Giáo án ngữ văn 12 - Tiết 13+14: Phong cách ngôn ngữ khoa học

Ngày soạn: 12/09/2008 Tiết 13+14 PHONG CÁCH NGÔN NGỮ KHOA HỌC A. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1- Hiểu rõ hai khái niệm: Ngôn ngữ khoa học và phong cách ngôn ngữ khoa học. 2- Rèn luyện kĩ năng diễn đạt trong các bài tập, và kĩ năng nhận diện phân tích đặc điểm của văn bản khoa học. 3. Viết đúng phong cách ngôn ngữ B. CHUẨN BỊ 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Đọc SGK, SGV, TLTK, soạn giáo án . - Phương án tổ chức lớp học, nhóm học: phát vấn, đàm thoại với cá nhân, tập thể, thảo luận nhóm… 2. Chuẩn bị của học sinh: Đọc SGK, TLTK để củng cố kiến thức cũ và chuẩn bị cho bài mới theo HDHB. C. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1/ Ổn định tình hình lớp Ổn định trật tự, điểm danh học sinh trong lớp 2/ Kiểm tra bài cũ (4ph): Hãy cho biết để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, chúng ta phải làm gì? 3/ Bài mới * Dẫn nhập: Hoạt động của Gv và Hs Nội dung cần đạt * Hoạt động 1: Văn bản khoa học và ngôn ngữ khoa học - Yêu cầu HS đọc văn bản a và cho biết đây là loại văn bản khoa học gì? - Hs đọc văn bản b, c và cho biết văn bản đó thuộc loại văn bản khoa học nào? - Gv nhận xét, đánh giá phần trả lời của học sinh. - Căn cứ vào SGK, hãy trình bày khái niệm ngôn ngữ khoa học ? - Em hãy trình bày khái niệm phong cách ngôn ngữ khoa học? * Hoạt động 2: Đặc trưng của phong cách ngôn ngữ khoa học - Phong cách ngôn ngữ khoa học có những đặc trưng cơ bản nào? - Tính khái quát, trừu tượng biểu hiện ở những phương diện chủ yếu nào? -Tính lí trí, lôgic biểu hiện ở phương diện chủ yếu nào ? - Tính khách quan, phi cá thể biểu hiện ở những phương diện chủ yếu nào? * Cho HS đọc và tự chép phần ghi nhớ ở SGK vào vở. *Hoạt động 3: Luyện tập - Văn bản trình bày nội dung khoa học gì? Thuộc loại VBKH gì? - Nội dung đó thuộc ngành KH nào ? - Tìm các thuật ngữ khoa học được sử dụng trong văn bản? - Hệ thống đề mục triển khai như thế nào? - Gv cho ví dụ về đoạn thẳng. - Gv chia nhóm, thảo luận các từ còn lại, trình bày trước lớp. - Hs thảo luận. Cử đại diện nhóm trình bày trước lớp. - GV nhận xét, đánh giá - Đoạn văn đã dùng các thuật ngữ khoa học nào ? - Lập luận của đoạn văn như thế nào - Diễn dịch hay quy nạp? I. VĂN BẢN KHOA HỌC VÀ NGÔN NGỮ KHOA HỌC 1/ Văn bản khoa học Gồm 3 loại: - Các văn bản khoa học chuyên sâu : mang tính chuyên ngành dùng để giao tiếp giữa những người làm công tác nghiên cứu trong các ngành khoa học. - Các văn bản khoa học giáo khoa : cần có thêm tính sư phạm - Các văn bản khoa học phổ cập, viết dễ hiểu nhằm phổ biến rộng rãi kiến thức khoa học. 2/ Ngôn ngữ khoa học Là ngôn ngữ được dùng trong giao tiếp thuộc lĩnh vực khoa học, tiêu biểu là trong các văn bản khoa học. + Dạng viết: sử dụng từ ngữ khoa học và các kí hiệu, công thức, sơ đồ… + Dạng nói: yêu cầu cao về phát âm chuẩn, diễn đạt mạch lạc chặt chẽ trên cơ sở một đề cương. 3/ Phong cách ngôn ngữ khoa học: Là phong cách ngôn ngữ có 3 đặc trưng cơ bản: tính khái quát, trữu tượng; tính lí trí, lô gíc và tính khách quan, phi cá thể. II. ĐẶC TRƯNG CỦA PHONG CÁCH NGÔN NGỮ KHOA HỌC 1/ Tính khái quát, trừu tượng - Nội dung (một vấn đề khoa học) - Các phương tiện ngôn ngữ, nhất là thuật ngữ khoa học và kết cấu của văn bản. + Thuật ngữ khoa học: từ ngữ chứa đựng các khái niệm của chuyên ngành khoa học. + Kết cấu: phục vụ cho các luận điểm khoa học 2/ Tính lí trí, lôgic - Nội dung - Các phương tiện ngôn ngữ như từ ngữ, câu văn, đoạn văn, văn bản. + Từ ngữ đơn nghĩa + Câu văn chính xác, chặt chẽ, lô gíc; không dùng các phép tu từ cú pháp + Các câu các đoạn trong văn bản phải được liên kết chặt chẽ và mạch lạc. 3/ Tính khách quan, phi cá thể - Từ ngữ, câu văn có màu sắc trung hoà. - Hạn chế sử dụng những cách biểu đạt có tính chất cá nhân. GHI NHỚ :( SGK) III. LUYỆN TẬP Bài tập 1 - Những kiến thức khoa Lịch sử văn học. Thuộc loại văn bản khoa học giáo khoa. - Thuộc ngành khoa học xã hội-nhân văn - Các thuật ngữ: Chủ đề, hình ảnh, tác phẩm, phản ánh hiện thực, đại chúng hoá, chất suy tưởng, nguồn cảm hứng sáng tạo. - Các đề mục theo trình tự từ lớn đến nhỏ. Bài tập 2 - Đoạn thẳng : đoạn không cong queo, gãy khúc, không lệch về một bên / đoạn ngắn nhất nối hai điểm với nhau. Bài tập 3 – 4: (Về nhà) 4/ Củng cố - Cho HS đọc lại Ghi nhớ (SGK) 5/ Dặn dò - Hoàn thiện phần luyện tập. - Ttiết sau: trả bài làm văn số 1, viết bài làm văn số 2 (Nghị luận về một hiện tượng đời sống) ------------------------------------------------------------