Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 21: đọc văn: Tiếng hát con tàu, tác giả Chế lan viên

Ngày soạn: 29/9/08 Lớp dạy: 12A5 Ngày dạy: 2/10/08 Tiết 21: Đọc văn: TIẾNG HÁT CON TÀU - Chế lan Viên - A. PHẦN CHUẨN BỊ I. YÊU CẦU BÀI HỌC: * Giúp HS: Kiến thức: - Giúp HS cảm nhận được khát vọng và niềm hân hoan trong tâm hồn nhà thơ khi trở về với nhân dân, đất nước, cũng chính là tìm thấy nguồn nuôi dưỡng cho hồn thơ. - Thấy được những nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ: sự sáng tạo hình ảnh, liên tưởng phong phú, bất ngờ, cảm xúc gắn với suy tưởng, triết lí. Kĩ năng: - Cảm nhận và phân tích những nét đặc sắc nghệ thuật của Chế lan Viên. Giáo dục – tư tưởng – tình cảm: - Giúp HS hình thành, bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước. II. CHUẨN BỊ Thầy: SGK, SGV, TLTK, giáo án. Trò: Đọc SGK, chuẩn bị theo hệ thống câu hỏi. III. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH Gv trao đổi, nêu vấn dề, HS thảo luận, trả lời câu hỏi kết hợp phân tích, bình giảng. B. PHẦN LÊN LỚP Ổn định tổ chức: I. KIỂM TRA BÀI CŨ 1. Câu hỏi: Đọc thuộc lòng bài thơ: Việt Bắc. Cảm nhận của em về lời người ra đi 2. Đáp: - Yêu cầu HS đọc thuộc lòng và chính xác bài thơ. - Cảm nhận được nghĩa tình gắn bó của người ra đi với những gì gần gũi, thân thương nhất, với thiên nhiên và con người Việt bắc và với rừng núi VB anh hùng. II. BÀI MỚI * Vào bài: Từ câu trả lời của HS, vào bài mới, giới thiệu sơ lược về tác giả. Hoạt động của GV & HS Tg Nội dung cần đạt Gv yêu cầu HS chuẩn bị bài ở nhà, đến lớp, nêu những điểm chính, Gv bổ sung. GV h/dẫn HS tìm hiểu những nét chung nhất về tác phẩm. ? nêu hcst và vị trí của bài thơ. ? Xác định chủ đề. ? Bài thơ có thể chia làm mấy phần, ý của từng phần. GV gọi 1 HS đọc bài, chú ý cách đọc. H/dẫn HS tìm hiểu bài thơ theo hệ thông bố cục. ? Bài thơ có nhan đề: Tiếng hát con tàu, vậy h/ả con tàu có ý nghĩa gì. ? Xuất hiện h/ả TB có ý nghĩa gì ? Lời vẫy gọi ra đi còn thể hiện điều gì. ? Nhận xét về chủ thể trữ tình, n/xét về hình thức các câu, tác dụng. ? Đối thọi, thuyết phục người khác để làm gì. ? Nhận xét về h/ả thơ. BPNT sử dụng, ý nghĩa. ? Mục đích chính của nhà thơ trong đoạn đầu là gì. ? TG có cảm nhận gì chung nhất về Tb ? Những năm k/c ở TB có ý nghĩa ntn. ? lời mời gọi ra đi giống như cuộc trở về với ai. / Nhận xét cách xưng hô ? Tg đã so sánh việc trở về gặp lại nhân dân ntn, cảm nhận được điều gì. ? đặc biệt là trở về gặp lại những con người cụ thể nào, với những kỉ niệm gì ? bpnt sử dụng, ý nghĩa ? Thể hiện t/c gì ? Các h/ả thơ được xây dựng ntn, t/dụng ? Từ những hoài niệm về nhân dân, bài thơ đã đưa ta đến điều gì. ? 4 khổ cuối gợi điều gì ? Sử dụng bpnt gì? t/dụng ? Tg đã đưa ra định nghĩa nào về Tb cho chungs ta suy nghĩ điều gì ? H/ả cuối bài gợi điều gì, thông qua bpnt nào. GV h/dẫn HS tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật ccủa bài thơ, h/dẫn luyện tập. I. Tìm hiểu chung. 1. Tác giả. * Tiểu sử: - Tên tuổi, quê quán. - Quá trình trưởng thành. * Sự nghiệp: - Tác phẩm - Nội dung chính; 2. Văn bản. * Hoàn cảnh ra đời. - Vào những năm 1958 -1960 có phong trào vận động nhân dân miền xuôi, chủ yếu là thanh niên lên xây dựng kinh tế ở miền núi Tây Bắc. Nhiểu văn nghệ sỹ đã thâm nhập thực tế. - lúc ấy, CLV chưa đến được với Tb. Ông đã gửi lòng mình qua bài thơ này. - In trong tập Ánh sáng và phù sa. * Chủ đề: - Bài thơ là lời giục giã, thôi thúc, bày tỏ trực tiếp tình cảm qua dòng hoài niệm. Đồng thời bày tỏ khát vọng lên đường. * Bố cục: 3 đoạn. - 2 khổ đầu: Sự trăn trở và lời mời gọi lên đường. - 9 khổ tiếp: Khát vọng trở về với nhân dân, gợi kỉ niệm kháng chiến đầy nghĩa tình thắm thiết. - Còn lại: Khúc hát lên đường. II. Đọc hiểu văn bản. 1. Đọc văn bản. - Yêu cầu đọc: Đọc chính xác, thể hiên jđược niềm phấn khởi hân hoan khi về với TB. 2. Đọc hiểu. 2.1. Nhan đề và 4 câu đề từ. * Con tàu: biểu tượng cho những khát vọng lên đường ra đi đến những miền xa xôi của TQ, đến với nhân dân, đất nước, mơ ước và những ngọn nguồn cảm hứng sáng tạo nghệ thuật: Tàu đói những vầng trăng. Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép Tâm hồn A chờ gặp anh trên kia. * Tây Bắc: - Nghĩa cụ thể về 1 vùng đất. - Mọi miền xa xôi của TQ: + Nơi có c/s gian lao mà nặng nghĩa tình. + Nơi khắc ghi những kỉ niệm không quên của đời người. + Nơi đang vẫy gọi đi tới. -> Lời giục giã mời gọi ra đi, lên TB cũng là lời kêu gọi hãy trở về với chính lòng mình, tìm đến tâm hồn mình với những tình cảm trong sáng, nghĩa tình, gắn bó sâu nặng với nhân dân, đất nước. => 4 câu đề từ có tính khái quát rộng hơn. vượt lên trên các sự việc cụ thể. 2.2. Hai khổ thơ đầu. * NVTT: là anh đang tự đối thoại với mình dưới hình thức như lời thuyết phục 1 người khác. * Mục đích: Gió ngàn đang rú gọi Tàu đói những vầng trăng. -> Biểu hiện niềm khát khao cháy bỏng phải lên đường. * Đất nước mênh mông, đời anh nhỏ hẹp. - Nghệ thuật đối lập giữa c/đ nhỏ bé >< TQ, đất nước mênh mông, rộng lớn. - Khẳng định: Chẳng có … -> con người chỉ thực sự có tâm hồn khi hoà mình vào c/s lớn của dân tộc, của đất nước. + Nếu như anh chỉ tồn tại giữa c/s chật hẹp chốn đô thành thì chẳng những anh không sống đúng với tâm hồn mình mà còn không tìm được cảm hứng sáng tạo nghệ thuật. => Tóm lại, nhà thơ đã vận động mọi người đi đến những miền đất xa lạ, hoà nhịp vào c/s rộng lớn của ND. Tâm hồn nhà thơ đã hoá thân vào những con tàu tâm tưởng khao khát lên đường trong hành trình về với c/s lớn. 2.3. Chín khổ thơ tiếp * TB: là nơi ghi dấu những chiến công, một phần máu thịt của ta đã hi sinh để có nó. Nay đã bắt đầu 1 c/s mới: nay dạt dào đã chín trái đầu xuân -> hứa hẹn một c/s tươi đẹp với những thành quả đầu tiên. * Ôi kháng chiến 10 năm qua như ngọn lửa Nghìn năm sau còn đủ sức soi đường - NT đối lập cái hữu hạn > những năm kháng chiến chính là thời kì diễn ra sự biến chuyển của c/đ và con đường nghệ thuật củah ọ đến với nhân dân, dân tộc, cách mạng -> sự biết ơn sâu nặng với kháng chiến. * Trở về với nhân dân: - Con đã đi - Cho con về. -> Cách xưng hô thể hiện sự - Con gặp lại gần gũi, máu thịt * Con gặp laị nhân dân như nai về suối cũ … cánh tay đưa - 4 câu thơ với 5 h/ả so sánh liên tiếp khẳng định ý nghĩa sâu xa và hạnh phúc lớn lao khi trở về với nhân dân. Trở về với nhân dân là trở về nguồn sốngt ươi mát, tìm được sự chở che, yên tâm * Trở về với những con người cụ thể: - Người mế già tóc bạc: chở che, đùm bọc - Người anh: chiếc áo kỉ niệm. - Người em: liên lạc chưa mất 1 phong thư - Người yêu. -> BPNT điệp ngữ lặp lại chủ thể gợi đến những kỉ niệm, h/ả tiêu biểu cho sự hi sinh thầm lặng lớn lao với tình thương, sự chở che, đùm bọc trọn vẹn, rộng lớn. => thể hiện lòng biết ơn sâu nặng, sự gắn bó chân thành và những xúc động thấm thía của 1 tấm lòng, 1 trái tim. * Có những h/ả xây dựng theo lối tả thực cụ thể lại có những liên tưởng bất ngờ: Anh nhớ em … trở biếc -> đẹp, mới lạ, lung linh sắc màu. - Con nhớ mế -> h/ả thực giàu xúc động, cô đúc * Suy ngẫm khái quát: Khi ta ở … -> Câu thơ cô đúc ,châm ngôn, triết lí nói về quy luật của t/c, của trái tim được nhận thức bằng chính trái tim. Tóm lại: kết kết hợp cảm xúc và suy tưởng, nâng xúc cảm, tình cảm lên trong những suy ngẫm triết lí. Đó là thành công của đoạn thơ này. 2.4. 4 khổ cuối. * là khúc hát lên đường đầy lôi cuốn, sôi nổi, mê say nhưng cũng tiếp tục phát triển mạch suy tưởng của bài thơ. Đất nước gọi ta … đang chờ. -> Câu hỏi tu từ: là tiếng gọi thiêng liên gcủa đất nước, TQ nhưng chính là sự thôi thúc trong tâm hồn mỗi con người vì nơi đó tình cảm gia đình máu thịt đang khao khát. * Cho nên: Tàu hãy vỗ… -> sự thôi thúc gấp gáp khẩn thiết đấp lại niềm trông đợi đó * Lời định nghĩa: TB ơi … của hồn thơ -> chính nơi còn nhiều gian khổ, nơi đã từng mất mát hi sinh là nơi bồi đắp thêm đời sống tâm hồn cho con người. Những năm chiến tranh …vàng ta. - TB: là một vật vô cùng quý giá, nó đã chịu quán hiều đau thương, mất mát trong chiến tranh nên nay trở về ta sẽ tạo dựng đắp xây những gì đã mất. * H/ả cuối bài: - thể hiện sự say đắm, khao khát, thể hiện tâm hồn con người gắn bó với vùng đất sẽ tìm được nguồn cảm hứng bất tận trong dòng chảy của năm tháng, thời gian. - Biện pháp láy lại mở rộng 1 h/ả, 1 từ ngữ ở cuối câu tạo ra âm hưởng lôi cuốn trùng điệp của đoạn thơ. H/ả con tàu: trung tâm tiếng gọi của đất nước, của nhân dân. III. Củng cố, luyện tập. Tổng kết. Luyện tập. - Tìm những hình ảnh thể hiện tính triết lí trong bài thơ và phân tích. III. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI VÀ CHUẨN BỊ BÀI MỚI. Học thuộc lòng bài thơ, hoàn thành bài tập luyện tập. Chuẩn bị: Đất nước. Đọc kĩ, tìm hiểu tiểu dẫn. Dự kiến hướng tìm hiểu.  Ngày soạn: 16/9/08 Lớp dạy: 12A5 Ngày dạy: 18/9/08 Tiết 22: Đọc thêm: ĐẤT N ƯỚC - Nguyễn Đình Thi - A. PHẦN CHUẨN BỊ I. YÊU CẦU BÀI HỌC: * Giúp HS: Kiến thức: - Gióp HS c¶m nhËn qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ nh÷ng biÓu hiÖn tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng cña qu©n d©n ta trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng TDP Kĩ năng: - Cảm nhận và phân tích những nét đặc sắc nghệ thuật của NguyÔn §×nh Thi Giáo dục – tư tưởng – tình cảm: - Giúp HS hình thành, bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước. II. CHUẨN BỊ Thầy: SGK, SGV, TLTK, giáo án. Trò: Đọc SGK, chuẩn bị theo hệ thống câu hỏi. III. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH Gv trao đổi, nêu vấn dề, HS thảo luận, trả lời câu hỏi kết hợp phân tích, bình giảng. B. PHẦN LÊN LỚP Ổn định tổ chức: I. KIỂM TRA BÀI CŨ 1. Câu hỏi: Đọc thuộc lòng bài thơ: 9 khổ giữa bài thơ Tiếng hát con tàu. Cảm nhận của em đoạn thơ này. 2. Đáp: - Yêu cầu HS đọc thuộc lòng và chính xác bài thơ. - Cảm nhận được niềm vui khi trở về với nhân dân. II. BÀI MỚI * Vào bài: Từ câu trả lời của HS, vào bài mới, giới thiệu sơ lược về tác giả. Hoạt động của GV & HS Tg Nội dung cần đạt GV yêu cầu HS chuẩn bị ở nhà đọc k ĩ những nét lớn về tác giả và tác phẩm. ? Giíi thiÖu mét vµi nÐt xung quanh hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi th¬. X¸c ®Þnh m¹ch c¶m xóc cña bµi th¬. GV gäi 1 HS ®äc bµi th¬ vµ nªu y/cÇu ®äc. Gv ®Þnh h­íng HS ®äc theo m¹ch c¶m xóc cña BT. ? C¶m xóc ®­îc gîi lªn tõ thêi ®iÓm nµo/ C¶m nhËn vÒ s¸ng MT ntn. ? Tõ c¶m nhËn vÒ MT gîi lªn ®iÒu g×. ? MT HN cã ®Æc ®iÓm g× ? N/xÐt vÒ ngßi bót miªu t¶. ? Trªn nÒn c¶nh Êy, con ng­êi xuÊt hiÖn ntn. (Liªn hÖ tèng biÖt hµnh, T©y tiÕn) ? N/xÐt vÒ nhÞp ®iÖu, giäng ®iÖu ? N/xÐt cña em vÒ ©m ®iÖu, nhÞp ®iÖu ®o¹n th¬, gîi ®iÒu g×. ? C¶nh thiªn nhiªn ®­îc miªu t¶ ntn ? Sö dông BPNT g×, tõ ng÷ , biÓu hiÖn t©m hån con ng­êi ntn. ? T©m tr¹ng con ng­êi ®­îc thÓ hiÖn ra sao. ? §o¹n th¬ sö dông BPNT g×, ý nghÜa. ? TG suy ngÉm g× vÒ ngµn n¨m cña ®Êt n­íc. ? N/xÐt giäng th¬. ? ®Êt n­íc ®au th­¬ng thÓ hiÖn qua c©u th¬ nµo. ? Sö dông BPNT g×, ý nghÜa. ? H/¶ Êy cßn ®­îc thÓ hiÖn qua c©u th¬ nµo, víi NT g×, ý nghÜa. ?C©u th¬ t¸i hiÖn h/¶ vÒ ai, c¸ch sö dông tõ. ? tõ nh÷ng ®au th­¬ng, con ng­êi ®· thay ®æi ntn. ? NT sö dông, biÓu hiÖn ®iÒu g×. ? Sù ®æi thay cña ®Êt n­íc ®­îc biÓu hiÖn ntn. ? XuÊt hiÖn h/¶ g×, c¸ch sö dông tõ ng÷, ý nghÜa. GV y/cÇu HS vÒ nhµ tæng kÕt theo ®Þnh h­íng, h/dÉn thùc hiÖn bµi tËp. I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả 2. T¸c phÈm * Hoµn c¶nh ra ®êi. - Bµi th¬ ®­îc h×nh thµnh trong kho¶ng thêi gian kh¸ dµi. tµ 3 m¶ng kh¸c nhau: + S¸ng m¸t trong nh­ s¸ng n¨m x­a (1948) + §ªm mÝt tinh (1949) + §Êt n­íc (1955) - Bµi th¬ s¸ng t¸c trong thêi gian dµi lµ qu¸ tr×nh suy nghÜ vÒ ®Êt n­íc vµ con ng­êi VN trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. * M¹ch c¶m xóc: - C¶m xóc vÒ mïa thu ®Êt n­íc gîi tõ: + Thu Hµ Néi trong hoµi niÖm + Thu ViÖt b¾c. - C¶m xóc tõ h×nh ¶nh ®Êt n­íc ®au th­¬ng, c¨m hên ®øng lªn ngêi s¸ng. II. H­íng dÉn ®äc thªm. 1. §äc v¨n b¶n: - Yªu cÇu: §äc thÓ hiÖn giäng ®iÖu cña tõng phÇn. 2. §Þnh h­íng. 2.1. C¶m xóc vÒ mïa thu ®· xa. * hai c©u ®Çu: C¶m xóc trùc tiÕp vÒ mïa thu: S¸ng m¸t trong … h­¬ng cèm míi -> k ®Æc biÖt víi h­¬ng vÞ nång nµn ®Æc tr­ng riªng cña mïa thu HN. * Mïa thu HN trong hoµi niÖm: - S¸ng chím l¹nh, phè dµi, xao x¸c h¬i may, thÒm n¾ng l¸ r¬i ®Çy. -> c¶m gi¸c tinh tÕ vÒ thiªn nhiªn, k, t, tiÕt thu HN hiÖn lªn thËt gîi c¶m, ph¶ng phÊt buån. * Ng­êi ra ®i ®Çu kh«ng ngo¶nh l¹i >< sau l­ng - NT ®èi lËp: hµnh ®éng, lÝ trÝ > ý chÝ quyÕt t©m nh­ng khi chia xa vÉn ®Çy l­u luyÕn b©ng khu©ng => giäng th¬ trÇm l¾ng b©ng khu©ng nhÞp th¬ dµn tr¶i gîi c¶m xóc n«n nao, buån lÆng ngÊm s©u trong c¶nh vËt vµ lßng ng­êi. 2.2. C¶m xóc vÒ mïa thu nay. MT ë chiÕn khu VB. * ¢m ®iÖu, nhÞp ®iÖu: c©u th¬ ng¾n, nhÞp nhanh, vÇn tr¾c, thanh s¾c -> bõng s¸ng, rén rµng, ph¬i phíi. * C¶nh s¾c thiªn nhiªn: rõng tre phÊp phíi, thay ¸o míi, trong biÕc… - NT nh©n ho¸ + tõ l¸y + nhÞp ®iÖu gÊp g¸p t¸i hiÖn c¶nh s¾c thiªn nhiªn trong trÎo vui t­¬i, hoµ nhËp t©m tr¹ng hå hëi, phÊn khëi ®Çy tin t­ëng thÓ hiÖn T/y mïa thu ®Êt n­íc. * T©m tr¹ng: - ®øng vui: nh×n MT ë gãc ®é míi, tÇm cao, c¶m xóc míi, h/¶ NVTT lín lao víi c¶m gi¸c s¸ng kho¸i. - Trêi xanh … phï sa + LiÖt kª: gîi h/¶ ®Êt n­íc trªn diÖn réng, chiÒu dµi, bÒ s©u -> c¶m xóc say s­a tr­íc ®Êt n­íc bao la, réng lín + §iÖp ng÷ liªn tiÕp ë cuèi c©u K§ râ rµng quyÒn ®éc lËp tù chñ, tù hµo v× ®­îc lµm chñ ®Êt n­íc. + §¹i tõ: ta -> sù chuyÓn biÕn trong ý thøc cña NVTT. C¸i t«i riªng ®· hoµ vµo víi c¸i ta chung cña ®Êt n­íc. - N­íc chóng ta … nãi vÒ + K§ truyÒn thèng quËt c­êng cña d©n téc. + K§ h/¶ ®Êt n­íc qua truyÒn thèng d©n téc th¼m s©u trong lÞch sö + C©u th¬ trang träng khi nãi ®Õn tiÕng väng cña ngµn x­a väng vÒ (thÓ hiÖn sù gÆp gì gi÷a truyÒn thèng + hiÖn t¹i, ph¸t hiÖn sù bÊt biÕn cña linh hån d©n téc). 2.3. §Êt n­íc tõ trong ®au th­¬ng c¨m hên ®øng lªn ngêi s¸ng. a) §Êt n­íc ®au th­¬ng: * ¤i nh÷ng c¸nh ®ång quª… trêi chiÒu. - NT Èn dô: t­¬ng ph¶n gay g¾t gi½ h/¶ gîi c/s thanh b×nh > ®Êt n­íc bÞ ngËp ch×m trong m¸u löa. C©u th¬ lµ lêi tè c¸o s©u s¾c téi ¸c cña giÆc. * B¸t c¬m chan ®Çy … lét da. - NT Èn dô, ho¸n dô -> gîi c/s n« lÖ, lÇm than, bÞ ¸p bøc bãc lét nÆng nÒ, chÞu nhiÒu tÇng xiÒng xÝch kh¬i gîi nçi ®au cña kiÕp ng­êi n« lÖ, khªu gîi lßng c¨m thï vµ ý chÝ quyÕt t©m cña ND. b) H×nh ¶nh ®Êt n­íc c¨m hên ®øng lªn chèng giÆc. * Nh÷ng ®ªm dµi … nhí m¾t ng­êi yªu - tø th¬ l¹: h/¶ vÒ ng­êi lÝnh trong cuéc k/c ®Çy gian khæ. - tõ l¸y t©m tr¹ng: nªu bËt 2 mÆt tr¸i ng­îc nh­ng lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng: Lßng c¨m thï giÆc cao ®é // T/y ch¸y báng -> t¹o nªn søc m¹nh kh«ng g× khuÊt phôc. * ®· ngêi lªn … - NT ®¶o vÞ tõ > danh tõ : béc lé c¶m xóc m¹nh mÏ, lßng c¨m thï s©u s¾c muæn thÓ hiÖn b»ng hµnh ®éng m¹nh mÏ, ý chÝ s«i sôc. * XiÒng xÝch … th­¬ng nhµ. -> NT ®èi lËp râ nÐt + tõ phñ ®Þnh thÓ hiÖn quyÕt t©m chèng giÆc, gi÷ n­íc K§ søc m¹nh, lßng yªu n­íc t¹o nªn søc m¹nh quËt khëi cña nh©n d©n cña ®Êt n­íc anh hïng. c) §Êt n­íc ®øng lªn ngêi s¸ng. * Kh¸i qu¸t hiÖn thùc ®Êt n­íc: Khãi …c¸nh ®g - §æi thay cña ®Êt n­íc - 2 ph­¬ng diÖn: XD vµ b¶o vÖ TQ -> NhËn ®Þnh KQ: ¤m ®Êt n­íc … anh hïng K§ nÐt ®Ñp b¶n chÊt cña con ng­êi VN: kiªn tr×, bÒn bØ trong dùng x©y vµ anh dòng kiªn c­êng trong chiÕn ®Êu. * Khæ cuèi: - H/¶ vÒ ng­êi chiÕn sÜ trong trËn cuèi cïng lµm nªn chiÕn c«ng chÊn ®éng ®Þa cÇu: Sóng …loµ - H/¶ lín lao, NT Èn dô, so s¸nh, phÐp t­¬ng ph¶n diÔn t¶ søc m¹nh quËt khëi, hµo khÝ ngót trêi. - T¹o nªn t­îng ®µi vÒ ®Êt n­íc hiÖn lªn lªn chãi ngêi trªn nÒn m¸u löa bïn lÇy, (k) Çm vang tiÕng sóng. C©u th¬ ng¾n, ng¾t nhÞp dån dËp t¹o ©m h­ëng hïng tr¸ng cã gi¸ trÞ sö thi. III. Cñng cè, luyÖn tËp. Tæng kÕt. Bµi tËp. - C¶m nhËn m¹ch c¶m xóc cña bµi th¬. III. H­íng dÉn häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi. §äc thuéc lßng bµi th¬ vµ ph©n tÝch. ChuÈn bÞ: §Êt n­íc – NguyÔn Khoa §iÒm. Giê sau: ¤n tËp c¸c bµi th¬ võa häc chuÈn bÞ viÕt bµi sè 2. Ngµy so¹n: 4/10/08 Ngµy d¹y: 9/10/08 C¸c líp d¹y : 12 A TiÕt 23, 24 : Lµm v¨n ViÕt bµi lµm v¨n sè 2 (NghÞ luËn v¨n häc) A. PhÇn chuÈn bÞ. I. Môc tiªu bµi häc. * Gióp HS: - KiÕn thøc: VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ®Ò v¨n, luËn ®iÓm vµ c¸c thao t¸c lËp luËn ®· häc, c¸c bµi ®äc v¨n ®· häc ®Ó viÕt bµi v¨n nghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò v¨n häc. - Kü n¨ng: BiÕt tr×nh bµy vµ diÔn ®¹t c¸c néi dung bµi viÕt mét c¸ch s¸ng sña, ®óng quy c¸ch. - Gi¸o dôc: Cã ý thøc ®éc lËp, tù gi¸c lµm bµi. II. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn. - SGK Ng÷ v¨n 12 tËp 1. - ThiÕt kÕ gi¸o ¸n. - HÖ thèng c©u hái vµ bµi tËp tr¾c nghiÖm. III. C¸ch thøc tiÕn hµnh. - GV ra ®Ò bµi. - HS chuÈn bÞ kiÕn thøc ®Ó viÕt bµi. B. TiÕn tr×nh d¹y häc. I. æn ®Þnh tæ chøc. Líp  12: II. Ra ®Ò kiÓm tra. A. §Ò bµi. PhÇn I. Tr¾c nghiÖm. Câu 1: Đặc điểm nào sau đây không phải là đặc điểm của văn học Việt Nam giai đoạn 1945- 1975? Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước. Nền văn học luôn hướng về đại chúng. Nền văn học có nhịp độ phát triển hết sức mau lẹ. Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn. Câu 2:“ Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó, làm cho nó phổ biến ngày càng rộng khắp”.Tác giả câu nói trên là: Phạm Văn Đồng C. Hồ Chí Minh Lê Duẩn D. Võ Nguyên Giáp. Câu 3: Bài thơ nào không thuộc trong tập Nhật kí trong tù của HCM? Chiều tối, C. Đi đường. Ngắm trăng, D. Rằm tháng giêng. C©u 4: Bµi th¬ nµo sau ®©y thÓ hiÖn c¶m høng vÒ quª h­¬ng, ®Êt n­íc thêi k× chèng Ph¸p A. Bªn kia s«ng §uèng B. ViÖt B¾c C. §Êt n­íc D. C¶ 3. C©u 5: ¤ng sèng trong kh«ng khÝ d©n ca tõ nhá, cã n¨ng khiÕu lµm th¬ vµ ng©m th¬ rÊt sím. Cho biÕt «ng lµ ai? A. Quang Dòng B. NguyÔn §×nh Thi C. Hoµng CÇm. D. ChÕ Lan Viªn. C©u 6: “M¸u löa”, “XiÒng xÝch”, “Gi¶i phãng” lµ? A. Tªn 3 tËp th¬ cña Tè H÷u B. Tªn 3 bµi th¬ cña Tè H÷u C. Tªn 3 phÇn trong 1 tËp th¬ cña Tè H÷u C. C¶ 3 ®Òu sai. C©u 7. Bµi th¬: Theo ch©n B¸c – Tè H÷u in trong tËp th¬? A. ViÖt B¾c B. Ra trËn C. M¸u vµ hoa D. Ta vµ ta. C©u 8: H×nh ¶nh ng­êi lÝnh T©y TiÕn ®­îc hiÖn lªn ntn? A. Hµo hoa, l·ng m¹n B. Gian khæ, hµo hïng C. C¸i chÕt bi tr¸ng D. C¶ 3. C©u 9: Trë vÒ víi nh©n d©n, t¸c gi¶ ChÕ lan Viªn ®· kh«ng dïng h×nh ¶nh so s¸nh nµo d­íi ®©y? A. Nai vÒ suèi cò B. Cá ®ãn giªng hai C. Chim Ðn gÆp mïa D. §øa trÎ kh¸t s÷a. C©u 10: Chän tõ ®iÒn vµo chç trèng: Ai vÒ bªn kia s«ng §uèng Cã nhí tõng khu«n mÆt ... C©u 11: C©u th¬: Anh bçng nhí em nh­ ®«ng vÒ nhí rÐt. Sö dông BPNT g×? C©u 12. H×nh ¶nh: “Sóng næ rung trêi giËn d÷, ng­êi lªn nh­ n­íc vì bê ...” khiÕn em liªn t­ëng ®Õn sù kiÖn lÞch sö nµo? II. TỰ LUẬN: C©u 1: Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ ý nghÜa cña h×nh t­îng con tµu vµ ®Þa danh T©y B¾c trong bµi th¬ “TiÕng h¸t con tµu” cña ChÕ lan Viªn? Gi¶i thÝch nhan ®Ò bµi th¬ vµ 4 c©u th¬ ®Ò tõ. C©u 2: Ph©n tÝch bót ph¸p l·ng m¹n vµ bót ph¸p hiÖn thùc qua bµi th¬ T©y TiÕn – Quang Dòng. B. Gîi ý ®¸p ¸n, biÓu ®iÓm. PhÇn 1: Tr¾c nghiÖm 1 – c; 2 – c; 3 – d; 4 – d; 5 – c, 6 – c; 7 –b, 8 – d, 9 –d; C©u 10: Bóp sen C©u 1: So s¸nh C©u 12: ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ PhÇn 2: Tù luËn. C©u 1: Yªu cÇu HS nªu ®­îc nh÷ng ý sau: * Con tàu: biểu tượng cho những khát vọng lên đường ra đi đến những miền xa xôi của TQ, đến với nhân dân, đất nước, mơ ước và những ngọn nguồn cảm hứng sáng tạo nghệ thuật: Tàu đói những vầng trăng. Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép Tâm hồn A chờ gặp anh trên kia. * Tây Bắc: - Nghĩa cụ thể về 1 vùng đất. - Mọi miền xa xôi của TQ: + Nơi có c/s gian lao mà nặng nghĩa tình. + Nơi khắc ghi những kỉ niệm không quên của đời người. + Nơi đang vẫy gọi đi tới. -> Lời giục giã mời gọi ra đi, lên TB cũng là lời kêu gọi hãy trở về với chính lòng mình, tìm đến tâm hồn mình với những tình cảm trong sáng, nghĩa tình, gắn bó sâu nặng với nhân dân, đất nước. => 4 câu đề từ có tính khái quát rộng hơn. vượt lên trên các sự việc cụ thể. C©u 2: * Yªu cÇu: - H×nh thøc: ph©n tÝch + chøng minh - Néi dung: Bót ph¸p l·ng m¹n + Bót ph¸p hiÖn thùc - T­ liÖu: T©y TiÕn. * Bµi lµm cÇn ®¶m b¶o néi dung sau: - Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm cña bµi th¬. - Ph©n tÝch: - Cã thÓ ph©n tÝch bót ph¸p l·ng m¹n råi míi ®Õn bót ph¸p hiÖn thùc - Ph©n tÝch theo tõng ®o¹n th¬, khæ th¬ v× yÕu tè l·ng m¹n vµ hiÖn thùc ®an cµi: + Nói rõng T©y B¾c hïng vÜ hiÓm trë: bót ph¸p hiÖn thùc. + Nói rõng TB nªn th¬, nång Êm t×nh ng­êi: bót ph¸p l·ng m¹n + §oµn qu©n TT: Bót ph¸p hiÖn thùc + l·ng m¹n C. BiÓu ®iÓm. PhÇn 1: Tr¾c nghiÖm: 3 ®iÓm. Mçi c©u tr¶ lêi ®óng ®­îc: 0, 25 ®iÓm. PhÇn 2: Tù luËn: 7 ®iÓm C©u 1: 2 ®iÓm. C©u 2: 5 ®iÓm - §iÓm 4,5: DiÔn ®¹t l­u lo¸t. Néi dung ®Çy ®ñ. Ph©n tÝch râ bót ph¸p l·ng m¹n vµ hiÖn thùc. - §iÓm 2, 3: §ñ ý, diÔn ®¹t t­¬ng ®èi tèt. Cã thÓ tr×nh bµy ý ch­a s©u. m¾c mét vµi lçi nhá. - §iÓm 1: Bµi viÕt cã ý nh­ng s¬ sµi. Kh«ng diÔn ®¹t tho¸t ý. . - §iÓm 0: Kh«ng viÕt bµi. III. H­íng dÉn häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi. ChuÈn bÞ: §Êt n­íc – NguyÔn Khoa §iÒm. + §äc kÜ tiÓu dÉn. + Dù kiÕn h­íng t×m hiÓu.