Giáo án Ngữ văn 12 - Tiếng hát con tàu, tác già Chế Lan Viên

TiÕng h¸t con tµu chÕ lan viªn a. Môc ®Ých yªu cÇu: Gióp HS: - C¶m nhËn ®­îc kh¸t väng vÒ víi nh©n d©n, víi ®Êt n­íc, víi nh÷ng kû niÖm s©u nÆng nghÜa t×nh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cña nhµ th¬, còng lµ vÒ víi ngän nguån cña c¶m høng s¸ng t¹o th¬ ca. - ThÊy ®­îc nÐt ®Æc s¾c cña nghÖ thuËt th¬ ChÕ Lan Viªn (s¸ng t¹o h/¶, liªn t­ëng phong phó, sù kÕt hîp c¶m xóc vµ suy t­ëng). B. ph­¬ng ph¸p: - §äc - hiÓu. - C¶m thô. - Ph©n tÝch - më réng. c. KÕ ho¹ch bµi d¹y: * Bµi cò: NÐt ®Æc s¾c trong x©y dùng t×nh huèng truyÖn cña TP "Vî nhÆt"? * Bµi míi: I. TiÓu dÉn: 1. T¸c gi¶: - Em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ ChÕ Lan Viªn? - KÓ tªn c¸c TP chÝnh cña CLV? - Lµ mét nhµ th¬ tiªu biÓu cña phong trµo th¬ Míi. - TËp th¬ "§iªu tµn": thÕ giíi thÇn bÝ, bÕ t¾c. - Tham gia CM, con ®­êng th¬ ®Õn víi nh©n d©n ® sù t×m tßi vµ s¸ng t¹o kh«ng ngõng. - Phong c¸ch th¬ râ nÐt: + ChÊt suy t­ëng, triÕt lý mang mµu s¾c trÝ tuÖ. + ThÕ giíi h/¶ th¬ ®a d¹ng, phong phó. - TP chÝnh: (SGK) 2. Bµi th¬: - XuÊt xø bµi th¬? Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c? - XuÊt xø: "¸nh s¸ng vµ phï sa": ® . b­íc tr­ëng thµnh . thµnh c«ng xuÊt s¾c . h×nh thµnh t­ t­ëng. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: cuéc vËn ®éng nh©n d©n miÒn xu«i lªn T©y B¾c x©y dùng kinh tÕ miÒn nói (1958 - 1960) ® cuéc håi sinh cña t©m hån b¾t gÆp cuéc håi sinh cña ®Êt n­íc, ý thøc nghÖ thuËt b¾t gÆp hoµn c¶nh cô thÓ ® c¶m høng. II. Ph©n tÝch: 1. Nhan ®Ò vµ ®Ò tõ: - Nh÷ng h/¶ mang ý nghÜa biÓu t­îng nh­ thÕ nµo? - Nhan ®Ò, ®Ò tõ cã ý nghÜa g×? - con tµu: kh¸t väng ra ®i ®Õn nh÷ng miÒn xa x«i, ®Õn víi nh©n d©n, ®Êt n­íc ® ngän nguån s¸ng t¸c. - tiÕng h¸t: lêi mêi gäi, giôc gi·, lêi tù kªu gäi cña chÝnh t©m hån nhµ th¬. - T©y B¾c: . Vïng ®Êt xa x«i cña Tæ quèc. . Mäi miÒn ®Êt xa x«i. . C/s lín cña nh©n d©n, ®Êt n­íc. Þ * Nhan ®Ò: khóc h¸t giôc gi· lªn ®­êng ®Õn víi nh©n d©n, ®Êt n­íc. * §Ò tõ: . Kh¸t väng lªn ®­êng. . Sù hoµ nhËp t©m hån nhµ th¬ víi ®êi sèng nh©n d©n réng lín. 2. Lêi mêi gäi lªn ®­êng: - Kh¸t väng lªn ®­êng ®­îc nhµ th¬ thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? - Kh¸t väng, lêi mêi gäi thÓ hiÖn qua biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? - H/¶ thiªn nhiªn: + giã ngµn ró gäi + ngoµi cöa « - vµnh tr¨ng... ® thiªn nhiªn réng lín, mªnh m«ng, kho¸ng ®¹t, ®Çy søc cuèn hót, vÉy gäi >< cöa «: chËt hÑp, hay chÝnh lµ t©m hån ®ãng khÐp. ® hµnh tr×nh v­ît ra khái c¸i t«i nhá bÐ ®Ó ®Õn víi cuéc ®êi réng lín. - Dïng c©u hái: + anh ®i ch¨ng? + anh cã nghe? + sao chöa ra ®i? ® møc ®é hèi thóc, giôc gi· ngµy cµng t¨ng. - H×nh thøc tù ®èi tho¹i víi chÝnh m×nh (hai nh©n vËt) ® sù tr¨n trë, tù vÊn, tù giôc gi· m×nh. ® sù nhËn thøc cña t¸c gi¶ (chÊt trÝ tuÖ). Þ T©m hån nhµ th¬ ho¸ thµnh con tµu t©m t­ëng. 3. Hoµi niÖm vÒ ©n t×nh nh©n d©n: - H¹nh phóc trë vÒ víi nh©n d©n ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo? - Nh©n d©n hiÖn lªn tõ nh÷ng con ng­êi cô thÓ nµo? C¸ch x­ng h« cña nhµ th¬ thÓ hiÖn t×nh c¶m g×? - T©y B¾c, ®èi víi nhµ th¬: "N¬i rá m¸u..." ® ®Çy kû niÖm ©n t×nh ® kh¸t väng m·nh liÖt, h¹nh phóc lín lao khi trë vÒ víi nh©n d©n: Con gÆp l¹i nh©n d©n nh­: . nai vÒ suèi cò . cá ®ãn giªng hai . chim Ðn gÆp mïa . ®øa trÎ ®ãi gÆp s÷a... ® dïng mét lo¹t c¸c h/¶ so s¸nh ®Ó diÔn t¶ cuéc phôc sinh cña t©m hån nhµ th¬: nh©n d©n lµ n¬i chèn th©n yªu, lµ nguån sinh khÝ dåi dµo, lµ nguån sèng, sù chë che, ®ïm bäc, yªu th­¬ng... ® Sù hoµ hîp gi÷a nhu cÇu, kh¸t väng cña b¶n th©n víi hiÖn thùc - thÓ hiÖn t×nh c¶m biÕt ¬n, h¹nh phóc, xóc ®éng tét ®é vµ s©u s¾c. - Nh©n d©n ©n t×nh hiÖn ra ë nh÷ng con ng­êi cô thÓ, gÇn gòi: + anh con + em con + mÕ con ® . x­ng h«: con: th©n t×nh, ruét thÞt, s©u s¾c, thiÕt tha. . g¾n víi nh÷ng kû niÖm ®Çy ©n t×nh, sù hy sinh thÇm lÆng vµ lín lao. - C¶m xóc n©ng lªn tÇm kh¸i qu¸t: + nh÷ng h/¶ cô thÓ (b¶n lµng, ®Ìo nói...) ® nh÷ng miÒn ®Êt xa x«i ®· ®i qua ® biÕt bao kû niÖm ©n t×nh ® "®Êt l¹ thµnh quª h­¬ng" ® TY. + Tõ TY riªng t­ (anh nhí em...) víi nh÷ng h/¶ rùc rì, xao xuyÕn, x«n xao gîi lªn sù diÖu kú cña TY ® TY ®èi víi quª h­¬ng, ®Êt n­íc. 4. Khóc h¸t lªn ®­êng: - Khóc h¸t lªn ®­êng ë cuèi bµi th¬ ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? ThÓ hiÖn c¶m xóc g× cña t¸c gi¶? - §o¹n cuèi l¸y l¹i h/¶ th¬ ®Çu cã t¸c dông g×? - §Êt n­íc gäi hay lßng ta gäi ® tiÕng gäi cña ®Êt n­íc thµnh tiÕng th«i thóc bªn trong, sù giôc gi· cña chÝnh m×nh nªn kh«ng thÓ chÇn chõ (vç giïm ta ®«i c¸nh véi). - Kh¸t väng ®ã trë thµnh nçi kh¸t khao, bån chån: . M¾t ta thÌm M¾t ta nhí Tai ta nhí... ® thiÕt tha, rén r·, th«i thóc tõ nhu cÇu cña chÝnh b¶n th©n, cña t©m hån. - L¸y l¹i h/¶ th¬ ë phÇn ®Çu ® trïng ®iÖp, dån dËp. * Cñng cè: - N¾m chñ ®Ò bµi th¬. - NÐt ®Æc s¾c cña nghÖ thËt th¬ CLV. * DÆn dß: - Häc thuéc lßng bµi th¬. - Ph©n tÝch ý nghÜa cña lêi ®Ò tõ. - ChuÈn bÞ GV: C¸c vÞ La H¸n chïa T©y Ph­¬ng (Huy CËn).