc thĨ cã quan hƯ h÷u c¬ víi nhau. + ThĨ x¸c cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi, cã tiÕng nãi, cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng vµo linh hån. + Linh hån ph¶i ®Êu tranh víi nh÷ng ®ßi hái kh«ng chÝnh ®¸ng cđa thĨ x¸c -> ®Ĩ hoµn thiƯn nh©n c¸ch. b) §o¹n ®èi tho¹i gi÷a hån Tr­¬ng Ba vµ gia ®×nh: - Trong ®o¹n ®èi tho¹i ®ã tÝnh c¸ch Tr­¬ng Ba ®· cã sù thay ®ỉi -> trë nªn th« vơng h¬n: lµm g·y c©y, gÉy diỊu -> trë nªn xa l¹ h¬n víi ng­êi th©n: vỵ, con, ch¸u kh«ng muèn gÇn gịi v× tÝnh t×nh cđa Tr­¬ng Ba ®· thay ®ỉi.r­íc sù ®ỉi thay ®ã hån Tr­¬ng Ba cã nhËn ra -> «ng c¶m thÊy kh«ng thĨ sèng nh­ vËy ®­ỵc n÷a, kh«ng thĨ khuÊt phơc tr­íc thĨ x¸c lµ tù ®¸nh mÊt m×nh. c) Th¸i ®é cđa Tr­¬ng Ba khi §Õ ThÝch cã ý ®Þnh cho nhËp vµo Cu TÞ - một em bÐ hµng xãm võa chÕt. - Tr­íc hÕt Tr­¬ng Ba rÊt th­¬ng yªu Cu TÞ - một em bÐ hµng xãm võa chÕt, b¹n cđa ch¸u néi yªu quý cđa «ng. - ¤ng kh«ng thĨ chÊp nhËn sù t¸i chiÕn bi kÞch sèng trong th©n x¸c cđa ng­êi kh¸c: “Kh«ng thĨ bªn trong một ®»ng bªn ngoµi một nỴo ®­ỵc. T«i muèn ®­ỵc lµ t«i toµn vĐn -> Hån Tr­¬ng Ba ®· xin cho Cu TÞ ®­ỵc sèng, cßn m×nh th× xin ®­ỵc chÕt -> Hµnh ®éng ®ã chøng minh cho ý thøc vỊ sù hỵp nhÊt gi÷a linh hån vµ thĨ x¸c. d. §o¹n kÕt: - ThĨ hiƯn râ nhÊt quan niƯm sèng cđa Tr­¬ng Ba ®ång thêi cịng kh¼ng ®Þnh ®­ỵc nh©n c¸ch cao th­ỵng cđa «ng vµ t­ t­ëng nh©n v¨n cao c¶ cđa t¸c phÈm. - §o¹n kÕt: §Çy chÊt th¬ vµ cã ®đ ba víi h×nh ¶nh cđa sù sèng: 2 ®­a trỴ vµ sù bÊt tư cđa linh hån trong sù sèng trong lßng ng­êi: “Lêi Tr­¬ng Ba nãi víi vỵ” III. Tổng kết: Qua đoạn trích vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” Lưu Quang Vũ muốn gửi tới người đọc: Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình , sống trọn vẹn với những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hoà giữa thể xác và tâm hồn. Con người phải luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục, để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý. IV.luyện tập Giả định Đế Thích cho Trương Ba được quyền sống (không phải mượn) trong xác hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào cu Tị và Trương Ba đồng ý, theo anh (chị), cuộc sống của Trương Ba sau đó sẽ như thế nào? 4. Củng cố : - Mèi quan hƯ gi÷a thĨ x¸c vµ linh hån con ng­êi. Mèi quan hƯ h÷u c¬ víi nhau. + Linh hån cã c¬ së vËt chÊt lµ thĨ x¸c. + Linh hån vµ thĨ x¸c lµ một sù thèng nhÊt trong ®ã linh hån gi÷ vÞ trÝ chđ ®¹o nh­ng thĨ x¸c cịng cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi. - V× vËy linh hån ph¶i kiĨm so¸t v× nhu cÇu cđa thĨ x¸c -> trong con ng­êi ph¶i lu«n cã sù t­¬ng trỵ -> §Ĩ lµm chđ b¶n th©n -> Hoµn thiƯn nh©n c¸ch. - Ra bài tập về nhà: Học sinh về nhàhọc bài, đọc lại tác phẩm . Làm bài tập ở sách giáo khoa. - Chuẩn bị bài : - Xem trước bài mới IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: {{{{{