Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 17, 18 Việt Bắc - Tố Hữu

TIEÁT 17, 18 VIEÄT BAÉC Toá Höõu A. MUÏC TIEÂU BAØI DAÏY Gíup HS: - Caûm nhaän ñöôïc tình caûm thieát tha, loøng bieát ôn saâu naëng cuûa ngöôøi caùn boä caùch maïng ñoái vôùi Vieät Baéc vaø söï gaén boù cuûa VB ñoái vôùi caùch maïng qua doøng goài töôûng veà caûnh vaø ngöôøi ôû chieán khu VB - Thaáy ñöôïc ngheä thuaät giaøu tính daân toäc cuûa baøi thô, theå hieän trong keát caáu, hình aûnh, gioïng ñieäu, theå thô vaø ngoân ngöõ B. CHUAÅN BÒ 1. Gíao vieân: SGK, SGV, Tö lieäu tham khaûo 2. Hoïc sinh: baøi soaïn, SGK, saùch baøi taäp C. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ: - Phaân tích böùc tranh nuùi röøng Taây Baéc vaø nhöõng cuoäc haønh quaân gian khoå cuûa ñoaøn quaân Taây Tieán qua noãi nhôù cuûa taùc giaû - Phaân tích böùc chaân dung cuûa ngöôøi lính Taây Tieán qua noãi nhôù cuûa taùc giaû 2. Giôùi thieäu baøi môùi: Vieät Baéc laø moät trong nhöõng ñænh cao cuûa thô Toá Höõu, cuõng laø moät trong nhöõng thi phaåm xuaát saéc nhaát cuûa vaên hoïc VN thôøi kì khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp 3. Noäi dung baøi môùi HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ GS NOÄI DUNG BAØI DAÏY GV: ñoïc tieåu daãn vaø cho bieát baøi thô ñöôïc saùng taùc tring hoaøn caûnh naøo? Caûm xuùc bao truøm? HS: döïa vaøo tieåu daãn vaø baøi thô traû lôøi GV: nhaän xeùt, boå sung GV: nhaän xeùt keát caáu cuûa ñoaïn trích baøi thô. Noù coù taùc duïng ntn trong vieäc theå hieän tö töôûng, tình caûm trong ñoaïn trích? HS: nhaän xeùt, so saùnh vôùi ca dao GV: nhaän xeùt, ñònh höôùng HS: ñoïc 8 caâu ñaàu GV: nhaän xeùt caùch söû duïng hai töø mình vaø ta. Vieäc söû duïng coù khaùc gì so vôùi ca dao? HS: nhaän xeùt, so saùnh GV: ñònh höôùng HS: ñoïc caâu 25 – 52 GV: hình aûnh naøo cuûa thieân nhieân, con ngöôøi, cuoäc soáng sinh hoaït cuûa VB ñöôïc nhaø thô taùi hieän? HS: chia nhoùm thaûo luaän, trình baøy GV: nhaän xeùt, ñònh höôùng HS: ñoïc 53 – 88 GV: khí theá haøo huøng cuûa cuoäc khaùng chieán ñöôïc taùi hieän qua nhöõng hình aûnh, söï vieäc naøo? Buùt phaùp, gioïng ñieäu ra sao? HS: trao ñoåi, traû lôøi GV: ñònh höôùng 4. Cuûng coá GV: haõy phaân tích tính daân toäc trong noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích HS: phaân tích, lí giaûi GV: nhaän xeùt, boå sung GV: höôùng daãn thöïc hieän baøi taäp naâng cao HS: thaûo luaän, ñaïi dieän trình baøy GV: nhaän xeùt, ñònh höôùng 5. Daën doø - Ñoïc tri thöùc ñoïc hieåu - Traû lôøi caâu hoûi höôùng daãn hoïc baøi Baùc ôi I. TÌM HIEÅU CHUNG 1. Hoaøn caûnh saùng taùc: - Sau chieán thaéng Ñieän Bieân Phuû, thaùng 15 – 1954, cô quan Trung öông Ñaûng vaø chính phuû chuyeån töø VB veà Haø Noäi. Toá Höõu laø moät trong nhöõng ngöôøi töøng gaén boù vôùi VB, phaûi chia tay vôùi nôi naøy - Cuoäc chia tay ñaàu löu luyeán, bòn ròn cuûa nhöõng ngöôøi töøng soáng gaén boù, ñaày aân tình vôùi nhöõng hoài öùc ñeïp ñeõ vaø söï khaúng ñònh nghóa tình thuyû chung, höôùng veà töông lai töôi saùng 2. Keát caáu - Theo loái ñoái ñaùp quen thuoäc cuûa ca dao, daân ca -> khoâng chæ laø lôøi hoûi ñaùp maø coøn laø söï hoâ öùng, ñoàng voïng ngaân vang - Laø lôøi ñoäc thoaïi cuûa taâm traïng, söï phaân thaân -> taâm traïng ñöôïc boäc loä ñaày ñuû vaø saân saéc hôn - Theå thô luïc baùt, aâm ñieäu ngoït ngaøo nhö lôøi ru -> ñöa ngöôøi ñoïc vaøo theá giôùi taâm tình ñaèm thaém, giaøu aân nghóa => Kæ nieäm vaø noãi nhôù tha thieát -> khoâng gian vaø thôøi gian taâm töôûng cho baøi thô II. ÑOÏC HIEÅU 1. Caùch söû dung hai töø mình vaø ta - Mình, ta: tieáng goïi, caùch xöng hoâ ñaày thaân thieát, caûm meán -> ñaïi töø truyeàn thoáng cuûa ca dao - Mình: ngöôøi veà mieàn xuoâi (caùn boä khaùng chieán) - Ta: ngöôøi ôû laïi ( ñoàng baøo VB vaø caû nuùi röøng VB) - Mình – ta coù söï chuyeån hoùa, trong ta coù mình, trong mình coù ta, hai maø nhö moät, thoáng nhaát hoøa hôïp -> söï phaân ñoäi thoáng nhaát => Möôïn loái haùt giao duyeân trong ca dao nhöng noäi dung laïi mang tình caûm caùch maïng lôùn lao vaø thaém thieát 2. Hình aûnh thieân nhieân, con ngöôøi vaø cuoäc soáng VB - Thieân nhieân: traêng leân ñaàu nuùi naéng chieàu löng nöông baûn laøng môø trong söông sôùm beáp löûa hoàng trong ñeâm khuya nuùi röøng, soâng nuùi thaân thuoäc -> Veû ñeïp ña daïng, khoâng gian vaø thôøi gian lung linh kæ nieäm - con ngöôøi: ñi laøm nöông raãy ñan noùn haùi maêng chia cuû saén luøi baùt côm seû nöûa chaên sui ñaép cuøng -> Con ngöôøi bình dò, ñoàng caûm vaø san seû, cuøng chung moïi gian khoå vaø nieàm vui, gaùnh vaùc moïi nhieäm vuï naëng neà vaø khoù khaên - cuoäc soáng, sinh hoaït lôùp hoïc i tôø nhöõng giôø lieân hoan tieáng moõ röøng chieàu chaøy ñeâm neän coái -> Cuoäc soáng thanh bình, yeân aû, sinh hoaït cuûa caùn boä caùch maïng laãn vôùi sinh hoaït cuûa ngöôøi daân VB - Thieân nhieân gaén boù vôùi cuoäc soáng con ngöôøi (caâu 43 – 52) -> Caûnh bôùt hoang sô, hiu haét vaø trôû neân gaàn guõi thaân thieát vôùi con ngöôøi => Cuoäc soáng vaø caûnh vaät nhö moät böùc hoïa vôùi nhieàu maøu saéc, chi tieát, ñöôøng neùt -> rung ñoäng, tình caûm chaân thaønh, thaém thieát 3. Khí theá haøo huøng cuûa cuoäc khaùng chieán - Caûnh roäng lôùn, kì vó “Nuùi giaêng … moät loøng” -> beàn vöõng, ngaên chaën vaø vaây haõm quaân thuø - Khung caûnh soâi ñoäng cuûa cuoäc khaùng chieán “nhöõng ñöôøng VB … ngaøy mai leân” + So saùnh, khoa tröông: raàm raäp nhö laø ñaát rung, böôùc chaân naùt ñaù + Töø ngöõ chæ soá löôïng ñoâng ñaûo: ñieäp ñieäp, truøng truøng, töøng ñoaøn, muoân + Khoâng khí röïc rôõ aùnh saùng: ñuoác löûa daân coâng, aùnh sao ñaàu suùng, ñeøn pha röïc rôõ cuûa nhöõng ñoaøn xe ra traän + Nhòp ñieäu khaån tröông, doàn daäp, soâi noåi, naùo nöùc -> Huøng vó, traùng leä - Nieàm tin caùch maïng: cuoäc hoïp caáp cao -> giaûn dò, gaàn guõi Baùc Hoà VB coäi nguoàn, lòch söû -> Gioïng ñieäu trang troïng, ñónh ñaïc => Hình aûnh kì vó, ñaäm chaát söû thi -> khung caûnh chieán ñaáu, hoaït ñoäng khaån tröông, soâi ñoäng cuûa cuoâc khaùng chieán III. TOÅNG KEÁT - Vieät Baéc laø khuùc ca aân tình, thuyû chung veà caùch maïng, veà cuoäc khaùng chieán vaø con ngöôøi khaùng chieán qua tieáng loøng cuûa nhaø thô - Theå thô luïc baùt, keát caáu ñoái ñaùp, ngoân ngöõ, hình aûnh ñaäm saéc thaùi daân gian, gòng thô taâm tình ngoït ngaøo, giaøu tính daân toäc IV. BAØI TAÄP NAÂNG CAO Tính daân toäc cuûa baøi thô theå hieän qua : 1. Noäi dung: - Böùc tranh veà VB - Tình nghóa cuûa caùn boä caùch maïng vaø ñoàng baøo VB 2. Ngheä thuaät - Theå thô - Keát caáu - Chaát lieäc vaên hoïc vaø vaên hoaù daân gian - Loái noùi giaøu hình aûnh, chuyeån nghóa truyeàn thoáng