Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 42 Giảng văn: Mùa lạc (Nguyễn Khải)

Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 42: Gi¶ng v¨n: Mïa l¹c ( NguyÔn Kh¶i ). A. PhÇn chuÈn bÞ: I. Yªu cÇu bµi d¹y: 1. Gióp HS: - ThÊy ®­îc søc m¹nh vµ vÎ ®Ñp cña sù ch©n thµnh quan t©m ®Õn HP con ng­êi. -C¶m nhËn sè phËn Ðo le bÊt h¹nh nh÷ng nÐt t.c¸ch næi bËt, nh÷ng kh¸t väng m¹nh mÏ ch©n chÝnh cña n÷ nh.vËt chÝnh (§µo) vµ sù biÕn ®æi sè phËn diÔn ra trong m«i tr­êng tèt ®Ñp, cã tÝnh nh©n ®¹o -ThÊy ®­îc nh÷ng nÐt ®¾c s¾c trong NT viÕt truyÖn ng¾n NK: ph©n tÝch t©m lÝ nh.vËt, kÓ chuyÖn, ng«n ng÷.... -RLKN ph©n tÝch. 2. GD HS lßng yªu CNXH. II. ChuÈn bÞ: -ThÇy: SGK, SGV, PTBG V12, Häc tèt v12. -Trß: SGK, so¹n, ®äc t¸c phÈm. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp: * æn ®Þnh tæ chøc líp: I. KiÓm tra bµi cò: 5' ? X¸c ®Þnh c©u tr¶ lêi ®óng: Khæ th¬ 2,3,4 nhµ th¬ diÔn t¶: a. ¢n t­îng chung vÒ c¸c pho t­îng. b. NÐt ®éc ®¸o cña tõng bøc t­îng c. C¶ 2 ®iÒu trªn. Em thÝch h.¶nh nµo, h·y ph©n tÝch. §¸p ¸n:+ §óng c©u b +Tuú HS lùa chän, ®¶m b¶o NT, ND. II. Bµi míi: * Lêi vµo bµi ( 1'): Víi ®Ò tµi XD c.sèng míi, con ng míi( 55-64) thu hót bao v¨n sÜ, nhiÒu nhµ v¨n ®· cho ra m¾t b¹n ®äc nh÷ng TP cã gi¸ trÞ. Trong ®ã, NK ®em ®Õn cho b¹n ®äc 1 kh«ng gian míi l¹, víi nh÷ng con ng còng thËt míi, g©y Ên t­îng khã quªn. TP''Mïa l¹c'' lµ 1 truyÖn ng¾n nh­ thÕ.... I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung:8' ? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ NK? ? §Æc ®iÓm v¨n phong? ? H·y ch biÕt h.c¶nh s¸ng t¸c vµ vÞ trÝ TP? 1.T¸c gi¶: SGK. - NK thuéc thÕ hÖ nhµ v¨n tr­ëng thµnh trong k.c chèng P', tµi n¨ng VH h×nh thµnh tõ thùc tiÔn CM, tõ c.sèng cña ng chiÕn sÜ. - Ngßi bót cña NK lu«n b¸m s¸t ®êi sèng CM. Lu«n x«ng x¸o t×m kiÕm, ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cã ý nghÜa XH, ®¹o ®øc ®Æt ra trong qu¸ tr×nh vËn ®éng cña c.sèng. Lu«n t×m tßi, ®æi míi c¸ch viÕt, ®æi míi NT cña m×nh. - XD nh©n vËt- ph©n tÝch t©m lÝ, ®i s©u vµo nh÷ng biÓu hiÖn vµ sù vËn ®éng t­ t­ëng cña con ng. Nh©n vËt ®­îc kh¸m ph¸ chñ yÕu ë khÝa c¹nh cña ®êi sèng tinh thÇn. N.vËt th­êng cã ng«n ng÷ s¾c s¶o, ham tranh luËn, ®èi tho¹i, giái biÖn luËn. 2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: - 1960 in trong tËp tr.ng¾n cïng tªn. TP thuéc ®Ò tµi XD c.sèng míi, con ng míi. - TËp truyÖn ng¾n''Mïa l¹c'' cña NK cã nh÷ng t×m tßi vµ nh÷ng ®ãng gãp riªng cã gi¸ trÞ. +§i s©u vµo nh÷nh vÊn ®Ò lèi sèng, vÒ ®¹o ®øc, vÒ MQH gi÷a con ng trong XH míi. +Trung t©m chó ý lµ sè phËnc on ng -> nhÊn m¹nh vµo t×nh h÷u ¸i giai cÊp, vµo kh¶ n¨ng v­¬n lªn vµ qu¸ tr×nh thay ®æi sé phËn cña nh÷ng con ng nµy. => TP cã vÞ trÝ vµ søc sèng ®Õn ngµy nay.... II. Ph©n tÝch: ? C¶m nhËn chung cña em vÒ truyÖn ''Mïa l¹c''? ? §äc ®.v¨n ®Çu... suy nghÜ cña em vÒ thiªn nhiªn? ? T. nhiªn qua ngßi bót cña NK cßn ®­îc miªu t¶ NTN? Tr 136 ? Nh÷ng chi tiÕt Êy gîi em suy nghÜ g×? ? C©u v¨n ''mïa xu©n...'' h·y x¸c ®Þnh thêi gian? ? Sù sèng, sù håi sinh ®­îc biÓu hiÖn qua nh÷ng chi tiÕt nµo? ? Thiªn nhiªn ®­îc håi sinh, theo em lµ do ®©u? ? NX cña em vÒ nh©n vËt §µo? ? §äc ®o¹n v¨n.... §µo ®­îc giíi thiÖu NTN? ? Cô thÓ §µo ®­îc miªu t¶ NTN qua ngo¹i h×nh? §Æt c¹nh Hu©n lµm næi bËt sù thiÖt thßi cña §µo. ? Dông ý cña nhµ v¨n khi miªu t¶ §µo? - TruyÖn nghiªng vÒ t©m lÝ. - Theo §ç Kim Håi''.. c¶m høng bao trïm..'' th× theo t«i, ®ã ph¶i lµ c¶m høng vÒ sù håi sinh, 1 sù håi sinh lín lao. Håi sinh cña thiªn nhiªn; cña con ng -> T©m huyÕt nhÊt cña t.gi¶ ®­îc dån nhiÒu h¬n cho viÖc biÓu hiÖn sù håi sinh ®ang diÔn ra ë miÒn s©u th¼m cña câi lßng ng­êi. 1. Bøc tranh thiªn nhiªn:15' - TruyÖn ng¾n më ®Çu = b·i trång l¹c ®ang mïa thu hoach trªn trËn ®Þa ph¸o binh n¨m x­a, b·i trång l¹c mªnh m«ng'' tõ khu.. gi¸p b×a rõng'' -> Bøc tranh thiªn nhiªn ®Ñp, hïng vÜ. -Th. nhiªn håi sinh. NghÖ thuËt t­¬ng ph¶n: +X­a: Mïa xu©n n¨m ngo¸i... . M¶nh ®Êt kh« c»n, hoang vu chØ cã sù chÕt chãc. . Ngîp lªn 1 rõng c©y chã ®Î, d©y thÐp gai. M×n, vá ®¹i b¸c.. hè bom, giao th«ng hµo. . R¶i r¸c nh÷ng ®o¹n x­¬ng ... => Thiªn nhiªn x¬ x¸c , thiÕu sù sèng bëi sù huû diÖt cña chiÕn tranh. + Nay: mïa xu©n n¨m nay: Håi sinh. Thêi gian ®­îc x¸c ®Þnh, ng¾n-> Thay ®æi lín trªn m¶nh ®Êt nh­ thÕ th× bÊt cø 1 biÓu hiÖn b×nh th­êng nµo cña sù sèng còng trë nªn v« ngÇn quý gi¸. -BiÓu hiÖn: .Mµu xanh thÉm cña ®ç, ng«, l¹c. ...... .... non cña l¸ m¹ ...... ®á t­¬i cña ít chÝn.. ....... vµng öng cña ®u ®ñ. . TiÕng ngçng... . Bãng.. tiÕng c­êi the thÐ, tiÕng thñ thØ,... tiÕng trÎ con khãc. -> 1 bøc tranh th.nhiªn ®Ëm mµu s¾c cña sù t­¬i tèt, ph¸t triÓn.-> c.sèng con ng ®­îc gîi t¶= nh÷ng h.¶nh. chi tiÕt th¹t gi¶n dÞ ®êi th­êng-> c¶m gi¸c h¹nh phóc cña con ng­êi. -> Sù håi sinh cña th.nhiªn chÝnh lµ do c.sèng sinh ho¹t cña con ng trªn n«ng tr­êng §.Biªn thËt cô thÓ, sinh ®éng gîi c¶m. Nã ®­îc c¶m nhËn = m¾t nh×n, = lÝ t­ëng => lµm nªn 1 gi¸ trÞ riªng cña TP. Nh­ng sù håi sinh ®­îc nãi ®Õn nhiÒu nhÊt vÉn lµ sù håi sinh cña t©m hån con ng 2. Nh©n vËt §µo: - Lµ nh©n vËt chÝnh cña truyÖn - T.gi¶ thÓ hiÖn ý t­ëng cña m×nh, thÓ hiÖn chñ ®Ò cña TP. - §µo hiÖn lªn qua lêi t¶ chø kh«ng ph¶i lêi kÓ ( kh¸c nh©n vËt MÞ ) ng ®äc nh­ thÊy, nh­ nh×n nh©n vËt §µo víi nh÷ng ®­êng nÐt ®Çy Ên t­îng. * Ngo¹i h×nh, tÝnh c¸ch, ng«n ng÷: - Ngo¹i h×nh: Mét ng phô n÷ Ýt duyªn. . Kh«ng cã nÐt hÊp dÉn cña ng phô n÷. . Hai con m¾t hÑp dµi.. gß m¸ ®Çy tµn nhan . Hµm r¨ng khÓnh.. khu«mn mÆt thiÕu nÐt hoµ hîp. - D¸ng nÐt th« vông: th©n ng så sÒ; D¸ng thÊp lïn; CÆp ch©n ng¾n. -> Ngay tõ ®Çu truyÖn, bøc ch©n dung §µo ®· ®­îc c¸ tÝnh ho¸ theo bót ph¸p hiÖn thùc ( tù nã vèn thÕ ), mét bøc ch©n dung lÊp l¸nh chÊt ®êi vµ kháe V¨n ch­¬ng th­êng dµnh cho n÷ chÝnh diÖn 1 ­u ®·i vÒ nhan s¾c. Tõ c« KiÒu''...'' ®Õn c¸i duyªn rÊt ®ång quª cña chÞ DËu. Tõ 1 c« MÞ nh­ b«ng hoa ban to¶ s¾c n¬i s¬n c­íc ®Õn 1 chÞ Sø kiªn c­êng... XD nh©n vËt §µo, NK ®· hÐ më cho ta thÊy ®©y lµ nh©n vËt cã sè phËn vµ tÝnh c¸ch kh«ng = lÆng su«n sÎ. ? TÝnh c¸ch nh.vËt ®­îc kh¾c ho¹ NTN? ? Ng«n ng÷ cña §µo cã g× ®Æc biÖt? -TÝnh c¸ch : (tr 129) . 1 ng ­a ®ïa cît . Cã ý chÝ lµm viÖc kh«ng chÞu thua kÐm ai- trong lao ®éng th¸ch thøc víi Hu©n) . Cã kh¶ n¨ng lµm th¬ , thËm chÝ lµm th¬ hay . Ham tranh luËn. -> §ã lµ vÎ ®Ñp riªng( gÆp 1 lÇn th× nhí m·i): Sù kiªn nghÞ, qu¶ c¶m vµ c¶ kiªu h·nh trong lèi sèng. §µo thuéc nh©n vËt b­íng bØnh, 1 lo¹i tÝnh c¸ch giµu néi lùc. - Ng«n ng÷ : . S¾c s¶o . Chua ch¸t- biÖt tµi sö dông ca dao tôc ng÷. ChÝnh c¸i biÖt tµi nãi n¨ng ®ã ®· t¹o nªn ng«n ng÷ cña nh.vËt hÕt søc ®Æc s¾c ®¸ng chó ý. KhÈu khÝ biÕn ®æi linh ho¹t vµ cã tÝnh rÊt râ. §»ng sau c¸i ngoa ng«n' Huª th¬m...'' kia lµ biÕt bao thæn thøc xãt xa vµ c¶ kh¸t väng kh¼ng ®Þnh m×nh, kh«ng chÞu gôc ng·. Nh­ thÕ, nh÷ng nÐt thiÕu hôt c¶ §µo ë ngo¹i h×nh, kh«ng chÞu lÐp vÕ mµ l¹i chøa kh¶ n¨ng th¸ch thøc, ®em ®Õn cho nh.vËt 1 c¸i duyªn kiÓu kh¸c quyÕt liÖt h¬n mµ còng trÇn thÕ h¬n * Cñng cè: 3’ ? T¹i sao c©u chuyÖn vÒ §µo l¹i b¾t ®Çu tõ b·i trång vµ thu ho¹ch l¹c cña n«ng tr­êng §B. §¸p: M¹ch ngÇm cña t¸c phÈm lµ c¶m høng håi sinh. B·i l¹c trong mïa thu ho¹ch còng lµ dông ý nghÖ thuËt cña NKh¶i III. HD häc vµ lµm bµi: 2’ 1. Bµi cò: - N¾m ch¾c ND bµi häc. - §äc l¹i VB. 2. Bµi míi: - So¹n phÇn cßn l¹i.