Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 13 - 14: Phong cách ngôn ngữ khoa học

Ngày …..tháng…..năm….. Tiết 13-14: PHONG CÁCH NGÔN NGỮ KHOA HỌC -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- A. Mục đích yêu cầu : Giúp học sinh: - Kiến thức:Hiểu rõ hai khái niệm “Ngôn ngữ khoa học” và “phong cách ngôn ngữ khoa học”. - Rèn luyện kĩ năng diễn đạt trong các bài tập, bài làm văn nghị luận và kĩ năng nhận diện phân tích đặc điểm của văn bản khoa học. -Thái độ:Có ý thức chuyển ngôn ngữ tự nhiên ,tự phát thành ngôn ngữ có ý thức, ngôn ngữ khoa học. B. Phương pháp dạy học: - Tích hợp, phát vấn, quy nạp, thảo luận C. Phương tiện dạy học : - SGK, SGV, Bảng phụ, Thiết kế bài dạy. D. Tiến trình dạy học : 1. ổn định tổ chức lớp: 2. Kiểm tra bài cũ : Hãy trình bày cách làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống? 3. Bài mới *Lời vào bài: …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………….. *. Tiến hành bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt *Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu VB khoa học và ngôn ngữ khoa học. Thao tác 1:Tìm hiểu văn bản khoa học. - Đọc VB a. Phân loại ? Văn bản khoa học chuyên sâu. - Đọc VB b. Phân loại ? Văn bản khoa học giáo khoa - Đọc VB c. Phân loại ? Văn bản khoa học phổ cập Văn bản khoa học tồn tại dưới những dạng nào? Thao tác 2: Tìm hiểu ngôn ngữ khoa học. -Từ nhận xét về các dạng và các loại văn bản khoa học hãy rút ra định nghĩa về ngôn ngữ khoa học? *Hoạt động 2:Hướng dẫn HS tìm hiểu đặc trưng của PCNNKH. Thao tác 1: Tìm hiểu tính khái quát, tính trưù tượng GV dùng bảng phụ chia lớp thành 4 nhóm, trả lời câu hỏi vào phiếu học tập. “Văn học chặng đường này tập trung viết về cuộc kháng chiến ……..cách mạng” (SGK văn học12/7) Đoạn văn trích dẫn có thuộc PCNNKH không?Vì sao? (Sử dụng thuật ngữ: Văn học, chủ đề, CNAH CM; Có tính khái quát.) ATính khái quát, trừu tượng biểu hiện ở những phương diện nào ? Thao tác 2: Tìm hiểu tính lí trí, lôgic. So sánh sự khác nhau về nghĩa của từ “Sâu” ở hai trường hợp sau: a.“Gì sâu bằng những trưa thương nhớ Hiu quạnh bên trong một tiếng hò” ( Tố Hữu) b. “Ơ ao chuôm nước sâu khoảng 1 mét nên có thể thả 300 con cá.” (Trích tạp chí khoa học) (Từ sâu a thuộc PCNNNT- dùng cách nói hình tượng diễn tả tâm trạng nhớ thương da diết cuộc sống bên ngoài của nhà thơ Tố Hữu; Từ sâu b dùng theo nghĩa gốc (Nghĩa thông thường) diễn tả khoảng cách từ mặt nước xuống đáy ao!Tư duy khoa học là tư duy lô gíc) Tính lí trí, lôgic biểu hiện ở phương diện nào? Thao tác 3: Tìm hiểu đặc trưng tính khách quan phi cá thể Từ những ví dụ ở trên hãy cho biết PCNNKH có sắc thái biểu cảm không? Vì sao?( Mục đích cuả khoa học là khám phá những qui luật tự nhiên và xã hội ) -Tính khách quan, phi cá thể biểu hiện ở những phương diện nào ? * Cho HS chép phần ghi nhớ ở SGK. *Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập * GV hướng dẫn HS tìm hiểu bài tập 1: - Nội dung thông tin là gì ? - Thuộc loại văn bản nào ? - Tìm các thuật ngữ khoa học được sử dụng trong văn bản ? *hướng dẫn làm bài tập 2 : - Gv cho ví dụ về đoạn thẳng - Chia nhóm, thảo luận các từ còn lại, trình bày trước lớp. - GV nhận xét, đánh giá *GV hướng dẫn HS làm bài tập 3 : - Đoạn văn đã dùng các thuật ngữ khoa học nào ? - Lập luận của đoạn văn như thế nào ? Diễn dịch hay quy nạp ? I.Văn bản khoa học và ngôn ngữ khoa học : 1/Văn bản khoa học: Gồm 3 loại: - Các văn bản khoa học chuyên sâu : Mang tính chuyên ngành dùng để giao tiếp giữa những người làm công tác nghiên cứu trong các ngành khoa học. - Các văn bản khoa học giáo khoa : cần có thêm tính sư phạm - Các văn bản khoa học phổ cập, viết dễ hiểu nhằm phổ biến rộng rãi kiến thức khoa học. *Văn bản khoa học tồn tại dưới các dạng: -Dạng viết: báo cáo khoa học, luận văn, SGK,sách phổ biến khoa học… -Dạng nói: Giảng bài, nói chuyện khoa học… 2/ Ngôn ngữ khoa học : Là ngôn ngữ được dùng trong giao tiếp thuộc lĩnh vực khoa học, tiêu biểu trong các văn bản khoa học : khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học công nghệ. II. Đặc trưng của phong cách ngôn ngữ khoa học : 1.Tính khái quát, trừu tượng : biểu hiện không chỉ ở nội dung mà còn ở các phương tiện ngôn ngữ như thuật ngữ khoa học và kết cấu của văn bản. -Kết cấu văn bản: Phục vụ cho các hệ thống luận điểm khoa học từ lớn đến nhỏ, từ cao đến thấp, từ khái quát đến cụ thể (Hoặc ngược lại) 2. Tính lí trí, lôgic : -Từ ngữ thông thường, được dùng với một nghĩa -Câu trong văn bản là một đơn vị thông tin, đơn vị phán đoán lôgic. -Thể hiện ở cấu tạo đoạn văn, văn bản. 3. Tính khách quan, phi cá thể : Hạn chế sử dụng những b.đạt có tính chất cá nhân, ít biểu lộ sắc thái cảm xúc. GHI NHỚ :( SGK) III. Luyện tập : Bài tập 1 : - Những kiến thức khoa học Lịch sử văn học - Thuộc văn bản khoa học giáo khoa - Chủ đề, hình ảnh, tác phẩm, phản ánh hiện thực, đại chúng hoá, chất suy tưởng, nguồn cảm hứng sáng tạo. Bài tập 2 : - Đoạn thẳng : đoạn không cong queo, gãy khúc, không lệch về một bên / đoạn ngắn nhất nối hai điểm với nhau. Bài tập 3 – 4: (Về nhà) ? 4. Củng cố : - Các loại văn bản khoa học ? - Các đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ khoa học 5 Dặn dò: -Học baì cũ. -Tiết sau trả bài viết số 1. 6. Rút kinh nghiệm - Bổ sung: