Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 51 làm văn: Hành văn trong văn nghị luận

TiÕt 51, Lµm v¨n Hµnh v¨n trong v¨n nghÞ luËn A. PhÇn chuÈn bÞ I. Yªu cÇu bµi d¹y 1. Gióp HS : - N¾m ®­îc nh÷ng yªu cÇu vÒ hµnh v¨n trong nghÞ luËn vµ c¸c kh¸i niÖm vÒ kiÓu lçi phæ biÕn trong hµnh v¨n. - RÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn kü n¨ng hµnh v¨n trong kiÓu lo¹i bµi nghÞ luËn: + Cã ý thøc vµ thãi quen diÔn ®¹t cÈn thËn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chuÈn x¸c. + BiÕt viÕt nh÷ng c©uv¨n cã h×nh ¶nh vµ c¶m xóc + BiÕt nhËn ra vµ tr¸nh nh÷ng lçi th«ng th­êng vÒ hµnh v¨n. 2. GDHS: lßng høng thó, yªu thÝch v¨n häc vµ cã ý thøc rÌn giòa ®Ó cã c©u v¨n hay. II. ChuÈn bÞ - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, SGK, SGV, so¹n gi¸o ¸n - HS : SGK, chuÈn bÞ bµi theo c©u hái h­íng dÉn B. PhÇn thÓ hiÖn khi lªn líp * æn ®Þnh tæ chøc I. KiÓm ra bµi cò (kh«ng) II. Bµi míi * Lêi vµo bµi (1’) Trong 1 bµi v¨n nghÞ luËn, ngoµi nh÷ng yªu cÇu vÒ c¸ch chän vµ tr×nh bµy dÉn chøng, ®Ó bµi viÕt cã tÝnh thuyÕt phôc cao, ng­êi viÕt cÇn cã hµnh v¨n chuÈn mùc. VËy hµnh v¨n lµ g×? bµi viÕt nh­ thÕ nµo th× ®­îc coi lµ cã hµnh v¨n chuÈn mùc... ? Em hiÓu hµnh v¨n lµ g×? ? Trong 1 bµi v¨n ph¶i ®¶m b¶o mÊy yªu cÇu? ? Ntn th× ®­îc coi lµ hµnh v¨n chuÈn x¸c? ? HiÓu ntn vÒ yªu cÇu nµy? ? TÝnh truyÒn c¶m lµ g×? ? T¹i sao hµnh v¨n l¹i cÇn cã tÝnh truyÒn c¶m? ? Trong bµi viÕt cña m×nh em th­êng m¾c lçi g× vÒ hµnh v¨n? ? H·y t×m lçi sai vµ ch÷a ? ? C©u v¨n nµy m¾c lçi g× vµ c¸ch söa? ? C©u v¨n sai ntn? Nªu c¸ch ch÷a? I. I. Yªu cÇu vÒ hµnh v¨n trong v¨n nghÞ luËn (16’) - Sù diÔn ®¹t ý ra thµnh lêi gäi lµ hµnh v¨n chuÈn x¸c - 2 yªu cÇu trong hµnh v¨n / \ truyÒn c¶m 1. ChuÈn x¸c - Dïng tõ, ®Æt c©u ®óng (®óng nghÜa, ®óng chuÈn mùc kÕt hîp, ®óng phong c¸ch; ®Æt c©u ®óng quy t¾c) vµ trong s¸ng (diÔn ®¹t rµnh mach, dÔ hiÓu; ko lÆp tõ, lÆp cÊu tróc c©u 1 c¸ch v« thøc). - DiÔn ®¹t chÆt chÏ: + NhÊt qu¸n trong c¸ch dïng tõ + §óng mùc trong lêi lÏ nhËn ®Þnh + §¶m b¶o tÝnh ®¬n nghÜa cña c©u v¨n 2. TruyÒn c¶m - C©u v¨n cã h/¶ nh»m gióp ng­êi ®äc hiÓu râ h¬n lÝ lÏ cña bµi. Muèn vËy, h/¶ ph¶i n¶y sinh tõ sù ph©n tÝch thùc tiÔn mét c¸ch khoa häc. - C©u v¨n cÇn cã c¶m xóc. C¶m xóc ph¶i xuÊt ph¸t tõ niÒm tin vµ nhiÖt t×nh thµnh thËt nh»m t¹o nªn søc m¹nh l«i cuèn cña lêi v¨n. Ngoµi ra, còng cÇn tr¸nh dïng h/¶ hay nh÷ng tõ c¶m th¸n 1 c¸ch lan trµn. Sù l¹m dông sÏ khiÕn bµi v¨n nghÞ luËn ®i chÖch khái phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc mµ nã cÇn cã. II. Ch÷a mét sè kiÓu lçi vÒ hµnh v¨n (16’) 1. Dïng tõ sai chuÈn mùc - Dïng tõ kh«ng ®óng nghÜa VÝ dô: SGK - Dïng tõ kh«ng hîp phong c¸ch VÝ dô: §Ó hiÓu râ h¬n vÒ bµ cô Tø nµo chóng ta cïng ®i ph©n tÝch truyÖn ng¾n Vî nhÆt cña nhµ v¨n Kim L©n. => c¸c tõ mµ, mêi b¹n cïng ®i, ®i chø... th­êng dïng trong p/c¸ch héi tho¹i cßn v¨n nghÞ luËn thuéc p/c¸ch khoa häc dïng c¸c tõ nµy ko thÝch hîp. - Dïng tõ lÆp VÝ dô: Trong ®ã nhµ v¨n Kim L©n víi t¸c phÈm Vî nhÆt trong ®ã t¸c gi¶ ... -> bá c¶ 2 tõ Trong ®ã vµ t¸c gi¶ - KÕt hîp tõ sai chuÈn mùc VÝ dô: SGK 2. §Æt c©u sai quy t¾c - ThiÕu c¸c thµnh phÇn chÝnh cña c©u VÝ dô: Nãi vÒ truyÖn ng¾n Vî nhÆt cña Kim L©n -> Ph¶i thªm c¶ thµnh CN vµ VN + ThiÕu CN + ThiÕu VN - ThiÕu mét vÕ cña c©u ghÐp chÝnh phô - ThÓ hiÖn sai quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn cña c©u - Kh«ng biÕt t¸ch mçi ý ®éc lËp thµnh mét c©u VÝ dô: Cuéc ®êi bµ cô Tø thËt ®¸ng th­¬ng tuæi giµ, nhµ nghÌo bµ ph¶i ë vËy mét m×nh nu«i con. 3. DiÔn ®¹t thiÕu chÆt chÏ Nh©n d©n ta ®· bÞ chÕt ®ãi bëi sù ®µn ¸p bãc lét nh©n d©n ta ®Ó ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng ®ã. -> DiÔn ®¹t thiÕu chÆt chÏ dÉn ®Õn c©u v¨n thiÕu râ rµng vµ hµnh v¨n trë nªn lñng cñng Ch÷a: Nh©n ta ®· bÞ chÕt ®ãi bëi sù ®µn ¸p bãc létcña TDPK. §Ó ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng ®ã, nhµv¨n Kim L©n ®· viÕt truyÖn ng¾n Vî nhÆt. 4. Khoa tr­¬ng, khu«n s¸o Bµ cô Tø ¬i! Bµ ®õng buån vµ u sÇu v× cã lÏ c¸c con cña bµ sÏ th«ng c¶m vµ hiÓu cho nçi lßng cña bµ th«i. * LuyÖn tËp (10’) Bµi tËp 1 (tr 51) a, Mçi nhËn xÐt nªu lªn mét ®Æc ®iÓm riªng cña nhµ th¬ ®­îc nãi ®Õn, ko ai gièng ai: - Th¬ cña ThÕ L÷ lµ n¬i giao hoµ gi÷a c¶m xóc m¬ mµng vÒ qu¸ khø, víi c¶m xóc tr­íc t­¬ng lai vµ hiÖn t¹i. - Th¬ Xu©n DiÖu: ng­êi ta ngì ngµng vÒ sù míi l¹ nh­ng ®­îc yªu mÕn v× vÉn mang cèt c¸ch d©n téc. - Th¬ NguyÔn BÝnh mang hån ®ång quª - Th¬ NguyÔn Nh­îc Ph¸p lµm sèng l¹i mét thêi x­a víi nh÷ng mµu s¾c t­¬i vui vµ nhiÒu h/¶ nghé nghÜnh. b, Hoµi Thanh vµ Hoµi Ch©n ®· th©u tãm nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nhÊt ë mçi nhµ th¬. §iÒu ®ã thÓ hiÖn sù tinh tÕ cña t/gi¶. C¸c nhËn xÐt trªn chuÈn mùc, thÝch ®¸ng, do c¸c t¸c gi¶ xem xÐt gi¸ trÞ cña mçi nhµ th¬, trªn nhiÒu khÝa c¹nh vµ ®Æt hä trong sù so s¸nh víi nhau. NhËn xÐt kh«ng cøng nh¾c 1 chiÒu mµ rÊt uyÓn chuyÓn . => CÇn ®¶m b¶o tÝnh chuÈn x¸c vµ truyÒn c¶m trong hµnh v¨n. Muèn nh­ vËy cÇn cã ý thøc vµ thãi quen diÔn ®¹t cÈn thËn. RÌn luyÖn ®Ó cã c©u v¨n giµu h/¶ vµ c¶m xóc. Ngoµi ra, cÇn biÕt nhËn ra vµ tr¸nh c¸c lçi th«ng th­êng trong hµnh v¨n. III. H­íng dÉn HS häc vµ lµm bµi tËp (2’) 1. Bµi cò - Häc vµ n¾m v÷ng néi dung bµi - Hoµn thµnh c¸c bµi tËp 2,3,4 2. Bµi míi - ChuÈn bÞ : T¸c gia NguyÔn Tu©n