Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 35 - Giảng văn: Vợ chồng A phủ (Tô Hoài)

Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 35 - Gi¶ng v¨n: Vî chång A Phñ T« Hoµi A. PhÇn chuÈn bÞ : I. Yªu cÇu bµi d¹y: 1. Gióp h/s: - C¶m nhËn ®­îc t­ t­ëng nh©n ®¹o cña TP, thÊy râ sè phËn bi th¶m cña ng n«ng d©n T.B¾c d­íi chÕ ®é XH cò vµ t/thÇn ®Êu tranh ®Ó tù gi¶i phãng cña hä. - ThÊy ®­îc nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong NT viÕt truyÖn cña THoµi: KÓ chuyÖn l«i cuèn, m« t¶ tinh tÕ d.biÕn t©m lÝ nh©n vËt, dùng c¶nh sinh ®éng vµ gîi c¶m, ng«n ng÷ giµu chÊt t¹o h×nh, chÊt tr÷ t×nh, th¬ méng. - RLKN ph©n tÝch, c¶m thô v¨n xu«i ( ®.trÝch ) 2. GDHS : Yªu quÝ vÎ ®Ñp nªn th¬, ®Æc thï cña miÒn nói. Yªu th­¬ng, quÝ träng nh÷ng con ng cã søc ph¶n kh¸ng m·nh liÖt nh­ MÞ, APhñ... II. ChuÈn bÞ: - GV: §äc, nghiªn cøu tµi liÖu: SGK,SGV, So¹n gi¸o ¸n. - HS : §äc v¨n b¶n, chuÈn bÞ bµi theo HD cña GV,SGK. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp: * æn ®Þnh tæ chøc : I. KiÓm tra bµi cò: (5') 1. C©u hái: Tãm t¾t TP ‘’VCAP” cña T.Hoµi? 2. §¸p ¸n: - Nh©n vËt chÝnh lµ MÞ (APhñ.) - Cuéc ®êi MÞ gåm 4 chÆng...... II. D¹y Bµi míi: * Lêi vµo bµi:( 1’) Cuéc ®êi MÞ tiÕp theo nh­ thÕ nµo ta vµo bµi..... (34’) ? C.®êi bÊt h¹nh cña MÞ b¾t ®Çu tõ lóc nµo? ? TÝn hiÖu gi«ng b·o cho thÊy ë ®o¹n më ®Çu ntn? - Tai ho¹ gi¸ng xuèng ®Çu MÞ ngay trong ®ªm t×nh mïa xu©n hß hÑn víi ng yªu ''..h«m sau thÊy trong nhµ thèng lÝ...'' - Trong lêi kÓ trÇm buån cña ®.v¨n më ®Çu, MÞ ®· hiÖn ra kh«ng ph¶i ë phÝa ch©n dung mµ ë phÝa th©n phËn “Ai ë xa vÒ...'' . C¸i mÆt buån r­êi r­îi . Bªn t¶ng ®¸, c¹nh tµu ngùa -> MÞ bÞ nÐm vµo vÞ trÝ kh«ng dµnh cho con ng. Sù kiÖn MÞ lµm d©u g¹t nî gièng nh­ ''thanh nam ch©m, hót toµn bé nçi khæ ®au c.®êi MÞ l¹i'' GV:Xu h­íng kh¸m ph¸ NV th©n phËn, TH ®· cã c¬ héi dùng lªn 1 b¶n c¸o tr¹ng qua c.®êi MÞ: Mãn nî truyÒn kiÕp nhµ giµu ®· c­íp tr¾ng c¶ tuæi trÎ d¹t dµo kh¸t väng cña MÞ vÎ ®Ñp tinh khiÕt Êy bÞ nhÊn ch×m trong c.sèng t«i ®ßi cïng cùc. ? Em h·y c.minh ®iÒu nµy? ? C¸i ®éc ®¸o cña thñ ph¸p NT nµy lµ ë chç nµo? t¸c dông cña nã ? §iÒu nµy thÓ hiÖn NTN? ? Trong c/sèng vî chång MÞ NTN? ? KÕt qu¶ cña c/sèng bÞ ®Çy ®o¹? ? H·y nãi râ tiÕn tr×nh tª liÖt t.thÇn cña MÞ..? ( §äc ®.v¨n ''B©y giê.... c¶ ngµy'') - MÞ lµm d©u con thùc chÊt mµ chØ trªn danh nghÜa, cßn thùc chÊt lµ t«i tí cho nhµ giµu. + MÞ ph¶i lµm viÖc vÊt v¶ nh­ 1 ng ë, 1 n« lÖ- > MÞ nh­ 1 thø c«ng cô lao ®éng. + MÞ bÞ ®èi xö nh­ 1 n« lÖ, thÓ hiÖn qua nh÷ng phÐp so s¸nh thËt ®au ®ín. . MÞ t­ëng m×nh lµ con tr©u, con ngùa (t­¬ng ®ång) .ThËm chÝ kh«ng b»ng con tr©u, con ngùa (®ßn bÈy) . Mçi ngµy MÞ cµng kh«ng nãi, lïi lòi nh­ con rïa nu«i trong xã cöa (so s¸nh t­¬ng ®ång) -> N.v¨n trong khi so s¸nh ®· sö dông ''vËt ho¸'' ®Ó cùc t¶ vÒ nçi khæ, nçi ®au cña 1 kiÕp ng: kiÕp ng lµ kiÕp vËt. Sù c¶m th«ng kh«ng ph¶i chØ lµ ë sù diÔn t¶ nçi thèng khæ vÒ thÓ x¸c, mµ n.v¨n xem ra th«ng c¶m nhiÒu h¬n víi nçi ®au khæ vÒ t.thÇn cña MÞ. ChÝnh c¶m xóc vÒ nçi dau t.thÇn Êy, t.gi¶ ®· s¸ng t¹o ra nh÷ng ng«n tõ, h×nh ¶nh, nh÷ng chi tiÕt khã quªn. §ã lµ: + Håi nµo cßn r¹o rùc yªu ®­¬ng giê c©m lÆng. §Æc biÖt h×nh ¶nh ''C¨n buång MÞ n»m..'' -> Gîi 1 ¸m ¶nh bøc bèi- nã giam h·m MÞ, c¸ch li t©m hån tuæi trÎ, bao kh¸t väng cña MÞ víi c.®êi. KhiÕn MÞ kh«ng t×m thÊy lèi tho¸t lµm xuÊt hiÖn t©m tr¹ng bi quan phã mÆc. Mét h.¶nh Èn dô vÒ nhµ tï rïng rîn -> 1 tiÕng nãi tè c¸o C§PK miÒn nói ®· giam h·m, ®· lµm c¹n kh« nhùa sèng cña con ng. + MÞ kh«ng hÒ ®­îc an ñi trong t.c¶m vî chång khi vÒ lµm vî A Sö v×: Hä kh«ng hÒ yªu nhau chØ nh­ 2 ng sèng ghÐp. . MÞ kh«ng ®­îc ®i ch¬i. . BÞ ®¸nh ®Ëp . KÕt qu¶: Tinh thÇn MÞ bÞ tª liÖt ®i . Lóc ®Çu: MÞ ®au khæ, uÊt øc, c¶m thÊy bÞ xóc ph¹m nªn t×m ®Õn c¸i chÕt. . Sau MÞ quen råi, MÞ kh«ng cßn nghÜ ®Õn c¸i chÕt n÷a. C« bu«ng tr«i c.sèng tån t¹i vËt vê. GV: Bót lùc vµ tÊm lßng cña TH lµ ë chç nµy. Muèn ph¬i bµy thùc tr¹ng khæ ®au cña kiÕp ng, giäng trÇn thuËt cña «ng g©y 1 ¸m ¶nh ''l¹nh buèt''. ¤ng kÓ víi nh÷ng chi tiÕt dån nÐn n.vËt ®Õn tËn cïng bi th¶m. Nçi khæ ®· lµm thay ®æi ch©n dung vµ t.c¸ch MÞ. Lóc nµy MÞ chØ cßn lµ c¸i x¸c kh«ng hån. MÞ sèng mµ kh«ng cã ý thøc vÒ sù sèng. MÞ ®· mÊt ®i c.sèng cña m×nh. ? C¸i mÊt lín nhÊt cña MÞ lµ g×? ? Tõ nh÷ng mÊt m¸t ®ã, t.gi¶ muèn nhÊn m¹nh ®iÒu g×? ?Sù c©m lÆng cña MÞ thÓ hiÖn NTN? ? MÞ ®· bËt dËy víi nh÷ng biÓu hiÖn nµo? -> MÞ ®¸nh mÊt t×nh ®ång lo¹i. N.v¨n nãi tíi ®iÒu nµy víi søc c¶m th«ng lín. (MÞ th¶n nhiªn ngåi s­ëi löa c¹nh n¬i APhñ bÞ trãi..) -> T.gi¶ dùng lªn b¶n c¸o tr¹ng ®èi víi giai cÊp thèng trÞ. ChÝnh MÞ lµ nh©n chøng, 1 b»ng chøng tè c¸o C§PK bãc lét vµ thèng trÞ cña bän p/kiÕn miÒn nói, chóng ®· t­íc ®o¹t triÖt ®Ó quyÒn sèng cña con ng. b. NghÞch lÝ 2: Lµm d©u ®· quen. - Trë thµnh con d©u g¹t nî -> MÞ trë thµnh 1 con ng c©m lÆng ( Ngoµi 2 c©u nãi ë cuèi ®o¹n trÝch) ''Mçi ngµy MÞ cµng kh«ng nãi...'' - Kh«ng ®Ó MÞ nãi lµ 1 dông ý NT cña t.gi¶: N.v¨n muèn ®Ó nh©n vËt l©m vµo t×nh thÕ bÞ dån nÐn ®Õn ch©n t­êng. §ã lµ nghÖ thuËt t¹o søc nÐn cho N.vËt bËt dËy quyÕt liÖt khi cÇn thiÕt. -> Víi 2 ®ét biÕn: + Muèn ®i ch¬i khi mïa xu©n vÒ. + Cøu APhñ vµo mét ®ªm ®«ng trªn nói cao. * §ét biÕn 1: MÞ muèn ®i ch¬i. GV: Nhµ v¨n tõng cho thÊy 1 nh©n vËt MÞ kh«ng cßn thiÕt nh÷ng nhu cÇu vÒ tinh thÇn, thËm chÝ cã lóc kh«ng thiÕt sèng n÷a, thÕ mµ l¹i ®Ó cho MÞ xuÊt hiÖn ý muèn ®i ch¬i vµo ®ªm t×nh mïa xu©n. ? C¸ch gi¶i quyÕt nµy cã hîp lÝ kh«ng? V× sao ? ? Hai chi tiÕt nµy cã m©u thuÉn kh«ng ? lÝ gi¶i? ? Thêi c¬ thuËn lîi ®Î kh¸t väng ®ã ch¸y lªn, ®ã lµ thêi c¬ nµo? ? Bøc tranh mïa xu©n ®­îc miªu t¶ NTN? ?.. ®ñ søc lay ®éng t©m hån MÞ ch­a ? ? T¸c nh©n nµo lµm næi lo¹n t©m hån MÞ? ? N.v¨n ®Ó cho MÞ uèng r­îu NTN? - Sù viÖc nµy vÒ h×nh thøc th× kh«ng hîp lÝ , nh­ng vÒ néi t©m n.vËt th× nhµ v¨n ®· chuÈn bÞ kÜ cho ®ét biÕn nµy hoµn toµn hîp lÝ. Nhí l¹i ®o¹n v¨n ®Çu TP -> MÞ ®· tõng biÓu hiÖn khi nghe thÊy tiÕng hß hÑn cña ng yªu. + MÞ håi hép chê tÝn hiÖu... + MÞ say ®¾m, nång nµn, s½n sµng quyªn sinh... - Kh«ng hÒ m©u thuÉn: 2 chi tiÕt d­êng nh­ ®èi nghÞch nµy ®Òu mang g.trÞ cña lèi viÕt phôc bót -> quyªn sinh còng lµ h×nh thøc ph¶n kh¸ng cña lßng ham sèng, yªu ®êi- > §©y chÝnh lµ yÕu tè tiÒm Èn cña søc m¹nh vïng lªn. Kh¸t väng h¹nh phóc cã thÓ bÞ vïi lÊp, bÞ l¾ng s©u cña 1 t©m hån ®· chai cøng v× ®au khæ nh­ng kh«ng thÓ bÞ tiªu tan, gÆp thêi c¬ thuËn lîi nã sÏ l¹i ch¸y lªn tõ d­íi líp tro buån. - C¸i kh¸t väng h¹nh phóc ®· bÊt chît ch¸y lªn thËt nång nµn mµ xãt xa trong c¸i ®ªm ®Çy ¾p tiÕng gäi t.yªu. +) Tr­íc hÕt: Bøc tranh mïa xu©n. . Bøc tranh mïa xu©n n¨m Êy lµm say lßng ng( ®äc...)- TH thµnh c«ng miªu t¶ th.nhiªn. -> Dï ®Ñp ®Õn ®©u còng kh«ng ®ñ søc lay ®éng t©m hån MÞ v× ®· bÞ tª d¹i suèt bao n¨m rßng. (V× trong h/c¶nh lóc bÊy giê MÞ muèn ®i ch¬i ®óng lµ 1 sù næi lo¹n, næi lo¹n víi nhµ thèng lÝ , vµ næi lo¹n víi chÝnh m×nh''- §ç Kim Håi ) +T¸c nh©n: Ph­¬ng tiÖn ®¸nh thøc lßng ham yªu, ham sèng cña MÞ chÝnh lµ : H¬i men vµ tiÕng s¸o. . H¬i men: T.gi¶ ®Ó cho MÞ uèng r­îu ngµy tÕt n¨m Êy. + Uèng õng ùc tõng b¸t -> say -> quªn hiÖn t¹i -> nhí vÒ qu¸ khø. Nhí : Thæi s¸o giái NhiÒu ng­êi yªu M×nh vÉn lµ 1 con ng, vÉn cã c¸i quyÒn sèng cña con ng­êi. MÞ thÊy ph¬i phíi trë l¹i .Bao nhiªu ng­êi cã chång còng ®i ch¬i ngµy tÕt. D­êng nh­ t©m hån MÞ cã sù håi sinh . - TiÕng s¸o GV: C¸i cã t¸c dông nhiÒu nhÊt trong viÖc d×u t©m hån mÞ bång bÒnh vÒ qu¸ khø , vÒ víi kh¸t khao h¹nh phóc, yªu ®­¬ng lµ tiÕng s¸o. T« Hoµi qu¶ ®· dông c«ng ®Ó mçi lÇn tiÕng s¸o trë l¹i truyÖn lµ mçi lÇn nã ®­îc biÕn ®æi ®i. Tõ ©m thanh cña hiÖn t¹i dÇn dÇn thµnh tiÕng cña nh÷ng mïa xu©n tr­íc. §äc... ? MÞ ®· hµnh ®éng NTN? ? LÇn sau cïng? ? §äc thÇm, nhËn xÐt qu¸ tr×nh diÔn biÕn t©m lÝ cña MÞ? ? MÞ hµnh ®éng NTN? ? Asö ®· xö sù NTN tr­íc hiÖn t­îng l¹? ? Nh­ng cã ®iÒu g× k× diÖu ngay c¶ khi MÞ ë trong vßng d©y trãi ? ? Nhí l¹i tr­íc kia, khi t©m hån MÞ ch­a r¬i vµo c©m lÆng, MÞ lµ ng cã t©m hån ntn? ? E suy nghÜ thÕ nµo vÒ MÞ th¶n nhiªn ngåi s­ëi löa ? ? VËy c¸i ®ªm mïa ®«ng Êy cã c¸i g× khiÕn MÞ ®æi thay? + Tho¹t tiªn: T.s¸o rÊt cã t×nh nã ''lÊp lã rñ b¹n ®i ch¬i'' nh­ng nã cßn väng l¹i tõ xa, m·i ngoµi ®Çu nói -> lóc ®ã MÞ cßn ®ñ tØnh t¸o ®Ó nhËn ra lêi h¸t ®Ó nhÈm theo. + Ýt l©u sau: ''Tai MÞ v¼ng nghe tiÕng s¸o'' nh­ng lóc nµy ®· gÇn h¬n -> lµ ''tiÕng s¸o gäi b¹n ®Çu lµng'' -> TiÕng s¸o lµm MÞ nhí ®Õn ngµy tr­íc- MÞ thæi s¸o giái... + TiÕng s¸o gÇn- ngoµi ®­êng: TiÕng s¸o kh«ng chØ gäi b¹n mµ nã gäi ''b¹n yªu'', nã ''l¬ löng'' bay ngoµi ®­êng, nh­ t×nh ai kh«ng thÓ tan, nh­ lßng ai chê ®îi, hên tr¸ch. TiÕng s¸o trë thµnh tiÕng lßng cña ng thiÕu phô ''Anh nÐm...'' -> N.v¨n ®· ®Æt MÞ vµo 1 sù giao tranh, 1 bªn lµ søc sèng tiÒm tµng, 1 bªn lµ c¶m thøc vÒ th©n phËn....''MÞ thÊy ph¬i phíi trë l¹i..'' -> §iÒu ®ã lµm cho n.vËt MÞ thùc h¬n, sèng ®éng h¬n. +) MÞ quyÕt ®Þnh ®i ch¬i - Hµnh ®éng: Th¾p s¸ng c¨n buång; quÊn l¹i tãc, víi v¸y, rót ¸o...-> Kh«ng nghe A Sö hái. - A Sö: . Trãi MÞ vµo cét nhµ- MÞ kh«ng hÒ ph¶n øng - > Lóc ®ã MÞ nh­ bÞ méng du- MÞ sèng trong thÕ giíi ¶o; quªn thùc t¹i . MÞ vïng b­íc ®i -> lóc nµy MÞ quay trë vÒ thùc t¹i -> MÞ nhËn ra: ''M×nh kh«ng b»ng con tr©u...'' -> §iÒu k× diÖu trong vßng d©y trãi MÞ vÉn thÊy, vÉn c¶m nhËn tiÕng s¸o trçi dËy, lÆp ®i lÆp l¹i thËt da diÕt nh­ bµi ca vÒ søc sèng bÊt diÖt (®ã lµ c¬ së phÇn nµo gi¶i thÝch ®ét biÕn 2 ) * §ét biÕn 2: - Tr­íc kia, MÞ vèn lµ ng phô n÷ nh©n hËu cã nh÷ng kh¸t khao m¹nh mÏ t.yªu c.sèng- > c¸i ®ã kh«ng mÊt ®i mµ vÉn Èn sau t©m hån cña MÞ. - ViÖc MÞ th¶n nhiªn ngåi s­ëi löa bªn c¹nh n¬i A Phñ bÞ trãi lµ biÓu hiÖn cña tr.th¸i v« c¶m, tª d¹i -> Chøng tÝch cña t×nh tr¹ng ''chai l×'' ®au khæ, chø kh«ng ph¶i lµ t×nh tr¹ng tha ho¸, biÕn chÊt. V× thÕ, chØ cÇn cã ®iÒu kiÖn, cã dÞp lµ b¶n chÊt tèt ®Ñp kia, søc sèng tiÒm tµng kia sÏ trçi dËy. - Kh«ng cã g× nhiÒu ngoµi 1 chi tiÕt: §ªm Êy A Phñ khãc “1 dßng n­íc m¾t lÊp l¸nh bß xuèng hai hâm m¸ ®· x¸m ®en l¹i'' GV:§ã chÝnh lµ c¸i tµi cña n.v¨n: Lu«n biÕt t×m ra c¸i quyÕt ®Þnh, tÊt c¶ d­êng nh­ kh«ng lµ c¸i g× hÕt c¶. Dßng n­íc m¾t cña A Phñ ®· lµm håi sinh tr¸i tim ®Çy th­¬ng tÝch cña MÞ ''MÞ chît nhí l¹i....''. Dßng n­íc m¾t cña A Phñ chÝnh lµ giät n­íc cuèi cïng lµm trµn ®Çy cèc n­íc. Nã ®­a MÞ ra khái câi quªn ®Ó trë vÒ câi nhí, nã gÝup MÞ nhí ra m×nh, xãt cho m×nh. ? C¶m gi¸c Êy... MÞ cã c¶m xóc, hµnh ®éng NTN? ?Theo E, ng ®äc cã thÓ ®o¸n tr­íc ®­îc hµnh ®éng nµy kh«ng? ? Nã cã ph¶i lµ hµnh ®éng ngÉu nhiªn kh«ng? V× sao? ? §¸nh gi¸ cña em vÒ chi tiÕt nµy? - C¶m gi¸c th­¬ng th©n ®Èy MÞ tíi xóc c¶m th­¬ng ng. ''Trêi ¬i...''-> Lßng th­¬ng ng m¹nh mÏ lÊn ¸t c¶ nçi th­¬ng th©n -> §ã lµ quy luËt cña lßng nh©n hËu. ChÝnh ®iÒu nµy gióp MÞ chiÕn th¾ng nçi sî h·i, dÉn MÞ ®Õn hµnh ®éng ®ét ngét mµ tÊt yÕu. Rót dao c¾t d©y trãi, cøu A Phñ. -> §©y lµ hµnh ®éng kh«ng thÓ ®o¸n tr­íc ®­îc. - Tuy vËy, nã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn. V×: MÞ ®· tõng nguyÖn lµm rÉy tr¶ nî cho cha, ®· tõng chÞu khæ ®Ó lµm d©u tr¶ nî, tõng d¸m chÕt ®Ó gi¶i tho¸t cho m×nh, th× sao MÞ l¹i kh«ng d¸m chÕt ®Ó cøu ng v« téi ''ng kia...'' Víi 2 tiÕng “A Phñ'' lÇn ®Çu rung ®éng trong lßng MÞ. MÞ trë nªn can ®¶m, liÒu lÜnh h¬n, s½n sµng thÕ m¹ng cho ng kh¸c... - Hµnh ®éng ch¹y theo A Phñ - > tù cøu lÊy m×nh. §©y lµ chi tiÕt bÊt ngê nh­ng l«gÝc, còng rÊt chÆt chÏ. MÞ ®· cøu sèng A Phñ, 1 ng hoµn toµn xa l¹, th× sao tù c« kh«ng thÓ cøu lÊy m×nh -> Lßng ham sèng yªu ®êi --> kh¸t väng sèng: Toµn bé 2 ®ét biÕn lµ minh chøng hïng hån cho søc sèng tiÒm tµng trong con ng MÞ. Tãm l¹i: MÞ lµ n.vËt thµnh c«ng vµo bËc nhÊt trong v¨n xu«i ®­¬ng ®¹i VN. Mét trong nh÷ng bÝ quyÕt cña nã lµ n.v¨n ®· kh¾c ho¹ QT t©m lÝ ®Çy biÕn ho¸, ngÉu nhiªn ,bÊt ngê mµ vÉn n»m trong vßng t×nh lÝ cña c.sèng. N.vËt trë nªn cã khèi ®a diÖn, ®Çy m©u thuÉn khi th× mÆt nµy næi lªn, khi th× mÆt kia næi lªn nh­ng lóc nµo còng lµ nh©n vËt Êy, chø kh«ng ph¶i lµ n.vËt kh¸c l¾p vµo. * Cñng cè: (3’) ? TiÕng s¸o xuÊt hiÖn mÊy lÇn vµ cã t¸c ®éng ntn tíi MÞ ? T: TiÕng s¸o xuÊt hiÖn 3 lÇn vµ gióp MÞ quªn hiÖn t¹i, nhí qu¸ khø. III. HD häc lµm bµi tËp: (2’) 1. Bµi cò: - N¾m néi dung bµi häc - §äc SGK 2. Bµi míi - TiÕp theo cña bµi nµy