Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết: 34, 35, 36: vợ chồng A phủ, tác giả Tô Hoài

TiÕt: 34 –35 - 36 Ngµy so¹n 20/11/2006 vî chång a phñ T« Hoµi * Yªu cÇu: Cho HS hiÓu ®­îc: + T­ t­ëng nh©n ®¹o ®Æc s¾c cña t¸c phÈm…. + ThÊy ®­îc nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt viÕt truyÖn cña T« Hoµi.. * ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn ®äc tµi liÖu, so¹n gi¸o ¸n. HS chuÈn bÞ bµi ë nhµ. * Lªn líp: æn ®Þnh tæ chøc líp KiÓm tra bµi cò. * Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV & häc sinh KÕt qu¶ cÇn ®¹t HS ®äc phÇn tiÓu dÉn vµ nhËn xÐt phÇn tiÓu dÉn gåm mÊy néi dung, tãm t¾t nh÷ng néi dung ®ã? Gi¸o viªn gäi HS tãm t¾t TP ? Qu¸ khø cña c« MÞ cã g× ®Æc biÖt? NhËn xÐt MÞ lµ ng­êi NTN? Víi viÖc c« MÞ bÞ b¾t vÒ lµm d©u nhµ thèng lÝ P¸ Tra vµ c¸ch cóng tr×nh ma, T« Hoµi cßn muèn nãi ®iÒu g× víi ng­êi ®äc? (mét nÐt phong tôc ®éc ®¸o cña ng­êi miÒn nói T©y B¾c, bªn c¹nh ®ã cßn lµ nh÷ng hñ tôc l¹c hËu trãi buéc con ng­êi…) HS t×m nh÷ng chi tiÕt vÒ nçi khæ khi lµm d©u nhµ thèng lÝ P¸ Tra? §äc ®o¹n v¨n nãi vÒ c¨n buång MÞ ë, sau ®ã ®Æt c©u hëi HS ph¸t hiÖn chi tiÕt c¨n buång. Víi nh÷ng nçi khæ nhôc ®ã ®· biÕn MÞ ®· trë thµnh mét con ng­êi nh­ thÕ nµo? Nh÷ng biÓu hiÖn nµo chøng tá MÞ sèng mµ kh«ng cßn ý thøc ®Õn sù tån t¹i cña b¶n th©n? Th«ng qua nçi khæ nhôc cña MÞ, Gi¸o viªn yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o qua h×nh ¶nh nh©n vËt nµy? §iÒu lµm cho t¸c phÈm “Vî chång A Phñ cã søc sèng l©u bÒn cã ph¶i chØ c¨n cø vµo nh÷ng néi dung hiÖn thùc trªn?VËy ®iÒu g× lµm nªu nÐt ®Æc s¾c riªng cña t¸c phÈm? HiÓu thÕ nµo vÒ SSTT? SSTT ë nh©n vËt MÞ lµ g×? (Gi¸o viªn ®Æt c©u hái vµ gîi ý ®Ó häc sinh hiÓu ®óng SSTT trong MÞ) Nh÷ng ®iÒu g× ®· t¸c ®éng lµm sèng dËy søc sèng tiÒm tµng ë nh©n vËt MÞ? §o¹n v¨n miªu t¶ t©m tr¹ng MÞ trong ®ªm t×nh mïa xu©n lµ ®o¹n v¨n ®Çy chÊt th¬, chøa ®ùng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cao. B»ng ng«n ng÷ nöa trùc tiÕp TH ®· ®· kh¾c ho¹ thµnh c«ng con ng­êi t©m linh ®ang næi lo¹n trong MÞ: MÞ trÎ l¾m… ë MÞ cã sù ®ång hiÖn gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i, c« nh­ ng­êi méng du, quªn m×nh ®ang bÞ trãi… Mïa xu©n nµy lµ mïa xu©n nµo? Mïa xu©n hiÖn t¹i hay qu¸ khø? - T¹i sao lóc nµy MÞ l¹i muèn chÕt? (Mét con thuyÒn tù ®¸nh®¾m m×nh trªn dßng s«ng cßn yªu ®êi yªu cuéc sèng h¬n con thuyÒn th¶ mÆc cho tr«i v« dÞnh) (Cho HS ®äc ®o¹n v¨n miªu t¶ c¶nh A Phñ bÞ trãi..) LÝ gi¶i t¹i sao khi nh×n thÊy A Phñ bÞ trãi vµo cét mµ MÞ vÉn th¶n nhiªn nh­ kh«ng biÕt? C¸i g× ®· ®Ênh thøc MÞ sèng l¹i søc sèng tiÒm tµng ? - MÆc dï t×nh th­¬ng ®· ®Õn víi MÞ vµ MÞ ®· nhËn ra c¸i ¸c nh­ng ý ®Þnh gi¶i tho¸t cho A Phñ ®· tíi ch­a? T¹i sao? (mÆc c¶m) Gi¶i thÝch v× sao MÞ ®· quyÕt ®Þnh cøu A Phñ nh­ng khi A Phñ bá ch¹y th× MÞ L¹i ho¶ng sî? §iÒu nµy cã ph¶i lµ nghÞch lý? Nh©n vËt A Phñ cã g× gièng vµ kh¸c víi nh©n vËt MÞ vÒ sè phËn vµ tÝnh c¸ch? NhËn xÐt gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña t¸c phÈm? Gi¸ trÞ nh©n ®¹o ®ã cã g× míi so víi v¨n häc hiÖn thùc phª ph¸n tr­íc ®ã? ChØ ra nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nhÊt vÒ nghÖ thuËt? * TiÕt:1 I/ TiÓu dÉn: 1.T¸c gi¶. 2.Hoµn c¶nh s¸ng t¸c “Vî chång A Phñ” II/ §äc hiÓu: * Tãm t¾t t¸c phÈm: 1) Nh©n vËt MÞ: MÞ – Tr­íc khi lµm d©u nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. - MÞ hiÖn ra kh«ng hÒ xa l¹, ®Ñp ng­êi, ®Ñp nÕt nh­ bao c« g¸i trong v¨n häc truyÒn thèng. MÞ lµ ng­êi giµu t×nh c¶m th­êng kÝ th¸c t©m hån m×nh vµo tiÕng s¸o “uèn chiÕc l¸ trªn m«i…”, MÞ ®· tõng yªu vµ ®­îc yªu “ng­êi yªu MÞ th­êng ®eo nhÉn ë ngãn tay Êy..”. Cuéc sèng cña c« ®ang høa hÑn nhiÒu h¹nh phóc… - Gièng nh­ nh÷ng kiÕp hång nhan b¹c mÖnh kh¸c, v× mãn nî truyÒn kiÕp cña cha mÑ ®Ó l¹i vµ lîi dông tôc c­íp d©u, gia ®×nh nhµ Thèng lÝ ®· b¾t MÞ vÒ lµm con d©u g¹t nî b¾t ®Çu tõ ®©y kiÕp sèng tñi nhôc cña MÞ b¾t ®Çu: b. MÞ – Thêi k× lµm d©u nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. * Nçi khæ nhôc: - MÞ bÞ cóng tr×nh ma, tøc cã nghÜa MÞ ®· bÞ trãi buéc b»ng thÇn quyÒn - Danh nghÜa lµ con d©u mµ thùc chÊt lµ t«i tí, bÞ bãc lét søc lao ®éng nh­ mét sóc n«. §· h¬n mét lÇn T« Hoµi so s¸nh MÞ víi kiÕp tr©u ngùa. HÕt ngµy nµy sang ngµy kh¸c, th¸ng nµy sang th¸ng kh¸c MÞ ®· bÞ cuèn vµo vßng quay v« cïng v« tËn cña c«ng viÖc, kh«ng dõng vµ kh«ng døt ra ®­îc “TÕt xong th× lªn nói h¸i thuèc phiÖn, gi÷a n¨m th× giÆt ®ay, xe ®ay, ®Õn mïa th× lªn n­¬ng bÎ b¾p, vµ dï lóc ®i h¸i cñi, lóc bung ng«… suèt n¨m suãt ®êi nh­ thÕ” - VÊt v¶ nh­ vËy nh­ng MÞ vÉn bÞ khinh khi hµnh h¹, bÞ ng­îc ®·i, bÞ trãi ®øng vµo cét, trong khi chÝnh th©n thÓ cßn ®ang ®au nhøc bëi d©y trãi th× suèt ®ªm ph¶i ngåi xoa thóc dÊu cho chång, nh÷ng lóc mÖt qu¸ thiÕp ®i th× bÞ A Sö ®¹p vµo mÆt.. - C¨n buång MÞ ë kh«ng thÓ gäi lµ c¨n buång h¹nh phóc mµ lµ mét thø ngôc thÊt giam cÇm tuæi xu©n cña MÞ lóc nµo còng kÝn mÝt víi chØ mét lç vu«ng b»ng bµn tay … Víi nh÷ng nçi khæ nhôc cña kiÕp lµm d©u ®· lµm thay ®æi dung nhan ®ãng dÊu Ên vµo trong tÝnh c¸ch cña MÞ. Con ng­êi vui t­¬i, hån nhiªn ngµy x­a kh«ng cßn n÷a, thay vµo ®ã lµ 1 c« MÞ lóc nµo còng cói mÆt “mÆt buån r­êi r­îi”, cuéc sèng ®èi víi MÞ chØ cßn lµ sù tån t¹i vËt vê. MÞ gÇn nh­ v« thøc, v« c¶m. ë l©u trong c¸i khæ MÞ còng kh«ng cßn biÕt khæ n÷a, nh÷ng ngµy ®Çu MÞ cã ý ®Þnh tù tö nh­ng råi mÊy n¨m sau MÞ còng kh«ng cßn nghÜ ®Õn viÖc tù tö n÷a, vÒ lµm d©u nhµ Thèng lÝ tõ bao giê MÞ còng kh«ng nhí n÷a. G¾n liÒn víi cuéc ®êi MÞ nh­ mét ®Þnh mÖnh lµ t¶ng ®¸ (buån tñi, c©m lÆng),lµ tµu ngùa (cùc khæ ®¾ng cay) câi lßng MÞ ®· thµnh b¨ng gi¸ nªn MÞ “chØ biÕt, chØ ë víi ngän löa” * NhËn xÐt: - Nçi khæ nhôc cña Mi tiªu biÓu cho cho ng­êi phô n÷ MÌo tr­íc c¸ch m¹ng - MÞ lµ n¹n nh©n cña c­êng quyÒn vµ thÇn quyÒn - T« Hoµi còng bµy tá sù c¶m th«ng ch©n thµnh víi nh÷ng kiÕp ®êi n« lÖ ®ã. * TiÕt:2 c) Søc sèng tiÒm tµng. - ThÕ nµo lµ søc sèng tiÒm tµng? SSTT lµ søc sèng vèn cã nh­ng v× lÝ do nµo ®Êy nã bÞ Èn ®i, khi cã c¬ héi søc sèng Êy sÏ bïng lªn m¹nh mÏ. ë MÞ, bªn trong th©n phËn con rïa lïi lòi n¬i xã cöa kia, bªn trong th©n x¸c ®· trai cøng v× ®au khæ kia vÉn tiÒm Èn mét SSTT ®ã lµ kh¸t väng ®­îc sèng, ®­îc h¹nh phóc nh­ mét con ng­êi. Nã gièng nh­ mét th©n c©y mïa ®«ng kh¼ng khiu, th« gi¸p nh­ mét x¸c chÕt nh­ng bªn trong vÉn tÝch ®Çy nhùa sèng ®Ó khi gÆp diÒu kiÖn thuËn lîi sÏ ®©m chåi n¶y léc - Kh¸t väng ®­îc sèng ®­îc h¹nh phóc ë MÞ rÊt dåi dµo tõ thêi con g¸i, cho nªn nh÷ng ngµy ®Çu khi lµm d©u nhµ thèng lÝ, c« thÊm thÝa nçi khæ ®au cña cuéc sèng t«i ®ßi “cã ®Õn hµng mÊy th¸ng, ®ªm nµo MÞ còng khãc” vµ c« g¸i téi nghiÖp Êy ch­a kÞp nÕm tr¸i ngät cña cuéc ®êi ®· ph¶i cay ®¾ng t×m ®Õn n¾m l¸ ngãn mong kÕt liÔu cuéc sèng ngùa tr©u. Nçi buån vµ c¶ ý ®Þnh tù tö kia xÐt cho cïng chÝnh lµ c¸ch ph¶n øng l¹i thùc t¹i, kh«ng chÊp nhËn cuéc sèng phi nh©n tÝnh trong nhµ Thèng lý. Nh­ng v× th­¬ng ng­êi cha giµ mµ MÞ ®µnh chÊp nhËn trë l¹i nhµ Thèng lý víi kiÕp con rïa “lïi lòi n¬i xã cöa” - Vµ råi còng gièng nh­ bÕp than ®· v¹c löa, bÒ ngoµi chØ lµ tro tµn nguéi l¹nh, song bªn trong vÉn ©m Ø mét søc sèng k× diÖu… vµ nã, c¸i kh¸t väng h¹nh phóc Êy bçng bÊt chît ch¸y lªn thËt nång nµn vµ xãt xa trong mét ®ªm xu©n ®Çy ¾p tiÕng gäi cña t×nh yªu. Lý gi¶i sù ®ét biÕn kh¸c th­êng nµy cña MÞ trong ®ªm xu©n Êy qu¶ thùc lµ mét thö th¸ch víi ngßi bót T« Hoµi. Víi mét ng­êi nh­ MÞ, ®· qu¸ quen víi sù nhÉn nhôc , cam chÞu, mµ muèn ®i ch¬i tøc lµ muèn næi lo¹n, muèn ph¸ ph¸ch . ThÓ hiÖn kh«ng khÐo ®iÒu nµy tÝnh c¸ch nh©n vËt trë nªn m©u thuÉn kh«ng thèng nhÊt. ThÕ nh­ng T« Hoµi ®· v­ît qua vµ t¹o ra mét c« MÞ sèng ®éng thùc sù nh­ con ng­êi ngoµi ®êi. §Ó lµm sèng dËy kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc ngµy x­a tiÒm Èn trong MÞ ph¶i cã mét c¸i g× ®ã cã kh¶ n¨ng lµm quªn hiÖn thùc vµ sèng l¹i qu¸ khø + Khã cã thÓ nãi lµ t¹i ®Êt trêi, t¹i mïa xu©n bëi n¨m nµo ch¼ng nh­ vËy… + C¸i ®ã cã thÓ lµ tiÕng s¸o ®­îc ®iÖp l¹i nhiÒu lÇn mµ b¶n th©n MÞ ngµy x­a lµ ng­êi thæi s¸o giái (MÞ lµ ng­êi bÊt h¹nh trong t×nh yªu) + Kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn men r­îu, MÞ ®· lÐn lÊy hò r­îu uèng mét c¸ch bÊt b×nh th­êng “uèng ùc tõng b¸t”, uèng võa cho h¶ giËn, võa nh­ nuèt hËn vµo lßng. C¸i say kÕt hîp víi tiÕng s¸o cïng lóc g©y l·ng quªn vµ mang vÒ nçi nhí; l·ng quªn hiÖn t¹i vµ nhí vÒ ngµy tr­íc. Lóc ®Çu ®óng lµ do t¸c ®éng cña ngµy xu©n ®Êt trêi, vµ do t¸c ®éng cña tiÕng s¸o. Tuy míi chØ v¼ng tõ xa “ngoµi ®Çu nói”, tuy míi chØ lµ “rñ b¹n di ch¬i” nh­ng ®· t×nh l¾m khiÕn MÞ nghe mµ “thiÕt tha bæi hæi”. Song MÞ vÉn ®ñ tØnh t¸o nhÈm theo bµi h¸t cña ng­êi ®ang thæi. Còng cã nghÜa nã míi chØ lµ tiÕng s¸o cña Kh¸ch thÓ . Nh­ng kh«ng hiÓu cã ph¶i v× buån kh«ng mµ MÞ ®· t×m ®Õn r­îu, uèng thËt nhiÒu ®Ó råi say “lim mÆt ngåi ®Êy”. Tõ ®ã xuÊt hiÖn vµ tån t¹i hai con ng­êi cã sù t­¬ng tranh t­¬ng giao quyÕt liÖt gi÷a mét bªn lµ c« MÞ cña qu¸ khø víi ®Çy nh÷ng kh¸t khao tuæi trÎ mét bªn lµ c« MÞ cña hiÖn t¹i víi nh÷ng ®¾ng cay tñi cùc: m¾t “nh×n mäi ng­êi nh¶y ®ång mµ MÞ th× ®ang sèng vÒ ngµy tr­íc” . Cã mét sù nhËp nhoµ, x¸o trén gi÷a tiÕng s¸o hiÖn thùc vµ tiÕng s¸o qóa khø “ngµy tr­íc, MÞ thæi s¸o giái, mïa xu©n nµy, MÞ uèng r­îu bªn bÕp vµ thæi s¸o , MÞ uèn chiÕc l¸ trªn m«i thæi l¸ còng hay nh­ thæi s¸o” Ng«n ng÷ trÇn thuËt cña t¸c gi¶ ®· nhËp hoµ lµm mét cïng ng«n ng÷ nh©n vËt. Sù t­¬ng tranh, t­¬ng giao ®ã ©m Ø mµ dai d¼ng quyÕt liÖt. Lóc lßng ham sèng thøc dËy m·nh liÖt nhÊt còng chÝnh lµ lóc MÞ muèn chÕt ngay ®i. §óng lóc “MÞ thÊy ph¬i phíi trë l¹i, trong lßng ®ét nhiªn vui s­íng nh­ nh÷ng ®ªm TÕt ngµy tr­íc” th× MÞ l¹i nghÜ tíi n¾m l¸ ngãn “nÕu cã n¾m l¸ ngãn trong tay lóc nµy , MÞ sÏ ¨n cho chÕt ngay, chø kh«ng buån nhí l¹i n÷a. Nhí l¹i chØ thÊy n­íc m¾t øa ra” Vµ ®· cã lóc c« MÞ ngµy x­a ®· th¾ng thÕ . TiÕng s¸o kia khi ®· thµnh tiÕng lßng cña MÞ th× nã kh«ng chÞu ®Çu hµng: “ anh nÐm pao em kh«ng b¾t. Em kh«ng yªu qu¶ pao r¬i råi” . TiÕng s¸o kh«ng cßn lµ rñ b¹n mµ lµ rñ ng­êi yªu ®i ch¬i, d×u hån MÞ ®Õn víi nh÷ng ®¸m ch¬i. §©y chÝnh lµ thêi ®iÓm b¾t ®Çu côéc méng du cña MÞ: ®Üa ®Ìn ®· ®­¬c thªm mì, MÞ ch¶i tãc, víi c¸i v¸y hoa…MÞ lµm tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã nh­ ng­êi bÞ th«i miªn mµ kh«ng hÒ quan t©m, kh«ng hÒ nhËn ra sù hiÖn diÖn cña A Sö, kh«ng nghe tiÕng A Sö hái, thËm chÝ khi bÞ A Sö trãi ®øng vµo cét MÞ vÉn kh«ng hÒ biÕt, MÞ vÉn nång nµn trong h¬i r­îu, vÉn nång nµn trong tiÕng s¸o vµ nång nµn trong nh÷ng cuéc ch¬i, trong ®Çu MÞ chØ cßn tiÕng gäi cña t×nh yªu “Em kh«ng yªu qu¶ pao r¬i råi. Em yªu ng­êi nµo , em b¾t pao nµo”, “ MÞ vïng b­íc ®i”, b­íc ®i ®Ó tån t¹i , b­íc ®i ®Ó sèng l¹i tuæi trÎ, tuæi xu©n , t×nh yªu h¹nh phóc cña chÝnh b¶n th©n m×nh, c« ®ang sèng lµ m×nh, sèng thµnh thËt víi chÝnh m×nh. ChØ ®Õn khi “ch©n tay ®au kh«ng cùa ®­îc”, th× c¶m gi¸c vÒ hiÖn t¹i tµn khèc míi trë l¹i . Cø nh­ thÕ lóc mª, lóc tØnh, lóc v« cïng ®au xãt, lóc l¹i båi håi tha thiÕt cho ®Õn khi trêi s¸ng lóc nµo MÞ còng kh«ng hay. §Ó råi s¸ng h«m sau, Mþ l¹i trë vÒ víi th©n phËn “con rïa nu«i trong xã cöa” *NhËn xÐt: - §o¹n v¨n miªu t¶ t©m tr¹ng MÞ khi nghe tiÕng s¸o ®ªm xu©n ®­îc coi lµ ®o¹n v¨n thµnh c«ng nhÊt cña t¸c phÈm . NÕu nãi søc sèng tiÒm tµng ë nh©n vËt nµy lµ kh¸t väng ®­îc sèng h¹nh phóc nh­ mét con ng­êi , kh¸t väng ®ã ®· tiÒm tµng tõ thêi con g¸i, nã vèn cã, s½n cã. §Õn thêi lµm d©u nã bÞ khuÊt lÊp bëi c¸i bÒ ngoµi kh«ng nãi, buån r­êi r­îi vµ im l×m nh­ mét c¸i bãng. Kh«ng khÝ ngµy TÕt , tiÕng s¸o, men r­îu lµ nh÷ng yÕu tè ®· ®¸nh thøc dËy c¸i h¹nh phóc ®ã…dï A Sö cã trãi b»ng c¶ mét thóng sîi ®ay còng kh«ng thÓ trãi buéc ®­îc. - §o¹n v¨n rÊt thµnh c«ng trong viÖc miªu t¶ t©m lÝ tÝnh c¸ch nh©n vËt. Nhµ v¨n chó träng ®Õn nghÖ thuËt t­¬ng ph¶n, ph©n lËp, t¹o ra nh÷ng cuéc ®Êu tranh t­ t­ëng, ®Êu tranh víi sè phËn lµm cho nh©n vËt rÊt sèng, rÊt ch©n thùc. §©y còng lµ ®o¹n rÊt giµu ch¸t th¬ . NhiÒu chç nhµ v¨n viÕt b»ng c¶m xóc nång nµn, ng«n ng÷ t¸c gi¶ hoµ ®ång víi ng«n ng÷ nh©n vËt. Tõ ®ã t¹o ra mét chÊt giäng rÊt riªng: võa tha thiÕt võa s©u l¾ng, tØnh t¸o mµ vÉn thæn thøc ®am mª. - Ngay sau c¸i ®ªm MÞ bÞ trãi, trong nhµ Thèng lÝ P¸ Tra ®É xuÊt hiÖn A Phñ, ng­êi cïng c¶nh ngé. V× téi ®¸nh con quan, A Phñ ®· ph¶i tr¶ gi¸ b»ng c¶ cuéc ®êi n« lÖ trong nhµ Thèng lÝ P¸ Tra. Råi ®Ó mÊt mét con bß mµ A Phñ bÞ trãi ®øng vµo cét ®· mÊy ngµy ®ªm liÒn. ChÝnh ®©y lµ tiÒn ®Ò , lµ c¬ së ®Ó mét lÇn n÷a c« MÞ næi lo¹n. Vµo nh÷ng ®ªm v« cïng ®au khæ cña A Phñ, MÞ vÉn sèng trong tr¹ng th¸i gÇn nh­ v« thøc . C« vÉn th¶n nhiªn v« t×nh chØ cßn biÕt sèng víi ngän löa. Dï A Sö cã ®¹p ng· xuèng bªn bÕp löa, MÞ vÉn lÆng lÏ nh­ c¸i bãng, dai d¼ng nh­ c¸i bãng. VËy mµ vµo c¸i ®ªm Êy, ng­êi ®µn bµ yÕu ®uèi , an phËn kia ®· d¸m c¾t d©y trãi cøu A Phñ, råi sau ®ã cßn ch¹y theo A Phñ trèn khái nhµ Thèng lÝ. §Ó t¹o ra ®­îc hµnh ®éng th¸o còi sæ lång ®ã nhÊt thiÕt ph¶i cã c¸i g× ®¸nh thøc tiÒm n¨ng vèn cã tõ tr­íc. NÕu nh­ lÇn tr­íc, tiÕng s¸o ®ªm t×nh mïa xu©n ®· ®¸nh thøc c« MÞ kh¸t khao h¹nh phóc tuæi trÎ trong qu¸ khø th× lÇn nµy chÝnh giät n­íc m¾t cña A Phñ ®· ®¸nh thøc MÞ tõ câi quªn trë vÒ câi nhí. “Dßng n­íc m¾t lÊp l¸nh bß xuèng hai hâm m¸ ®· x¸m ®en l¹i” cña A Phñ b¸o hiÖu c¸i chÕt s¾p tíi víi con ng­êi nµy: “ChÕt ®au, chÕt ®ãi, chÕt rÐt, ph¶i chÕt.” §©y lµ dßng n­íc m¾t cùc hiÕm ë mét ng­êi ®· tõng c©m lÆng chÞu ®ßn nh­ bøc t­îng ®¸. MÞ nhí l¹i m×nh còng tõng bÞ trãi nh­ thÕ, n­íc m¾t ch¶y xuèng kh«ng biÕt lau ®ii ®­îc. T×nh th­¬ng ë MÞ xuÊt hiÖn vµ ®©y lµ t×nh th­¬ng víi ng­êi cïng c¶nh ngé. VËy giät n­íc m¾t kia chÝnh lµ giät n­íc cuèi cïng lµm trµn li n­íc. T©m hån MÞ sèng l¹i tr­íc hÕt lµ sù tù ý thøc, tù th­¬ng. Vµ ®Êy lµ quy luËt. Ph¶i nhí l¹i m×nh, nhËn ra m×nh míi cã thÓ nhËn ra ai ®ã còng gièng m×nh. Sù th­¬ng ng­êi sÏ kh«ng n¶y sinh nÕu nh­ sù th­¬ng m×nh tuyÖt nhiªn kh«ng cã. MÞ th­¬ng ng­êi ®µn bµ ngµy tr­íc ®· bÞ trãi ®Õn chÕt trong nhµ nµy, råi MÞ th­¬ng A Phñ, “ng­êi kia viÖc g× mµ ph¶i chÕt thÕ”. Yªu th­¬ng vµ c¨m thï lµ mét, tõ khi xuÊt hiÖn t×nh th­¬ng, MÞ ®· nhËn thøc ra mét ®iÒu “chóng nã thËt ®éc ¸c”. ThÕ nh­ng ý ®Þnh gi¶i tho¸t vÉn ch­a ®Õn bëi MÞ ch­a th¾ng ®­îc mÆc c¶m “ta lµ th©n ®µn bµ, nã ®· b¾t ta vÒ tr×nh ma nhµ nã råi th× chØ cßn biÕt ®îi ngµy rò x­¬ng ë ®©y th«i”. Nh­ng ®Õn khi yªu th­¬ng vµ c¨m thï lín dÇn th× nã t¹o ra can ®¶m, nghÜ ®Õn viÖc bÞ chÕt thay vµo chç A Phñ “MÞ còng kh«ng thÊy sî” . Vµ còng chÝnh yªu th­¬ng vµ c¨m thï ®· khiÕn MÞ cã søc m¹nh c¾t d©y gi¶i tho¸t cho A Phñ . Hµnh ®éng c¾t d©y cëi trãi cho A Phñ diÔn ra bÊt ngê tíi møc b¶n th©n MÞ còng kh«ng ngê ®Õn. ChÝnh v× vËy khi c¾t xong d©y trãi MÞ bçng ho¶ng hèt “®øng lÆng trong bãng tèi” trong kho¶nh kh¾c ng¾n ngñi mµ chÊt chøa gi«ng b·o. Tõ th­¬ng ng­êi ®Õn b©y giê th­¬ng m×nh, tõ chç kh«ng sî l¹i trë vÒ víi nçi sî h·i. Nh÷ng b­íc ch©n tù do cña A Phñ ®a ®¸nh thøc kh¸t väng sèng vèn bÊy l©u ©m Ø trong MÞ. Gi÷a c¸i sèng vµ c¸i chÕt MÞ ®· chon con ®­êng sãng. MÞ ch¹y theo A Phñ còng trong hµnh ®éng tøc têi chît ®Õn. NhËn xÐt: Hµnh ®éng cu¶ MÞ nÆng vÒ tù ph¸t. Nã diÔn ra bÊt ngê nh­ng cã gi¸ trÞ nh­ mét mèc quan träng t¹o nªn b­íc ngoÆt ®èi víi cuéc ®êi cña MÞ. Tõ th©n phËn t«i tí, MÞ ®· trë thµnh con ng­êi tù do. B¶n th©n MÞ còng kh«ng ngê khi c¾t d©y trãi gi¶i tho¸t cho A Phñ còng lµ c¾t d©y trãi gi¶i tho¸t cho chÝnh m×nh . Hµnh ®éng ®ã cßn chøng tá nh÷ng ng­êi nh­ MÞ kh«ng hoµn toµn nhÉn nhôc cam chÞu, lu«n tiÒm Èn mét søc sèng, søc trçi dËy ®Êu tranh ®Ó tù gi¶i phãng cho m×nh. T©m hån ng­êi con g¸i Êy kh«ng h¼n ®· nguéi gi¸ mµ vÉn cã kh¸t väng ®­îc sèng, ®­îc tù do. NÕu ®­îc ¸nh s¸ng c¸ch m¹ng räi tíi . MÞ sÏ trë thµnh nßng cèt cña c¸ch m¹ng. Bªn c¹nh viÖc x©y dùng thµnh c«ng nh©n vËt MÞ, t¸c phÈm cßn x©y dùng ®­îc mét nh©n vËt còng thµnh c«ng kh«ng kÐm ®ã lµ A Phñ… * TiÕt:3 2) Nh©n vËt A Phñ: - ë cuéc ®êi A Phñ chóng ta thÊy cã nh÷ng nÐt kh¸ gièng víi cuéc ®êi cña MÞ. NÕu MÞ lµ c« g¸i cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó h­ëng mét cuéc sèng HP th× A Phñ còng lµ niÒm m¬ ­íc cña nhiÒu c« g¸i. “§øa nµo cã ®­îc A Phñ còng b»ng cã ®­îc con tr©u tèt trong nhµ, ch¼ng mÊy chèc mµ giµu”….. Nh­ng A Phñ l¹i ch¼ng thÓ nµo lÊy næi vî bëi A Phñ kh«ng cha kh«ng mÑ, kh«ng b¹c tiÒn, kh«ng ruéng n­¬ng… - A Phñ sèng tù lËp vµ cã tÝnh c¸ch cøng cái… chØ v× ®¸nh con quan (A Sö) mµ A Phñ bÞ hµnh h¹ rÊt r· man. Cø mét ®ît hót thuèc phiÖn l¹i mét lÇn ®¸nh: “MÆt A Phñ s­ng lªn, m«i vµ ®u«i m¾t dËp ch¶y m¸u”. A Phñ ®· ph¶i tr¶ nî b»ng c¶ mét cuéc ®êi, kh«ng ph¶i mét kiÕp mµ lµ nhiÒu kiÕp….( B×nh ®o¹n sö kiÖn ®Æc biÖt) - NÕu MÞ bÞ ®µy ®o¹ c¶ vÒ thÓ x¸c lÉn tinh thÇn th× A Phñ còng ch¼ng kÐm g×, AP còng ph¶i cuèc n­¬ng, ®èt rõng,lµm rÉy, ch¨n bß… con ng­êi ngang tµng ngµy nµo ®· ph¶i sèng cuéc ®êi n« lÖ… - Khi ®Ó hæ b¾t mÊt mét con bß cña nhµ thèng lÝ, AP ®· ph¶i chÞu c¶nh trãi cäc…chi tiÕt miªu t¶ c¶nh AP bÞ trãi “mét dßng n­íc m¾t lÊp l¸nh bß xuèng hai hâm m¸ ®· x¸m ®en l¹i”cho thÊy biÕt bao nhiªu tñi nhôc vµ ®o¹ ®µy… - Nh×n c¶nh AP bÞ trãi chê chÕt : chÕt ®au, chÕt ®ãi, chÕt rÐt MÞ ®· nghÜ ng­êi kia sao ph¶i chÕt nh­ thÕ..chóng nã thËt ®éc ¸c . T« Hoµi th«ng qua nh÷ng suy nghÜ cña MÞ ®Ó lªn ¸n sù b¹o ng­îc, tµn ¸c cña thèng lÝ P¸ Tra... Cuéc ®êi ®i ë cña AP trªn thùc tÕ lµ kiÕp sèng n« lÖ thª th¶m cña nh÷ng con ng­êi nghÌo khæ ë vïng cao T©y B¾c…. - ë AP tiÒm tµng mét søc m¹nh b¶n n¨ng. A Sö lµ con quan vÉn bÞ AP trõng trÞ, khi ph¶i chÞu nh÷ng trËn ®ßn AP im l×m nh­ t­îng ®¸ nh­ dån nÐn, chÊt chøa nh÷ng hên c¨m, khi bÞ trãi anh t×m c¸ch tho¸t th©n, kh«ng tho¸t ®­îc, trong ®«i m¾t kh«ng chØ lµ nh÷ng giät lÖ tñi hên mµ cßn bËp bïng hai ngän löa… nã ph¶n chiÕu søc m¹nh tõ bªn trong, khi ®­îc cëi trãi lóc ®Çu anh khuþu xuèng sau ®ã l¹i quËt søc ®øng lªn… NX: MÆc dï kh«ng ®­îc T« Hoµi dµnh cho nhiÒu trang viÕt nh­ng nh©n vËt A Phñ còng thÓ hiÖn sù thµnh c«ng trong viÖc miªu t¶ nh©n vËt vµ béc lé tÊm lßng nh©n ®¹o cña nhµ v¨n… 3) KÕt luËn: a) Gi¸ trÞ nh©n ®¹o - T« Hoµi ®· thÓ hiÖn sù ®ång c¶m ®èi víi nh÷ng con ng­êi bÞ ¸p bøc, trµ ®¹p. ¤ng ®· ®øng vÒ phÝa hä ®Ó tè c¸o téi ¸c cña giai cÊp thèng trÞ. - T« Hoµi thÓ hiÖn niÒm tin vµo b¶n chÊt tèt ®Ñp (MÞ), lßng vÞ tha , niÒm kh¸t khao h¹nh phóc , søc m¹nh ph¶n kh¸ng cña nh©n vËt, nh÷ng nÐt ®Ñp kh«ng thÓ bÞ vïi dËp. - Lßng nh©n ®¹o míi cña TH ë chç «ng ®· chØ ra ®­îc con ®­êng gi¶i tho¸t cho nh÷ng nh©n vËt cña m×nh ( so s¸nh víi chÞ DËu) b) gi¸ trÞ nghÖ thuËt: - Nhµ n¨n ®· kh¾c ho¹ nh©n vËt hÕt søc sinh ®éng, t©m lÝ, tÝnh c¸ch diÔn biÕn t©m lÝ hîp logic rÊt thËt, rÊt sèng, nhÊt lµ nh©n vËt MÞ -Ng«n ng÷ giµu chÊt th¬, ®Ëm phong vÞ miÒn nói, phï hîp víi con ng­êi, c¶nh vËt T©y B¾c nh­ ®o¹n miªu t¶ nh÷ng ®ªm t×nh mïa xu©n nhÊt lµ h×nh ¶nh tiÕng s¸o. - Bè côc t¸c phÈm hÊp d·n bëi c¸c t×nh huèng chÆt chÏ hîp lÝ. * Cñng cè : - Tãm t¾t t¸c phÈm theo hai chÆng cña cuéc ®êi MÞ vµ A Phñ - Ph©n tÝch hai c¶nh ®ªm t×nh mïa xu©n vµ ®ªm ®«ng MÞ cëi trãi cho A Phñ. - So¹n bµi “Vî nhÆt” – Kim L©n.